Świadczenie w drodze wyjątku a szczególne okoliczności - Wyrok NSA z dnia 25 kwietnia 2024 r., sygn. III OSK 2606/23

Szczególne okoliczności, o których mowa w art. 83 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, mogą obejmować wszelkiego rodzaju sytuacje, które czynią daną osobę niezdolną do podjęcia pracy, nawet jeśli nie legitymuje się ona orzeczeniem o całkowitej niezdolności do pracy, ale jej stan zdrowia stawia ją na pozycji dużo gorszej niż osobę zdrową.

Teza od Redakcji

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Ewa Kwiecińska Sędziowie: sędzia NSA Mirosław Wincenciak (spr.) sędzia del. WSA Beata Jezielska Protokolant: asystent specjalista ds. orzecznictwa Marta Ways po rozpoznaniu w dniu 25 kwietnia 2024 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej J.Z. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 24 listopada 2022 r. sygn. akt II SA/Wa 998/22 w sprawie ze skargi J.Z. na decyzję Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 12 kwietnia 2022 r. nr 010000/620/26169/2022/CSW w przedmiocie odmowy przyznania świadczenia w drodze wyjątku uchyla zaskarżony wyrok oraz zaskarżoną decyzję.

Uzasadnienie

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wyrokiem z dnia 24 listopada 2022 r. sygn. akt II SA/Wa 998/22 oddalił skargę J.Z. na decyzję Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 12 kwietnia 2022 r. nr 010000/620/26169/ 2022/CSW w przedmiocie odmowy przyznania świadczenia w drodze wyjątku.

U podstaw rozstrzygnięcia Sądu pierwszej instancji legły następujące ustalenia oraz ocena prawna.

Pismem z dnia 27 września 2021 r. (data wpływu do organu – 4 października 2021 r.) J.Z. (dalej w skrócie: "skarżący" lub "wnioskodawca") zwrócił się do Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (dalej w skrócie: "Prezes ZUS") o przyznanie renty z tytułu niezdolności do pracy w drodze wyjątku.

Prezes ZUS decyzją z dnia 12 kwietnia 2022 r. nr 010000/620/26169/ 2022/CSW, działając na podstawie art. 83 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j.: Dz. U. z 2022 r., poz. 504 ze zm., dalej w skrócie "ustawa"), orzekł o odmowie przyznania wnioskodawcy świadczenia w drodze wyjątku. Odwołując się do treści art. 83 ust. 1 ustawy, organ wskazał, iż z dokumentacji sprawy wynika, że na przestrzeni 61 lat życia skarżący udokumentował tylko 22 lata, 10 miesięcy i 3 dni łącznych okresów składkowych i nieskładkowych. Ponadto w 10-leciu przypadającym przed dniem zgłoszenia wniosku o rentę z tytułu niezdolności do pracy w trybie zwykłym – zamiast 5 lat okresów składkowych i nieskładkowych wymaganych do przyznania świadczenia w trybie zwykłym, udokumentowano jedynie 2 lata, 10 miesięcy i 21 dni tych okresów. Istotnym jest również fakt, że w latach 2007-2008 i 2018-2018 wystąpiły przerwy w wykonywaniu przez wnioskodawcę zatrudnienia lub innej działalności popartej opłacaniem składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe. Zdaniem organu, w przypadku wnioskodawcy nie zostały wykazane szczególne okoliczności uniemożliwiające przezwyciężenie przeszkód w wykonywaniu zatrudnienia, bowiem w przerwach w ubezpieczeniu wobec skarżącego nie orzeczono całkowitej niezdolności do pracy. Całkowita niezdolność do pracy, uniemożliwiająca kontynuowanie zatrudnienia, została u wnioskodawcy ustalona dopiero od dnia 11 lutego 2022 r. Organ zauważył, że przerwa w wykonywaniu zatrudnienia, w której była orzeczona częściowa niezdolność do pracy, nie jest przesłanką usprawiedliwiającą brak aktywności zawodowej z uwagi na to, że orzeczona częściowa niezdolność do pracy jedynie ogranicza wykonywanie zatrudnienia.