Wyrok NSA z dnia 3 kwietnia 2024 r., sygn. III OSK 1868/23

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Zbigniew Ślusarczyk Sędziowie: Sędzia NSA Rafał Stasikowski (spr.) Sędzia del. WSA Hanna Knysiak-Sudyka po rozpoznaniu w dniu 3 kwietnia 2024 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 20 marca 2023 r., sygn. akt II SA/Wa 1877/22 w sprawie ze skargi małoletniego W. C. reprezentowanego przez przedstawiciela ustawowego A. B. na decyzję Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 19 sierpnia 2022 r., nr 992700/620/529/2019-SWO w przedmiocie odmowy przyznania renty rodzinnej w drodze wyjątku uchyla zaskarżony wyrok i oddala skargę.

Uzasadnienie

Wyrokiem z 20 marca 2023 r., sygn. akt II SA/Wa 1877/22, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, po rozpoznaniu sprawy ze skargi małoletniego W. C. reprezentowanego przez przedstawiciela ustawowego A. B. na decyzję Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z 19 sierpnia 2022 r., nr 992700/620/529/2019-SWO, w przedmiocie odmowy przyznania renty rodzinnej w drodze wyjątku: uchylił zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję z 27 czerwca 2022 r. nr 010000/620/2280/2012/CSW.

Wyrok zapadł w następujących okolicznościach faktycznych i prawnych:

Prawomocnym wyrokiem z 11 października 2013 r., sygn. akt II SA/Wa 989/13, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie uchylił decyzje Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (dalej także: "Prezes ZUS", "organ") obu instancji w przedmiocie odmowy przyznania renty rodzinnej w drodze wyjątku trojgu małoletnim dzieciom ubezpieczonego: S. (urodzonemu [...] sierpnia 1997 r.), W. (urodzonemu [...] maja 2006 r.) i J. C. (urodzonej [...] grudnia 2007 r.).

W uzasadnieniu sąd podał, że L. C. (urodzony 4 listopada 1970 r. i zmarły 29 stycznia 2012 r.) ukończył w 1989 r. szkołę zawodową, a potem pracował z przerwami (i odprowadzał składki ubezpieczeniowe) do 1993 r., kiedy to przez okres pięciu lat prowadził własną działalność gospodarczą bez uiszczania składek ubezpieczenia społecznego. Organ stwierdził, iż ten ostatni okres świadczy o lekceważeniu obowiązków ubezpieczeniowych przez L. C., ponieważ nie może zostać usprawiedliwiony jego stanem zdrowia, skoro za całkowicie niezdolnego do pracy uznano ubezpieczonego dopiero od września 2001 r. W ocenie sądu Prezes ZUS rozpoznał sprawę bardzo pobieżnie, nie wyjaśniając istotnych dla jej rozstrzygnięcia zagadnień takich jak okresy zatrudnienia L. C., jego stan zdrowia i związana z tym możliwość świadczenia pracy. Stwierdzenie całkowitej niezdolności do pracy u ubezpieczonego w młodym wieku (31 lat) może bowiem wskazywać na wykrycie u niego nieuleczalnej choroby. To zaś winno skutkować po stronie organu większą ostrożnością i wnikliwością w gromadzeniu materiału dowodowego, zwłaszcza że matka małoletnich dzieci (a zarazem ich przedstawicielka ustawowa) podnosiła w pismach kierowanych do Prezesa ZUS oraz w skardze, iż L. C. cierpiał na nieuleczalną chorobę serca i miał wadę krążenia. Dlatego należy zbadać jaka choroba spowodowała uznanie ojca dzieci za całkowicie niezdolnego do pracy, jak przebiegała ta choroba, czy powstanie całkowitej niezdolności do pracy nie powstało wcześniej niż w 2001 r. i czy nie było poprzedzone okresem częściowej niezdolności do pracy, który mógł ograniczać zdolność podejmowania pracy. Jednocześnie Sąd zwrócił uwagę, że w dokumentach ZUS występuje u ubezpieczonego okres zatrudnienia - po ukończeniu szkoły - przeplatany okresami zasiłku chorobowego i przerwami w pracy.