Do opiniowania trafił projekt ustawy wprowadzający certyfikację wykonawców zamówień publicznych
Rządowe Centrum Legislacji opublikowało projekt ustawy o certyfikacji wykonawców zamówień publicznych oraz o zmianie niektórych innych ustaw, który umożliwi wykonawcom zastąpienie w procesie ubiegania się o zamówienie wielu dokumentów i oświadczeń jednym certyfikatem wydanym przez uprawniony do tego akredytowany podmiot certyfikujący po przeprowadzeniu procesu weryfikacji wykonawcy.
W załączonej do projektu ocenie skutków regulacji wskazano:
wprowadzenie do polskiego systemu zamówień publicznych certyfikacji wykonawców zapewni możliwość uzyskania certyfikatu potwierdzającego, że:
wobec danego wykonawcy nie zachodzą objęte zakresem certyfikacji podstawy wykluczenia z postępowania o udzielenie zamówienia, lub
wykonawca posiada zdolności i zasoby (np. doświadczenie, wykwalifikowaną kadrę) na poziomie wskazanym w certyfikacie, które wykorzysta do potwierdzania spełniania warunków udziału w postępowaniu;
wykonawca będzie mógł posługiwać się certyfikatem w wielu różnych postępowaniach o udzielenie zamówienia, bez potrzeby każdorazowego gromadzenia i składania podmiotowych środków dowodowych w zakresie sprecyzowanych przez zamawiającego podstaw wykluczenia oraz warunków udziału w postępowaniu;
certyfikat będzie zastępował podmiotowe środki dowodowe, wprowadzenie certyfikacji wykonawców ukierunkowane jest na zmniejszenie liczby dokumentów składanych w toku postępowania o udzielenie zamówienia;
wzrośnie przewidywalność działalności przedsiębiorców, ponieważ zamawiający będą mogli kwestionować informacje wynikające z certyfikatu wyłączenie w uzasadnionych przypadkach;
pozytywne przejście certyfikacji przez wykonawcę będzie oznaczało dla niego istotne ograniczenie możliwości kwestionowania jego sytuacji podmiotowej oraz posiadanych zdolności i zasobów w toku przyszłych postępowań o udzielenie zamówienia;
w zakresie dopuszczalności kwestionowania certyfikatu projekt implementuje regulację dyrektywy 2014/24/UE z 26 lutego 2014 r. w sprawie zamówień publicznych, uchylającej dyrektywę 2004/18/WE, której art. 64 ust. 5 zdanie pierwsze stanowi: informacje wynikające z wpisu do wykazu urzędowego lub certyfikacji, nie mogą być kwestionowane bez uzasadnienia;
z powodu różnorodności potencjalnych stanów faktycznych i prawnych nie można wskazać w projekcie ustawy zamkniętego katalogu uzasadnionych przypadków, w których zamawiający będą mogli kwestionować aktualność certyfikatu;
w ogólnym ujęciu „uzasadnionym przypadkiem” będzie sytuacja, w której zamawiający w toku konkretnego postępowania o udzielenie zamówienia dysponuje z „urzędu” (np. w wyniku interakcji z innymi zamawiającymi) lub na skutek działań wykonawców biorących udział w tym postępowaniu (np. pismo wykonawcy wskazujące na określone okoliczności faktyczne lub prawne ze stosownym uzasadnieniem) informacjami wskazującymi, że z wysokim prawdopodobieństwem można stwierdzić, że informacje wynikające z certyfikatu danego wykonawcy są nieprawdziwe w całości lub w części;
przykładem takiej sytuacji jest dysponowanie przez zamawiającego informacjami, potwierdzonymi stosownymi dokumentami lub oświadczeniami, że po dniu wydania certyfikatu dotyczącego sytuacji ekonomicznej lub finansowej nastąpiło istotne pogorszenie kondycji finansowej wykonawcy, w związku z czym może on aktualnie nie spełniać wymagań branych pod uwagę na etapie certyfikacji;
będzie to uprawniało zamawiającego do wezwania wykonawcy do złożenia stosownych wyjaśnień, zamawiający będzie dokonywał oceny złożonych wyjaśnień, w przypadku gdy wyjaśnienia wykonawcy będą niewystarczające do usunięcia uzasadnionych wątpliwości zamawiający będzie informował o tych wątpliwościach podmiot certyfikujący, który w odpowiednio krótkim terminie będzie podejmował decyzję o zawieszeniu lub odmowie zawieszenia certyfikatu;
głównym założeniem certyfikacji jest ograniczenie obowiązków formalnych, zarówno po stronie wykonawców, jak i zamawiających, związanych z weryfikacją podmiotową wykonawców (główne założenie to weryfikacja wykonawcy dokonywana poza konkretnym postępowaniem o udzielenie zamówienia, zmniejszenie liczby dokumentów składanych przez wykonawców, a następnie weryfikowanych przez zamawiającego);
certyfikacja przyczyni się do dalszego ułatwienia wykonawcom, szczególnie z sektora MŚP, dostępu do rynku zamówień publicznych, a w konsekwencji podniesienia konkurencyjności postępowań;
wzrost konkurencyjności postępowań, a więc większa liczba składanych ofert, oznacza wymierne korzyści dla zamawiających, w tym te o charakterze ekonomiczno-finansowym;
dla zamawiających certyfikacja to kolejne usprawnienie procesu weryfikacji podmiotowej wykonawców przez stworzenie możliwości dokonania jej bezpośrednio w oparciu o informacje wynikające z przedłożonego przez wykonawcę certyfikatu, a w konsekwencji ograniczenie czasu trwania postępowań;
certyfikacja dla wykonawców będzie fakultatywna, złożenie wniosku o wydanie certyfikatu, czy posłużenie się certyfikatem w toku konkretnego postępowania o udzielenie zamówienia będzie zależało wyłącznie od decyzji wykonawców;
wykonawcy nie będą mieli obowiązku uzyskiwania i posługiwania się certyfikatem, będzie to ich uprawnienie, z którym skorelowany będzie jednak obowiązek zamawiających uznawania ważnych certyfikatów w prowadzonych postępowaniach o udzielenie zamówienia;
w przypadku odmowy respektowania informacji wynikających z wydanego certyfikatu, również w sytuacji gdy podmiot certyfikujący odmówił zawieszenia certyfikatu na skutek informacji otrzymanych od zamawiającego, wykonawca będzie uprawniony do skorzystania ze środków ochrony prawnej, o których mowa w ustawie Prawo zamówień publicznych;
wykonawcy niedysponujący certyfikatem będą mogli wykazać brak podstaw wykluczenia z postępowania lub spełnianie warunków udziału w postępowaniu w „klasyczny” sposób, istotę mechanizmu certyfikacji stanowi wprowadzenie dodatkowych i fakultatywnych możliwości dla wykonawców, a nie zastąpienie dotychczasowych rozwiązań nowymi;
zgodnie z ustawą Prawo zamówień publicznych kwalifikacja podmiotowa wykonawców obejmuje dwa obszary, tj. weryfikację braku podstawy wykluczenia z udziału w postępowaniu o udzielenie zamówienia oraz spełniania warunków udziału w postępowaniu, certyfikacja będzie dotyczyła obydwu obszarów;
w pierwszym okresie obowiązywania certyfikacji dotyczącej warunków udziału w postępowaniu będzie ona obejmowała swym zakresem wyłącznie zamówienia na roboty budowlane;
w zakresie poszczególnych zdolności i zasobów odnoszących się do warunku udziału w postępowaniu, o którym mowa w art. 112 ust. 2 pkt 4 ustawy Prawo zamówień publicznych, zdefiniowane zostaną poziomy zdolności z przypisanymi do nich wymaganiami do spełnienia przez wykonawcę na etapie certyfikacji;
przykład (charakter wyłącznie poglądowy):
poziomy zdolności dotyczące doświadczenia w zakresie drogowych robót budowlanych:
poziom D1: realizacja co najmniej X robót budowlanych polegających na Y,
poziom D2: realizacja X robót budowlanych polegających na Z,
poziom D3: realizacja X robót budowalnych polegających na W;
poziomy zdolności z wymaganiami zostaną zdefiniowane w rozporządzeniu ministra właściwego do spraw gospodarki (jednakowe dla wszystkich podmiotów certyfikujących);
poziomy zdolności będą wskazywane przez wykonawcę we wniosku o certyfikację w celu określenia jej zakresu;
wykonawca będzie przedstawiał stosowne dokumenty w celu wykazania spełniania wymagań przypisanych do wskazanych przez niego poziomów zdolności, powyższe poziomy zdolności będą też wykorzystywane przez zamawiających do opisywania spełniania warunku udziału w postępowaniu, o którym mowa w art. 112 ust. 2 pkt 4 ustawy Prawo zamówień publicznych;
certyfikacja podstaw wykluczenia w każdym przypadku będzie dotyczyła obligatoryjnych podstaw wykluczenia, natomiast w przypadku fakultatywnych podstaw wykluczenia to wykonawca będzie uprawniony do wskazania we wniosku, które z nich mają być przedmiotem certyfikacji;
w ramach tego rodzaju certyfikacji dopuszczalne będzie przeprowadzenie procedury tzw. self-cleaningu, której pozytywny wynik będzie wiążący dla wszystkich zamawiających;
proces certyfikacji będzie rozpoczynany przez wykonawcę przez złożenie wniosku o wydanie certyfikatu do podmiotu certyfikującego, wykonawca będzie zawierał z podmiotem certyfikującym umowę w sprawie certyfikacji;
wykonawca będzie przedkładał stosowne dokumenty, w tym podmiotowe środki dowodowe, niezbędne do wykazania, że wobec wykonawcy nie zachodzą podstawy wykluczenia lub że spełnia on wymagania właściwe dla poziomu zdolności wskazanego we wniosku;
projekt przewiduje zapewnienie podmiotom certyfikującym możliwości samodzielnego pobierania wybranych podmiotowych środków dowodowych np. zaświadczenie z Krajowego Rejestru Karnego;
warunkiem uzyskania certyfikatu będzie wykazanie braku podstaw wykluczenia oraz spełniania wymogów przypisanych dla poziomów zdolności wskazanych we wniosku o wydanie certyfikatu;
w przypadku barku potwierdzenia, że wobec wykonawcy nie zachodzą podstawy wykluczenia lub że spełniana on wymagania właściwe dla poziomów zdolności wskazanych we wniosku nastąpi odmowa udzielenia certyfikacji;
odmowa nie będzie pozbawiała wykonawców możliwości ubiegania się o zamówienia publiczne;
podmiot certyfikujący będzie miał obowiązek przeprowadzenia procedury certyfikacji w terminie nie dłuższym niż 30 dni od dnia zawarcia umowy z wykonawcą;
biorąc pod uwagę, że odmowa wydania certyfikatu nie będzie oddziaływała negatywnie na sferę prawa wykonawców do udziału w postępowaniach o udzielenie zamówienia, tzn. nie będzie blokowała dostępu do postępowań, za wystarczający środek ochrony prawnej należy uznać możliwość złożenia zastrzeżeń do tego samego podmiotu certyfikującego;
certyfikaty będą wydawane na okres od 1 roku do 3 lat, prawo unijne nie zawiera regulacji odnoszących się do dopuszczalnego okresu ważności certyfikatu, pozostawiając w tym zakresie swobodę decyzyjną państwom członkowskim;
przed upływem ważności certyfikatu wykonawca będzie uprawniony do złożenia wniosku o wydanie nowego certyfikatu;
wydane certyfikaty będą zamieszczane w ogólnodostępnej i bezpłatnej Bazie Danych o Certyfikatach Wykonawców Zamówień Publicznych;
inni wykonawcy będą uprawnieni do kwestionowania prawdziwości informacji wynikających certyfikatu (lecz nie prawidłowości decyzji podmiotu certyfikującego) w toku poszczególnych postępowań o udzielenie zamówienia, przez złożenie odwołania do Krajowej Izby Odwoławczej, a w dalszej kolejności skargi do sądu zamówień publicznych;
Prezes Krajowej Izby Odwoławczej oraz sąd zamówień publicznych będą miały obowiązek poinformowania właściwego podmiotu certyfikującego o wydaniu orzeczenia stwierdzającego, że informacje zawarte w certyfikacie są nieprawdziwe;
projekt nie przewiduje różnicowania warunków uzyskania certyfikatu dla przedsiębiorców ze względu na ich wielkość lub charakter prowadzonej działalności;
certyfikaty będą wydawane przez akredytowane podmioty certyfikujące spełniające wymagania wynikające z właściwych norm europejskich;
akredytacji podmiotów certyfikujących będzie dokonywało Polskie Centrum Akredytacji;
szczegółowe zasady i procesy akredytacji podmiotów certyfikujących, zgodnie z przyjętymi standardami, zostaną sprecyzowane w programie akredytacji, który zostanie przygotowany po uchwaleniu ustawy (w okresie jej vacatio legis), co pozwoli na uwzględnienie w nim wszystkich przyjętych rozwiązań;
podmioty certyfikujące będą zobowiązane posiadać odpowiednie zasoby organizacyjno-kadrowe, żeby zapewnić najwyższy poziom realizacji powierzonych im zadań;
jednym z kluczowych wymagań wobec przyszłych podmiotów certyfikujących, który znajdzie się w programie akredytacji, będzie dysponowanie personelem posiadającym wykształcenie, wiedzę i doświadczenie niezbędne do rzetelnej weryfikacji wykonawców ubiegających się o certyfikat;
warunkiem koniecznym akredytacji będzie też zapewnienie bezstronności i niezależności, również finansowej, podmiotu certyfikującego, w tym jej kierownictwa i pracowników odpowiedzialnych za realizację poszczególnych czynności merytorycznych w procesie certyfikacji;
podmiot certyfikujący będzie zobowiązany do zapewnienia przestrzegania przez jej kierownictwo i pracowników tajemnicy zawodowej;
w programie akredytacji zostanie potwierdzony obowiązek spełniania wszystkich niezbędnych warunków przez cały okres, na który dany podmiot otrzymał akredytację;
przeważającą część podmiotów certyfikujących wykonawców zamówień publicznych będą stanowiły podmioty prowadzące już obecnie działalność w różnych obszarach certyfikacji i posiadające stosowne dla tych obszarów akredytacje.
Link do przebiegu procesu legislacyjnego – projekt/uzasadnienie/ocena skutków regulacji
Redakcja INFORLEX
POTRZEBUJESZ POMOCY?