Globalny podatek minimalny – co należy wiedzieć

Od 1 stycznia 2025 r. mają obowiązywać regulacje wprowadzające w Polsce tzw. globalny podatek minimalny. Jego wprowadzenie ma zapobiec uchylaniu się od opodatkowania podatkiem dochodowym przez międzynarodowe firmy. Będą one płacić dodatkowy podatek w krajach, w których efektywna stopa podatku dochodowego wynosi u nich mniej niż 15%. W publikacji przedstawiamy, czym jest ten podatek oraz kto i od kiedy będzie go płacił.

Jakie podatki zostaną wprowadzone w ramach globalnego podatku minimalnego

Projektowana ustawa o opodatkowaniu wyrównawczym jednostek składowych grup międzynarodowych i krajowych reguluje opodatkowanie: 

1. globalnym podatkiem wyrównawczym – wprowadzenie tego podatku będzie oznaczać obowiązek zapłacenia odpowiedniego podatku wyrównawczego przez jednostkę dominującą najwyższego szczebla w grupie. Jednostka dominująca grupy w jurysdykcji, w której ma siedzibę, powinna zapłacić podatek wyrównawczy od swoich nisko opodatkowanych jednostek zależnych w innych jurysdykcjach podatkowych;

2. krajowym podatkiem wyrównawczym – prawo do poboru podatku wyrównawczego zostaje w państwie, w którym znajdują się nisko opodatkowane jednostki składowe grupy. Innymi słowy, podatek jest płacony w tej jurysdykcji, gdzie ulokowany został nisko opodatkowany dochód (a niekoniecznie tam, gdzie jest jednostka dominująca);

3. podatkiem wyrównawczym od niedostatecznie opodatkowanych zysków – nakłada obowiązek zapłacenia podatku wyrównawczego od jednostki dominującej na jednostki z grupy znajdujące się w danej jurysdykcji, w sytuacji gdy ta jednostka dominująca działa w innej jurysdykcji, w której nie ma globalnego podatku wyrównawczego.

Niestety dla podatników wyliczenie tych podatków będzie bardzo skomplikowane. Działy finansowe będą musiały przeliczyć wynik księgowy z uwzględnieniem m.in. stosowanych ulg podatkowych na potrzeby stosowania tej regulacji, co będzie wymagało odpowiedniego przygotowania się.

Kto będzie płacił globalny podatek minimalny

Na nowe regulacje powinny zwrócić uwagę podmioty (spółki kapitałowe) należące do grup kapitałowych, których skonsolidowane przychody globalne przekraczają 750 mln euro rocznie w co najmniej dwóch z ostatnich czterech lat podatkowych bezpośrednio poprzedzających rok podatkowy (zob. art. 4 projektu ustawy). Globalnym podatkiem minimalnym nie będą natomiast objęte tzw. jednostki wyłączone. Do jednostek wyłączonych zaliczane będą m.in.:

• podmioty rządowe, 

• organizacje międzynarodowe non-profit,

• fundusze inwestycyjne będące jednostkami dominującymi najwyższego szczebla,

• jednostki inwestujące w nieruchomości będące jednostkami dominującymi najwyższego szczebla,

• fundusze emerytalne (zob. art. 5 projektu ustawy).

Przy tym grupy kapitałowe płacące podatki wyłącznie w Polsce nie muszą bać się nowego podatku. Globalnego podatku wyrównawczego i podatku wyrównawczego od niedostatecznie opodatkowanych zysków nie oblicza się w przypadku grupy krajowej. 

Warto też tu dodać, że jednostki lub jednostki składowej grupy międzynarodowej nie uwzględnia się przy obliczeniu globalnego podatku wyrównawczego, jeżeli są one podatnikami krajowego podatku wyrównawczego (art. 6 projektu ustawy).

Jeżeli zatem polska spółka należy do grupy kapitałowej osiągającej wysokie przychody (większe niż 750 mln euro), prowadzącej działalność w wielu jurysdykcjach podatkowych, to powinna zapoznać się z omawianymi regulacjami. Przy tym trzeba tu podkreślić, że podatek minimalny może dotyczyć nie tylko tych podatników, którzy unikają opodatkowania, ale również tych, którzy osiągają niską rentowność z powodów obiektywnych. Jeżeli efektywna stawka podatkowa grupy w danym kraju będzie mniejsza niż 15%, pojawią się obowiązki podatkowe.

Od kiedy obowiązuje globalny podatek minimalny w Polsce

Wprowadzająca globalny podatek minimalny ustawa o opodatkowaniu wyrównawczym jednostek składowych grup międzynarodowych i krajowych ma zostać uchwalona w III kwartale 2024 r. i obowiązywać od 1 stycznia 2025 r. Z przepisów przejściowych projektu ustawy wynika, że w okresie od 1 marca 2026 r. do 30 maja 2026 r. grupa będzie mogła złożyć oświadczenie, w formie aktu notarialnego, o wyborze stosowania przepisów niniejszej ustawy w odniesieniu do roku podatkowego rozpoczętego po 31 grudnia 2023 r., przy czym wybór ten będzie nieodwoływalny (art. 151 projektu ustawy). W przypadku dokonania takiego wyboru przepisy niniejszej ustawy będzie miało zastosowanie do tej grupy jak gdyby ustawa ta weszła w życie z dniem 1 stycznia 2024 r. Możliwość złożenia takiego oświadczenia zapewne wynika z tego, że w Unii Europejskiej i w wielu innych krajach system globalnego minimalnego opodatkowania wystartował już 1 stycznia 2024 r. Dlatego polskie firmy, które są częścią międzynarodowych grup osiągających roczne przychody przekraczające 750 milionów euro, mogą podlegać wymogowi obliczania i raportowania efektywnej stawki podatkowej już za 2024 r.

Źródło:

• projekt z 25 kwietnia 2024 r. ustawy o opodatkowaniu wyrównawczym jednostek składowych grup międzynarodowych i krajowych – nr z wykazu prac legislacyjnych UC20; opubl. na www.rcl.gov.pl

Sławomir Biliński

prawnik, redaktor „MONITORA księgowego”, ekspert podatkowy,