Zatrudnienie za granicą a prawo do świadczeń przedemerytalnych - Wyrok SN z dnia 25 kwietnia 2024 r., sygn. III USKP 78/22

Okresy składkowe przebyte za granicą mogą być uwzględniane w polskim systemie ubezpieczeń społecznych na podstawie zasad koordynacji unijnej, jednak cofnięcie zaświadczeń A1 (E 101) wymaga prawidłowego zastosowania procedur ustalania właściwego ustawodawstwa, a nie może prowadzić do mechanicznego wyłączenia tych okresów z zaliczalności.

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Jolanta Frańczak (przewodniczący, sprawozdawca)

‎SSN Bohdan Bieniek

‎SSN Krzysztof Staryk

w sprawie z odwołania W. C. ‎od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w Opolu
‎o świadczenie przedemerytalne, ‎po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w dniu 25 kwietnia 2024 r., ‎skargi kasacyjnej organu rentowego od wyroku Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu ‎z dnia 13 maja 2021 r., sygn. akt III AUa 1861/20,

uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę Sądowi Apelacyjnemu we Wrocławiu do ponownego rozpoznania oraz orzeczenia o kosztach postępowania kasacyjnego.

UZASADNIENIE

Sąd Okręgowy w Opolu wyrokiem z dnia 6 sierpnia 2020 r. oddalił odwołanie wnioskodawcy W. C. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Opolu z dnia 21 stycznia 2019 r., którą odmówiono wnioskodawcy prawa do świadczenia przedemerytalnego (pkt I) oraz zasądził od organu rentowego na rzecz wnioskodawcy kwotę 180 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego (pkt II).

Sąd Okręgowy ustalił, że wnioskodawca w dniu 11 lipca 2018 r. wystąpił do organu rentowego z wnioskiem o przyznanie świadczenia przedemerytalnego. Zaskarżoną decyzją organ rentowy odmówił mu prawa do tego świadczenia, gdyż wykazał on jedynie 37 lat i 10 miesięcy okresów składkowych i nieskładkowych, zamiast wymaganych 40 lat oraz brak było podstawy prawnej do przyjęcia, aby rozwiązanie stosunku pracy za granicą nastąpiło z przyczyn leżących po stronie pracodawcy w rozumieniu ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (obecnie jednolity tekst: Dz.U. z 2023 r., poz. 735 ze zm. dalej jako ustawa o promocji zatrudnienia). W trakcie zatrudnienia w okresie od dnia 12 stycznia 2004 r. do dnia 30 czerwca 2007 r. w A. Spółce z o.o. w O. (dalej jako płatnik składek) wnioskodawca pracował wyłącznie na terenie Niemiec i nie przepracował ani jednego dnia w Polsce. Z tego okresu organ rentowy zaliczył mu do stażu uprawniającego do świadczenia przedemerytalnego 3 miesiące i 17 dni w dniach: od 1 grudnia 2004 r. do 31 stycznia 2005 r., od 1 stycznia do 28 lutego 2006 r. oraz od 1 do 31 grudnia 2006 r. Po przeprowadzonej w 2008 r. kontroli organ rentowy stwierdził, że płatnik składek w okresie od stycznia 2004 r. do stycznia 2007 r. naliczał, deklarował oraz odprowadzał składki na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne pracowników wysyłanych do pracy za granicę, w tym za wnioskodawcę zatrudnionego na terenie Niemiec za okres od lutego 2004 r. do stycznia 2007 r., co potwierdzają dokumenty ZUA i ZWUA. Ustalono, że działalność płatnika polegała głównie na zatrudnianiu pracowników i wysyłaniu ich do pracy do Niemiec, co wiązało się z uzyskiwaniem poświadczeń o podleganiu ubezpieczeniom w kraju zamieszkania na drukach E 101. Uznając, że pracownicy płatnika składek nie podlegali polskim przepisom ubezpieczeniowym, głównie z powodu niskich obrotów uzyskiwanych przez niego na rynku polskim oraz małej liczby pracowników wykonujących pracę na terenie Polski, organ rentowy anulował poświadczone dla pracowników płatnika formularze E 101 i zwrócił płatnikowi opłacone przez niego uprzednio składki na ubezpieczenia społeczne pracowników za okres od stycznia 2005 r. do czerwca 2006 r. w kwocie 345.854,41 zł, przy czym zwrotu dokonano w grudniu 2008 r. Płatnik składek został poinformowany przez organ rentowy, że winien zgłosić pracowników do niemieckiego systemu ubezpieczenia, jednak wnioskodawca nie został zgłoszony do tego sytemu ubezpieczeń.