Interpretacja indywidualna z dnia 14 sierpnia 2024 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0113-KDIPT1-2.4012.393.2024.2.JSZ
Opodatkowanie podatkiem VAT należności z tytułu bezumownego korzystania z przedmiotu najmu, anulowanie faktur, skorygowanie faktur oraz deklaracji podatkowych, zwrot podatku, wystawienie not księgowych.
Interpretacja indywidualna – stanowisko w części prawidłowe i w części nieprawidłowe
Szanowni Państwo,
stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku od towarów i usług w zakresie:
-obowiązku wystawienia faktur po rozwiązaniu umowy najmu do dnia wystąpienia z pozwem o zapłatę zaległego czynszu i należności za bezumowne korzystanie z przedmiotu najmu oraz o opróżnienie i wydanie lokalu – jest prawidłowe,
-opodatkowania podatkiem VAT należności z tytułu bezumownego korzystania z przedmiotu najmu od dnia wystąpienia z pozwem o zapłatę i opróżnienie lokalu – jest nieprawidłowe,
-anulowania wystawionych faktur w przypadku faktur wystawionych w okresie od wystąpienia z pozwem o zapłatę i opróżnienie lokalu – jest nieprawidłowe,
-skorygowania faktur oraz deklaracji podatkowych, zwrotu nadpłaconego podatku, a także wystawienia not księgowych w przypadku faktur wystawionych w okresie od wystąpienia z pozwem o zapłatę i opróżnienie lokalu – jest prawidłowe.
Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej
29 maja 2024 r. wpłynął Państwa wniosek z 27 maja 2024 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy:
-obowiązku wystawienia faktur po rozwiązaniu umowy do dnia wystąpienia z pozwem o zapłatę zaległego czynszu i należności za bezumowne korzystanie z przedmiotu najmu oraz o opróżnienie i wydanie lokalu,
-opodatkowania podatkiem VAT należności z tytułu bezumownego korzystania z przedmiotu najmu od dnia wystąpienia z pozwem o zapłatę i opróżnienie lokalu,
-konieczności anulowania wystawionych faktury VAT, skorygowania faktur oraz deklaracji podatkowych, zwrotu nadpłaconego podatku, a także wystawienia za te okresy odpowiednich not księgowych.
Uzupełnili go Państwo – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 11 lipca 2024 r. (wpływ 15 lipca 2024 r.).
Treść wniosku jest następująca:
Opis stanu faktycznego
Gminna Spółdzielnia „…”na podstawie umowy z dnia .....2019 r. wynajęła A.A. i B.B, prowadzącym działalność gospodarczą jako wspólnicy spółki cywilnej, lokal magazynowy o powierzchni 50 m. kw. oraz plac o pow. 60 m. kw., położone w ... Tytułem najmu najemcy zobowiązani byli do płacenia czynszu w kwocie 726 zł powiększony o podatek VAT miesięcznie. Poza tym najemcy byli zobowiązani do płacenia należności za energię elektryczną. Aneksem czynsz został obniżony do kwoty 650 zł powiększony o podatek VAT.
Ponieważ najemcy zalegali z zapłatą czynszu za okres 7 miesięcy, Spółdzielnia pismem z dnia .....07.2021 r. wypowiedziała umowę najmu bez zachowania terminów wypowiedzenia ze skutkiem na dzień ....lipca 2021 r. Najemcy po upływie daty rozwiązania umowy w dalszym ciągu zajmowali przedmiot najmu, korzystając z niego na dotychczasowych zasadach. Spółdzielnia od lipca 2021 r. w dalszym ciągu wystawiała faktury VAT tytułem wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z lokalu i placu ustalając należności z tego tytułu w wysokości przewidzianej w umowie.
Ponieważ najemcy w dalszym ciągu nie płacili czynszu i wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z przedmiotu najmu Spółdzielnia wniosła pozew do Sądu domagając się zapłaty należności za okres do .... lipca 2022 r. oraz wniosła o eksmisję pozwanych najemców z lokalu. Wyrokiem z dnia ... Sąd Rejonowy w … (sygn. akt: …) powództwo w całości uwzględnił.
Należy jednak dodać, że z dniem .... sierpnia 2022 r. uchwałą wspólników Spółki Cywilnej „…” uległa przekształceniu w Spółkę Jawną, która została zarejestrowana w dniu .....08.2022 r. pod nr ... Spółka Jawna przejęła wszystkie prawa i obowiązki Spółki Cywilnej. Przed Sądem Rejonowym w … zostało wszczęte postępowanie układowe. Dzień układowy został wyznaczony na.....września 2022 r. Postanowienie o zatwierdzeniu układu Sądu Rejonowego w … uprawomocniło się z dniem .... czerwca 2023 r., co zostało stwierdzone w obwieszczeniu Sądu z dnia 12.09.2023 r., nr obwieszczenia …, sygn. post. ... Układem zostały objęte wierzytelności Spółdzielni za okres do września 2022 r. Kwota wierzytelności objętych układem jest zgodna z treścią faktur VAT wystawionych za ten okres. Spółdzielnia wystawiała faktury VAT, w których wykazano należności za korzystanie z przedmiotu najmu w wysokości odpowiadającej treści wypowiedzianej umowy najmu za następne miesięczne okresy.
Ponieważ pozwany nie zapłacił należności za bezumowne korzystanie z przedmiotu najmu Spółdzielnia skierowała do Sądu pozew z żądaniem zapłaty za okresy nie objęte poprzednim pozwem tj. za okres od sierpnia 2022 r. do lipca 2023 r. Należność ta obejmuje należne wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z przedmiotu najmu powiększone o podatek VAT. Należy zaznaczyć, że najemcy w okresie bezumownego korzystania z przedmiotu najmu nie korzystali z mediów.
W uzupełnieniu wniosku udzielono odpowiednio następujących odpowiedzi na zadane w wezwaniu pytania:
1)„Czy jesteście Państwo zarejestrowanym czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług?”
Odpowiedź: Tak, Gminna Spółdzielnia „…” jest zarejestrowanym czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług.
Dowód: Wydruk z Wykazu podmiotów zarejestrowanych jako podatnicy VAT, niezarejestrowanych oraz wykreślonych i przywróconych do rejestru VAT.
2)„Czy wynajmowali Państwo przedmiotowy lokal we własnym imieniu i na własny rachunek?”
Odpowiedź: Tak, lokal magazynowy o powierzchni 50 m. kw. oraz plac o pow. 60 m. kw., położone w … były wynajmowane przez Gminną Spółdzielnię „…” we własnym imieniu i na własny rachunek na podstawie umowy z dnia ......08.2019 r., zmienionej aneksem z dnia ....08.2019 r.
Dowód:
-Umowa najmu z dnia .....08.2019 r.
-Aneks z dnia .....08.2019 r.
3)„W jakim celu był wynajmowany przedmiotowy lokal i jak był wykorzystywany?”
Odpowiedź: Zarówno lokal magazynowy o powierzchni 50 m2, jak również plac o powierzchni 60 m2 były wykorzystywane na cel użytkowy, gdyż najemcy prowadzili działalność gospodarczą. Lokal był wykorzystywany zgodnie z umową, jako magazyn.
Dowód:
-Umowa najmu z dnia .....08.2019 r.
-Aneks z dnia .....08.2019 r.
4)„Kiedy uzyskali Państwo wiedzę o zajmowaniu lokalu przez Najemcę i w wyniku jakich czynności dowiedzieli się Państwo, że pomimo zakończonej Umowy lokal nadal jest zajmowany?”
Odpowiedź: Spółdzielnia miała wiedzę, iż mimo zakończenia umowy w dniu ....lipca 2021 r. lokal nadal jest zajmowany, był to stan tolerowany przez pewien czas, gdyż najemca wskazywał, iż problemy z płatnościami za czynsz wynikają z chwilowej utraty płynności finansowej wynikłej z przyczyn pandemii COVID-19, a także wielokrotnie zapewniał, że zapłaci za czynsz. Po wypowiedzeniu umowy najmu najemca nie zwrócił przedmiotu najmu, przez cały czas dysponował kluczami
5)„Czy najemca bezumownie użytkował lokal za wiedzą i zgodą Państwa?”
Odpowiedź: Najemca użytkował lokal za wiedzą Spółdzielni. Taki stan był tolerowany przez Spółdzielnię.
W dniu .....09.2022 r. Sąd Rejonowy w …, został poinformowany, iż z dniem 3 sierpnia 2022 r. uchwałą nr … wspólników spółki cywilnej „…” podjęła decyzję o przekształceniu spółki cywilnej w spółkę jawną, która została zarejestrowana w KRS w dniu 8 sierpnia 2022 r. pod nr ... zaś z dniem ..... września 2022 r. został otwarty układ restrukturyzacyjny. Od postanowień Sądu Rejestrowego dotyczących układu Spółdzielnia nie odwoływała się, akceptując postanowienia układu.
6)„Kiedy zostały wystawione na rzecz Najemcy faktury dokumentujące należności za bezumowne korzystanie z przedmiotu najmu? Proszę wskazać datę wystawienia faktur za poszczególne okresy.”
Odpowiedź: Faktury były wystawiane odpowiednio:
-29 lipca 2022 r.,
-31 sierpnia 2022 r.,
-30 września 2022 r.,
-31 października 2022 r.,
-30 listopada 2022 r.,
-29 grudnia 2022 r.,
-31 stycznia 2023 r.,
-28 lutego 2023 r.,
-31 marca 2023 r.,
-28 kwietnia 2023 r.,
-31 maja 2023 r.,
-30 czerwca 2023 r.,
-31 lipca 2023 r.
Dowód: Zestawienie faktur
7)„Czy ww. faktury wystawione na rzecz Najemcy, dokumentujące należności za bezumowne korzystanie z przedmiotu najmu zostały wprowadzone do obrotu prawnego?”
Odpowiedź: Tak, Spółdzielnia wprowadziła ww. faktury do obrotu prawnego, co potwierdzają Jednolite Pliki Kontrolne Wyciągu Bankowego z roku 2022 oraz 2023. Podatek VAT określony w fakturach został wpłacony do Urzędu Skarbowego.
Dowód:
-Wyciąg pliki JPK 2022
-Wyciąg pliki JPK 2022
8)„Czy ww. faktury dokumentujące należności za bezumowne korzystanie z przedmiotu najmu zostały doręczone Najemcy?”
Odpowiedź: Tak, faktury były na bieżąco doręczane Najemcy za pośrednictwem operatora pocztowego, przesyłki nigdy nie wróciły do nadawcy. W dniu 5 lutego 2024 r. faktury zostały zbiorczo przesłane Najemcy przesyłką poleconą, odebraną w dniu 6 lutego 2024 r.
Dowód:
-Poświadczona za zgodność z oryginałem kopia fragmentu książki nadawczej Spółdzielni,
-Wydruk z portalu https://emonitoring.poczta-polska.pl/.
9)„Czy umowa Najmu, którą zawarli Państwo z Najemcą przewidywała możliwość obciążania Najemcy opłatami za bezumowne korzystanie z lokalu, jeżeli Najemca nie opuści lokalu na czas, po wypowiedzeniu/ rozwiązaniu umowy najmu?”
Odpowiedź: W umowie zawartej pomiędzy stronami nie było zapisów dotyczących opłat z tytułu bezumownego korzystania z lokalu. W rozmowach telefonicznych Najemca był o tym uprzedzany.
Dowód: Umowa najmu z dnia 22.08.2019 r.
10)„Czy mieli Państwo możliwość zablokowania dostępu do lokalu i korzystania z lokalu przez Najemcę, z którym została zakończona umowa najmu?”
Odpowiedź: Była możliwość zablokowania dostępu do lokalu i korzystania z lokalu przez Najemcę, z którym została zakończona umowa najmu przez wymianę kluczy lub zablokowanie możliwości wjazdu na teren parkingu.
W dniu 29 stycznia 2024 r. Spółdzielnia wyznaczyła … sp. j. termin zwrotu lokalu oraz kluczy do lokalu na dzień 15 lutego 2024 r., godz. 11, zastrzegając iż w przypadku niezgłoszenia się Najemcy w miejscu przekazania lokalu Spółdzielnia komisyjnie, jednostronnie przejmie lokal, wymieniając klucze do zamków, natomiast wszystkie rzeczy znajdujące się w lokalu zostaną zdeponowane na koszt najemcy, a odpady, w tym odpady budowlane oddane do utylizacji. Na wspomniane pismo … sp. j. odpowiedziała wezwaniem do zaprzestania naruszania prawa przez Spółdzielnię.
Dowód:
-pismo z dnia 29.01.2024 r. w sprawie zwrotu lokalu oraz kluczy,
-wezwanie do zaprzestania naruszania prawa przez Spółdzielnię z dnia 13 lutego 2024 r.
11)„Czy ujawniając fakt dalszego wykorzystywania lokalu przez Najemcę zaakceptowali Państwo zaistniała sytuację i zmierzali Państwo do prawnego uregulowania ujawnionego stanu, tj. podpisania kolejnej umowy najmu, czy dążyli Państwo do odzyskania lokalu?”
Odpowiedź: Pomiędzy Spółdzielnią, a najemcą doszło do tolerowania przez Spółdzielnię stanu wynikającego z umowy najmu. W przypadku zapłaty zaległości, Spółdzielnia była gotowa, podpisać kolejną umowę najmu i w ten sposób uregulować stan prawny. Wyrok eksmisyjny nie był kierowany do egzekucji.
12)„Czy i kiedy (prosimy wskazać datę) występowali Państwo do Najemcy o opróżnienie i wydanie przedmiotowego lokalu oraz jakie dokumenty to potwierdzają?”
Odpowiedź: Spółdzielnia występowała do Najemcy o opróżnienie i wydanie przedmiotowego lokalu. Świadczy o tym pozew z dnia 5 października 2021 r., w którym Spółdzielnia domagała się orzeczenia eksmisji pozwanego B.Ź. i S.Ź. z rzeczami do nich należącymi z lokalu magazynowego o powierzchni 50 m oraz placu o powierzchni 60 m położonych w ... Spółdzielnia uzyskała tytuł wykonawczy - wyrok Sądu Rejonowego w … z dnia 11 kwietnia 2023 r., sygn. kat …, zaopatrzony w klauzulę wykonalności z dnia 23 maja 2023 r. Wyrok ten nie został skierowany do wykonania. Z chwilą zatwierdzenia układu wyrok ten nie mógł być egzekwowany.
13)„Kiedy (proszę wskazać datę) wnieśli Państwo pozew do Sądu domagając się zapłaty należności za okres do 31 lipca 2022 oraz wnieśli o eksmisję pozwanych najemców z lokalu?”
Odpowiedź: W dniu 11 października 2021 r. Spółdzielnia wniosła do Sądu Rejonowego w … pozew o eksmisję i zapłatę za okres od stycznia 2021 r. do września 2021 r.
W dniu 22 sierpnia 2023 r. Spółdzielnia wniosła do Sądu Rejonowego w … pozew o zapłatę za okres od lipca 2022 r. do 31 lipca 2023 r.
14)„Kiedy (proszę wskazać datę) wnieśli Państwo pozew do Sądu domagając się zapłaty należności za okres od sierpnia 2022 do lipca 2023?”
Odpowiedź: W dniu 22 sierpnia 2023 r. Spółdzielnia wniosła do Sądu Rejonowego w … pozew o zapłatę za okres od lipca 2022 r. do 31 lipca 2023 r.
15)„Czy z pozwem do Sądu z żądaniem zapłaty za okres od sierpnia 2022 r. do lipca 2023 r. wnieśli Państwo również o eksmisję pozwanych najemców z lokalu?”
Odpowiedź: Żądanie eksmisji najemców z lokalu sformułowane było w pozwie z dnia 11 października 2021 r. W ww. postępowaniu Spółdzielnia uzyskała tytuł wykonawczy - wyrok Sądu Rejonowego w … z dnia 11 kwietnia 2023 r., sygn. kat …, zaopatrzony w klauzulę wykonalności z dnia 23 maja 2023 r. Roszczenia objęte wyrokiem z dnia 11 kwietnia 2023 r. zostało objęte układem.
16)„Czy do momentu wniesienia pozwu o eksmisję, podejmowali Państwo jakiekolwiek czynności w celu odzyskania wynajmowanego przez Najemcę lokalu? Jeśli tak to jakie?”
Odpowiedź: Tak. Spółdzielnia wypowiedziała umowę najmu ze skutkiem na dzień 31 lipca 2021 r.
Pytania
1.Czy po rozwiązaniu umowy najmu z dnia 22.08.2019 r., czyli po zakończeniu stosunku prawnego łączącego strony do dnia wystąpienia z pozwem o zapłatę zaległego czynszu i należności za bezumowne wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z przedmiotu najmu oraz o opróżnienie i wydanie lokalu prawidłowo zostały wystawione faktury VAT z tytułu wynagrodzenia za bezumowne korzystanie, traktując wynagrodzenie z tego tytułu jako czynność podlegającą opodatkowaniu podatkiem VAT?
2.Czy z dniem wystąpienia z pozwem o zapłatę i opróżnienie lokalu, w sytuacji objęcia należności Spółdzielni z tytułu bezumownego korzystania z przedmiotu najmu układem restrukturyzacyjnym, skutkiem czego wyrok sądu wydany w tej sprawie z mocy prawa pozbawiony jest wykonalności, należności Spółdzielni z tytułu korzystania z nieruchomości i gruntu podlega opodatkowaniu na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług?
3.W przypadku zajęcia stanowiska z punktu 1 i 2 powyżej za nieprawidłowe – czy Spółdzielnia powinna anulować wystawione już faktury VAT, skorygować deklaracje podatkowe, domagać się zwrotu nadpłaconego w takiej sytuacji podatku oraz wystawić za te okresy odpowiednie noty księgowe?
Państwa stanowisko w sprawie (ostatecznie sformułowane w uzupełnieniu wniosku)
1.
Spółdzielnia stoi na stanowisku, iż po rozwiązaniu umowy najmu z dnia 22.08.2019 r., czyli po zakończeniu stosunku prawnego łączącego strony prawidłowo zostały wystawione faktury VAT z tytułu wynagrodzenia za bezumowne korzystanie, zaś wynagrodzenie z tego tytułu powinno zostać potraktowane jako czynność podlegającą opodatkowaniu podatkiem VAT.
O tym czy bezumowne korzystanie z nieruchomości podlega opodatkowaniu na podstawie art. 5 ust 1 p. 1 ustawy o VAT decydować muszą w każdym wypadku konkretne okoliczności. Po formalnym rozwiązaniu umowy najmu świadczenie na rzecz najemcy było wykonywane tak jakby umowa nie uległa rozwiązaniu. Najemca korzystał z przedmiotu najmu w sposób określony w umowie. Nigdy nie kwestionował należności Spółdzielni. Powoływał się na chwilową utratę płynności finansowej, wynikłej z przyczyn pandemii COVID 19. Zapewniał, że czynsz zapłaci. Spółdzielnia wystawiała faktury VAT na zasadach określonych w umowie, jak za świadczenie okresowe tj. za każdy następujący po sobie miesiąc. Świadczenia stron miały charakter wzajemny. Świadczeniu Spółdzielni odpowiadało zobowiązanie świadczeniobiorcy do zapłaty wynikającego z tego faktu zobowiązania. Spółdzielnia dodaje, że zobowiązany z faktury VAT odliczył od podatku VAT należnego odliczył podatek VAT należny określony w wystawionej przez Spółdzielnię fakturze VAT.
2.
Spółdzielnia stoi na stanowisku, iż z dniem wystąpienia z pozwem o zapłatę i opróżnienie lokalu, w sytuacji objęcia należności spółdzielni z tytułu bezumownego korzystania z przedmiotu najmu układem restrukturyzacyjnym, skutkiem czego wyrok sądu wydany w tej sprawie z mocy prawa jest pozbawiony wykonalności, należności spółdzielni z tytułu korzystania z nieruchomości i gruntu podlega opodatkowaniu na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług. Za takim stanowiskiem przemawiają także argumenty powołane w poprzednim punkcie.
3.
W przypadku zajęcia stanowiska z punktu 1 i 2 powyżej za nieprawidłowe przez Krajową Informację Skarbową - noty księgowe powinny zostać wystawione przez Spółdzielnię, faktury VAT powinny być anulowane lub korygowane, deklaracje co do podatku VAT korygowane, a podatek VAT od tych czynności zwrócony.
Ocena stanowiska
Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku w zakresie:
- obowiązku wystawienia faktur po rozwiązaniu umowy najmu do dnia wystąpienia z pozwem o zapłatę zaległego czynszu i należności za bezumowne korzystanie z przedmiotu najmu oraz o opróżnienie i wydanie lokalu – jest prawidłowe,
- opodatkowania podatkiem VAT należności z tytułu bezumownego korzystania z przedmiotu najmu od dnia wystąpienia z pozwem o zapłatę i opróżnienie lokalu – jest nieprawidłowe,
- anulowania wystawionych faktur w przypadku faktur wystawionych w okresie od wystąpienia z pozwem o zapłatę i opróżnienie lokalu – jest nieprawidłowe,
- skorygowania faktur oraz deklaracji podatkowych, zwrotu nadpłaconego podatku, a także wystawienia not księgowych w przypadku faktur wystawionych w okresie od wystąpienia z pozwem o zapłatę i opróżnienie lokalu – jest prawidłowe.
Uzasadnienie interpretacji indywidualnej
Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 361 ze zm.), zwanej dalej „ustawą”:
Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.
Jak wynika z art. 5 ust. 2 ustawy:
Czynności określone w ust. 1 podlegają opodatkowaniu niezależnie od tego, czy zostały wykonane z zachowaniem warunków oraz form określonych przepisami prawa.
Powyższe oznacza, że istotny jest przede wszystkim faktyczny przebieg dalszej czynności i osiągnięty rezultat zgodny z zamiarem umawiających się stron.
Zgodnie z art. 2 pkt 6 ustawy:
Ilekroć w dalszych przepisach jest mowa o towarach – rozumie się przez to rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii (art. 2 pkt 6 ustawy).
W myśl art. 2 pkt 22 ustawy:
Ilekroć w dalszych przepisach jest mowa o sprzedaży – rozumie się przez to odpłatną dostawę towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów oraz wewnątrzwspólnotową dostawę towarów.
Stosownie do art. 7 ust. 1 ustawy:
Przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (…).
Na podstawie art. 8 ust. 1 ustawy:
Przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:
1)przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
2)zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
3)świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.
Z tak szeroko sformułowanej definicji wynika, że przez świadczenie usług należy przede wszystkim rozumieć określone zachowanie podatnika na rzecz odrębnego podmiotu, które zasadniczo wynika z dwustronnego stosunku zobowiązaniowego, zakładającego istnienie podmiotu będącego odbiorcą (nabywcą usługi), jak również podmiotu świadczącego usługę.
Przez świadczenie usług należy zatem rozumieć każde zachowanie niebędące dostawą towarów i świadczone na rzecz innego podmiotu.
Natomiast stosownie do art. 8 ust. 2a ustawy:
W przypadku gdy podatnik, działając we własnym imieniu, ale na rzecz osoby trzeciej, bierze udział w świadczeniu usług, przyjmuje się, że ten podatnik sam otrzymał i wyświadczył te usługi.
Powołane przepisy wskazują, że pojęcie świadczenia usług ma bardzo szeroki zakres, gdyż nie obejmuje wyłącznie działań podatnika, lecz również zobowiązanie do powstrzymania się od dokonywania czynności lub do tolerowania czynności bądź sytuacji. Pod pojęciem usługi (świadczenia) należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy). Należy jednak zaznaczyć, że nie każde powstrzymanie się od działania, czy tolerowanie czynności lub sytuacji może zostać uznane za usługę w rozumieniu przepisów ustawy.
Szeroki charakter świadczenia usługi potwierdzają także zapisy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz.U. z 2024 r. poz. 1061).
W świetle art. 353 § 2 Kodeksu cywilnego:
Świadczenie może polegać na działaniu albo na zaniechaniu.
Tak więc na świadczenie może składać się zachowanie polegające na działaniu (dokonanie czynności na rzecz innego podmiotu) albo na zaniechaniu (zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji). Na świadczenie mogą się również składać jednocześnie zachowania polegające na działaniu oraz na zaniechaniu.
Z treści powołanego wyżej przepisu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy jednoznacznie wynika, że dostawa towarów i świadczenie usług co do zasady podlegają opodatkowaniu VAT wówczas, gdy są wykonywane odpłatnie (z wyjątkiem przypadków ściśle określonych w art. 7 ust. 2 oraz w art. 8 ust. 2 ustawy).
Aby uznać dane świadczenie za odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Przy czym przepisy ustawy nie określają postaci wynagrodzenia.
W dorobku orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej przyjmuje się, że odpłatność ma miejsce wtedy, gdy istnieje bezpośredni związek pomiędzy dostawą towarów lub świadczeniem usług a otrzymanym wynagrodzeniem, przy czym wynagrodzenie jakkolwiek musi być wyrażone w pieniądzu, to jednak nie musi być w tej formie dokonane. Należy podkreślić, że na gruncie przepisów o podatku od towarów i usług bez znaczenia pozostaje to, czy kwota uzyskanego wynagrodzenia (cena) została skalkulowana tak, że stanowi tylko koszt wytworzenia towaru lub wykonania usługi, czy została powiększona także o zysk sprzedającego. Skoro przepisy nie określają formy zapłaty za świadczoną usługę, należy uznać, że zobowiązanie usługobiorcy może mieć postać świadczenia nie tylko określonej sumy pieniędzy, ale także świadczenie innej usługi (usługi wzajemnej). Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę. Ponadto, aby dana czynność (świadczenie) podlegała opodatkowaniu podatkiem VAT, musi istnieć bezpośredni związek o charakterze przyczynowym pomiędzy świadczoną usługą a świadczeniem wzajemnym. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia.
Odpłatność określana jest przez strony umowy i jeśli strony ustalą zapłatę, wówczas wykonane świadczenie staje się odpłatne. W przypadku istnienia świadczenia wzajemnego otrzymanego przez świadczącego usługę, należy uznać czynności wykonywane w ramach zawartej umowy za odpłatne świadczenie usług określone w art. 8 ust. 1 ustawy, podlegające opodatkowaniu na zasadach ogólnych.
Wobec powyższych rozważań, dostawa towarów lub świadczenie usług podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług wtedy, gdy są wykonane odpłatnie, oraz gdy pomiędzy dostawcą towaru lub świadczącym usługę i ich beneficjentem (odbiorcą) istnieje jawny lub dorozumiany stosunek prawny (umowa), w ramach którego spełniane są świadczenia wzajemne.
Zauważyć należy, że przepisy podatkowe nie zawierają definicji odszkodowania, zatem w tym zakresie należy posiłkować się przepisami prawa cywilnego.
Na gruncie prawa cywilnego, odszkodowanie za doznaną szkodę majątkową lub niemajątkową uzależnione jest od zaistnienia zdarzenia, z którym przepisy łączą obowiązek naprawienia szkody. Ponadto, między zdarzeniem a zaistniałą w jego wyniku szkodą, musi istnieć związek przyczynowy.
Kodeks cywilny rozróżnia dwa podstawowe rodzaje odpowiedzialności: kontraktową, która powstaje z mocy umowy i odnosi się do przypadków niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania (art. 471 Kodeksu cywilnego) oraz deliktową, czyli wynikającą z czynów niedozwolonych (art. 415 Kodeksu cywilnego).
Zgodnie z treścią art. 471 Kodeksu cywilnego:
Dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.
W świetle wyżej przytoczonych przepisów, na gruncie stosunków cywilnoprawnych, szkoda polega na nienależytym wykonaniu bądź niewykonaniu zobowiązania przez dłużnika, istnieniu adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy działaniem lub zaniechaniem, a szkodą. Brak tych przesłanek powoduje, że nie mamy do czynienia ze szkodą, za powstanie której dłużnik zobowiązany jest do wypłaty odszkodowania.
Przepisy Kodeksu cywilnego regulują również kwestie bezumownego korzystania z cudzej rzeczy.
Zgodnie z art. 222 § 1 i § 2 Kodeksu cywilnego:
Właściciel może żądać od osoby, która włada faktycznie jego rzeczą, ażeby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą.
Przeciwko osobie, która narusza własność w inny sposób aniżeli przez pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą, przysługuje właścicielowi roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i o zaniechanie naruszeń.
Na podstawie art. 224 § 1 i § 2 Kodeksu cywilnego:
Samoistny posiadacz w dobrej wierze nie jest obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i nie jest odpowiedzialny ani za jej zużycie, ani za jej pogorszenie lub utratę. Nabywa własność pożytków naturalnych, które zostały od rzeczy odłączone w czasie jego posiadania, oraz zachowuje pobrane pożytki cywilne, jeżeli stały się w tym czasie wymagalne.
Jednakże od chwili, w której samoistny posiadacz w dobrej wierze dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy, jest on obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i jest odpowiedzialny za jej zużycie, pogorszenie lub utratę, chyba że pogorszenie lub utrata nastąpiła bez jego winy. Obowiązany jest zwrócić pobrane od powyższej chwili pożytki, których nie zużył, jak również uiścić wartość tych, które zużył.
W oparciu natomiast o art. 225 cyt. Kodeksu cywilnego:
Obowiązki samoistnego posiadacza w złej wierze względem właściciela są takie same jak obowiązki samoistnego posiadacza w dobrej wierze od chwili, w której ten dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy. Jednakże samoistny posiadacz w złej wierze obowiązany jest nadto zwrócić wartość pożytków, których z powodu złej gospodarki nie uzyskał, oraz jest odpowiedzialny za pogorszenie i utratę rzeczy, chyba że rzecz uległaby pogorszeniu lub utracie także wtedy, gdyby znajdowała się w posiadaniu uprawnionego.
Z ww. regulacji wynika, że w sytuacji wytoczenia powództwa – przeciwko samoistnemu posiadaczowi w złej wierze – jest on obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy oraz jest odpowiedzialny za jej stan. Ponadto, spoczywa na nim obowiązek zwrotu pobranych od powyższej chwili pożytków, których nie zużył, jak również winny jest uiścić wartość tych, które zużył.
Zgodnie z dyspozycją art. 230 Kodeksu cywilnego:
Przepisy dotyczące roszczeń właściciela przeciwko samoistnemu posiadaczowi o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy, o zwrot pożytków lub o zapłatę ich wartości oraz o naprawienie szkody z powodu pogorszenia lub utraty rzeczy, jak również przepisy dotyczące roszczeń samoistnego posiadacza o zwrot nakładów na rzecz, stosuje się odpowiednio do stosunku między właścicielem rzeczy a posiadaczem zależnym, o ile z przepisów regulujących ten stosunek nie wynika nic innego.
W myśl powołanego wyżej art. 230 Kodeksu cywilnego, przepisy dotyczące roszczeń właściciela przeciwko samoistnemu posiadaczowi o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy, o zwrot pożytków lub o zapłatę ich wartości oraz o naprawienie szkody z powodu pogorszenia lub utraty rzeczy, jak również przepisy dotyczące roszczeń samoistnego posiadacza o zwrot nakładów na rzecz, stosuje się odpowiednio do stosunku między właścicielem rzeczy a posiadaczem zależnym, o ile z przepisów regulujących ten stosunek nie wynika nic innego.
Stosownie do art. 336 Kodeksu cywilnego:
Posiadaczem rzeczy jest zarówno ten, kto nią faktycznie włada jak właściciel (posiadacz samoistny), jak i ten, kto nią faktycznie włada jak użytkownik, zastawnik, najemca, dzierżawca lub mający inne prawo, z którym łączy się określone władztwo nad cudzą rzeczą (posiadacz zależny)..
O tym, czy bezumowne korzystanie z nieruchomości lub gruntu podlega opodatkowaniu na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy, decydować muszą w każdym przypadku konkretne okoliczności.
Zauważyć należy, że z cytowanych wyżej przepisów ustawy o podatku od towarów i usług wynika, że przy określeniu, czy miała miejsce czynność podlegająca opodatkowaniu istotne jest określenie, czy wykonywano świadczenie i czy wynagrodzenie z tytułu wykonywania tego świadczenia miało być wypłacone.
Analiza ww. przepisów ustawy prowadzi do wniosku, że istotną cechą wynagrodzenia jest istnienie bezpośredniego związku pomiędzy usługą i otrzymaną zapłatą.
Kolejnym czynnikiem decydującym o tym, czy mamy do czynienia z wynagrodzeniem jest ustalenie, czy wynagrodzenie takie było należne z tytułu danego świadczenia. Czynność opodatkowana powstaje w związku z zaistnieniem stosunku prawnego określonego umową między stronami. Zatem wystąpić musi bezpośredni związek pomiędzy wykonywanymi czynnościami i wysokością otrzymanego wynagrodzenia, oparty o relacje cywilnoprawne pomiędzy podmiotami.
W związku z powyższym, czynność podlega opodatkowaniu wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności.
Kluczowym elementem dla rozstrzygnięcia czy czynność podlega opodatkowaniu jest fakt istnienia zgody, chociażby nieformalnej, na korzystanie z przedmiotu.
W sytuacji zatem, gdy osoba trzecia korzysta z nieruchomości bez zgody jej właściciela, zasadne jest przyjęcie, że pomiędzy właścicielem nieruchomości i korzystającym bezumownie z tej nieruchomości nie istnieje żaden jawny lub dorozumiany stosunek prawny (umowa), w ramach którego spełnione są świadczenia wzajemne.
Świadczenie podatnika, nieoparte na tytule prawnym, wskazującym na istnienie obowiązku świadczenia usługi oraz wysokości wynagrodzenia – nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Odszkodowanie wypłacone w takich okolicznościach z tego tytułu nie jest płatnością za świadczenie usługi, lecz rekompensatą za pozbawienie właściciela prawa do swobodnego dysponowania nieruchomością i wynikłe z tego tytułu szkody.
Inaczej należy jednak oceniać sytuację, gdy korzystający z nieruchomości użytkuje ją za zgodą właściciela (nawet dorozumianą) płacąc z tego tytułu określone kwoty, a także sytuację, kiedy właściciel rzeczy (np. nieruchomości) – z różnych względów – toleruje sytuację, w której przy braku formalnego stosunku prawnego, inny podmiot korzysta z należącej do niego rzeczy. W tych okolicznościach wynagrodzenie otrzymane przez właściciela z tytułu bezumownego korzystania z rzeczy stanowi wynagrodzenie za świadczenie usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy i na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.
W konsekwencji należy stwierdzić, że decydujące znaczenie dla opodatkowania lub nieopodatkowania bezumownego korzystania z nieruchomości bez zawiązywania stosunku zobowiązaniowego mają okoliczności faktyczne. Co do zasady, sytuacja ta pozostaje poza opodatkowaniem podatkiem od towarów i usług. Jeżeli jednak okoliczności wskazują na dorozumianą, milczącą zgodę właściciela nieruchomości na jej użytkowanie przez dotychczasowego użytkownika – czynność ta podlega opodatkowaniu jako świadczenie usług.
Zgodnie z art. 106b ust. 1 pkt 1 ustawy:
Podatnik jest obowiązany wystawić fakturę dokumentującą sprzedaż, a także dostawę towarów i świadczenie usług, o których mowa w art. 106a pkt 2, dokonywane przez niego na rzecz innego podatnika podatku, podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym charakterze lub na rzecz osoby prawnej niebędącej podatnikiem.
Jak stanowi art. 2 pkt 31 ustawy:
Ilekroć w dalszych przepisach jest mowa o fakturze – rozumie się przez to dokument w formie papierowej lub w formie elektronicznej zawierający dane wymagane ustawą i przepisami wydanymi na jej podstawie.
Faktury są dokumentami sformalizowanymi, potwierdzającymi rzeczywiste transakcje gospodarcze dokonywane przez podatnika. Prawidłowość materialnoprawna faktury zachodzi wówczas, jeżeli odzwierciedla ona prawdziwe zdarzenie gospodarcze, czyli w istocie stwierdza fakt nabycia określonych towarów lub usług. Wystawienie faktury należy rozumieć jako sporządzenie dokumentu oraz jego przekazanie innemu podmiotowi, a przez to wprowadzenie faktury do obrotu prawnego. Faktura pełni szczególną rolę dowodową w prawidłowym wymiarze podatku VAT, dlatego też niezwykle istotne jest prawidłowe oznaczenie wszystkich elementów faktury.
Elementy, jakie powinna zawierać faktura, zostały wymienione w art. 106e ustawy.
Z kolei art. 106g ust. 1 ustawy stanowi, że:
Faktury wystawia się co najmniej w dwóch egzemplarzach, z których jeden otrzymuje nabywca, a drugi zachowuje w swojej dokumentacji podatnik dokonujący sprzedaży.
Na podstawie art. 108 ust. 1 ustawy:
W przypadku gdy osoba prawna, jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej lub osoba fizyczna wystawi fakturę, w której wykaże kwotę podatku, jest obowiązana do jego zapłaty.
W analizowanej sprawie kluczowe jest ustalenie, czy w zaistniałej sytuacji wyrażali Państwo zgodę (również dorozumianą) na korzystanie z nieruchomości stanowiącej Państwa własność oraz czy podjęli Państwo jakiekolwiek kroki celem odzyskania tejże nieruchomości, w przypadku braku takiej zgody (umowy).
Odnosząc się do powyższego stwierdzić należy, że w okresie po rozwiązaniu umowy najmu z dnia 22.08.2019 r., czyli po zakończeniu stosunku prawnego łączącego strony, do dnia wystąpienia z pozwem o zapłatę zaległego czynszu i należności za bezumowne korzystanie z przedmiotu najmu oraz o opróżnienie i wydanie lokalu, mamy do czynienia z bezumownym korzystaniem z nieruchomości za Państwa zgodą. Wskazać bowiem należy, iż choć umowa najmu się zakończyła, to tolerowali Państwo sytuację, w której najemca korzystał z nieruchomości i wystawiali Państwo stosowne faktury. W analizowanej sytuacji, do momentu wystąpienia przez Państwa na drogę sądową o eksmisję z lokalu, mamy do czynienia z nieformalną zgodą na korzystanie z nieruchomości przez najemcę. Tolerowali Państwo stan bezumownego korzystania i dopiero wystąpienie na drogę sądową z pozwem o eksmisję jest czynnością mającą na celu odzyskanie nieruchomości. Wobec powyższego uznać należy, że w tym stanie rzeczy, w okresie po rozwiązaniu umowy najmu z dnia 22.08.2019 r. do momentu wystąpienia przez Państwa na drogę sądową o zapłatę zaległego czynszu i należności za bezumowne korzystanie z przedmiotu najmu oraz o opróżnienie i wydanie lokalu, wystąpiła dorozumiana zgoda na korzystanie z nieruchomości przez najemcę.
W konsekwencji uznać należy, że w okresie po rozwiązaniu umowy najmu z dnia 22.08.2019 r. do momentu wystąpienia przez Państwa na drogę sądową o zapłatę zaległego czynszu i należności za bezumowne korzystanie z przedmiotu najmu oraz o opróżnienie i wydanie lokalu świadczyli Państwo usługi w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy, które ze względu na ich odpłatny charakter podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług w myśl art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy. Kwoty należne – dotyczące należności, wynikające z wystawionych za ten okres faktur za korzystanie z ww. nieruchomości bez tytułu prawnego stanowią bowiem w rzeczywistości wynagrodzenie za świadczoną usługę, dającą wypłacającemu je wyraźne i bezpośrednie korzyści w postaci możliwości korzystania z nieruchomości w oznaczonym zakresie.
Tym samym Państwa stanowisko w zakresie pytania nr 1 wniosku należało uznać za prawidłowe.
Z kolei w zakresie pytania nr 2 wniosku należy stwierdzić, że od momentu wystąpienia przez Państwa z pozwem o zapłatę i opróżnienie lokalu mamy do czynienia z bezumownym korzystaniem z nieruchomości bez Państwa zgody. Wystąpienie przez Państwa na drogę sądową z pozwem o zapłatę i opróżnienie lokalu oznacza, że podjęli Państwo działania mające na celu bezwzględne odzyskanie lokalu oraz placu. W takich okolicznościach uznać należy, że nie tolerują Państwo sytuacji, w której najemca nie przekazuje nieruchomości i zmuszeni są Państwo do podjęcia ww. działań, a więc nie wyrażają zgody (ani wyraźnej, ani dorozumianej) na korzystanie z tego lokalu oraz placu.
Bezumowne korzystanie z lokalu oraz placu przez najemcę bez Państwa zgody, w okresie od wystąpienia przez Państwa z pozwem o zapłatę i opróżnienie lokalu, nie jest świadczeniem usług, o którym mowa w art. 8 ust. 1 ustawy, ponieważ podjęli Państwo kroki celem odzyskania nieruchomości poprzez ww. działanie. Od momentu wniesienia pozwu wobec najemcy zajmującego lokal oraz plac wbrew Państwa woli, uznać należy, że pomiędzy Państwem i korzystającym bezumownie z nieruchomości nie istnieje żaden jawny lub dorozumiany stosunek prawny, w ramach którego spełnione są świadczenia wzajemne.
Wobec powyższego, jeżeli najemca nie przekazał nieruchomości i wnieśli Państwo pozew wobec najemcy o zapłatę i opróżnienie lokalu, to kwoty należne Państwu, związane z przedmiotową nieruchomością, od najemcy z tytułu bezumownego korzystania z lokalu oraz placu, w okresie od wystąpienia przez Państwa z pozwem, nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, w myśl art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy. Bez znaczenia przy tym pozostaje okoliczność, iż należności Spółdzielni z tytułu bezumownego korzystania z przedmiotu najmu objęte zostały układem restrukturyzacyjnym.
Zatem Państwa stanowisko w zakresie pytania nr 2 wniosku należało uznać za nieprawidłowe.
Odnosząc się do pytania nr 3 wniosku w części dotyczącego możliwości anulowania faktur należy wskazać, że ani przepisy ustawy o podatku od towarów i usług, ani przepisy rozporządzeń wykonawczych do tej ustawy, nie regulują kwestii dotyczącej anulowania wystawionych faktur. W praktyce jednak – w drodze wyjątku – jest dopuszczalne anulowanie faktury, sprowadzające się do przekreślenia oryginału i kopii faktury oraz dokonaniu na nich adnotacji uniemożliwiających ich powtórne wykorzystanie. Należy jednak w tym miejscu podkreślić, że anulowanie faktur powinno dotyczyć wyłącznie tych dokumentów rozliczeniowych, które nie zostały wprowadzone przez podatnika do obrotu prawnego.
Anulowanie faktury powinno być traktowane w sposób wyjątkowy i wykorzystywane tylko w przypadku zaistnienia takiej konieczności. Ponadto, podatnik powinien dołożyć należytej staranności przy dokumentowaniu zaistniałych zdarzeń gospodarczych. W przypadku anulowania faktury sprzedawca (wystawca faktury) winien posiadać w swojej dokumentacji zarówno kopię, jak i oryginał dokumentu sprzedaży z dokonaną na nich adnotacją unieważniającą fakturę, która uniemożliwi ich powtórne wydanie i wykorzystanie. Zatem, anulowanie faktury dotyczy tylko tych przypadków, gdy faktura dokumentuje czynność rzeczywiście niedokonaną.
Mając powyższe na uwadze, należy stwierdzić, że anulowanie faktury może nastąpić po spełnieniu łącznie dwóch przesłanek:
-faktura nie została wprowadzona do obrotu prawnego,
-faktura dokumentuje czynność rzeczywiście niedokonaną.
Jak wskazano wyżej w niniejszej interpretacji, kwoty należne Państwu, związane z przedmiotowym lokalem, od najemcy z tytułu bezumownego korzystania z lokalu, w okresie od wystąpienia przez Państwa z pozwem na drogę sądową, nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, w myśl art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy.
Z okoliczności sprawy wynika, że wystawiali Państwo faktury tytułem wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z lokalu i placu ustalając należności z tego tytułu w wysokości przewidzianej w umowie. Wprowadzili Państwo faktury, o których mowa we wniosku, do obrotu prawnego. Podatek VAT określony w fakturach został wpłacony do Urzędu Skarbowego. Faktury były na bieżąco doręczane Najemcy za pośrednictwem operatora pocztowego, przesyłki nigdy nie wróciły do nadawcy. W dniu 5 lutego 2024 r. faktury zostały zbiorczo przesłane Najemcy przesyłką poleconą, odebraną w dniu 6 lutego 2024 r.
Zatem mając na uwadze przedstawione okoliczności sprawy oraz powołane wyżej w tym zakresie wyjaśnienia, należy uznać, że w przypadku faktur wystawionych od dnia wystąpienia z pozwem o zapłatę i opróżnienie lokalu, nie mają Państwo prawa do anulowania takich faktur. W opisanej sytuacji mamy bowiem do czynienia z fakturami, które zostały wprowadzone do obiegu prawnego oraz wystawione faktury zostały dostarczone Najemcy.
Tym samym Państwa stanowisko w zakresie anulowania wystawionych faktur w przypadku faktur wystawionych w okresie od wystąpienia z pozwem o zapłatę i opróżnienie lokalu uznałem za nieprawidłowe.
Jednocześnie wskazać należy, że gdy po wystawieniu faktury następują zdarzenia gospodarcze mające wpływ na treść pierwotnej faktury lub faktura zawiera błędy, to w takiej sytuacji ustawodawca wskazuje na możliwość skorygowania takiej faktury poprzez wystawienie faktury korygującej.
Jak stanowi art. 106j ust. 1 ustawy:
W przypadku gdy po wystawieniu faktury:
1)podstawa opodatkowania lub kwota podatku wskazana w fakturze uległa zmianie,
2)(uchylony)
3)dokonano zwrotu podatnikowi towarów i opakowań,
4)dokonano zwrotu nabywcy całości lub części zapłaty, o której mowa w art. 106b ust. 1 pkt 4,
5)stwierdzono pomyłkę w jakiejkolwiek pozycji faktury
– podatnik wystawia fakturę korygującą.
Z kolei zgodnie z art. 106j ust. 2 ustawy:
Faktura korygująca powinna zawierać:
1)(uchylony)
2)numer kolejny oraz datę jej wystawienia;
2a)numer identyfikujący w Krajowym Systemie e-Faktur fakturę, której dotyczy faktura korygująca, z wyjątkiem faktur korygujących wystawianych do faktur, dla których nie został nadany numer identyfikujący w Krajowym Systemie e-Faktur;
3)dane zawarte w fakturze, której dotyczy faktura korygująca:
a)określone w art. 106e ust. 1 pkt 1-5
b)nazwę (rodzaj) towaru lub usługi objętych korektą;
4)(uchylony)
5)jeżeli korekta wpływa na zmianę podstawy opodatkowania lub kwoty podatku należnego – odpowiednio kwotę korekty podstawy opodatkowania lub kwotę korekty podatku należnego z podziałem na kwoty dotyczące poszczególnych stawek podatku i sprzedaży zwolnionej;
6)w przypadkach innych niż wskazane w pkt 5 – prawidłową treść korygowanych pozycji.
Natomiast z art. 106j ust. 2a ustawy wynika, że:
Faktura korygująca może zawierać:
1)wyrazy „FAKTURA KORYGUJĄCA” albo „KOREKTA”;
2)przyczynę korekty.
Ze wskazanych przepisów wynika, że jeżeli po wystawieniu faktury wystąpią zdarzenia mające wpływ na treść wystawionej faktury lub okaże się, że wystawiona faktura zawiera błędy, podatnik, wystawia w takim przypadku fakturę korygującą. Fakturę korygującą wystawia się m.in. w razie stwierdzenia pomyłki w cenie, stawce lub kwocie podatku bądź w jakiejkolwiek innej pozycji faktury. Zatem, co do zasady, korygowanie treści pierwotnie wystawionej faktury powinno nastąpić przez wystawienie przez sprzedawcę faktury korygującej. Faktura korygująca wystawiana jest w celu podania właściwych, prawidłowych i zgodnych z rzeczywistością kwot i innych danych, decydujących o rzetelności wystawionego dokumentu. Zatem, istotą faktur korygujących jest korekta faktur pierwotnych, tak aby dokumentowały rzeczywisty przebieg zdarzeń gospodarczych. Faktury korygujące wystawia się w celu udokumentowania ostatecznej wielkości sprzedaży w danym okresie rozliczeniowym.
W związku z powyższym, mając na uwadze, iż kwoty należne Państwu od najemcy z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości, w okresie od wystąpienia przez Państwa z pozwem na drogę sądową, nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, to opłaty te za bezumowne korzystanie z przedmiotowego lokalu oraz placu nie powinny być dokumentowane fakturami. W konsekwencji powinni Państwo skorygować treść pierwotnie wystawionych faktur przez wystawienie faktur korygujących do pierwotnie wystawionych faktur. Jednocześnie korekta ta powinna nastąpić „do zera”, gdyż – jak wskazano – w tej sytuacji ww. opłaty za bezumowne korzystanie z nieruchomości nie podlegają opodatkowaniu VAT.
Jednocześnie należy zaznaczyć, że nota księgowa nie jest dokumentem przewidzianym przez przepisy ustawy o podatku od towarów i usług i jako taka nie jest objęta regulacją tych przepisów. Należy jednak stwierdzić, iż brak jest przeciwwskazań na gruncie przepisów dotyczących podatku VAT dla dokumentowania wskazanych wyżej czynności notą księgową.
Wobec powyższego, skoro w analizowanej sytuacji mamy do czynienia z czynnością niepodlegającą opodatkowaniu podatkiem VAT, to powinni Państwo skorygować pierwotnie wystawione faktury dotyczące opłat za bezumowne korzystanie z lokalu oraz placu, w okresie od wystąpienia przez Państwa z pozwem na drogę sądową, poprzez wystawienie faktur korygujących.
Z kolei w kwestii skorygowania deklaracji podatkowych oraz zwrotu nadpłaconego podatku stwierdzić należy, że podatek od towarów i usług należy do grupy podatków powstających z mocy prawa, który pobierany jest w trybie tzw. samoobliczenia. Dlatego też szczególnie istotną rolę w tym podatku odgrywają deklaracje podatkowe. Przy ich pomocy podatnik określa i zgłasza organowi podatkowemu (deklaruje) wysokość zobowiązania podatkowego.
Zgodnie z art. 99 ust. 1 ustawy:
Podatnicy, o których mowa w art. 15, są obowiązani składać w urzędzie skarbowym deklaracje podatkowe za okresy miesięczne w terminie do 25. dnia miesiąca następującego po każdym kolejnym miesiącu, z zastrzeżeniem ust. 2-10, art. 130c, art. 133 i art. 138g ust. 2.
Jak stanowi art. 99 ust. 11b ustawy:
Deklaracje, o których mowa w ust. 1-3, 3c-6, 8-9 i 11a, składa się wyłącznie za pomocą środków komunikacji elektronicznej.
W myśl art. 99 ust. 11c ustawy:
Deklaracje podatkowe, o których mowa w ust. 1-3, są składane zgodnie z wzorem dokumentu elektronicznego w rozumieniu ustawy z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne, który obejmuje deklarację i ewidencję, o której mowa w art. 109 ust. 3. Dokument elektroniczny, o którym mowa w zdaniu pierwszym, jest przesyłany w sposób określony w przepisach wydanych na podstawie art. 193a § 3 Ordynacji podatkowej i zgodnie z wymaganiami określonymi w tych przepisach.
Zgodnie z art. 99 ust. 12 ustawy:
Zobowiązanie podatkowe, kwotę zwrotu różnicy podatku, kwotę zwrotu podatku naliczonego lub różnicy podatku, o której mowa w art. 87 ust. 1, przyjmuje się w kwocie wynikającej z deklaracji podatkowej, chyba że organ podatkowy określi je w innej wysokości.
Na podstawie art. 87 ust. 1 ustawy:
W przypadku gdy kwota podatku naliczonego, o której mowa w art. 86 ust. 2, jest w okresie rozliczeniowym wyższa od kwoty podatku należnego, podatnik ma prawo do obniżenia o tę różnicę kwoty podatku należnego za następne okresy lub do zwrotu różnicy na rachunek bankowy.
Zasady dokonywania zwrotu różnicy podatku na rachunek bankowy podatnika zostały określone w art. 87 ust. 2-6 ustawy.
W świetle art. 81 § 1 i 2 ustawy Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.):
§ 1 Jeżeli odrębne przepisy nie stanowią inaczej, podatnicy, płatnicy i inkasenci mogą skorygować uprzednio złożoną deklarację.
§ 2 Skorygowanie deklaracji następuje przez złożenie korygującej deklaracji.
Korekta deklaracji ma na celu poprawienie błędu, który został popełniony przy jej sporządzeniu. Może on dotyczyć określenia wysokości zobowiązania podatkowego, wysokości nadpłaty lub zwrotu podatku oraz innych danych zawartych w treści deklaracji. Należy zauważyć, że skorygowanie deklaracji polega na ponownym, poprawnym już wypełnieniu deklaracji.
Wskazane wyżej przepisy statuują ogólną zasadę, prawo podatnika do korygowania uprzednio złożonych deklaracji. Korekta JPK_VAT z deklaracją podatkową zastępuje poprzednio złożony JPK_VAT z deklaracją, czyli za prawidłowe uważane są te dane, które zostały wykazane w skorygowanym JPK_VAT z deklaracją. Składając korektę JPK_VAT z deklaracją podatkową podatnik oświadcza, że jego wiedza w zakresie skonkretyzowania zobowiązania podatkowego uległa zmianie, a także wyraża wolę nadania swojemu uprzedniemu oświadczeniu wiedzy w tym przedmiocie odmiennego brzmienia. Zatem skorzystanie przez podatnika z wprowadzonej przez ustawodawcę instytucji korekty JPK_VAT z deklaracją powoduje, że złożony przez niego korygujący JPK_VAT z deklaracją zastępuje pierwotny (korygowany) JPK_VAT z deklaracją podatkową i pociąga za sobą skutki prawne, pozbawiając jednocześnie pierwotny JPK_VAT z deklaracją mocy prawnej.
W związku z powyższym skoro w okolicznościach niniejszej sprawy kwoty należne Państwu, związane z przedmiotowym lokalem, od najemcy z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości, w okresie od wystąpienia przez Państwa z pozwem na drogę sądową, nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, w myśl art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy, to stwierdzić należy, że nie byli Państwo zobowiązani do wykazywania podstawy opodatkowania i kwoty podatku należnego w składanym JPK_VAT z deklaracją podatkową.
W konsekwencji uznać należy, że w przypadku wykazania transakcji jako czynności opodatkowanych podatkiem VAT, dotyczących okresu od wystąpienia z pozwem o zapłatę i opróżnienie lokalu, mają Państwo możliwość dokonania korekty JPK_VAT z deklaracją podatkową. Jednocześnie jeżeli ze składanej deklaracji wynikać będzie nadwyżka podatku naliczonego nad należnym będziecie Państwo mieli prawo do zwrotu różnicy podatku w trybie art. 87 ustawy.
Wobec powyższego Państwa stanowisko w zakresie skorygowania faktur oraz deklaracji podatkowych, zwrotu nadpłaconego podatku, a także wystawienia not księgowych w przypadku faktur wystawionych w okresie od wystąpienia z pozwem o zapłatę i opróżnienie lokalu uznałem za prawidłowe.
Jednocześnie w związku z uznaniem przez Organ Państwa stanowiska za prawidłowe w zakresie pytania nr 1 wniosku, nie udziela się odpowiedzi na pytanie nr 3 wniosku w części dotyczącej faktur wystawionych po rozwiązaniu umowy najmu do dnia wystąpienia z pozwem o zapłatę zaległego czynszu i należności za bezumowne korzystanie z przedmiotu najmu oraz o opróżnienie i wydanie lokalu.
Dodatkowe informacje
Informacja o zakresie rozstrzygnięcia
Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.
Należy zaznaczyć, iż dokumenty stanowiące załączniki dołączone do uzupełnienia wniosku nie podlegają analizie i weryfikacji w ramach postępowania o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego. Przedmiotem bowiem interpretacji może być jedynie ocena Państwa stanowiska dotycząca przedstawionego we wniosku i jego uzupełnieniu opisu sprawy.
Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji
·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem sprawy i zastosują się Państwo do interpretacji.
·Zgodnie z art. 14na § 1 ustawy Ordynacja podatkowa:
Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:
1)z zastosowaniem art. 119a;
2)w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
3)z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.
·Stosownie do art. 14na § 2 ustawy Ordynacja podatkowa:
Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.
Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację
Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935; dalej jako „PPSA”).
Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):
·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA),
albo
·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).
Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).
Podstawa prawna dla wydania interpretacji
Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy Ordynacja podatkowa.