Interpretacja indywidualna z dnia 13 września 2024 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0111-KDIB2-3.4015.169.2024.3.ASZ

Utrata prawa do ulgi mieszkaniowej.

Interpretacja indywidualna – stanowisko nieprawidłowe

Szanowny Panie,

stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego jest nieprawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

10 lipca 2024 r. wpłynął Pana wniosek z 10 lipca 2024 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy m.in. podatku od spadków i darowizn w zakresie zachowania prawa do ulgi mieszkaniowej. Uzupełnił go Pan – w odpowiedzi na wezwanie − w piśmie z 3 września 2024 r. (data wpływu – 3 września 2024 r.).

Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego (zawarty we wniosku i uzupełnieniu)

W 2005 r. Pana dziadek W.T. zakupił mieszkanie wraz ze swoją drugą żoną E.T. W.T. zmarł w 2018 r., zostawiając mieszkanie w ramach spadku E.T. E.T. zmarła w 2022 r. i na mocy aktu notarialnego (…) z 3 marca 2023 r., sporządzonego przez notariusza, odziedziczył Pan mieszkanie. Mieszkanie odziedziczył Pan na podstawie zapisu windykacyjnego.

6 marca 2023 r. złożył Pan zeznanie SD-3 o skorzystanie z ulgi mieszkaniowej, z informacją iż będzie Pan mieszkał w wyżej wymienionym mieszkaniu przez 5 lat i przez ten czas nie zbyje go. 28 marca 2023 r. dostał Pan decyzję o umorzeniu postępowania podatkowego w tej sprawie. W orzeczeniu występuje informacja: „Jednocześnie informuję, iż w przypadku niezachowania warunków do skorzystania ze zwolnienia podatek należny z tego tytułu naliczony zostanie bez uwzględnienia zwolnienia.” Mieszkanie stanowi odrębną nieruchomość.

Do tego momentu nie posiadał Pan żadnych lokali mieszkalnych ani nieruchomości − nie był Pan współwłaścicielem ani właścicielem żadnych z powyższych. Po uzyskaniu informacji o umorzeniu podatku, wyremontował Pan mieszkanie całkowicie i wyposażył za kwotę 162 359,55 zł − posiada Pan imienne umowy z firmą remontową oraz stosowne imienne faktury. Remont obejmował: wymianę instalacji elektrycznej, wymianę instalacji wodnokanalizacyjnej, zrywanie podłóg i układanie nowych, malowanie, wymianę drzwi w trzech pomieszczeniach i usunięcie drzwi w jednym, położenie płytek w łazience, blat kuchenny, zakup i montaż oświetlenia, zakup i montaż niezbędnych materiałów remontowych, zakup i montaż toalety oraz wanny, zakup i montaż list przypodłogowych, gruntowanie ścian po wymianie instalacji. Kupił Pan: lodówkę, piekarnik, pralkę, okap, płytę gazową.

Mieszkanie przed remontem nie nadawało się do zamieszkania, z tego względu musiał Pan wziąć kredyt i remont sfinansował Pan całkowicie z tego kredytu. Kredyt zaciągnął Pan sam w (…) oraz w (…) w maju 2023 r. oraz czerwcu 2023 r. Kredyt został później skonsolidowany w (…) w lipcu 2023 r. Remont był wykonywany od maja 2023 r. do końca listopada 2023 r., jednak swoje cele mieszkaniowe w tym lokalu realizował Pan już od sierpnia 2023 r. aż do sierpnia 2024 r. Ze względu na to, że planuje Pan z żoną dziecko, chce Pan zbyć powyższą nieruchomość w tym roku (2024) i kupić większą w innej lokalizacji. W tym budynku występują także karaluchy, co jest również jednym z powodów, dla którego chciałby Pan zmienić miejsce zamieszkania.

Sprzedaż lokalu mieszkalnego nie odbędzie się w ramach pozarolniczej działalności gospodarczej. Obecnie Pana miejsce zamieszkania znajduje się w (…). Aktualnie, ze względu na zbycie mieszkania, realizuje Pan swoje cele mieszkaniowe w innym lokalu. W lokalu mieszkaniowym, który zamierza Pan nabyć będzie Pan realizował swoje cele mieszkaniowe. Lokal będzie prawdopodobnie położony również w (…) i będzie stanowił współwłasność małżeńską.

Z uzyskanej ze sprzedaży kwoty, chce Pan spłacić powyższy kredyt (162 359,55 zł +agd), a pozostałą kwotę przeznaczyć w całości na zakup mieszkania w ciągu 2 lat od dnia zbycia.

Pytanie – po przeformułowaniu w uzupełnieniu wniosku

Czy jeżeli przeznaczy Pan uzyskane środki ze sprzedaży mieszkania na spłatę kredytu zaciągniętego na remont mieszkania oraz na zakup nowego mieszkania, to czy zachowa Pan prawo do ulgi mieszkaniowej wymienionej w art. 16 ustawy o podatku od spadków  i darowizn?

Pana stanowisko w sprawie

Wskazał Pan, że na podstawie art. 16 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków  i darowizn (Dz. U. z 2024 r. poz. 596) zbycie budynku lub lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość (udziału w budynku lub lokalu), albo spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego (udziału w takim prawie), jeżeli było ono uzasadnione koniecznością zmiany warunków lub miejsca zamieszkania, a przeznaczenie środków uzyskanych ze sprzedaży na nabycie innego budynku lub lokalu mieszkalnego (udziału  w budynku lub lokalu) albo spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego (udziału w takim prawie), albo budowę innego budynku lub lokalu nastąpiło w całości  w okresie dwóch lat od dnia zbycia i łączny okres zamieszkiwania w zbytym i nabytym albo wybudowanym budynku lub lokalu, potwierdzonego zameldowaniem na pobyt stały, wynosi 5 lat.

Więc mając uzasadniony powód (konieczność powiększenia lokalu oraz zmiana lokalizacji ze względu na budynek), decyzja powinna pozostać w mocy. W mieszkaniu planuje Pan mieszkać więcej niż 5 lat.

Wskazał Pan, że art. 16 ust. 7 pkt 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn mówi, iż nie stanowi podstawy do wygaśnięcia decyzji lub ustalenia zobowiązania podatkowego zbycie budynku lub lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość (udziału w budynku lub lokalu), albo spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego (udziału  w takim prawie), jeżeli było ono uzasadnione koniecznością zmiany warunków lub miejsca zamieszkania, a przeznaczenie środków uzyskanych ze sprzedaży na nabycie innego budynku lub lokalu mieszkalnego (udziału w budynku lub lokalu) albo spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego (udziału w takim prawie), albo budowę innego budynku lub lokalu nastąpiło w całości w okresie dwóch lat od dnia zbycia i łączny okres zamieszkiwania  w zbytym i nabytym albo wybudowanym budynku lub lokalu, potwierdzonego zameldowaniem na pobyt stały, wynosi 5 lat.

Pana zdaniem, spłata kredytu zaciągniętego na wyremontowanie zbywanego lokalu, zakup AGD oraz późniejszy zakup nowego lokalu jest celem mieszkaniowym, więc mieści się  w definicji. W związku z tym uważa Pan, iż w związku z Pana powodem, a także powyższymi informacjami, sprzedając nieruchomość, za sprzedaną kwotę spłacając zaciągnięty kredyt  a resztę przeznaczając na zakup nowej nieruchomości, zachowa Pan prawo do ulgi mieszkaniowej, wymienionej w art. 16 ustawy o podatku od spadków i darowizn.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku jest nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Jako, że nabycie tytułem zapisu windykacyjnego po drugiej żonie Pana dziadka, nastąpiło  w 2022 r. (tj. z dniem śmierci spadkodawcy) w sprawie – zgodnie z przepisami przejściowymi zawartymi w ustawach zmieniających ustawę o podatku od spadków i darowizn – będą miały zastosowanie przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn w brzmieniu obowiązującym na ten dzień.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (t. j. Dz. U. z 2021 r. poz. 1043 ze zm.):

Ustawa o podatku od spadków i darowizn nie definiuje pojęć „spadek” oraz „zapis”, tym samym należy w tym zakresie sięgnąć do ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1610 ze zm.).

W myśl art. 922 § 1 Kodeksu cywilnego:

Stosownie do art. 924-926 § 1 Kodeksu cywilnego:

Zgodnie z art. 981¹ § 1 i § 2 ww. Kodeksu:

Z powyższych przepisów wynika, że zapis windykacyjny jest postanowieniem zawartym w testamencie, w którym zapisodawca stwierdza, że określona osoba otrzyma na własność konkretny przedmiot wchodzący w skład majątku z mocy prawa – a więc automatycznie - z chwilą śmierci spadkodawcy. Zapis windykacyjny musi być pod rygorem nieważności zawarty w testamencie sporządzonym w formie aktu notarialnego. 

W myśl art. 5 ustawy o podatku od spadków i darowizn:

Stosownie do treści art. 6 ust. 1 pkt 2b cyt. ustawy:

Art. 14 ust. 1 i 2 ww. ustawy stanowi, że:

W myśl art. 14 ust. 3 ww. ustawy:

Należy zauważyć, że – co do zasady – nabycie tytułem zapisu windykacyjnego podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn.

Stosownie jednak do treści art. 16 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn:

Zgodnie z art. 16 ust. 2 ww. ustawy:

Mając na uwadze ww. przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn stwierdzić należy, że zasadniczym celem ustawodawcy jest zwolnienie bliskich spadkodawcy od obciążeń podatkowych z tytułu nabycia nieruchomości mieszkaniowej, gdy nie dysponują innym mieszkaniem czy domem i będą mieszkać, będąc zameldowanymi na pobyt stały w uzyskanej nieruchomości przez 5 lat oraz utrzymają tytuł prawny do nabytego, np. tytułem zapisu windykacyjnego mieszkania – a więc nie dokonają jego zbycia – przez okres 5 lat.

Zgodnie z art. 16 ust. 7 pkt 2 cyt. ustawy:

Z treści ww. przepisu wynikają przesłanki, które warunkują zachowanie prawa do ulgi mieszkaniowej:

- zbycie lokalu, w związku z nabyciem którego skorzystano z ulgi mieszkaniowej, musi być uzasadnione koniecznością zmiany warunków lub miejsca zamieszkania podatnika, tj. musi być wynikiem wyjątkowej sytuacji życiowej podatnika, oraz

- przeznaczenie – w okresie dwóch lat od dnia zbycia – środków uzyskanych ze sprzedaży w całości na jeden ze wskazanych w tym przepisie celów mieszkaniowych oraz

- łączny okres zamieszkiwania w zbytym i nabytym budynku lub lokalu, potwierdzony był zameldowaniem na pobyt stały i wynosił 5 lat

– warunki te muszą być spełnione łącznie.

Pomimo nie sprecyzowania w akcie prawnym, co należy rozumieć przez „konieczność zmiany warunków lub miejsca zamieszkania” należy przyjąć, że może to być jedynie wyjątkowa sytuacja życiowa podatnika. Innymi słowy winna ona mieć charakter obiektywny  i imperatywny. Dla spełnienia tej przesłanki nie wystarczy zwykła potrzeba zmiany warunków mieszkaniowych. Będzie nią zmiana miejsca pracy, choroba spadkobiercy/obdarowanego lub członków jego najbliższej rodziny z nim zamieszkujących. Innymi słowy każda sytuacja, która uniemożliwia dalszą egzystencję w nabytej nieruchomości.

Podkreślić należy, że powołane powyżej przykłady ilustrujące „konieczność zmiany warunków lub miejsca zamieszkania” nie wyczerpują wszystkich okoliczności mieszczących się w zakresie przedmiotowym użytego przez ustawodawcę zwrotu, bowiem każda sytuacja w jakiej znajduje się podatnik winna być rozpatrywana indywidualnie. Niemniej jednak wskazać należy, że konieczna zmiana warunków lub miejsca zamieszkania występuje wówczas, gdy korzystający z ulgi spadkobierca z uwagi na zaistniałą sytuację życiową nie może dłużej zamieszkiwać w nabytej w spadku nieruchomości.

Drugą konieczną przesłanką zachowania ulgi wynikającą z art. 16 ust. 7 ww. ustawy, jest przeznaczenie – w okresie dwóch lat od dnia zbycia – środków uzyskanych ze sprzedaży  w całości na jeden ze wskazanych w tym przepisie celów mieszkaniowych, a trzecią − aby łączny okres zamieszkiwania w zbytym i nabytym budynku lub lokalu, potwierdzony był zameldowaniem na pobyt stały i wynosił 5 lat.

Z przedstawionego we wniosku zdarzenia przyszłego wynika, że na podstawie zapisu windykacyjnego odziedziczył Pan mieszkanie po drugiej żonie Pana dziadka. 6 marca 2023 r. złożył Pan zeznanie SD-3, z informacją, iż będzie Pan mieszkał w wyżej wymienionym mieszkaniu przez 5 lat i przez ten czas nie zbędzie go. 28 marca 2023 r. otrzymał Pan decyzję o umorzeniu postępowania podatkowego w tej sprawie. Po uzyskaniu informacji o umorzeniu podatku, wyremontował Pan mieszkanie i wyposażył za kwotę 162 359,55 zł. Na ten cel zaciągnął Pan kredyt. Ze względu na to, że planuje Pan z żoną dziecko, chce Pan zbyć powyższą nieruchomość w tym roku (2024) i kupić większą w innej lokalizacji. W tym budynku występują także karaluchy, co jest również jednym z powodów, dla którego chciałby Pan zmienić miejsce zamieszkania. Z uzyskanej ze sprzedaży kwoty, chce Pan spłacić kredyt a pozostałą kwotę przeznaczyć w całości na zakup mieszkania w ciągu 2 lat od dnia zbycia.

Pana zdaniem, jeżeli przeznaczy Pan środki, uzyskane ze sprzedaży mieszkania nabytego tytułem zapisu windykacyjnego, na spłatę kredytu zaciągniętego na remont i wyposażenie tego mieszkania oraz na zakup nowego mieszkania, to zachowa Pan prawo do ulgi mieszkaniowej, o której mowa w art. 16 ustawy o podatku od spadków i darowizn.

Należy zauważyć, że w cytowanym art. 16 ust. 7 ustawy o podatku od spadków  i darowizn wprost jest wskazane na jakie cele mają być przekazane środki ze sprzedaży, aby zostało zachowane prawo do ulgi mieszkaniowej. Takim celem jest m.in. nabycie lokalu mieszkalnego (nowej nieruchomości). Przy czym, dla zachowania ulgi istotnym jest, aby wydatkowanie środków ze sprzedaży na wskazany cel nastąpiło w całości w ciągu dwóch lat od dnia zbycia na cel w ustawie wskazany.

W opisie zdarzenia przyszłego wskazał Pan, że część środków uzyskanych ze sprzedaży mieszkania nabytego tytułem zapisu windykacyjnego zamierza Pan przeznaczyć na spłatę kredytu zaciągniętego na remont i wyposażenie nabytego mieszkania. Oznacza to, że w tej części środki uzyskane ze sprzedaży przeznaczone zostaną nie na nabycie nowego lokalu mieszkalnego (nowej nieruchomości) lecz na wykonanie ciążącego na Panu zobowiązania tytułem zaciągniętego kredytu. Przeznaczenia środków uzyskanych ze sprzedaży mieszkania na spłatę kredytu zaciągniętego na remont tego mieszkania i wyposażenie tego mieszkania nie można więc w opisanej sytuacji utożsamiać z nabyciem lokalu mieszkalnego. Posłużenie się przez ustawodawcę zwrotem „przeznaczenie środków uzyskanych ze sprzedaży na nabycie innego budynku lub lokalu mieszkalnego (udziału w budynku lub lokalu) albo spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego (udziału w takim prawie), albo budowę innego budynku lub lokalu nastąpiło w całości” świadczy bowiem o tym, że wydatkowanie w całości takich środków – w określonym czasie – ma skutkować nabyciem nowego lokalu mieszkalnego.

W przepisie art. 16 ust. 7 ustawy o podatku od spadków i darowizn brak jest natomiast mowy o tym, że do zachowania prawa do ulgi dojdzie również wówczas, gdy środki uzyskane ze sprzedaży lokalu mieszkalnego przeznaczone zostaną na spłatę kredytu zaciągniętego na remont i wyposażenie tego lokalu mieszkalnego.

Podkreślić należy, że ustawodawca określając warunki, na jakich prawo do ulgi możne zostać zachowane w art. 16 ust. 7 pkt 2 posłużył się sformułowaniem „(…) przeznaczenie środków uzyskanych ze sprzedaży na nabycie innego budynku lub lokalu mieszkalnego (…)”, nie używając przy tym zwrotów „w szczególności”, „m.in.” lub innych, sugerujących możliwość wydatkowania środków uzyskanych ze sprzedaży lokalu mieszkalnego nabytego tytułem zapisu windykacyjnego i objętego ulgą mieszkaniową w części na cele inne niż zakup innego budynku lub lokalu mieszkalnego. Takie sformułowanie zapisu powoduje, że należy uznać, iż uzyskane środki winny zostać przeznaczone w całości na zakup innego lokalu mieszkalnego. W sytuacji, gdy z ww. środków, niezależnie czy w całości, czy tylko w części, zostaną pokryte inne wydatki (spłata kredytu zaciągniętego na remont), nie zostanie zachowane prawo do ulgi mieszkaniowej.

Zatem w opisanej przez Pana sytuacji nie zachowa Pan prawa do ulgi mieszkaniowej.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Pan przedstawił i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Ta interpretacja stanowi ocenę Pana stanowiska wyłącznie w zakresie przepisów ustawy  o podatku od spadków i darowizn. W zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych wydane zostanie odrębne rozstrzygnięcie.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

- Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pana sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pan do interpretacji.

- Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

- Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (…). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

- w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

- w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa.