Czy od nagrody przyznanej pracownikowi w konkursie otwartym należy naliczyć składki ZUS i podatek

PROBLEM

Chcemy zorganizować konkurs skierowany do naszych pracowników i zleceniobiorców, a także ich rodzin oraz osób zatrudnionych przez naszych kontrahentów (w tym osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą). Konkurs zostanie przeprowadzony na podstawie regulaminu określającego zasady udziału, w tym m.in. jego przebieg, sposób wyłaniania zwycięzców, zasady przyznawania nagród, obowiązki komisji konkursowej. Nagrodami będą: wycieczka zagraniczna i wycieczki krajowe. Do nagród w organizowanym przez nas konkursie nie ma zastosowania zwolnienie przedmiotowe wynikające z art. 21 ust. 1 pkt 68 updof. Czy wartość nagród będzie podlegała oskładkowaniu i opodatkowaniu, w przypadku gdyby otrzymał ją pracownik lub zleceniobiorca, albo tylko opodatkowaniu, jeżeli odbiorcą nagrody byłaby inna osoba, np. członek rodziny pracownika?

RADA

Ze względu na to, że konkurs ma charakter otwarty, wartość nagrody otrzymanej przez jej odbiorców (z wyjątkiem osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą) należy zaliczyć do przychodów z innych źródeł i pobrać 10% podatek zryczałtowany. Jeżeli beneficjentem nagrody będzie Państwa pracownik lub zleceniobiorca, nie należy jej uwzględniać w podstawie wymiaru składek ZUS. Szczegóły – w uzasadnieniu. 

UZASADNIENIE

Rodzaj obowiązków spoczywających na organizatorze konkursu będącym płatnikiem podatku dochodowego od osób fizycznych lub składek ZUS będzie uzależniony od rodzaju konkursu (otwarty czy zamknięty), a także od statusu odbiorcy nagrody. W przypadku, o którym mowa w pytaniu, konkurs ma otwarty charakter, czyli jest skierowany również do odbiorców, z którymi organizatora konkursu nie łączy żaden stosunek prawny, tj. członków rodzin pracowników i zleceniobiorców oraz osób zatrudnionych przez kontrahentów organizatora. To zdecyduje o kwalifikacji przysporzenia z tytułu nagrody do przychodów z innych źródeł (art. 10 ust. 1 pkt 9 i art. 20 ust. 1 updof). Wyjątek dotyczy osób fizycznych prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą. W sytuacji gdy taka osoba uczestniczyła w konkursie w związku z tą działalnością, nagroda stanowi przychód z działalności i przedsiębiorca powinien ją opodatkować tak, jak pozostałe przychody z tego rodzaju aktywności gospodarczej. W przeciwnym przypadku, czyli w sytuacji, gdy konkurs nie będzie związany z pozarolniczą działalnością prowadzoną przez podatnika, od wygranej w konkursie należy pobrać 10% zryczałtowany podatek (interpretacja indywidualna Dyrektora KIS z 24 maja 2023 r., sygn. 0115-KDIT2.4011.201.2023.1.ENB). 

W związku z taką podatkową kwalifikacją przychodu z tytułu nagrody, w sytuacji gdyby jej odbiorca był Państwa pracownikiem lub zleceniobiorcą, nie naliczają Państwo składek na ubezpieczenia społeczne ani zdrowotne. 

Definicja konkursu

Ustawodawca nie zdefiniował konkursu na potrzeby stosowania przepisów updof. Zatem w tym zakresie należy odwołać się do ogólnej definicji tego pojęcia. Przykładowo NSA w wyroku z 15 grudnia 2015 r. (sygn. akt II FSK 2615/13) uznał, że definicja pojęcia konkurs zawiera kilka elementów. W pierwszej kolejności powinno nastąpić ogłoszenie konkursu wraz ze stosownym regulaminem, po czym uczestnicy konkursu powinni podjąć odpowiednie działania, które z samej natury konkursu powinny zawierać w sobie element rywalizacji. Zakończeniem konkursu, który jest wynikiem współzawodnictwa jego uczestników, jest ogłoszenie wyników i nierzadko rozdanie nagród. Nie ulega też wątpliwości, że wynik konkursu ma ścisły związek z efektem bezpośredniego współzawodnictwa uczestników konkursu i ich rywalizacji. Jedynie ubieganie się o nagrodę bez współzawodniczenia, konkurowania między sobą nie mieści się w tym pojęciu. 

Opodatkowanie nagród w konkursie otwartym

W przypadku konkursu o otwartym charakterze nagroda nie zostanie zakwalifikowana do przychodu ze stosunku pracy, cywilnoprawnego, lecz zasadniczo do przychodów z innych źródeł. 

Za przychody z innych źródeł uważane są w szczególności: 

• kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego, 

• kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, 

• zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, 

• alimenty,

• stypendia,

• świadczenia otrzymane z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach, 

• niektóre dotacje (subwencje), 

• dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12–14 i art. 17 updof, tj. niebędące przychodami m.in. ze stosunku pracy, z działalności wykonywanej osobiście czy z pozarolniczej działalności gospodarczej (art. 10 ust. 1 pkt 9 i art. 20 ust. 1 updof).

Od przychodów (dochodów) z tytułu wygranych w konkursach, grach i zakładach wzajemnych lub nagród związanych ze sprzedażą premiową, uzyskanych w państwie członkowskim UE lub innym państwie należącym do EOG, pobierany jest podatek zryczałtowany w wysokości 10% wygranej lub nagrody. Ponieważ przedmiotem nagrody nie są pieniądze, podatnik będzie zobowiązany wpłacić płatnikowi kwotę należnego zryczałtowanego podatku przed udostępnieniem wygranej (nagrody) lub świadczenia (art. 41 ust. 7 pkt 3 updof).

Podatek płatnik przekazuje na rachunek urzędu skarbowego do 20 dnia następnego miesiąca po miesiącu jego pobrania. W tej sytuacji płatnik podatku będzie też zobowiązany do przygotowania i przekazania temu urzędowi deklaracji PIT-8AR w terminie do końca stycznia następnego roku. 

Jeżeli konkurs miałby zamknięty charakter, czyli zostałby zorganizowany wyłącznie dla pracowników i zleceniobiorców, przychód z tytułu wygranej należałoby kwalifikować do źródeł, z których te osoby uzyskują przychody, czyli odpowiednio ze stosunku pracy lub działalności wykonywanej osobiście. 

Niekiedy nagroda wygrana w konkursie może korzystać ze zwolnienia z podatku dochodowego od osób fizycznych. Dotyczy to wartości wygranych w konkursach i grach organizowanych i emitowanych (ogłaszanych) przez środki masowego przekazu (prasa, radio i telewizja) oraz konkursach z dziedziny nauki, kultury, sztuki, dziennikarstwa i sportu, a także nagród związanych ze sprzedażą premiową towarów lub usług – jeżeli jednorazowa wartość tych wygranych lub nagród nie przekracza kwoty 2000 zł. Zwolnienie z podatku nagród związanych ze sprzedażą premiową towarów lub usług nie dotyczy nagród otrzymanych przez podatnika w związku z prowadzoną przez niego pozarolniczą działalnością gospodarczą, stanowiących przychód z tej działalności (art. 21 ust. 1 pkt 68 updof). 

Oskładkowanie nagród w konkursie otwartym

Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne stanowi przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu: zatrudnienia w ramach stosunku pracy, pracy nakładczej, służby, wykonywania mandatu posła lub senatora, wykonywania pracy w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania, pobierania zasiłku dla bezrobotnych, świadczenia integracyjnego i stypendium wypłacanych bezrobotnym oraz stypendium sportowego, a także z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności oraz umowy agencyjnej lub umowy zlecenia, jak również z tytułu współpracy przy tej działalności lub współpracy przy wykonywaniu umowy oraz przychody z działalności wykonywanej osobiście przez osoby należące do składu rad nadzorczych, niezależnie od sposobu ich powoływania (art. 18 ust. 1 w zw. z art. 4 pkt 9 ustawy systemowej). Nagrody przewidziane przez Państwa w otwartym konkursie są kwalifikowane do przychodów z innych źródeł, które nie zostały wymienione jako stanowiące podstawę wymiaru składek ZUS (interpretacja indywidualna ZUS z 5 czerwca 2015 r., sygn. WPI/200000/43/604/2015). 

Bożena Pęśko

specjalista z zakresu kadr i płac