Wyrok WSA w Warszawie z dnia 14 września 2023 r., sygn. III SA/Wa 1249/23

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący sędzia WSA Jacek Kaute, Sędziowie sędzia WSA Dariusz Czarkowski, sędzia WSA Maciej Kurasz (sprawozdawca), Protokolant sekretarz sądowy Agnieszka Dominiak, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 14 września 2023 r. sprawy ze skargi P. [...] z siedzibą w W. na interpretację indywidualną Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 21 marca 2023 r. nr 0114-KDIP2-2.4010.43.2023.1.AS w przedmiocie podatku dochodowego od osób prawnych 1) uchyla zaskarżoną interpretację indywidualną, 2) zasądza od Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej na rzecz P. [...] z siedzibą w W. kwotę 697 zł (słownie: sześćset dziewięćdziesiąt siedem złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.

Uzasadnienie

1. Z akt sprawy wynikało, że wnioskiem z 19 stycznia 2023 r. S.A. P. z siedzibą w W. (dalej: "Wnioskodawca", "Skarżąca" lub "Spółka") zwróciła się do Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej (dalej "DKIS") o wydanie interpretacji indywidualnej w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów świadczeń wypłaconych w drodze wyjątku. We wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej Wnioskodawca wskazał, że jest zakładem ubezpieczeń specjalizującym się w ubezpieczeniach na życie, posiada szeroką ofertę grupowych oraz indywidualnych produktów o charakterze ochronnym i inwestycyjnym. Na moment wniosku, Wnioskodawca był jedną ze spółek tworzących Podatkową Grupę Kapitałową P. i jest spółką dominującą, reprezentującą Podatkową Grupę Kapitałową P. Działalność Wnioskodawcy podlega regulacjom zawartym w ustawie z dnia 11 września 2015 r. o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 656 ze zm., dalej jako: "ustawa o DUiR"). Zgodnie z ustawą o DUiR działalnością ubezpieczeniową, która jest prowadzona przez Wnioskodawcę, jest wykonywanie czynności ubezpieczeniowych związanych z oferowaniem i udzielaniem ochrony na wypadek ryzyka wystąpienia skutków zdarzeń losowych. Wnioskodawca udziela takiej ochrony w zamian za zapłatę składki ubezpieczeniowej, która jest przychodem Wnioskodawcy. Wnioskodawca zawiera w stosowanych przez siebie wzorcach umów, w szczególności w ogólnych warunkach ubezpieczenia (dalej: "OWU"), postanowienia określające m.in. przesłanki wypłaty odszkodowania i innych świadczeń oraz ograniczenia i wyłączenia odpowiedzialności Spółki uprawniające do odmowy wypłaty odszkodowania i innych świadczeń lub ich obniżenia. W przypadku zaistnienia zdarzenia losowego objętego ochroną ubezpieczeniową, Wnioskodawca podejmuje postępowanie dotyczące ustalenia stanu faktycznego zdarzenia losowego, zasadności zgłoszonych roszczeń i wysokości świadczenia. W przypadku uznania przez Wnioskodawcę zasadności roszczenia o wypłatę świadczenia ubezpieczeniowego, Wnioskodawca realizuje świadczenie ubezpieczeniowe. Może się też zdarzyć tak, że Wnioskodawca uznaje świadczenie ubezpieczeniowe za nienależne lub należne w innej wysokości i informuje o tym osobę występującą z roszczeniem. W przypadku, gdy osoba występująca z roszczeniem, lub inna osoba, kwestionuje ustalenia Wnioskodawcy co do wysokości przyznanego świadczenia, bądź odmowy jego wypłaty, Wnioskodawca może wdać się w spór sądowy z uprawnionym, lub też mając na względzie różnego rodzaju ryzyka, jakie mogą zaistnieć w przypadku ewentualnego postępowania sądowego, może zawrzeć ugodę z osobą uprawnioną do otrzymania świadczenia. W niektórych przypadkach, w drodze wyjątku, Wnioskodawca decyduje się wypłacić świadczenie także w sytuacji, gdy zdaniem Wnioskodawcy, zgodnie z postanowieniami odpowiednich przepisów prawa, postanowień umowy ubezpieczenia oraz OWU, świadczenie ubezpieczeniowe nie jest należne w całości lub w części i Wnioskodawca w całości lub w części nie uznaje zasadności roszczenia uprawnionego (dalej: "świadczenia w drodze wyjątku"). W Spółce obowiązuje dokument pt. "Zasady przyznawania świadczeń w drodze wyjątku w P. SA" przyjęty zarządzeniem Prezesa Zarządu Spółki, który określa szczegółowy sposób procedowania w zakresie wypłaty świadczeń w drodze wyjątku (dalej: "Zasady"). Zgodnie z Zasadami, świadczenie w drodze wyjątku może być przyznane, jeśli w konkretnym przypadku zostało zajęte pisemne stanowisko Spółki stwierdzające brak odpowiedzialności Spółki w części lub w całości na podstawie przepisów prawa lub postanowień umowy ubezpieczenia, w tym OWU, a za przyznaniem świadczenia przemawia uzasadniony ekonomiczny interes Spółki lub zasady współżycia społecznego. Zasady precyzują, że świadczenie w drodze wyjątku może być przyznane w przypadku, gdy występuje jedna z niżej podanych okoliczności: w dniu powstania zdarzenia ubezpieczeniowego trwała ochrona ubezpieczeniowa, obejmująca zakresem zdarzenie, które wystąpiło, jednakże ograniczenia wynikające z przepisów prawa lub umowy ubezpieczenia, w tym ogólnych warunków ubezpieczenia wyłączają możliwość wypłaty świadczenia w części lub całości; wystąpił okres przerwy w ubezpieczeniu, który nie trwa dłużej niż 6 miesięcy a w okresie poprzedzającym przerwę, ubezpieczenie to było kontynuowane nieprzerwanie przez okres co najmniej 5 lat; w przypadku zaistnienia szczególnych okoliczności innych niż określone w pkt 1 i 2. Zgodnie z powyższym, wypłata świadczenia w drodze wyjątku dokonywana jest w oparciu o przesłanki uznaniowe, jednakże decyzja o wypłacie podejmowana jest jedynie, gdy za przyznaniem świadczenia przemawia uzasadniony ekonomiczny interes Spółki lub zasady współżycia społecznego. Dodatkowo, wypłata świadczenia w drodze wyjątku może nastąpić celem uniknięcia kosztów procesu sądowego, który przesądzałby o zakresie odpowiedzialności Wnioskodawcy - przesłanka ta jest istotna w szczególności, gdy Wnioskodawca ma wątpliwości interpretacyjne, co do faktu istnienia swojej odpowiedzialności. Świadczenie w drodze wyjątku może być przyznane na wniosek ubezpieczającego, ubezpieczonego, współubezpieczonego, uprawnionego do świadczenia z umowy ubezpieczenia lub ich spadkobierców, lub też na wniosek instytucji zewnętrznej lub pełnomocnika, występujących na rzecz lub w imieniu takich osób, jak również na wniosek odpowiedniej jednostki organizacyjnej funkcjonującej w strukturze organizacyjnej Wnioskodawcy. Zgodnie z Zasadami, kwota świadczenia w drodze wyjątku nie może być wyższa niż maksymalna wysokość świadczenia przewidziana dla danej sprawy w umowie ubezpieczenia. W przypadku ubezpieczeń assistance wartość świadczenia w drodze wyjątku nie może być wyższa od wysokości świadczenia wynikającego z zapisów umowy danego ubezpieczenia assistance (w tym refundacji kosztów poniesionych przez klienta) oraz limitów i sumy ubezpieczenia. Zasady ograniczają także roczną wysokość środków przeznaczonych na wypłatę świadczeń w drodze wyjątku. Zgodnie z Zasadami, w ciągu danego roku kalendarzowego wartość środków przeznaczonych na wypłatę świadczeń w drodze wyjątku, nie może przekroczyć określonej procentowo kwoty świadczeń ubezpieczeniowych wypłaconych w roku poprzednim. Świadczenie w drodze wyjątku nie może być przyznane osobie, która umyślnie zataiła istotne informacje mające wpływ na podjęcie decyzji o przyznaniu świadczenia oraz osobie, która umyślnie przyczyniła się do zdarzenia będącego przyczyną zgłoszonych roszczeń. Ten sam skutek powoduje umyślne zatajenie informacji, przez podmiot składający wniosek, mające wpływ na podjęcie decyzji o przyznaniu świadczenia. Decyzję w sprawie przyznania świadczenia w drodze wyjątku podejmują dyrektorzy odpowiednich jednostek organizacyjnych Spółki, którzy mogą podjąć decyzję o przyznaniu lub odmowie przyznania świadczenia w drodze wyjątku. W niektórych przypadkach, decyzja o przyznaniu świadczenia w drodze wyjątku, podlega zaopiniowaniu przez Biuro Produktów Masowych Spółki. Decyzja podjęta przez osoby uprawnione jest ostatecznym stanowiskiem Spółki w sprawie o wypłatę świadczenia w drodze wyjątku, przy czym nie jest wykluczona zmiana takiej decyzji. Zasady wskazują także dyrektorów odpowiednich jednostek organizacyjnych, którzy sprawują kontrolę i nadzór nad procesem przyznawania świadczeń w drodze wyjątku.