Interpretacja indywidualna z dnia 4 lipca 2024 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0114-KDIP3-2.4011.411.2024.2.AC

Opodatkowanie kwoty zwróconej przez bank na podstawie ugody.

Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe

Szanowna Pani,

stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

24 kwietnia 2024 r. wpłynął Pani wniosek z 19 kwietnia 2024 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy opodatkowania kwoty zwróconej przez bank na podstawie ugody. Uzupełniła go Pani – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 3 czerwca 2024 r. (wpływ 7 czerwca 2024 r.). Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

W 2008 r. zawarli Państwo (Pani, Pani mąż i syn) umowę kredytu hipotecznego we frankach na zakup mieszkania na potrzeby Państwa rodziny. W 2020 r. Pani mąż zmarł, z synem kontynuowała Pani spłacanie kredytu. W 2023 r. zawarli Państwo z bankiem (…) ugodę kredytową do kredytu frankowego nr (…). Z tytułu tej ugody Bank wypłacił Państwu kwotę 80 000 zł. Byliście Państwo zobowiązani do zapłacenia kwoty 4 485,45 zł. Bank kwotę 80 000 zł potraktował jako Państwa dochód (po 40 000 zł dla Pani i syna) i sporządził PIT-11.

Nie ma Pani możliwości w tym momencie wystąpić w imieniu syna, ponieważ przebywa zagranicą i nie może Pani uzyskać jego pełnomocnictwa, dlatego występuje Pani tylko w swoim imieniu.

Uzupełnienie opisu stanu faktycznego

Zgodnie z informacją prezentowaną w umowie kredytowej jako strona tej umowy występuje: „(…) Spółka Akcyjna z siedzibą w (...), ul. (…), zarejestrowana w Sądzie Rejonowym (…), kapitał zakładowy (kapitał wpłacony) (...)”.

Nie korzystała Pani z zaniechania poboru podatku od kwot umorzonych wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na realizację innej inwestycji mieszkaniowe niż wymienione we wniosku.

Zaciągnięty kredyt został przeznaczony na zakup lokalu mieszkalnego.

Zaciągnięty kredyt hipoteczny został zabezpieczony hipoteką na nieruchomości będącej Pani własnością pod adresem (…).

W dniu 12 września 2023 r. został podpisany z (…) SA aneks do umowy kredytu (…) hipoteczny nr (…) z dnia 9 stycznia 2008 r. z późn. zm. jak również Umowa o zwolnieniu z długu.

Na podstawie tych dokumentów Pani córka K.B. jako współspadkobierczyni Pani męża, który był kredytobiorcą wraz z Panią i synem M.B. została całkowicie zwolniona z długu. I.B. i M.B.: „oświadczają, że przejmują całkowitą odpowiedzialność za spłatę długu” - paragraf 2 Umowy o zwolnieniu z długu. Art. 2 Aneksu:

Stając się stroną umowy kredytowej, wszyscy kredytobiorcy odpowiadają za spłatę kredytu hipotecznego solidarnie, a więc do pełnej wysokości.

Bank w umowie ugody nie przywołuje przepisów, na podstawie których możliwe jest zawarcie ugody. Powodem propozycji ugody zaproponowanej przez Bank jest obecna linia orzecznicza w Sądach, które w znacznej większości przyznają rację kredytobiorcom frankowym uznając całe umowy lub jej zapisy za niedozwolone i unieważniając umowy kredytowe co jest dla Banków bardzo niekorzystne finansowo. Bank w propozycji ugody przedstawił bardzo precyzyjnie sytuację Banku i kredytobiorcy zarówno finansowe (przedstawiając dotychczasowe spłaty we frankach odnosząc do analogicznego kredytu zawartego w złotych) jak i formalne, podkreślając dobrowolność zawarcia ugody, ale też jej ostateczność i zrzeczenie się roszczeń w przyszłości.

Podstawą negocjacji finansowych z Bankiem było przeliczenie kredytu tak, jakby od daty ostatniego przewalutowania stanowił kredyt złotowy. To było punktem wyjściowym, gdyż negocjacje były indywidualne i uwzględniały całokształt współpracy Banku i kredytobiorcy.

Złożyła Pani zeznanie za 2023 r. na formularzu PIT-37. Kwota z ugody została ujęta w rubryce 76 w PIT-37 (na podstawie PIT-11 sporządzonego przez (…), w którym ta kwota figuruje w rubryce 99). Kwota zwrócona przez Bank w żadnej mierze nie odnosi się do ostatecznego rozliczenia kredytu. Po pierwsze umowa ugody określa wzajemne należności: Banku — 80 000 zł (po 40 000 zł dla kredytobiorców), a kredytobiorcy 4 485,45 zł dla Banku (więc kwota ujęta w PIT-11 jest – według Pani - nielogiczna). Poza tym gdyby ugoda została zawarta półtora roku wcześniej (przy spłacie około 50 000 zł rocznie), to przy takim samym rozliczeniu kredytu — jego koszcie, nie byłoby żadnej wypłaty gotówkowej i traktowanie tego jako Państwa dochodu.

W wielu publikacjach czytała Pani, że kwoty wynikające z rozliczeń związanych z ugodami jak i w wyniku procesów sądowych nie są traktowane jako dochód i nie są opodatkowane podatkiem dochodowym. Taką też informację telefoniczną uzyskała Pani w KIS, ma więc Pani nadzieję, że znajdzie ona też potwierdzenie w indywidualnej interpretacji.

Pytanie

1.Czy kwota zwrotu wynikająca z tytułu umowy ugody dot. kredytu frankowego otrzymanego na potrzeby mieszkaniowe rodziny (był to Państwa jedyny kredyt frankowy) podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych?

2.Jeśli podatek nie jest należny jak dokonać korekty zeznania podatkowego?

Pani stanowisko w sprawie

Uważa Pani, że kwota zwrócona przez Bank w wyniku zawarcia umowy ugody dot. kredytu frankowego, nie jest Pani dochodem, lecz zwrotem niesłusznie zapłaconych rat, które były płacone z Pani opodatkowanych dochodów. Konieczność płacenia podatku dochodowego od tej kwoty porównywalna byłaby do konieczności płacenia podatku od zwrotu podatku z poprzedniego roku. Wątpliwość też budzi wysokość kwoty, którą Bank wziął pod uwagę nie uwzględniając Pani zobowiązań z umowy ugody. Kwoty wzajemnych zobowiązań byłyby też różne w zależności od momentu zawierania ugody (przy identycznych ostatecznych kosztach kredytu).

Informację zgodną z Pani interpretacją powyższej sytuacji otrzymała Pani telefonicznie na infolinii Krajowej Administracji Skarbowej pod nr tel. 223300303. Osoba z którą rozmawiała Pani w dniu 16 kwietnia 2024 r. poinformowała, że podatek w wyżej opisanej sytuacji nie należy się na podstawie Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. (i późniejszej interpretacji Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 25 maja 2022 r.).

W przypadku, jeśli Pani interpretacja jest słuszna, poprosiła Pani o poinformowanie o sposobie dokonania korekty zeznania podatkowego, ponieważ do końca kwietnia musi złożyć zeznanie w obecnej formie i zapłacić podatek.

Jeśli Krajowa Informacja Skarbowa potwierdzi, że kwota otrzymana od Banku nie jest Pani dochodem, lecz zwrotem niesłusznie pobranych rat kredytowych i podatek dochodowy nie jest należny, dokona Pani korekty zeznania podatkowego za 2023 r. (usunie Pani kwotę z poz. 76) i dołączy pisemne wyjaśnienie łącznie z interpretacją indywidualną Krajowej Informacji Skarbowej.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Reguły dotyczące opodatkowania

Zgodnie z treścią art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 226 ze zm.):

Treść powyższego przepisu wskazuje, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlegają wszelkiego rodzaju dochody uzyskane przez podatnika, z wyjątkiem tych, które zostały enumeratywnie wymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych zawartym w powyższej ustawie, bądź od których zaniechano poboru podatku.

Stosownie do art. 9 ust. 2 ww. ustawy:

Jak stanowi art. 11 ust. 1 cytowanej ustawy:

Jak wynika z powołanego przepisu, ustawodawca przyjął zasadę, że przychodem są:

• pieniądze i wartości pieniężne, które zostały otrzymane przez podatnika – tj. takie pieniądze i wartości pieniężne, które podatnik rzeczywiście „dostał, odebrał, zainkasował, objął w posiadanie”;
• pieniądze i wartości pieniężne, które zostały postawione do dyspozycji podatnika – tj. takie przysporzenia, które zostały mu faktycznie udostępnione/przekazane do odbioru; takie pieniądze i środki pieniężne, które podatnik ma możliwość włączyć do swojego władztwa, a więc ma możliwość skorzystania z tychże pieniędzy i wartości pieniężnych i nie jest to uzależnione od dodatkowej zgody osoby stawiającej określone pieniądze i wartości pieniężne do dyspozycji podatnika.

Pojęcie przychodu wiąże się zatem z przysporzeniem majątkowym po stronie podatnika, z wartością wchodzącą do jego majątku. Przychodami w rozumieniu art. 11 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych mogą być tylko takie świadczenia, które nie mają charakteru zwrotnego. Skoro bowiem przychód jest określonym przyrostem majątkowym po stronie podatnika jego otrzymanie musi mieć charakter definitywny.

Za przychody należy zatem uznać każdą formę przysporzenia majątkowego, zarówno formę pieniężną jak i niepieniężną, w tym nieodpłatne świadczenia otrzymane przez podatnika.

Dla celów podatkowych przyjmuje się, że nieodpłatne świadczenie obejmuje każde działanie lub zaniechanie na rzecz innej osoby oraz wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze w działalności podmiotów, których skutkiem jest przysporzenie majątku innej osoby, mające konkretny wymiar finansowy.

Ustawodawca tworząc system opodatkowania dochodów osób fizycznych miał na względzie, że przysporzenia uzyskiwane przez osoby fizyczne mogą być skutkiem różnych rodzajów czynności i zdarzeń. Stworzył więc klasyfikację tych przysporzeń w oparciu o kryterium źródła przychodów i system ich opodatkowania uwzględniający specyfikę poszczególnych źródeł przychodów. W języku powszechnym mianem „źródła” określane jest „to, co stanowi początek czegoś”, „przyczyna czegoś”, a synonimami tego pojęcia są m.in. czynnik sprawczy, powód, pochodzenie.

Źródła przychodów

Źródła przychodów zostały określone przez ustawodawcę w art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W myśl art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Stosownie do art. 20 ust. 1 ww. ustawy:

Użycie w powyższym przepisie sformułowania „w szczególności”, wskazuje, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy. O przychodzie podatkowym z innych źródeł będziemy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.

Z informacji przedstawionych przez Panią wynika, że:

1. w 2008 r. zawarła Pani z mężem i synem umowę kredytu hipotecznego waloryzowanego kursem CHF na zakup mieszkania dla całej rodziny;

2. po śmierci męża podpisała Pani z synem aneks do umowy kredytu 12 września 2023 r.;

3. podstawą negocjacji finansowych z Bankiem było przeliczenie kredytu tak, jakby od daty ostatniego przewalutowania stanowił kredyt złotowy. To było punktem wyjściowym, gdyż negocjacje były indywidualne i uwzględniały całokształt współpracy Banku i kredytobiorcy;

4. na mocy ww. ugody otrzymała Pani wraz z synem od banku zwrot w kwocie 80 000 zł (po 40 000 zł dla Pani i dla syna).

Powzięła Pani wątpliwość, czy zwrot nienależnie pobranego świadczenia będzie podlegał opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Skutki podatkowe zwrotu nienależnie pobranego świadczenia

Instytucja kredytu uregulowana została przepisami ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (t j. Dz.U. z 2023 r. poz. 2488 ze zm.).

Zgodnie z treścią art. 69 ust. 1 ww. ustawy,

Podkreślić należy, że otrzymanie kredytu i jego spłata na warunkach przewidzianych w umowie kredytowej są obojętne podatkowo. Przychód po stronie kredytobiorcy pojawia się w przypadku, kiedy dochodzi do umorzenia kredytu, jego części lub odsetek. Wtedy bowiem kredytobiorca osiąga konkretne przysporzenie majątkowe (przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

Zgodnie natomiast z definicją dochodu jest nim nadwyżka przychodów ze źródła nad kosztami jego uzyskania. Pojęciem pierwotnym dla dochodu jest więc pojęcie przychodu. Ten z kolei definiowany jest przez ustawodawcę, czemu dał wyraz w art. 11 ust. 1, jako otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Niemniej jednak z definicji tej wywieść można również, że za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, które są określonym przyrostem majątkowym (zarówno zwiększającym aktywa jak i zmniejszającym pasywa) o charakterze definitywnym, nie mające charakteru zwrotnego.

Skoro zatem mamy do czynienia ze zwrotem nienależnie pobranego świadczenia, to należy zgodzić się z Panią, że zwrot ten nie będzie stanowił przychodu po Pani stronie.

Zatem w analizowanej sprawie po Pani stronie nie dojdzie do powstania przysporzenia majątkowego. W związku z zawarciem ugody otrzyma Pani zwrot środków pieniężnych, które wcześniej na mocy umowy przekazała Pani na rzecz banku w ramach spłaty rat udzielonego Pani kredytu. A zatem otrzyma Pani środki będące ekwiwalentem wydatków, które były uprzednio poniesione z Pani własnych środków. Kwota otrzymana na podstawie ugody z bankiem nie spowoduje więc faktycznego przyrostu w Pani majątku.

W konsekwencji, nie będzie Pani zobowiązana do zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych z tytułu zwrotu przez bank części kwoty uiszczonej tytułem spłaty zaciągniętego kredytu.

Możliwość złożenia korekty deklaracji

Stosownie do art. 81 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. z. U. z 2023 r. poz. 2353):

Zgodnie z art. 81 § 2 Ordynacji podatkowej:

Należy wskazać, że korekta jest jednym z uprawnień podatników, w związku z czym każdy podatnik ma prawo złożyć korektę deklaracji, nawet kilkukrotnie.

Korektę deklaracji składa się wówczas, gdy następują – w wyniku jakichkolwiek zdarzeń gospodarczych – zmiany w zakresie danych wykazanych w tych deklaracjach (np. po stronie przychodów, kosztów ich uzyskania, zwolnień, odliczeń, wysokości podatku należnego).

Korekta deklaracji ma na celu poprawienie błędu, który został popełniony przy poprzednim jej sporządzeniu i może dotyczyć każdej jej pozycji – o ile odrębne przepisy nie stanowią inaczej. Skorygowanie deklaracji polega więc na ponownym – poprawnym już – wypełnieniu jej formularza z zaznaczeniem, iż w tym przypadku mamy do czynienia z korektą uprzednio złożonej deklaracji. Podatnik może skutecznie skorygować wysokość zobowiązania podatkowego o ile zobowiązanie to nie uległo przedawnieniu. Okres przedawnienia wynosi pięć lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku, podatnik ma zatem prawo skorygować deklaracje za okres pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku (art. 70 § 1 ww. ustawy).

W odniesieniu do powyższych wskazań oraz braku uprawnień organu interpretacyjnego do ograniczania prawa do korekty deklaracji stwierdza się, że istnieją przesłanki do złożenia przez Panią korekty zeznania podatkowego dotyczącego opodatkowania kwoty zwróconej Pani przez bank na podstawie ugody.

Jednak zbadanie zasadności takiej korekty, a także ewentualny zwrot powstałej w jej wyniku nadpłaty, należą do kompetencji organu podatkowego właściwego rzeczowo dla Pani.

W sytuacji, gdy w zeznaniach PIT-37 za 2023 r. wykazała Pani otrzymaną od banku kwotę stanowiącą zwrot nienależnie pobranych przez bank świadczeń, to przysługuje Pani prawo do złożenia korekty zeznania PIT-37.

Pani stanowisko należało uznać za prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pani przedstawiła i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego) podanym przez Panią w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona interpretacja traci swoją aktualność.

Interpretacja indywidualna odnosi się wyłącznie do Pani obowiązków podatkowych, nie obejmuje ewentualnych obowiązków podatkowych Pani syna.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

• Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pani sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pani do interpretacji.
• Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

• Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (…). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1634; dalej jako „PPSA”). Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

• w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
• w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.).