Wyrok NSA z dnia 5 marca 2024 r., sygn. I OSK 2242/22

Dnia 5 marca 2024 roku Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Jolanta Rudnicka Sędziowie: sędzia NSA Monika Nowicka sędzia del. WSA Arkadiusz Blewązka (spr.) po rozpoznaniu w dniu 5 marca 2024 roku na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej M. K., G. B., B. K. i A. S. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 20 maja 2022 r., sygn. akt I SA/Wa 857/22 w sprawie ze skargi M. K., G. B., B. K. i A. S. na postanowienie Ministra Rozwoju i Technologii z dnia [...] lutego 2022 r. nr [...] w przedmiocie stwierdzenia niedopuszczalności wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy oddala skargę kasacyjną.

Uzasadnienie

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wyrokiem z dnia 20 maja 2022 r., I SA/Wa 857/22 oddalił skargę M.K., G. B., B. K. i A. S. na postanowienie Ministra Rozwoju i Technologii z dnia [...] lutego 2022 r. nr [...] w przedmiocie stwierdzenia niedopuszczalności wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy.

Powyższy wyrok zapadł w następujących okolicznościach sprawy:

W dniu 14 kwietnia 1999 r. do Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast wpłynął wniosek M. B., uzupełniony pismem z dnia 9 grudnia 1999 r., o stwierdzenie nieważności decyzji Ministerstwa Gospodarki Komunalnej z dnia 24 lutego 1956 r. nr [...] oraz utrzymanego nią w mocy orzeczenia Prezydium Rady Narodowej [...] z dnia [...] listopada 1955 r. nr [...] odmawiającego przyznania dotychczasowym właścicielom prawa własności czasowej do gruntu nieruchomości w. położonej przy ul. K. [...] w W., ozn. nr hip. [...]. Pismem z dnia 18 listopada 2021 r. nr [...] Minister Rozwoju i Technologii poinformował strony postępowania o umorzeniu z mocy prawa z dniem 16 września 2021 r. postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności ww. decyzji Ministerstwa Gospodarki Komunalnej z dnia [...] lutego 1956 r. oraz utrzymanego nią w mocy orzeczenia Prezydium Rady Narodowej [...] z dnia 4 listopada 1955 r. W piśmie z dnia 18 listopada 2021 r. wyjaśniono, iż zgodnie z obowiązującymi przepisami, postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji wszczęte po upływie 30 lat od dnia doręczenia (ogłoszenia) decyzji i niezakończone do dnia 15 września 2021 r. umarza się z mocy prawa. Tym samym przedmiotowe postępowanie zostało zakończone. Następnie M. K., G. B., B. K. i A. S. wystąpili z wnioskiem o ponowne rozpatrzenie sprawy uznając powyższe pismo za rozstrzygnięcie sprawy pismem Ministra Rozwoju i Technologii z dnia 18 listopada 2021 r. Postanowieniem Ministra Rozwoju i Technologii z dnia [...] lutego 2022 r. nr [...] stwierdzono niedopuszczalność powyższego wniosku o ponowne rozpoznanie sprawy. W uzasadnieniu postanowienia organ wyjaśnił, że w przedmiotowej sprawie zostało wydane pismo z 18 listopada 2021 r. informujące o umorzeniu postępowania z mocy prawa. Pismo to nie spełnia wymogów, jakim powinna odpowiadać decyzja, określonych w art. 107 § 1 k.p.a. Z treści tego pisma wynika, że postępowanie prowadzone z wniosku M. K. zostało umorzone z mocy prawa, zgodnie z art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 11 sierpnia 2021 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U.2021.1491 ze zm.), dalej "ustawa nowelizująca k.p.a.", bowiem zostało wszczęte po upływie trzydziestu lat od dnia doręczenia (ogłoszenia) zaskarżonej decyzji i niezakończone ostateczną decyzją przed dniem wejścia w życie ustawy nowelizującej k.p.a., tj. przed 16 września 2021 r. Organ wskazał nadto, że umorzenie z mocy prawa (ipso iure) oznacza samoistne umorzenie postępowania na wyższym poziomie normatywnym, a skutek umorzenia postępowania następuje od chwili wypełnienia stanu faktycznego wskazanego w normie prawnej. Organ podkreślił, że żaden z przepisów ustawy nowelizującej k.p.a. nie stanowi i nie może stanowić podstawy prawnej do wydania decyzji deklaratoryjnej, stwierdzającej umorzenie postępowania z mocy prawa. Stosownego przepisu brak jest również w systemie prawa. Powyższe skutkuje brakiem możliwości wydania przez organ decyzji w powyższym zakresie. Organ wskazał także, że przepis art. 104 k.p.a. nie stanowi samodzielnej podstawy prawnej do wydania decyzji. W tym celu konieczna jest odrębna podstawa prawna, najczęściej zawarta w przepisach prawa materialnego, a w odniesieniu do rozważanego zagadnienia brak jest takiego przepisu. Organ wskazał także, że Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 6 lipca 2004 r., P 14/03 uznał, że świadomy wybór ustawodawcy nie może być uważany za lukę w prawie. Gdy zatem ustawodawca celowo nie uregulował pewnych kwestii, brak regulacji winien być poczytywany za regulację negatywną. Umorzenie z mocy prawa należy również odróżnić od umorzenia z powodu bezprzedmiotowości postępowania. Zgodnie z art. 105 k.p.a., gdy postępowanie stało się z jakiejkolwiek przyczyny bezprzedmiotowe w całości albo w części albo jeżeli wystąpi o to strona, na której żądanie postępowanie zostało wszczęte, a nie sprzeciwiają się temu inne strony oraz gdy nie jest to sprzeczne z interesem społecznym, organ administracji publicznej wydaje decyzję o umorzeniu postępowania w całości albo w części. Wobec umorzenia postępowania z mocy prawa na podstawie przepisu art. 2 ust. 2 ustawy nowelizującej k.p.a. brak jest możliwości ponownego umorzenia tego samego postępowania w drodze mającej charakter konstytutywny decyzji wydanej na podstawie art. 105 k.p.a. Jednocześnie organ podkreślił, że zamieszczenie normy odnoszącej się do umorzenia z mocy prawa określonych postępowań w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji w art. 2 ustawy nowelizującej k.p.a. o charakterze międzyczasowym, nie zaś w art. 1 tej ustawy zmieniającym brzmienie poszczególnych przepisów k.p.a. świadczy o tym, że intencją ustawodawcy było spowodowanie jednorazowego skutku w postaci umorzenia postępowań, nie zaś rozszerzenie dotychczasowego katalogu przesłanek wydania decyzji w przedmiocie umorzenia postępowania. O umorzeniu postępowania strony zostały poinformowane pismem z dnia 18 listopada 2021 r., a skoro w niniejszej sprawie wydano pismo informujące, a nie decyzję, to brak jest podstaw do wniesienia od niego wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy.