Interpretacja indywidualna z dnia 13 sierpnia 2024 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0114-KDIP4-3.4012.352.2024.4.APR

Skutki podatkowe wniesienia Nieruchomości do Fundacji Rodzinnej.

Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe

Szanowny Panie,

stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku od towarów i usług jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

6 czerwca 2024 r. wpłynął Pana wniosek z 3 czerwca 2024 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy skutków podatkowych wniesienia Nieruchomości do Fundacji Rodzinnej. Uzupełnił go Pan – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 30 lipca 2024 r. (wpływ 1 sierpnia 2024 r.). Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

1. Opis planowanej Transakcji

Wnioskodawca jest osobą fizyczną będącą polskim rezydentem podatkowym, opodatkowanym w Polsce od całości swoich dochodów (przychodów). Wnioskodawca jest również zarejestrowany jako podatnik VAT czynny. Wnioskodawca (dalej zwany także „Fundatorem”) jest Fundatorem i założycielem Fundacji Rodzinnej A, zarejestrowanej przez Sąd Okręgowy w (…) (dalej zwanej jako „Fundacja Rodzinna”) - utworzonej na podstawie przepisów ustawy z dnia 26 stycznia 2023 r. o fundacji rodzinnej (dalej jako „u.f.r.”).

Fundacja Rodzinna została utworzona między innymi w celu zabezpieczenia sukcesji majątku należącego do Fundatora oraz bytu i przyszłości jego rodziny, a także w celu utrzymania i kontynuowania działalności przez podmioty, w które zaangażowany był Fundator przed jej utworzeniem. Fundusz założycielski Fundacji Rodzinnej został pokryty wyłącznie środkami pieniężnymi. Wnioskodawca nie wyklucza jednak w przyszłości podwyższenia wysokości funduszu założycielskiego i wniesienia określonego mienia na jego pokrycie.

Realizowanie celu utworzenia Fundacji Rodzinnej będzie także dokonywane poprzez prowadzenie dozwolonej działalności gospodarczej zgodnie z art. 5 u.f.r., służącej pomnażaniu jej majątku. W związku z powyższym, poza wniesionym wkładem pieniężnym na fundusz założycielski, Wnioskodawca planuje dokonać nieodpłatnego wniesienia (darowizny) mienia — w postaci nieruchomości, która na potrzeby niniejszego wniosku została szczegółowo opisana poniżej (dalej także jako „Transakcja”). Przekazanie przez Wnioskodawcę majątku w postaci nieruchomości do Fundacji Rodzinnej nastąpi na podstawie umowy darowizny, w związku z czym Wnioskodawca nie otrzyma w zamian od Fundacji Rodzinnej żadnego świadczenia ekwiwalentnego. Na datę planowanej Transakcji darowizny nieruchomości, Fundacja Rodzinna będzie zarejestrowana na potrzeby podatku od towarów i usług (dalej: „podatek VAT” lub „VAT”) jako podatnik VAT czynny.

2. Opis Nieruchomości

Wnioskodawca jest współwłaścicielem (w udziale wynoszącym 1/2) nieruchomości gruntowej zabudowanej, położonej w (…) o całkowitej powierzchni (…), dla której Sąd Rejonowy w (…) (dalej zwanej jako „Nieruchomość”).

Nieruchomość będąca przedmiotem Transakcji składa się z następujących zabudowanych działek gruntu:

a)działki o numerze 1, na której znajduje się częściowo podpiwniczony budynek mieszkalno-usługowy (dalej zwany jako „Budynek”) oraz studnia chłonna wykraczająca poza bryłę budynku o całkowitej powierzchni 1789 m², działka znajduje się na terenie objętym Miejscowym Planem Zagospodarowania Przestrzennego, zatwierdzonym uchwałą nr (…). w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obszaru (…) i usytuowana jest w obszarze oznaczonym na rysunku planu symbolem 3.U — tereny zabudowy usługowej. Historycznie działka była zabudowana budynkiem (…).Budynek został wyremontowany po pożarze oraz dokonano zmiany przeznaczenia części budynku (budynku garażowego) na aneks sali restauracyjnej. Po remoncie po pożarze oraz po dokonanych zmianach adaptacyjnych części garażowej. Budynek został oddany do użytkowania w roku 2015 (dalej zwanej jako „Działka 1”);

b)działki o numerze 2, stanowiącej grunt zabudowany, sklasyfikowany jako droga (stanowiąca fragment drogi publicznej), na której znajduje się utwardzony chodnik od ul.(…) stanowiący własność Gminy (…). Działka znajduje się na terenie objętym Miejscowym Planem Zagospodarowania Przestrzennego, zatwierdzonym uchwałą nr (…) w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obszaru (…) oznaczonym na rysunku planu symbolem 3.KDZ - Tereny komunikacji - droga publiczna klasy zbiorczej (dalej zwanej jako „Działka 2”).

W związku z powyższym, na każdej z powyżej opisanych działek znajdujących się na Nieruchomości są posadowione (a stan ten nie ulegnie zmianie na datę Transakcji) obiekty budowlane stanowiące budynki lub budowle w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo Budowlane (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 725 ze zm., dalej: „Prawo budowlane”).

3. Historia nabycia oraz dalsze informacje o Nieruchomości oraz planowanej Transakcji

a) Historia nabycia Nieruchomości

Udziały w Nieruchomości były sukcesywnie nabywane przez Wnioskodawcę oraz drugiego współwłaściciela (osobę fizyczną) w latach 2002-2007 (tj. do momentu nabycia wszystkich udziałów w Nieruchomości przez obecnych właścicieli) na podstawie umów sprzedaży zawartych w formie aktu notarialnego wyłącznie z osobami fizycznymi (sprzedającymi), którzy nie występowali przy tych czynnościach jako podatnicy VAT. W związku z nabyciem udziałów w prawie własności Nieruchomości Wnioskodawcy nie przysługiwało prawo do odliczenia podatku VAT naliczonego. Nieruchomość znajduje się w majątku prywatnym Wnioskodawcy i nie stanowiła oraz nie stanowi majątku związanego z prowadzoną przez Wnioskodawcę działalnością gospodarczą.

b)Wydatki ponoszone na Nieruchomość

Wnioskodawca oraz drugi współwłaściciel Nieruchomości (dalej jako: „Właściciele”) w związku z pożarem Budynku znajdujący m się na Działce 1, który miał miejsce w 2014 roku ponieśli wydatki na remont Budynku, które przekroczyły 30% jego wartości początkowej. Celem prowadzonych prac remontowych było nie tylko odtworzenie zniszczonego Budynku, ale także jego modernizacja i przystosowanie do pełnienia innych niż pierwotnie założonych funkcji użytkowych (m.in. jego dostosowanie do wykorzystywania w zakresie usług najmu krótkoterminowego apartamentów). Ponadto dokonano zmiany przeznaczenia części Budynku (garażu) na aneks sali restauracyjnej. Po remoncie po pożarze oraz po dokonanych zmianach adaptacyjnych, Budynek został oddany do użytkowania w roku 2015. Wskazać przy tym należy, że niezależnie od zaistniałych zdarzeń losowych (pożaru) — Budynek ten i tak wymagał poniesienia nakładów inwestycyjnych z uwagi na jego słaby stan techniczny. W związku z poniesieniem powyższych wydatków Właścicielom przysługiwało prawo do odliczenia VAT naliczonego.

W 2015 roku rozpoczęto użytkowanie Budynku (czyli w okresie 9 lat przed planowaną Transakcją). Od tego momentu Właściciele nie ponosili już jakichkolwiek wydatków na ulepszenie w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym, wobec Budynku posadowionego na Działce 1, które przekroczyłyby 30% jego wartości początkowej i w związku z którymi przysługiwałoby im prawo do odliczenia VAT naliczonego.

Odnośnie do obiektu budowlanego posadowionego na Działce 2 Wnioskodawca wskazuje, że wszystkie wydatki związane z położeniem utwardzonego chodnika znajdującego się na Działce 2 poniosła Gmina (…) (właściciel tych naniesień), a Właściciele w żaden sposób nie uczestniczyli w tym procesie, nie partycypowali w kosztach posadowienia chodnika, jak również nigdy nie ponosili żadnych wydatków na jego ulepszenie w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym. Wszelkie prace i ewentualne nakłady związane z utrzymaniem chodnika pozostawały i pozostają nadal w kompetencjach Gminy (…). Właściciele nie rozliczali się z Gminą (…) w związku z przeprowadzonymi pracami dotyczącymi budowy chodnika.

c)Aktualne wykorzystanie Nieruchomości oraz dodatkowe informacje związane z planowaną Transakcja

Wnioskodawca wynajmuje Nieruchomość, w tym Budynek znajdujący się na Działce 1 w ramach tzw. najmu prywatnego, występując jako czynny podatnik VAT z tytułu świadczonych usług. Na moment złożenia przedmiotowego wniosku Budynek znajdujący się na Nieruchomości jest przedmiotem najmu na rzecz podmiotów powiązanych z Wnioskodawcą, które wykorzystują go do prowadzenia działalności gospodarczej, m.in. na cele związane z prowadzeniem działalności gastronomicznej oraz związanej z wynajmem apartamentów. W najbliższym czasie Właściciele planują wynająć całą Nieruchomość na rzecz podmiotu niepowiązanego z przeznaczeniem na działalność gospodarczą. Wszelkie obowiązki związane z zarządzaniem nieruchomością, utrzymaniem jej w odpowiednim stanie technicznym i sanitarnym oraz ponoszenie opłat eksploatacyjnych spoczywa i będzie spoczywało na najemcach Budynku. Wnioskodawca podkreśla, że przedmiotem Transakcji, tj. nieodpłatnej dostawy do Fundacji Rodzinnej będzie wyłącznie Nieruchomość składająca się z zabudowanej Budynkiem Działki 1 oraz Działki 2, na której znajduje się utwardzony chodnik. Jeżeli aktualne stosunki najmu nie zostaną rozwiązane przed Transakcją, wstąpienie przez Fundację w stosunek najmu po nabyciu Nieruchomości nastąpi z mocy prawa — natomiast nie jest wykluczone, że Fundacja dokona wypowiedzenia stosunku najmu.

Uzupełnienie i doprecyzowanie zdarzenia przyszłego

1.Wnioskodawca jest w trakcie negocjowania warunków najmu Nieruchomości z podmiotem niepowiązanym, przy czym Wnioskodawca wskazuje, że umowa najmu Nieruchomości z podmiotem niepowiązanym zostanie zawarta najpóźniej na moment dokonania Transakcji (tj. dokonania darowizny na rzecz Fundacji Rodzinnej).

Aktualna umowa najmu Nieruchomości/umowy najmu Nieruchomości z podmiotem powiązanym z Wnioskodawcą nie będą obowiązywać po dokonaniu darowizny na rzecz Fundacji Rodzinnej.

Umowa najmu z podmiotem niepowiązanym z Wnioskodawcą będzie zawarta w stosunku do całej Nieruchomości, tj. zostanie zawarta przez Wnioskodawcę i drugiego współwłaściciela jako wynajmujących. A zatem umowa najmu z podmiotem niepowiązanym będzie dotyczyła zarówno całego udziału we współwłasności Wnioskodawcy (Fundacji Rodzinnej), jak i udziału drugiego współwłaściciela Nieruchomości.

2.W ślad za opisem zdarzenia przyszłego przedstawionego we Wniosku Wnioskodawca wskazuje, że Nieruchomość znajduje się w majątku prywatnym Wnioskodawcy i nie stanowiła oraz nie stanowi majątku związanego z prowadzoną przez Wnioskodawcę działalnością gospodarczą. W konsekwencji Nieruchomość nie stanowi składnika przedsiębiorstwa Wnioskodawcy.

3.Wnioskodawca wskazuje, że przedmiotem Transakcji do Fundacji Rodzinnej będzie Nieruchomość składająca się z dwóch zabudowanych działek gruntu (Działki 1 i Działki 2), stanowiąca składnik majątku prywatnego Wnioskodawcy a nie składnik przedsiębiorstwa Wnioskodawcy. Jako składnik majątku prywatnego Nieruchomość nie stanowi żadnego zespołu składników majątkowych, ani nie jest w żaden sposób wyodrębniona organizacyjnie, finansowo i funkcjonalnie w majątku Wnioskodawcy. Transakcja nie będzie więc odnosić się do zespołu składników majątku umożliwiającego kontynuację działalności prowadzonej przez Wnioskodawcę (tj. przedmiotem transakcji nie będą prawa i obowiązki z umów (np. o świadczenie usług, zlecenia czy innych), które w normalnym toku spraw są niezbędne w celu prowadzenia działalności w zakresie wynajmu takiej nieruchomości).

4.Wnioskodawca wskazuje, że przedmiotem Transakcji do Fundacji Rodzinnej będzie Nieruchomość składająca się z dwóch zabudowanych działek gruntu (Działki 1 i Działki 2), stanowiąca składnik majątku prywatnego Wnioskodawcy a nie składnik przedsiębiorstwa Wnioskodawcy. Jako składnik majątku prywatnego Nieruchomość nie stanowi żadnego zespołu składników majątkowych, ani nie jest w żaden sposób wyodrębniona organizacyjnie, finansowo i funkcjonalnie w majątku Wnioskodawcy. Transakcja nie będzie więc odnosić się do zespołu składników majątku umożliwiającego kontynuację działalności prowadzonej przez Wnioskodawcę (tj. przedmiotem transakcji nie będą prawa i obowiązki z umów (np. o świadczenie usług, zlecenia czy innych), które w normalnym toku spraw są niezbędne w celu prowadzenia działalności w zakresie wynajmu takiej nieruchomości).

Fundacja Rodzinna po zawarciu nowej umowy najmu (tj. niebędącej częścią planowanej Transakcji) z podmiotem niepowiązanym zamierza uzyskiwać pasywne przychody z najmu, zaś wszelkie obowiązki związane z zarządzaniem nieruchomością, utrzymywaniem jej w odpowiednim stanie technicznym i sanitarnym będą spoczywać na najemcy Budynku. A zatem, pomimo tego, że Nieruchomość nadal będzie wynajmowana, Fundacja Rodzinna nie będzie prowadziła wynajmu w analogiczny do obecnych właścicieli sposób.

5.Wnioskodawca wskazuje, że przedmiotem Transakcji do Fundacji Rodzinnej będzie Nieruchomość składająca się z dwóch zabudowanych działek gruntu (Działki 1 i Działki 2), stanowiąca składnik majątku prywatnego Wnioskodawcy a nie składnik przedsiębiorstwa Wnioskodawcy. Jako składnik majątku prywatnego Nieruchomość nie stanowi żadnego zespołu składników majątkowych, ani nie jest w żaden sposób wyodrębniona organizacyjnie, finansowo i funkcjonalnie w majątku Wnioskodawcy. Transakcja nie będzie więc odnosić się do zespołu składników majątku umożliwiającego kontynuację działalności prowadzonej przez Wnioskodawcę (tj. przedmiotem transakcji nie będą prawa i obowiązki z umów (np. o świadczenie usług, zlecenia czy innych), które w normalnym toku spraw są niezbędne w celu prowadzenia działalności w zakresie wynajmu takiej nieruchomości). A zatem przedmiot Transakcji tj. Nieruchomość nie będzie posiadał na moment transakcji zdolności do niezależnego funkcjonowania jako samodzielny podmiot gospodarczy.

Pytania (oznaczone we wniosku nr 2 (przeformułowane w uzupełnieniu wniosku), 3 i 4)

2.Czy prawidłowe jest stanowisko Wnioskodawcy, że planowana darowizna Nieruchomości (Transakcja) na rzecz Fundacji Rodzinnej w celu wyposażenia Fundacji Rodzinnej w majątek, nie będzie stanowiła czynności mającej za przedmiot przedsiębiorstwo lub zorganizowaną część przedsiębiorstwa w rozumieniu przepisów ustawy o VAT, tj. nie będzie podlegała pod wyłączenie z opodatkowania, o którym mowa w art. 6 pkt 1 ustawy o VAT?

3.Czy prawidłowe jest stanowisko Wnioskodawcy, że czynność darowizny Nieruchomości stanowiącej Działkę 1 na rzecz Fundacji Rodzinnej w celu wyposażenia Fundacji Rodzinnej w majątek, będzie podlegała zwolnieniu od podatku VAT?

4.Czy prawidłowe jest stanowisko Wnioskodawcy, że czynność darowizny Nieruchomości stanowiącej Działkę 2 na rzecz Fundacji Rodzinnej w celu wyposażenia Fundacji Rodzinnej w majątek, nie będzie stanowiła czynności podlegającej opodatkowaniu podatkiem VAT?

Pana stanowisko w sprawie (stanowisko w zakresie pytania nr 2 ostatecznie sformułowane w uzupełnieniu wniosku)

Ad 2.

Zdaniem Wnioskodawcy, planowana darowizna Nieruchomości (Transakcja) na rzecz Fundacji Rodzinnej w celu wyposażenia Fundacji Rodzinnej w majątek, nie będzie stanowiła czynności mającej za przedmiot przedsiębiorstwo lub zorganizowaną część przedsiębiorstwa w rozumieniu przepisów ustawy o VAT, tj. nie będzie podlegała pod wyłączenie z opodatkowania, o którym mowa w art. 6 pkt 1 ustawy o VAT.

Uzasadnienie stanowiska Wnioskodawcy w zakresie pytania nr 2:

Jedną z podstawowych zasad opodatkowania podatkiem VAT jest powszechność opodatkowania, która przejawia się w tym, że co do zasady cały obrót towarami i usługami podlega opodatkowaniu podatkiem VAT. W systemie VAT przewidziano jednak pewne wyjątki od tej zasady. Opodatkowaniu podatkiem VAT, zgodnie z treścią art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. W celu rozstrzygnięcia, czy darowizna Nieruchomości do Fundacji Rodzinnej będzie podlegała opodatkowaniu VAT, w pierwszej kolejności należy zweryfikować, czy transakcja ta mieści się w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu VAT, zawartym w art. 5 ust. 1 ustawy o VAT oraz czy do Transakcji nie znajdzie zastosowania wyłączenie z opodatkowania podatkiem VAT, określone w art. 6 pkt 1 ustawy o VAT.

Jak stanowi art. 6 pkt 1 ustawy o VAT, przepisów ustawy nie stosuje się do transakcji zbycia przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa. Dla poprawnego ustalenia charakteru danej transakcji, konieczne jest więc ustalenie, czy jej przedmiot będzie stanowił przedsiębiorstwo lub zorganizowaną część przedsiębiorstwa. Sytuacja taka stanowi jednak wyjątek od ogólnej zasady powszechności opodatkowania. Mając na uwadze, że wszelkie odstępstwa od zasady powszechności opodatkowania mają charakter wyjątkowy, powinny podlegać ścisłej, literalnej wykładni. Powyższe stanowisko zostało potwierdzone przez Ministerstwo Finansów w Objaśnieniach podatkowych z dnia 11 grudnia 2018 r. „Opodatkowanie podatkiem od towarów i usług transakcji zbycia nieruchomości komercyjnych” (dalej: „Objaśnienia”)

Wnioskodawca w tym miejscu wskazuje, że w jego ocenie nie istnieją żadne podstawy prawne do uznania planowanej Transakcji za zbycie przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa. Albowiem, zgodnie z Objaśnieniami: „przy ocenie czy składniki majątku powinny być uznane za (i) przedsiębiorstwo, o którym mowa w art. 6 pkt 1 ustawy o VAT, czy też (ii) zorganizowaną część przedsiębiorstwa, w rozumieniu art. 2 pkt 27e ustawy o VAT, uwzględnić należy następujące okoliczności:

i.zamiar kontynuowania działalności prowadzonej dotychczas przez zbywcę przy pomocy składników majątkowych będących przedmiotem transakcji oraz

ii.faktyczną możliwość kontynuowania tej działalności w oparciu o składniki będące przedmiotem transakcji”.

Minister Finansów podkreśla, że w przypadku dostawy wynajętej nieruchomości „uznać należy daną transakcję za zbycie przedsiębiorstwa lub ZCP, jeżeli na moment transakcji spełnione są łącznie następujące kryteria:

i.przenoszony na nabywcę zespół składników zawiera zespól składników majątku (zaplecze) umożliwiający kontynuację działalności prowadzonej przez zbywcę i wystarczający do prowadzenia tej działalności;

ii.nabywca - w ramach swojej działalności - ma zamiar kontynuowania działalności prowadzonej w dotychczasowym zakresie przez zbywcę przy pomocy szeregu składników majątkowych będących przedmiotem transakcji”.

Dodatkowo, za okoliczność wykluczającą możliwość stwierdzenia, że przenoszony na nabywcę zespół składników umożliwia kontynuację działalności prowadzonej przez zbywcę, należy uznać sytuację, w której konieczne jest podejmowanie dodatkowych działań faktycznych lub prawnych (np. zawarcia umów, zatrudnienie pracowników lub outsourcing funkcji) niezbędnych do prowadzenia działalności gospodarczej w oparciu o przejęte składniki.

Przedmiotem Transakcji do Fundacji Rodzinnej będzie w tym przypadku Nieruchomość składająca się z dwóch zabudowanych działek gruntu (Działki 1 i Działki 2), stanowiąca składnik majątku prywatnego Wnioskodawcy a nie składnik przedsiębiorstwa Wnioskodawcy. Co więcej, Nieruchomość nie stanowi żadnego zespołu składników majątkowych, ani nie jest w żaden sposób wyodrębniona organizacyjnie, finansowo i funkcjonalnie w majątku Wnioskodawcy. Transakcja nie będzie więc odnosić się do zespołu składników majątku umożliwiającego kontynuację działalności prowadzonej przez Wnioskodawcę (tj. przedmiotem transakcji nie będą prawa i obowiązki z umów (np. o świadczenie usług), które w normalnym toku spraw są niezbędne w celu prowadzenia działalności w zakresie wynajmu takiej nieruchomości).

To w ocenie Wnioskodawcy w sposób wyraźny determinuje, że przedmiot Transakcji nie może być rozumiany ani jako przedsiębiorstwo, ani jako jego zorganizowana część.

Mając na uwadze powyższe, prawidłowe jest przyjęcie przez Wnioskodawcę, że planowana darowizna Nieruchomości (Transakcja) na rzecz Fundacji Rodzinnej w celu wyposażenia Fundacji Rodzinnej w majątek, nie będzie stanowiła czynności mającej za przedmiot przedsiębiorstwo lub zorganizowaną część przedsiębiorstwa.

Ad 3.

Zdaniem Wnioskodawcy, czynność darowizny Nieruchomości stanowiącej Działkę 1 na rzecz Fundacji Rodzinnej w celu wyposażenia Fundacji Rodzinnej w majątek, będzie podlegała zwolnieniu od podatku VAT.

Uzasadnienie stanowiska Wnioskodawcy w zakresie pytania nr 3:

Zgodnie z art. 7 ust. 2 ustawy o VAT przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się również przekazanie nieodpłatnie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa, w szczególności:

1)przekazanie lub zużycie towarów na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia,

2)wszelkie inne darowizny,

- jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych.

Co do zasady opodatkowaniem podatkiem VAT podlega więc m.in. dostawa towarów w sytuacji gdy czynności te wykonywane są odpłatnie. Jednakże w rozumieniu przywołanego art. 7 ust. 2 ustawy o VAT także nieodpłatna dostawa towarów może podlegać opodatkowaniu tym podatkiem (i jednocześnie zostać zrównana z odpłatną dostawą towarów), w sytuacji gdy podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przy nabyciu, imporcie lub wytworzeniu tych towarów lub ich części składowych.

Opodatkowanie VAT jest uzależnione w tym przypadku od przysługiwania podatnikowi prawa do odliczenia przy nabyciu towarów, przy czym powołując się na wskazania doktryny - nie ma znaczenia, czy podatnik z tego prawa skorzystał, co też nie. Istotne jest tylko, czy podatnikowi prawo to przysługiwało (Bartosiewicz Adam, Komentarz do ustawy VAT, wyd. XVII, opublikowano: WPK 2023).

Nie istnieją również żadne podstawy do odczytywania powyższego przepisu w sposób rozszerzający, dlatego też, jeśli podatnik nie miał prawa od odliczenia podatku naliczonego przy nabyciu towarów, wówczas ich nieodpłatne przekazanie nie będzie podlegać opodatkowaniu. (Michalik Tomasz. Komentarz do ustawy VAT, wyd. 17, 2024, Legalis).

Mając na względzie charakter planowanej Transakcji, należy także w tym miejscu odnieść się do definicji „wytworzenia nieruchomości”, którą opisuje art. 2 pkt 14a ustawy o VAT. Zgodnie z tym przepisem, przez wytworzenie nieruchomości należy rozumieć nie tylko wybudowanie budynku, budowli lub ich części, ale również ich ulepszenie w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym.

Opierając się na celowi przyświecającemu ustawodawcy, w celu dokonania wykładni pojęcia „ulepszenie” należy odnieść się do przepisów ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (dalej: „ustawa o CIT”). Art. 16g ust. 13 ustawy o CIT stanowi, że jeżeli środki trwałe uległy ulepszeniu w wyniku przebudowy, rozbudowy, rekonstrukcji, adaptacji lub modernizacji, wartość początkową tych środków, ustaloną zgodnie z ust. 1 i 3-11, powiększa się o sumę wydatków na ich ulepszenie, w tym także o wydatki na nabycie części składowych lub peryferyjnych, których jednostkowa cena nabycia przekracza 10 000 zł. Środki trwałe uważa się za ulepszone, gdy suma wydatków poniesionych na ich przebudowę, rozbudowę, rekonstrukcję, adaptację lub modernizację w danym roku podatkowym przekracza 10 000 zł i wydatki te powodują wzrost wartości użytkowej w stosunku do wartości z dnia przyjęcia środków trwałych do używania, mierzonej w szczególności okresem używania, zdolnością wytwórczą, jakością produktów uzyskiwanych za pomocą ulepszonych środków trwałych i kosztami ich eksploatacji. Pod pojęciem ulepszenia należy rozumieć takie czynności jak przebudowa, rozbudowa, rekonstrukcja, adaptacja lub modernizacja środka trwałego, które podnoszą jego wartość techniczną, użytkową, jak i przystosowanie składnika majątkowego do wykorzystania go w innym celu, niż pierwotne przeznaczenie albo nadanie temu składnikowi innych cech użytkowych (vide Pismo Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 16 września 2015 r., sygn.: IPPP2/4512-607/15-3/DG).

W związku z powyższym, aby doszło do faktycznego ulepszenia środka trwałego, muszą zostać spełnione następujące przesłanki — dany środek trwały musi zostać poddany przebudowie, rozbudowie, rekonstrukcji, adaptacji lub modernizacji oraz konieczne jest zidentyfikowanie wzrostu wartości użytkowej środka trwałego w stosunku do wartości z dnia przyjęcia tego środka do używania (tak np. Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 6 listopada 2020 r., sygn. II FSK 1740/18).

Wskazać również należy na definicję podatnika, która została zawarta w art. 15 ust. 1 ustawy o VAT oraz stanowi, że podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Jak wynika natomiast z art. 15 ust. 2 ustawy o VAT, działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych. Jednocześnie należy podkreślić, że najem prywatny może spełniać przesłanki do uznania go za działalność gospodarczą, o której mowa w art. 15 ust. 2 ustawy o VAT. Stosownie do treści art. 8 ust. 1 ustawy o VAT - przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 (…).

Niezaprzeczalnie najem nieruchomości może więc stanowić świadczenie usług, o którym mowa w art. 8 ust. 1 ustawy o VAT. Mając na względzie aktualne stanowiska organów podatkowych i orzecznictwa - dostawa towarów będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem VAT jedynie w przypadku, gdy zostanie dokonana przez podmiot posiadający status podatnika VAT oraz działający w takim charakterze w odniesieniu do konkretnej transakcji.

Odwołując się do opisu przedstawionego zdarzenia przyszłego, Nieruchomość nie jest wykorzystywana przez Wnioskodawcę jedynie w celach osobistych/prywatnych (pomimo iż stanowi ona jego majątek prywatny), albowiem jest wynajmowana. Mając to na uwadze uprawnione jest twierdzenie, że Fundator będzie działał w charakterze podatnika VAT w związku z planowaną darowizną Nieruchomości (Transakcją) na rzecz Fundacji Rodzinnej, o którym mowa w art. 15 ust. 1 tej ustawy.

W tym miejscu należy jednak ponownie dokonać analizy brzmienia przywołanego już art. 7 ust. 2 ustawy o VAT, z którego należy wyprowadzić tezę wskazującą, że opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega nieodpłatne przekazanie towaru należącego do przedsiębiorstwa oraz wszelkie darowizny, z którymi wiąże się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, jedynie wtedy, gdy podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przy nabyciu, imporcie lub wytworzeniu tych towarów lub ich części składowych. Dlatego też, brak zaistnienia przesłanki prawa podatnika do obniżenia kwoty podatku naliczonego przy nabyciu, imporcie lub wytworzeniu towarów lub ich części składowych, wyłącza spod dyspozycji ustawy o VAT nieopłatną dostawę towarów, powodując tym samym, że czynność ta powinna być rozumiana jako niepodlegająca opodatkowaniu VAT jako niespełniająca definicji odpłatnej dostawy towarów.

Ze względu na wyraźne zróżnicowanie działek znajdujących się na Nieruchomości będącej przedmiotem przyszłej Transakcji, w szczególności w zakresie znajdujących się na nich zabudowy czy też ponoszonych na nie nakładów, w tej części analizie zostanie poddana nieodpłatna dostawa Działki 1.

Mając na uwadze przedstawiony przez Wnioskodawcę opis zdarzenia przyszłego, planowana darowizna Nieruchomości na rzecz Fundacji Rodzinnej w zakresie Działki 1 powinna podlegać opodatkowaniu VAT na podstawie art. 7 ust. 2 w zw. z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT.

Świadczą o tym okoliczności związane z nakładami poniesionymi na zniszczony na skutek pożaru Budynek oraz nakłady związane ze zmianą przeznaczenia części Budynku tj. garażu na aneks sali restauracyjnej, których cel i charakter oraz wysokość doprowadziły w rzeczywistości do „wytworzenia nieruchomości” w rozumieniu art. 2 pkt 14a ustawy o VAT. Niewątpliwie, zgodnie z przytoczonymi poglądami doktryny i orzecznictwa, dla przyjęcia poprawnej kwalifikacji tego zdarzenia znaczenie ma prawidłowa wykładnia pojęć „remont” oraz „ulepszenie”. Jak podkreślił Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z dnia 13 grudnia 2017 r. sygn. akt III SA/Wa 477/17 – „Istotą remontu jest jedynie wykonanie prac powracających pierwotny stan techniczny i użytkowy środka trwałego, nie zwiększających jego wartości początkowej, stanowiącej cenę nabycia lub koszt wytworzenia środka trwałego, powiększoną o koszty jego ulepszenia”.

Poniesione przez Wnioskodawcę wydatki na Budynek nie powinny być rozumiane w kategoriach wydatków o charakterze remontowym. Miały one charakter modernizacyjno-adaptacyjny, a ich celem — niezależnie od zaistniałych zdarzeń losowych, było również dokonanie częściowej zmiany funkcji użytkowej Budynku. Wydatki te doprowadziły więc do faktycznego wzrostu jego wartości użytkowej. Mimo iż - jak wynika z opisu zdarzenia przyszłego, Wnioskodawcy nie przysługiwało ani w całości, ani w części prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia Działki 1, jednakże prawo to niewątpliwie przysługiwało Wnioskodawcy z tytułu wytworzenia Budynku, co prowadzi w konsekwencji do uznania, że przesłanki z art. 7 ust. 2 ustawy o VAT zostały spełnione.

Podobne stanowisko zajął Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z dnia 25 stycznia 2024 r., sygn. 0111-KDIB3-1.4012.820.2023.3.ICZ, jak też w interpretacji indywidualnej z dnia 29 września 2023 r., sygn. 0114-KDIP1-3.4012.371.2023.3.PRM.

W konsekwencji Transakcja darowizny Działki 1 do Fundacji Rodzinnej powinna podlegać opodatkowaniu VAT. W kolejnym kroku należy poddać analizie czy planowana dostawa Działki 1 będzie korzystała ze zwolnienia w podatku VAT.

Art. 43 ustawy o VAT określa zakres oraz zasady zwolnienia z opodatkowania dostawy towarów lub świadczenia usług, przy czym zwolnienia dotyczące dostawy gruntów zabudowanych budynkami, budowlami lub ich częściami w zakresie dotyczącym przedmiotowego zdarzenia przyszłego wynikają z art. 43 ust. 1 pkt 10 oraz art. 43 ust. 1 pkt 10a tej ustawy.

Na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy o VAT zwalnia się od podatku dostawę budynków, budowli lub ich części, z wyjątkiem gdy: a) dostawa jest dokonywana w ramach pierwszego zasiedlenia lub przed nim, b) pomiędzy pierwszym zasiedleniem a dostawą budynku, budowli lub ich części upłynął okres krótszy niż 2 lata.

Art. 2 pkt 14 ustawy o VAT zawiera definicję pierwszego zasiedlenia, którym jest oddanie do użytkowania pierwszemu nabywcy, użytkownikowi lub rozpoczęcie użytkowania na potrzeby własne budynków, budowli lub ich części po: ich wybudowaniu lub ulepszeniu, jeżeli wydatki poniesione na ulepszenie, zgodnie z definicją w przepisach o podatku dochodowym, stanowiły co najmniej 30% wartości początkowej.

Istotne jest przy tym, że pierwsze zasiedlenie może występować wielokrotnie. Powyższy wniosek znajduje potwierdzenie w poglądach doktryny, zgodnie z którymi - Każde ponoszenie nakładów na ulepszenie nieruchomości w wysokości przeważającej 30 % wartości początkowej w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym powoduje, że cala procedura dotycząca pierwszego zasiedlenia powtarza się (Matarewicz Jacek, Ustawa o podatku od towarów i usług. Komentarz zaktualizowany. Opublikowano: LEX/eI.2024).

Podobne twierdzenie wynika również z wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 10 lipca 2019 r. sygn. akt I SA/Go 262/19, w którym to sąd podkreślił, że do pierwszego zasiedlenia może dochodzić wiele razy, o ile bowiem dana nieruchomość może zostać tylko raz wybudowana, o tyle wielokrotnie może być ona ulepszana.

W konsekwencji, określenie momentu ostatniego pierwszego zasiedlenia jest kluczowe, bowiem przesądza o możliwości zastosowania lub niezastosowania zwolnienia z art. 43 ust. 1 pkt 10.

Stosownie natomiast do art. 43 ust. 1 pkt 10a ustawy o VAT zwolnieniu podlega także dostawa budynków, budowli lub ich części nieobjęta zwolnieniem, o którym mowa w pkt 10, pod warunkiem, że:

a)w stosunku do tych obiektów nie przysługiwało dokonującemu ich dostawy prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego,

b)dokonujący ich dostawy nie ponosił wydatków na ich ulepszenie, w stosunku do których miał prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, a jeżeli ponosił takie wydatki, to były one niższe niż 30% wartości początkowej tych obiektów.

Zwolnienie, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 10a ustawy o VAT stosuje się jedynie w przypadku braku podstaw do zastosowania zwolnienia z art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy o VAT oraz łącznego spełnienia warunków określonych w art. 43 ust. 1 pkt 10a lit. a) i b) ustawy o VAT.

W świetle powyższych rozważań, trafny jest pogląd, że co do zasady każda dostawa budynków będzie zwolniona z opodatkowania VAT (na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy o VAT), za wyjątkiem dostawy dokonywanej w ramach pierwszego zasiedlenia lub przed nim oraz jeżeli pomiędzy pierwszy zasiedleniem a dostawą budynku upłynął okres krótszy niż 2 lata.

Przenosząc powyższe na grunt opisanego we wniosku zdarzenia przyszłego, w celu rozstrzygnięcia, czy dostawa Nieruchomości będącej przedmiotem Transakcji będzie opodatkowana podatkiem VAT, w pierwszej kolejności niezbędne jest ustalenie, czy na datę Transakcji Nieruchomość będzie stanowiła grunt zabudowany czy też niezabudowany. Zaś dla możliwości zastosowania przez Wnioskodawcę zwolnienia z opodatkowania na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy o VAT istotne jest ustalenie kiedy nastąpiło pierwsze zasiedlenie i jaki upłynął od tego zdarzenia okres.

Zdaniem Wnioskodawcy, Działka 1 wchodząca w skład Nieruchomości będzie na datę Transakcji terenem zabudowanym, o czym bezsprzecznie świadczy znajdujący się na niej Budynek. Ponadto zestawienie informacji dotyczących stanu Nieruchomości z treścią przywołanych przez Wnioskodawcę przepisów prawa podatkowego, orzecznictwa oraz stanowisk doktryny powoduje, iż nie powinno ulegać wątpliwości, że przyszła dostawa Budynku posadowionego na Działce 1 nie nastąpi w ramach pierwszego zasiedlenia oraz pomiędzy pierwszym zasiedleniem a planowanym momentem jego dostawy upłynie okres dłuższy niż 2 lata.

Jak wskazano w opisie zdarzenia przyszłego, Budynek został wybudowany w roku 1935, po tej dacie najprawdopodobniej nastąpiło też jego pierwsze zasiedlenie. Jednakże w roku 2014 doszło do zniszczenia Budynku spowodowanego pożarem. Na skutek zaistniałych zdarzeń konieczne okazało się przeprowadzenie prac remontowych, jak również modernizacyjno- adaptacyjnych, a także prac związanych z częściową zmianą funkcji użytkowej Budynku. Wnioskodawca poniósł wydatki na ulepszenie Budynku w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym, które przekroczyły 30% jego wartości początkowej. W wyniku ulepszenia Budynku doszło do jego ponownego pierwszego zasiedlenia, które rozpoczęło się w roku 2015 - tj. w roku, w którym Budynek został oddany do użytkowania. Jednocześnie począwszy od 2015 roku w Budynku nie wykonywano już żadnych innych prac o charakterze remontowym, adaptacyjnym czy modernizacyjnym, ani też nie ponoszono żadnych wydatków na jego ulepszenie w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym, które mogłyby przekroczyć 30% jego wartości początkowej.

Z tego względu nie istnieją żadne podstawy faktyczne świadczące o tym, że mogło w tym przypadku dojść do kolejnego pierwszego zasiedlenia Budynku po 2015 roku wykluczającego możliwość zastosowania zwolnienia z opodatkowania przyszłej Transakcji na mocy art. 43 ust. 1 pkt o VAT.

Analogiczne stanowisko zostało zaprezentowane przykładowo w następującej indywidualnej interpretacji przepisów prawa podatkowego wydanej przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej w odniesieniu do podobnego stanu faktycznego, tj. w interpretacji z dnia 5 stycznia 2024 r. sygn. 0114-KDIP1-3.4012.619.2023.2.AMA.

W rezultacie, zdaniem Wnioskodawcy zostały spełnione wszystkie przesłanki warunkujące możliwość zastosowania zwolnienia od podatku VAT nieodpłatnej dostawy Działki 1 wraz z posadowionym na niej Budynkiem na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy o VAT.

Mając na uwadze powyższe, w ocenie Wnioskodawcy, czynność darowizny Nieruchomości stanowiącej Działkę 1 na rzecz Fundacji Rodzinnej w celu wyposażenia Fundacji Rodzinnej w majątek, będzie podlegała zwolnieniu od podatku VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy o VAT.

Ad 4.

Zdaniem Wnioskodawcy, czynność darowizny Nieruchomości stanowiącej Działkę 2 na rzecz Fundacji Rodzinnej w celu wyposażenia Fundacji Rodzinnej w majątek, nie będzie stanowiła czynności podlegającej opodatkowaniu podatkiem VAT.

Uzasadnienie stanowiska Wnioskodawcy w zakresie pytania nr 4:

Zgodnie z art. 7 ust. 2 ustawy o VAT przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się również przekazanie nieodpłatnie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa, w szczególności:

1)przekazanie lub zużycie towarów na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia,

2)wszelkie inne darowizny,

- jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych.

Co do zasady opodatkowaniem podatkiem VAT podlega więc m.in. dostawa towarów w sytuacji gdy czynności te wykonywane są odpłatnie. Jednakże w rozumieniu przywołanego art. 7 ust. 2 ustawy o VAT także nieodpłatna dostawa towarów może podlegać opodatkowaniu tym podatkiem (i jednocześnie zostać zrównana z odpłatną dostawą towarów), w sytuacji gdy podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przy nabyciu, imporcie lub wytworzeniu tych towarów lub ich części składowych.

Opodatkowanie VAT jest uzależnione w tym przypadku od przysługiwania podatnikowi prawa do odliczenia przy nabyciu towarów, przy czym powołując się na wskazania doktryny - nie ma znaczenia, czy podatnik z tego prawa skorzystał, czy też nie. Istotne jest tylko, czy podatnikowi prawo to przysługiwało (Bartosiewicz Adam, Komentarz do ustawy VAT, wyd. XVII, opublikowano: WPK 2023).

Nie istnieją również żadne podstawy do odczytywania powyższego przepisu w sposób rozszerzający, dlatego też, jeśli podatnik nie miał prawa od odliczenia podatku naliczonego przy nabyciu towarów, wówczas ich nieodpłatne przekazanie nie będzie podlegać opodatkowaniu. (Michalik Tomasz. Komentarz do ustawy VAT, wyd. 17, 2024, Legalis).

A zatem opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega nieodpłatne przekazanie towaru należącego do przedsiębiorstwa oraz wszelkie darowizny, z którymi wiąże się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, jedynie wtedy, gdy podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przy nabyciu, imporcie lub wytworzeniu tych towarów lub ich części składowych.

Dlatego też, brak zaistnienia przesłanki prawa podatnika do obniżenia kwoty podatku naliczonego przy nabyciu, imporcie lub wytworzeniu towarów lub ich części składowych, wyłącza spod dyspozycji ustawy o VAT nieopłatną dostawę towarów, powodując tym samym, że czynność ta powinna być rozumiana jako niepodlegająca opodatkowaniu VAT.

W zakresie dotyczącym darowizny Nieruchomości w części dotyczącej Działki 2 dla oceny niniejszej sprawy istotna jest okoliczność, że fragment chodnika, definiowanego jako obiekt budowlany, znajdującego się na Działce 2 w ramach Nieruchomości, stanowi fragment drogi publicznej i nie jest on własnością Wnioskodawcy w sensie ekonomicznym, a jego właścicielem ekonomicznym pozostaje Gmina (…). Konieczne jest więc ustalenie czy Transakcja w zakresie dotyczącym Działki 2 odnosić się będzie do darowizny (dostawy) gruntu zabudowanego, czy też gruntu niezabudowanego — ze względu na brak władztwa Wnioskodawcy nad znajdującymi się na tej działce naniesieniami.

W odniesieniu do przedmiotowego chodnika, ze względu na to, że Wnioskodawca nie jest właścicielem tego obiektu budowlanego w sensie ekonomicznym, nie może przenieść prawa do rozporządzania chodnikiem na rzecz Fundacji Rodzinnej. Z tego względu Wnioskodawca dokona dostawy wyłącznie Działki 2 (bez znajdującego się na Działce 2 chodnika), pomimo tego, że przedmiotowy obiekt budowlany jest zlokalizowany na Działce 2.

W konsekwencji, w odniesieniu do art. 7 ust. 2 ustawy o VAT, skoro Wnioskodawcy nie przysługiwało ani w całości, ani w części prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia Nieruchomości w zakresie dotyczącym Działki 2, jak też skoro Wnioskodawca nie dokonywał żadnych nakładów na Działkę 2, w tym nie wybudował na tej działce żadnych budynków, budowli lub innych obiektów budowalnych, brak jest podstaw do uznania, że nieodpłatne przekazanie Działki 2 na rzecz Fundacji Rodzinnej będzie czynnością zrównaną z odpłatną dostawą towarów.

Podsumowując, w odwołaniu do przytoczonej powyżej argumentacji, prawidłowe jest przyjęcie przez Wnioskodawcę, że czynność darowizny Nieruchomości stanowiącej Działkę 2 na rzecz Fundacji Rodzinnej w celu wyposażenia Fundacji Rodzinnej w majątek, nie będzie stanowiła czynności podlegającej opodatkowaniu podatkiem VAT albowiem nie zostaną spełnione przesłanki o których mowa w art. 7 ust. 2 w zw. z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 361 ze zm.) – zwanej dalej „ustawą”:

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy:

Przy czym stosownie do treści art. 2 pkt 6 ustawy:

Towarem jest także udział w prawie własności. Jest to zgodne z normami unijnymi, bowiem w myśl art. 15 ust. 2 Dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L Nr 347 z 11 grudnia 2006 r. s. 1 ze zm.), zwanej dalej „Dyrektywą 2006/112/WE”:

W świetle powołanych powyżej przepisów budynki, budowle oraz grunt spełniają definicję towaru wynikającą z art. 2 pkt 6 ustawy, a ich zbycie stanowi dostawę towarów, o której mowa w art. 7 ust. 1 ustawy.

Ponadto, stosownie do art. 48 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1061), zwanej dalej Kodeksem cywilnym:

Zgodnie z art. 47 § 1 i § 2 Kodeksu cywilnego:

Jednocześnie przepis art. 6 ustawy wskazuje na wyłączenia określonych czynności spod zakresu przepisów ustawy o podatku od towarów i usług. Są w nim wskazane te czynności, które co do zasady należą do grupy czynności podlegających opodatkowaniu, mieszcząc się w zakresie odpłatnej dostawy towarów czy też odpłatnego świadczenia usług, z uwagi jednak na stosowne wyłączenie, czynności te nie podlegają opodatkowaniu.

I tak, na mocy art. 6 pkt 1 ustawy:

Zatem, w przypadku, gdy przedmiotem transakcji jest zbycie przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa, czynność ta nie podlega przepisom ustawy o podatku od towarów i usług.

Przy czym, użyte w ww. przepisie sformułowanie „transakcja zbycia” należy rozumieć w sposób zbliżony do terminu „dostawy towarów” w ujęciu art. 7 ust. 1 ustawy, tzn. „zbycie” obejmuje wszelkie czynności, w ramach których następuje przeniesienie prawa do rozporządzania przedmiotem jak właściciel, np. sprzedaż, zamianę, darowiznę, przeniesienie własności w formie wkładu niepieniężnego, czyli aportu.

Ze względu na szczególny charakter przepisu art. 6 pkt 1 ustawy, powinien on być interpretowany ściśle, co oznacza, że ma zastosowanie wyłącznie w przypadku zbycia (a zatem wszelkich czynności, w ramach których następuje przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel) przedsiębiorstwa (w rozumieniu Kodeksu cywilnego) lub zorganizowanej jego części, zdefiniowanej w art. 2 pkt 27e ustawy.

Przepisy ustawy o podatku od towarów i usług nie zawierają definicji „przedsiębiorstwa”, zatem dla potrzeb przepisów podatkowych należy stosować definicję zawartą w art. 55¹ Kodeksu cywilnego. Zgodnie z tym przepisem:

Sformułowanie zawarte w zacytowanym art. 55¹ Kodeksu cywilnego „obejmuje ono w szczególności”, pozwala uznać, że definicja wymienia tylko przykładowe elementy przedsiębiorstwa. W rezultacie przedsiębiorstwo może obejmować także inne, niewymienione w tym przepisie składniki, jak również może składać się z niektórych tylko elementów wyliczenia zawartego w art. 55¹ Kodeksu cywilnego.

Kluczowym dla uznania, że przedmiot transakcji stanowi przedsiębiorstwo w rozumieniu art. 55¹ Kodeksu cywilnego (a co za tym idzie, ustawy o VAT) jest więc to, że stanowi on „zespół” składników materialnych i niematerialnych o cechach „zorganizowania” oraz „przeznaczenia do prowadzenia działalności gospodarczej”.

Potwierdza to art. 55² Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym:

Przedsiębiorstwo, jako przedmiot zbycia, musi stanowić całość pod względem organizacyjnym i funkcjonalnym, co oznacza, że najistotniejsze dla badanej kwestii jest ustalenie, czy przenoszony majątek stanowi na tyle zorganizowany kompleks praw, obowiązków i rzeczy, że zdolny jest do realizacji zadań gospodarczych przypisywanych przedsiębiorstwu. Przedsiębiorstwo, w rozumieniu powyższego przepisu, powinno więc łączyć mienie w funkcjonalnie zorganizowane przedsięwzięcie gospodarcze, a nie tylko stanowić zgromadzone niematerialne i materialne składniki stanowiące ze sobą przedsiębiorstwo w przedstawionym znaczeniu przedmiotowym. Organizacyjna i funkcjonalna istota przedsiębiorstwa kreuje powstanie samodzielnego podmiotu gospodarczego, zdolnego do funkcjonowania w obrocie na niezmienionych zasadach, pomimo jego zbycia.

Definicja zorganizowanej części przedsiębiorstwa wynika natomiast z art. 2 pkt 27e ustawy. Zgodnie z tym przepisem:

Zorganizowana część przedsiębiorstwa, jako przedmiot zbycia, musi zatem stanowić całość pod względem organizacyjnym i funkcjonalnym, co oznacza, że najistotniejsze dla przedmiotowego zagadnienia jest ustalenie, czy przenoszony majątek stanowi na tyle zorganizowany kompleks praw, obowiązków i rzeczy, że zdolny jest do realizacji zadań gospodarczych przypisywanych przedsiębiorstwu.

Podstawowym wymogiem wynikającym z powyższego przepisu jest więc to, aby zorganizowana część przedsiębiorstwa stanowiła zespół składników materialnych i niematerialnych (w tym zobowiązania). Kolejnym warunkiem jest wydzielenie tego zespołu w istniejącym przedsiębiorstwie. Wydzielenie to ma zachodzić na trzech płaszczyznach: organizacyjnej, finansowej i funkcjonalnej (przeznaczenie do realizacji określonych zadań gospodarczych). Elementami zespołu składników materialnych i niematerialnych, stanowiących zorganizowaną część przedsiębiorstwa, powinny być w szczególności aktywa trwałe, obrotowe, a także czynnik ludzki, czyli kadra pracownicza.

Wyodrębnienie organizacyjne oznacza, że zorganizowana część przedsiębiorstwa ma swoje miejsce w strukturze organizacyjnej podatnika jako dział, wydział, oddział itp. Przy czym, w doktrynie zwraca się uwagę, że organizacyjne wyodrębnienie powinno być dokonane na bazie statutu, regulaminu lub innego aktu o podobnym charakterze. Organizacyjny aspekt wyodrębnienia oznacza, że składniki tworzące „część przedsiębiorstwa” powinny posiadać cechę zorganizowania. Cecha ta powinna występować w „istniejącym przedsiębiorstwie”, a więc w ramach prowadzonej działalności i dotyczyć określonego zespołu składników tworzących część tego przedsiębiorstwa.

Wyodrębnienie finansowe najpełniej realizowane jest w przypadku zakładu lub oddziału osoby prawnej. Wyodrębnienie finansowe nie oznacza samodzielności finansowej, ale sytuację, w której przez odpowiednią ewidencję zdarzeń gospodarczych możliwe jest przyporządkowanie przychodów i kosztów oraz należności i zobowiązań do zorganizowanej części przedsiębiorstwa.

Natomiast wyodrębnienie funkcjonalne należy rozumieć jako przeznaczenie do realizacji określonych zadań gospodarczych. Zorganizowana część przedsiębiorstwa musi stanowić funkcjonalnie odrębną całość – obejmować elementy niezbędne do samodzielnego prowadzenia działań gospodarczych, którym służy w strukturze przedsiębiorstwa. Aby zatem część mienia przedsiębiorstwa mogła być uznana za jego zorganizowaną część, musi ona – obiektywnie oceniając – posiadać potencjalną zdolność do funkcjonowania jako samodzielny podmiot gospodarczy. Składniki majątkowe materialne i niematerialne wchodzące w skład zorganizowanej części przedsiębiorstwa muszą umożliwić nabywcy podjęcie działalności gospodarczej w ramach odrębnego przedsiębiorstwa.

Ponadto wymagane jest, aby zorganizowana część przedsiębiorstwa mogła stanowić potencjalnie niezależne przedsiębiorstwo samodzielnie realizujące zadania gospodarcze, których realizacji służy w istniejącym przedsiębiorstwie. Powyższe oznacza, że przez zorganizowaną część przedsiębiorstwa można rozumieć wyłącznie tę część przedsiębiorstwa, która jest przede wszystkim wyodrębniona organizacyjnie, ale także posiada wewnętrzną samodzielność finansową.

Zatem, aby w rozumieniu przepisów podatkowych, określony zespół składników majątkowych mógł zostać zakwalifikowany jako zorganizowana część przedsiębiorstwa, nie jest wystarczające jakiekolwiek zorganizowanie masy majątkowej, ale musi się ona odznaczać pełną odrębnością niezbędną do samodzielnego funkcjonowania w obrocie gospodarczym. Zorganizowaną część przedsiębiorstwa tworzą więc składniki, będące we wzajemnych relacjach, takich, by można było mówić o nich jako o zespole, a nie o zbiorze przypadkowych elementów, których jedyną cechą wspólną jest własność jednego podmiotu gospodarczego.

Na gruncie ustawy o podatku od towarów i usług mamy do czynienia z zorganizowaną częścią przedsiębiorstwa, jeżeli spełnione są łącznie następujące przesłanki:

• istnieje zespół składników materialnych i niematerialnych, w tym zobowiązania;
• zespół ten jest organizacyjnie i finansowo wyodrębniony w istniejącym przedsiębiorstwie;
• składniki te przeznaczone są do realizacji określonych zadań gospodarczych;
• zespół tych składników mógłby stanowić niezależne przedsiębiorstwo samodzielnie realizujące ww. zadania gospodarcze.

Brak zaistnienia którejkolwiek z omawianych powyżej przesłanek wyklucza uznanie zespołu składników majątkowych przedsiębiorstwa za jego zorganizowaną część w rozumieniu art. 2 pkt 27e ustawy.

Przy ocenie, czy składniki majątku powinny być uznane za przedsiębiorstwo czy za zorganizowaną część przedsiębiorstwa uwzględnić ponadto należy następujące okoliczności:

1.zamiar kontynuowania przez nabywcę działalności prowadzonej dotychczas przez zbywcę przy pomocy składników majątkowych będących przedmiotem transakcji oraz

2.faktyczną możliwość kontynuowania tej działalności w oparciu o składniki będące przedmiotem transakcji.

Wskazanej oceny należy dokonać na moment przeprowadzenia transakcji. Tym samym, w przypadku, gdy konieczne dla kontynuowania działalności gospodarczej jest angażowanie przez nabywcę innych składników majątku, które nie są przedmiotem transakcji lub podejmowanie dodatkowych działań, brak jest możliwości stwierdzenia, że w danym przypadku zespół składników majątkowych stanowi zorganizowaną część przedsiębiorstwa.

Zaznaczenia wymaga, że definicja zorganizowanej części przedsiębiorstwa zawarta w przepisie art. 2 pkt 27e ustawy, nie jest definicją samoistną, lecz należy rozpatrywać ją m.in. w kontekście uregulowań art. 6 pkt 1 ustawy, który wyłącza z opodatkowania podatkiem od towarów i usług zbycie składników majątkowych i niemajątkowych uprzednio wyodrębnionych organizacyjnie i finansowo w istniejącym przedsiębiorstwie, przeznaczonych do realizacji określonych zadań gospodarczych, nie dotyczy natomiast zbycia poszczególnych składników majątkowych przedsiębiorstwa.

O tym, czy nastąpiło zbycie przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa decydują każdorazowo okoliczności faktyczne związane z konkretną transakcją. Podatnik obowiązany jest do prawidłowego określenia przedmiotu opodatkowania, co wiąże się z koniecznością prawidłowego zdefiniowania dokonywanej czynności. Aby zatem ocenić czy w danej, konkretnej sytuacji mamy do czynienia ze zbyciem przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części, należy dokładnie przeanalizować zarówno to jakie składniki majątku będą przedmiotem transakcji, ale także czy istniejące między nimi funkcjonalne zależności pozwolą na kontynuowanie działalności zbywanego przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części. Przy dokonaniu tej analizy pomocne, a czasami nawet niezbędne mogą okazać się orzeczenia TSUE.

W zakresie braku obowiązku opodatkowania czynności zbycia przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części wypowiedział się Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w wyroku z 27 listopada 2003 r. w sprawie C-497/01, Zita Modes Sarl, w którym stwierdził, że celem ww. opcji jest uproszczenie rozliczeń związanych z przeniesieniem majątku przedsiębiorstwa lub jego części, bądź wniesieniem ich aportem. W wyroku tym przyjęto, że jeżeli państwo członkowskie wprowadziło do swojego systemu VAT opcję zawartą w pierwszym zdaniu art. 5 ust. 8 Szóstej Dyrektywy uznając, że w przypadku wydania całości majątku nie ma miejsca dostawa towarów w rozumieniu regulacji VAT, to zasada ta ma zastosowanie - nie wyłączając możliwości ograniczenia jej stosowania do okoliczności zawartych w zdaniu drugim tego samego paragrafu - do każdego wydania przedsiębiorstwa lub samodzielnej części przedsiębiorstwa, włączając składniki materialne i niematerialne, które łącznie stanowią przedsiębiorstwo lub część przedsiębiorstwa, mogącego samodzielnie prowadzić działalność gospodarczą. Nabywca musi jednak wyrazić zamiar dalszego prowadzenia nabytego przedsiębiorstwa lub jego części, a nie jego bezpośredniej likwidacji i sprzedaży zapasów. TSUE wskazał, że biorąc pod uwagę cel Dyrektywy, pojęcia w niej użyte powinny być interpretowane w sposób jednolity i niezależny (autonomiczny), uwzględniając kontekst i cel regulacji. W wyroku tym, dokonując wykładni funkcjonalnej art. 5 ust. 8 Szóstej Dyrektywy, TSUE uznał, że celem wyłączenia zbycia przedsiębiorstwa z opodatkowania jest zapewnienie neutralności podatkowej takiej czynności, która obciążając stronę istotnym zobowiązaniem podatkowym i tak rodziłaby prawo do odliczenia lub zwrotu podatku naliczonego. Trybunał podkreślił, że przeniesienie, o jakim mowa w art. 19 Dyrektywy 2006/112/WE, dotyczy między innymi części przedsiębiorstwa, a istotne znaczenie ma funkcjonalne powiązanie składników majątkowych, umożliwiające realizację określonego zadania gospodarczego.

W wyroku z 10 listopada 2011 r., w sprawie C-444/10 Finanzamt Ludenscheid przeciwko Christel Schriever, TSUE wywiódł, że regulacja art. 5 (8) VI Dyrektywy Rady (obecnie art. 19 Dyrektywy 112) obejmuje przekazanie przedsiębiorstwa lub jego samodzielnej części, w tym składników materialnych i ewentualnie niematerialnych, łącznie składających się na przedsiębiorstwo lub część przedsiębiorstwa zdolną prowadzić samodzielną działalność gospodarczą, nie obejmuje natomiast samego zbycia towarów, jak sprzedaż zapasu produktów. Jak wskazuje Trybunał, stwierdzenie, że nastąpiło przekazanie przedsiębiorstwa lub jego samodzielnej części w rozumieniu art. 19 Dyrektywy 112, wymaga, by całość przekazanych składników pozwalała na prowadzenie samodzielnej działalności gospodarczej. W wyroku tym Trybunał wywiódł, że jeżeli działalność gospodarcza tego nie wymaga, przedmiotem zbycia nie muszą być wszystkie składniki z nią związane, aby czynność ta wyłączona była z opodatkowania na podstawie art. 5 ust. 8 Szóstej Dyrektywy.

W opisie sprawy wskazał Pan, że jest Pan zarejestrowany jako podatnik VAT czynny. Jest Pan Fundatorem i założycielem Fundacji Rodzinnej A. Fundacja Rodzinna została utworzona między innymi w celu zabezpieczenia sukcesji majątku należącego do Fundatora oraz bytu i przyszłości jego rodziny, a także w celu utrzymania i kontynuowania działalności przez podmioty, w które zaangażowany był Fundator przed jej utworzeniem.

Planuje Pan dokonać nieodpłatnego wniesienia (darowizny) mienia — w postaci Nieruchomości (Transakcja). Przekazanie przez Pana majątku w postaci Nieruchomości do Fundacji Rodzinnej nastąpi na podstawie umowy darowizny.

Wynajmuje Pan Nieruchomość, w tym Budynek znajdujący się na Działce 1 w ramach tzw. najmu prywatnego, występując jako czynny podatnik VAT z tytułu świadczonych usług. Na moment złożenia wniosku Budynek znajdujący się na Nieruchomości jest przedmiotem najmu na rzecz podmiotów powiązanych z Panem, które wykorzystują go do prowadzenia działalności gospodarczej, m.in. na cele związane z prowadzeniem działalności gastronomicznej oraz związanej z wynajmem apartamentów. W najbliższym czasie Właściciele planują wynająć całą Nieruchomość na rzecz podmiotu niepowiązanego z przeznaczeniem na działalność gospodarczą. Wszelkie obowiązki związane z zarządzaniem nieruchomością, utrzymaniem jej w odpowiednim stanie technicznym i sanitarnym oraz ponoszenie opłat eksploatacyjnych spoczywa i będzie spoczywało na najemcach Budynku. Przedmiotem Transakcji, tj. nieodpłatnej dostawy do Fundacji Rodzinnej, będzie wyłącznie Nieruchomość składająca się z zabudowanej Budynkiem Działki 1 oraz Działki 2, na której znajduje się utwardzony chodnik. Jeżeli aktualne stosunki najmu nie zostaną rozwiązane przed Transakcją, wstąpienie przez Fundację w stosunek najmu po nabyciu Nieruchomości nastąpi z mocy prawa — natomiast nie jest wykluczone, że Fundacja dokona wypowiedzenia stosunku najmu.

Jest Pan w trakcie negocjowania warunków najmu Nieruchomości z podmiotem niepowiązanym, przy czym umowa najmu Nieruchomości z podmiotem niepowiązanym zostanie zawarta najpóźniej na moment dokonania Transakcji (tj. dokonania darowizny na rzecz Fundacji Rodzinnej). Aktualna umowa najmu Nieruchomości/umowy najmu Nieruchomości z podmiotem powiązanym z Panem nie będą obowiązywać po dokonaniu darowizny na rzecz Fundacji Rodzinnej.

Umowa najmu z podmiotem niepowiązanym z Panem będzie zawarta w stosunku do całej Nieruchomości, tj. zostanie zawarta przez Pana i drugiego współwłaściciela jako wynajmujących. A zatem umowa najmu z podmiotem niepowiązanym będzie dotyczyła zarówno całego udziału w Pana współwłasności (Fundacji Rodzinnej), jak i udziału drugiego współwłaściciela Nieruchomości.

Pana wątpliwości dotyczą ustalenia, czy planowana darowizna Nieruchomości (Transakcja) na rzecz Fundacji Rodzinnej w celu wyposażenia Fundacji Rodzinnej w majątek, nie będzie stanowiła czynności mającej za przedmiot przedsiębiorstwo lub zorganizowaną część przedsiębiorstwa w rozumieniu przepisów ustawy o VAT, tj. nie będzie podlegała pod wyłączenie z opodatkowania, o którym mowa w art. 6 pkt 1 ustawy.

W analizowanej sprawie przedmiot planowanej Transakcji, nie będzie stanowił przedsiębiorstwa w rozumieniu powołanego art. 55¹ Kodeksu cywilnego, ponieważ zbyciu nie będzie towarzyszył transfer szeregu kluczowych składników, wchodzących w skład normatywnej definicji przedsiębiorstwa i determinujących funkcjonowanie przedsiębiorstwa. Zbyciu podlegać będzie wyłącznie opisana we wniosku Nieruchomość składająca się z zabudowanej Budynkiem Działki 1 oraz Działki 2, na której znajduje się utwardzony chodnik, których nie sposób uznać za przedsiębiorstwo w rozumieniu powołanego przepisu.

Planowana Transakcja nie będzie również stanowić zbycia zorganizowanej części przedsiębiorstwa ze względu na niespełnienie przesłanek zawartych w art. 2 pkt 27e ustawy.

Jak Pan wskazał w opisie sprawy, Nieruchomość znajduje się w Pana majątku prywatnym i nie stanowiła oraz nie stanowi majątku związanego z prowadzoną przez Pana działalnością gospodarczą. W konsekwencji Nieruchomość nie stanowi składnika Pana przedsiębiorstwa.

Ponadto wskazał Pan, że przedmiotem Transakcji do Fundacji Rodzinnej będzie Nieruchomość składająca się z dwóch zabudowanych działek gruntu (Działki 1 i Działki 2), stanowiąca składnik Pana majątku prywatnego a nie składnik Pana przedsiębiorstwa. Jako składnik majątku prywatnego Nieruchomość nie stanowi żadnego zespołu składników majątkowych, ani nie jest w żaden sposób wyodrębniona organizacyjnie, finansowo i funkcjonalnie w Pana majątku. Transakcja nie będzie więc odnosić się do zespołu składników majątku umożliwiającego kontynuację działalności prowadzonej przez Pana (tj. przedmiotem transakcji nie będą prawa i obowiązki z umów (np. o świadczenie usług, zlecenia czy innych), które w normalnym toku spraw są niezbędne w celu prowadzenia działalności w zakresie wynajmu takiej nieruchomości). A zatem przedmiot Transakcji, tj. Nieruchomość, nie będzie posiadał na moment transakcji zdolności do niezależnego funkcjonowania jako samodzielny podmiot gospodarczy.

Fundacja Rodzinna po zawarciu nowej umowy najmu (tj. niebędącej częścią planowanej Transakcji) z podmiotem niepowiązanym zamierza uzyskiwać pasywne przychody z najmu, zaś wszelkie obowiązki związane z zarządzaniem nieruchomością, utrzymywaniem jej w odpowiednim stanie technicznym i sanitarnym będą spoczywać na najemcy Budynku. A zatem, pomimo tego, że Nieruchomość nadal będzie wynajmowana, Fundacja Rodzinna nie będzie prowadziła wynajmu w analogiczny do obecnych właścicieli sposób.

Zatem w tym przypadku nie można mówić o wyodrębnieniu przedmiotu sprzedaży na płaszczyźnie organizacyjnej, finansowej czy też funkcjonalnej.

Tym samym planowana darowizna Nieruchomości (Transakcja) na rzecz Fundacji Rodzinnej w celu wyposażenia Fundacji Rodzinnej w majątek nie będzie stanowić zbycia ani przedsiębiorstwa w rozumieniu art. 55¹ Kodeksu cywilnego ani zorganizowanej części przedsiębiorstwa, o której mowa w art. 2 pkt 27e ustawy. Zatem dostawa ta będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 7 ust. 1 ustawy.

Pana stanowisko w zakresie pytania nr 2 jest prawidłowe.

Ma Pan również wątpliwości, czy czynność darowizny Nieruchomości stanowiącej Działkę 1 na rzecz Fundacji Rodzinnej w celu wyposażenia Fundacji Rodzinnej w majątek, będzie podlegała zwolnieniu od podatku VAT.

Z treści powołanego wyżej przepisu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy jednoznacznie wynika, że dostawa towarów, co do zasady, podlega opodatkowaniu VAT wówczas, gdy czynności te są wykonywane odpłatnie (za wynagrodzeniem). Jednocześnie ustawodawca zrównał niektóre dostawy towarów wykonywane nieodpłatnie z odpłatną dostawą towarów, a więc z czynnościami, które podlegają opodatkowaniu podatkiem VAT.

I tak, stosownie do art. 7 ust. 2 ustawy:

Zatem, co do zasady, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega nieodpłatne przekazanie towaru należącego do przedsiębiorstwa, a także wszelkie inne darowizny, z którymi wiąże się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, ale jedynie wówczas, gdy podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przy nabyciu, imporcie lub wytworzeniu tych towarów lub ich części składowych.

W konsekwencji niespełnienie ww. warunku jest podstawą do traktowania nieodpłatnego przekazania towarów – w świetle brzmienia art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy – jako wyłączonego spod zakresu działania ustawy, bez względu na cel, na który zostały one przekazane.

Jednocześnie nie każda czynność stanowiąca dostawę towarów w rozumieniu art. 7 ww. ustawy lub świadczenie usług, o którym mowa w art. 8 ustawy podlega opodatkowaniu, ale tylko taka, która wykonana jest przez podmiot, który w związku z jej realizacją występuje w charakterze podatnika podatku od towarów i usług.

Pojęcia „podatnik” i „działalność gospodarcza”, na potrzeby podatku od towarów i usług, zdefiniowane zostały w art. 15 ust. 1 i ust. 2 tej ustawy.

W świetle art. 15 ust. 1 ustawy:

Jak wynika natomiast z art. 15 ust. 2 ustawy:

Z przytoczonych wyżej przepisów wynika ponadto, iż dla uznania danego podmiotu za podatnika w rozumieniu art. 15 ust. 1 i 2 ustawy o podatku od towarów i usług nie ma znaczenia rezultat prowadzonej działalności. Oznacza to, że aby uznać działalność podmiotu za działalność gospodarczą nie jest konieczne, aby przyniosła ona jakiekolwiek efekty. Podatnikiem jest zatem również podmiot prowadzący działalność generującą straty, a nawet podmiot, który w ogóle nie dokona żadnej sprzedaży. O tym czy dany podmiot jest podatnikiem podatku VAT, czy też nie decydują kryteria obiektywne. Zatem, co do zasady, odpłatna dostawa towaru podlega opodatkowaniu podatkiem VAT, jeżeli towar ten jest w posiadaniu i stanowi majątek podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą.

Uznanie, że dany podmiot w odniesieniu do konkretnej czynności działa jako podatnik podatku od towarów i usług, wymaga oceny każdorazowo odnoszącej się do okoliczności faktycznych danej sprawy. Odwołując się do treści przepisów ustawy - w przypadku osób fizycznych, które dokonują sprzedaży, przekazania, bądź darowizny towarów stanowiących część majątku osobistego, tj. majątku, który nie został nabyty w celu jego odsprzedaży bądź wykonywania innych czynności w ramach działalności gospodarczej, należy szczególnie wnikliwie przeanalizować okoliczności, w jakich będzie realizowana transakcja. Co do zasady osoby fizyczne, które dokonują transakcji w ramach zarządu majątkiem prywatnym, wykluczone są z grona podatników VAT.

W tym miejscu należy zaznaczyć, że pojęcie „majątku prywatnego” nie występuje na gruncie analizowanych przepisów ustawy, jednakże wynika z wykładni art. 15 ust. 2 ustawy, w której zasadnym jest odwołanie się do treści orzeczenia TSUE w sprawie C-291/92, które dotyczyło kwestii opodatkowania sprzedaży przez osobę będącą podatnikiem podatku od wartości dodanej, części majątku niewykorzystywanej do prowadzonej działalności gospodarczej, a służącej jej do celów prywatnych. „Majątek prywatny” to zatem taka część majątku danej osoby fizycznej, która nie jest przez nią przeznaczona ani wykorzystywana dla potrzeb prowadzonej działalności gospodarczej. Ze wskazanego orzeczenia wynika zatem, że podatnik musi w całym okresie posiadania danej nieruchomości wykazywać zamiar wykorzystywania części nieruchomości w ramach majątku osobistego. Przykładem takiego wykorzystania nieruchomości mogłoby być np. wybudowanie domu dla zaspokojenia własnych potrzeb mieszkaniowych. Potwierdzone to zostało również w wyroku TSUE z 21 kwietnia 2005 r. sygn. akt C-25/03 Finanzamt Bergisch Gladbach v. HE, który stwierdził, że majątek prywatny, to mienie wykorzystywane dla zaspokojenia potrzeb własnych.

Zatem dostawa towarów podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług wyłącznie wówczas, gdy dokonywana jest przez podmiot mający status podatnika, działającego w takim charakterze w odniesieniu do danej transakcji.

Z opisu sprawy wynika, że Nieruchomość będąca przedmiotem Transakcji składa się m. in. z działki nr 1 (Działka 1), na której znajduje się Budynek oraz studnia chłonna wykraczająca poza bryłę Budynku. Historycznie działka była zabudowana budynkiem (…), który uległ pożarowi w roku 2014. Budynek został wyremontowany po pożarze oraz dokonano zmiany przeznaczenia części budynku (budynku garażowego) na aneks sali restauracyjnej. Po remoncie po pożarze oraz po dokonanych zmianach adaptacyjnych części garażowej. Budynek został oddany do użytkowania w roku 2015.

Udziały w Nieruchomości były sukcesywnie nabywane przez Pana oraz drugiego współwłaściciela (osobę fizyczną) w latach 2002-2007 (tj. do momentu nabycia wszystkich udziałów w Nieruchomości przez obecnych właścicieli) na podstawie umów sprzedaży zawartych w formie aktu notarialnego wyłącznie z osobami fizycznymi (sprzedającymi), którzy nie występowali przy tych czynnościach jako podatnicy VAT. W związku z nabyciem udziałów w prawie własności Nieruchomości nie przysługiwało Panu prawo do odliczenia podatku VAT naliczonego.

Pan oraz drugi współwłaściciel Nieruchomości (Właściciele) w związku z pożarem Budynku znajdującym się na Działce 1, który miał miejsce w 2014 roku ponieśli wydatki na remont Budynku, które przekroczyły 30% jego wartości początkowej. Celem prowadzonych prac remontowych było nie tylko odtworzenie zniszczonego Budynku, ale także jego modernizacja i przystosowanie do pełnienia innych niż pierwotnie założonych funkcji użytkowych (m.in. jego dostosowanie do wykorzystywania w zakresie usług najmu krótkoterminowego apartamentów). Ponadto dokonano zmiany przeznaczenia części Budynku (garażu) na aneks sali restauracyjnej. Po remoncie po pożarze oraz po dokonanych zmianach adaptacyjnych, Budynek został oddany do użytkowania w roku 2015. W związku z poniesieniem powyższych wydatków Właścicielom przysługiwało prawo do odliczenia VAT naliczonego.

W 2015 roku rozpoczęto użytkowanie Budynku (czyli w okresie 9 lat przed planowaną Transakcją). Od tego momentu Właściciele nie ponosili już jakichkolwiek wydatków na ulepszenie w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym, wobec Budynku posadowionego na Działce 1, które przekroczyłyby 30% jego wartości początkowej i w związku z którymi przysługiwałoby im prawo do odliczenia VAT naliczonego.

Jak wcześniej wyjaśniono, aby uznać określoną dostawę towarów, w tym również nieruchomości, za podlegającą opodatkowaniu podatkiem VAT, nie wystarcza stwierdzić jedynie dostawy towarów, lecz wymagane jest określenie podmiotu dokonującego dostawy za występującego w związku z tą sprzedażą jako podatnika podatku od towarów i usług.

W świetle art. 8 ust. 1 ustawy:

Jak wynika z art. 659 § 1 ustawy Kodeks cywilny:

Najem jest więc umową dwustronnie zobowiązującą i wzajemną, odpowiednikiem świadczenia wynajmującego, polegającego na oddaniu rzeczy do używania, jest świadczenie najemcy, polegające na płaceniu umówionego czynszu. Oznacza to, że umówiony między stronami czynsz jest wynagrodzeniem za możliwość korzystania z cudzej rzeczy i stanowi świadczenie wzajemne należne za używanie lokalu przez jego najemcę. Co istotne, umowa najmu jest cywilnoprawną umową nakładającą na strony – zarówno wynajmującego, jak i najemcę – określone przepisami obowiązki.

Zatem najem nieruchomości stanowi odpłatne świadczenie usług, o którym mowa w art. 8 ust. 1 ustawy i świadczony jest w ramach działalności gospodarczej w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy, a tym samym podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na mocy przepisu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy.

Ponadto, jak wyżej wskazano z wyroku TSUE C-291/92 wynika, że podatnik w całym okresie posiadania nieruchomości musi wykazywać zamiar wykorzystania jej do celów prywatnych aby uznać, że mamy do czynienia z dostawą majątku prywatnego. Tym samym, nie jest działalnością handlową, a zatem i gospodarczą sprzedaż majątku osobistego, który nie został nabyty czy też wykorzystany w trakcie jego posiadania do działalności gospodarczej.

Planuje Pan wnieść do Fundacji Rodzinnej Nieruchomość w postaci Działki 1 i Działki 2. Wynajmuje Pan Nieruchomość, w tym Budynek znajdujący się na Działce 1 w ramach tzw. najmu prywatnego, występując jako czynny podatnik VAT z tytułu świadczonych usług.

Jak już wyżej wskazano, najem stanowi, zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy, odpłatne świadczenie usług w ramach prowadzonej przez Pana działalności gospodarczej w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy. W konsekwencji, z tytułu ww. najmu jest Pan podatnikiem podatku VAT, o którym mowa w art. 15 ust. 1 ustawy.

Zatem Nieruchomość nie stanowi Pana majątku osobistego, gdyż nie jest wykorzystywana jedynie w celu zaspokojenia Pana potrzeb osobistych. Nie jest to zatem Pana majątek prywatny, o którym mowa w orzeczeniu TSUE C-291/92. Oznacza to, że dokonanie przez Pana nieodpłatnego przekazania Nieruchomości będzie czynnością dokonaną przez podatnika w ramach prowadzonej działalności gospodarczej.

Nie można zatem uznać, że nieodpłatna dostawa Nieruchomości będącej obecnie przedmiotem wynajmu, dokonywana przez Pana na rzecz Fundacji Rodzinnej, będzie dokonana z Pana majątku prywatnego.

Z treści powołanego wyżej przepisu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy jednoznacznie wynika, że dostawa towarów, co do zasady, podlega opodatkowaniu VAT wówczas, gdy jest wykonywana odpłatnie (za wynagrodzeniem). Jednocześnie ustawodawca zrównał niektóre dostawy towarów dokonywane nieodpłatnie z odpłatną dostawą towarów, a więc z czynnościami, które podlegają opodatkowaniu podatkiem VAT.

Z powołanego art. 7 ust. 2 ustawy, wynika że co do zasady, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega nieodpłatne przekazanie towaru należącego do przedsiębiorstwa, a także wszelkie inne darowizny, z którymi wiąże się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, jedynie wówczas, gdy podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przy nabyciu, imporcie lub wytworzeniu tych towarów lub ich części składowych. Niespełnienie ww. warunku jest podstawą do traktowania nieodpłatnego przekazania towarów – w świetle brzmienia art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy – jako wyłączonego spod zakresu działania ustawy, bez względu na cel, na który zostały one przekazane.

W tym miejscu wskazać należy, że w myśl art. 2 pkt 14a ustawy:

Z opisu sprawy wynika, że w związku z nabyciem udziałów w prawie własności Nieruchomości nie przysługiwało Panu prawo do odliczenia podatku VAT naliczonego. Natomiast w związku z poniesieniem wydatków na remont po pożarze oraz na dokonanie zmianach adaptacyjnych Budynku przysługiwało Panu prawo do odliczenia VAT naliczonego. Wskazał Pan, że celem prowadzonych prac remontowych po pożarze było nie tylko odtworzenie zniszczonego Budynku, ale także jego modernizacja i przystosowanie do pełnienia innych niż pierwotnie założonych funkcji użytkowych.

Zatem, skoro ponosił Pan wydatki na Nieruchomość stanowiącą Działkę 1 i z tego tytułu przysługiwało Panu prawo do odliczenia podatku VAT naliczonego, to nieodpłatne przekazanie Działki nr 1 na rzecz Fundacji Rodzinnej będzie spełniało definicję odpłatnej dostawy towarów, zgodnie z art. 7 ust. 2 ustawy, która podlega opodatkowaniu podatkiem VAT. Tym samym, planowana przez Pana dostawa przedmiotowej Nieruchomości stanowiącej Działkę 1 będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy.

Zakres i zasady zwolnienia od podatku od towarów i usług dostawy towarów lub świadczenia usług zostały określone m.in. w art. 43 ustawy.

Dla sprzedaży nieruchomości zabudowanych budynkami, budowlami lub ich częściami ustawodawca przewidział możliwość zwolnienia od podatku w oparciu o art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy, art. 43 ust. 1 pkt 10a ustawy, bądź art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy.

Na mocy art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy:

Z powołanego uregulowania wynika, że dostawa budynków, budowli lub ich części jest – co do zasady – zwolniona od podatku od towarów i usług. Wyjątek stanowi dostawa w ramach pierwszego zasiedlenia lub przed nim oraz jeżeli pomiędzy pierwszym zasiedleniem a dostawą budynku, budowli lub ich części upłynął okres krótszy niż 2 lata.

Zatem, dla ustalenia zasad opodatkowania dostawy budynków, budowli lub ich części kluczowym jest ustalenie, kiedy nastąpiło pierwsze zasiedlenie i jaki upłynął okres od tego momentu.

Zgodnie z art. 2 pkt 14 ustawy:

Pierwszym zasiedleniem jest więc szeroko rozumiane pierwsze zajęcie nieruchomości do używania. Przykładowo, pierwsze zasiedlenie budynku lub jego części ma miejsce zarówno w sytuacji, gdy po wybudowaniu budynku oddany zostanie on w najem, jak też w przypadku, gdy będzie on wykorzystywany na potrzeby działalności gospodarczej – w obu przypadkach dojdzie do korzystania z budynku.

W przypadku dostawy budynków, budowli lub ich części niespełniających przesłanek do zwolnienia od podatku na podstawie powołanego wyżej przepisu art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy, ustawodawca umożliwia podatnikom – po spełnieniu określonych warunków – skorzystanie ze zwolnienia wskazanego w pkt 10a tego przepisu.

W myśl art. 43 ust. 1 pkt 10a ustawy:

Jeżeli natomiast nie zostaną spełnione przesłanki zastosowania zwolnienia od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 10 i pkt 10a ustawy, należy przeanalizować możliwość skorzystania ze zwolnienia od podatku w oparciu o przepis art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy.

Stosownie do art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy:

Ponadto kwestię opodatkowania dostawy gruntu, na którym posadowione zostały budynki, budowle lub ich części rozstrzyga przepis art. 29a ust. 8 ustawy, zgodnie z którym:

W świetle tego przepisu przy sprzedaży budynków, budowli lub ich części dokonywanej wraz z dostawą gruntu, na którym są one posadowione, grunt dzieli byt prawny budynków, budowli lub ich części w zakresie opodatkowania podatkiem od towarów i usług. Oznacza to, że do dostawy gruntu stosuje się analogicznie opodatkowanie podatkiem VAT, jak przy dostawie budynków, budowli lub ich części trwale z gruntem związanych.

Jeżeli dostawa budynków albo budowli lub ich części podlega opodatkowaniu podatkiem VAT, opodatkowana jest również dostawa gruntu, na którym obiekt jest posadowiony.

Analizowana przedstawionego opisu sprawy prowadzi do wniosku, że doszło już do pierwszego zasiedlenia Budynku oraz studni chłonnej wykraczającej poza bryłę Budynku, zgodnie z art. 2 pkt 14 ustawy. W trakcie ostatnich 2 lat przed planowaną dostawą Budynku nie ponosił Pan jakichkolwiek wydatków na ulepszenie, w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym, których wartość przekraczałaby 30% wartości początkowej tego Budynku. W związku z tym, dostawa Budynku oraz studni chłonnej wykraczająca poza bryłę Budynku nie będzie dokonywana w ramach pierwszego zasiedlenia ani przed nim. Pomiędzy pierwszym zasiedleniem tego budynku i budowli a momentem ich sprzedaży, upłynie okres dłuższy niż 2 lata.

Zatem planowana przez Pana dostawa Budynku oraz studni chłonnej wykraczającej poza bryłę Budynku będzie korzystała ze zwolnienia od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy.

Tym samym, dalsza analiza zwolnień od podatku VAT dla opisanej dostawy towaru – wynikająca z przepisów art. 43 ust. 1 pkt 10a lub pkt 2 ustawy – jest w tym przypadku bezzasadna.

W tej sytuacji, ponieważ dostawa Budynku oraz studni chłonnej będzie korzystała ze zwolnienia wynikającego z art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy, to zwolnieniem tym – w zw. z art. 29a ust. 8 ustawy – objęta będzie również dostawa 1/2 udziału we współwłasności posiadanego przez Pana gruntu, na którym posadowione są ww. obiekty budowlane.

Dodatkowo należy wspomnieć, że  myśl art. 43 ust. 10 ustawy:

Przy czym zgodnie z art. 43 ust. 11 ustawy:

Tak więc ustawodawca daje podatnikom, dokonującym dostawy budynków, budowli lub ich części spełniających przesłanki do korzystania ze zwolnienia od podatku wskazanego w art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy po spełnieniu określonych warunków – możliwość rezygnacji ze zwolnienia od podatku i opodatkowania transakcji na zasadach ogólnych. Przy czym podkreślić należy, że niniejsze prawo zostało zawężone tylko do rezygnacji ze zwolnienia wynikającego z art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy.

Pana stanowisko w zakresie pytania nr 3 jest prawidłowe.

Pana wątpliwości dotyczą również ustalenia, czy czynność darowizny Nieruchomości stanowiącej Działkę 2 na rzecz Fundacji Rodzinnej w celu wyposażenia Fundacji Rodzinnej w majątek, nie będzie stanowiła czynności podlegającej opodatkowaniu podatkiem VAT.

Z opisu sprawy wynika, że na Nieruchomość będącą przedmiotem Transakcji składa się również działka o numerze 2 (Działka 2), na której znajduje się utwardzony chodnik stanowiący własność Gminy (…). W związku z nabyciem udziałów w prawie własności Nieruchomości nie przysługiwało Panu prawo do odliczenia podatku VAT naliczonego. Wszystkie wydatki związane z położeniem utwardzonego chodnika znajdującego się na Działce 2 poniosła Gmina (…) (właściciel tych naniesień), a Pan w żaden sposób nie uczestniczył w tym procesie, nie partycypował w kosztach posadowienia chodnika, jak również nigdy nie ponosił żadnych wydatków na jego ulepszenie w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym. Wszelkie prace i ewentualne nakłady związane z utrzymaniem chodnika pozostawały i pozostają nadal w kompetencjach Gminy (…). Nie rozliczał się Pan z Gminą (…) w związku z przeprowadzonymi pracami dotyczącymi budowy chodnika.

W analizowanej sprawie nieodpłatne przekazanie przez Pana na rzecz Fundacji Rodzinnej Nieruchomości stanowiącej Działkę 2 nabytej w ramach czynności niepodlegających opodatkowaniu podatkiem, względem której nie przysługiwało Panu prawo do odliczenia podatku VAT naliczonego, nie będzie spełniało definicji odpłatnej dostawy towarów, w rozumieniu art. 7 ust. 2 ustawy. Nieodpłatne wniesienie (darowizna) Nieruchomości stanowiącej Działkę 2 do Fundacji Rodzinnej nie będzie podlegać zatem opodatkowaniu podatkiem VAT.

Tym samym, nieodpłatne wniesienie przez Pana Nieruchomości stanowiącej Działkę 2 do Fundacji Rodzinnej (w formie darowizny) nie będzie czynnością podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Pana stanowisko w zakresie pytania nr 4 jest prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Pan przedstawił i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

W zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych sprawa będzie rozpatrzona w odrębnym postępowaniu.

Interpretacja rozstrzyga kwestie skutków podatkowych sprzedaży Nieruchomości dla Pana, natomiast nie rozstrzyga dla współwłaściciela Działek.

Interpretację wydano w oparciu o przedstawiony opis zdarzenia przyszłego. W związku z tym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, wydana interpretacja traci swą aktualność. W konsekwencji, w przypadku, gdy w toku postępowania podatkowego, kontroli podatkowej bądź celno-skarbowej zostanie określony odmienny stan sprawy, interpretacja nie wywoła w tym zakresie skutków prawnych.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

• Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pana sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pan do interpretacji.
• Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

• Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (…). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

• w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
• w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.).