Interpretacja indywidualna z dnia 5 kwietnia 2024 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0111-KDIB2-2.4015.23.2024.1.KK

W zakresie skutków podatkowych ustanowienia nieodpłatnej służebności mieszkania na rzecz matki przez córkę za zgodą męża córki.

Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe

Szanowna Pani,

stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku od spadków i darowizn jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

7 lutego 2024 r. wpłynął Pani wniosek z 5 lutego 2024 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku od spadków i darowizn w zakresie skutków podatkowych ustanowienia na Pani rzecz nieodpłatnej służebności mieszkania przez Pani córkę za zgodą jej męża.

Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

Pani córka, J.P., planuje ustanowić na Pani rzecz nieodpłatną służebność mieszkania, jednak jest w związku małżeńskim z R.P., w którym obowiązuje wspólnota majątkowa. Córka i jej mąż mają mieszkanie, na którym zostanie ustanowiona służebność osobista (służebność mieszkania) na Pani rzecz.

Wartość mieszkania to 329 000 zł, ustalona na podstawie aktu notarialnego: Repertorium A nr (…). Służebność zostanie ustanowiona na podstawie umowy - w formie aktu notarialnego - zawartej wyłącznie pomiędzy Panią a córką, na co mąż córki wyrazi zgodę. Stronami umowy ustanawiającej służebność będzie wyłącznie Pani i Pani córka. Mąż córki zaakceptuje ustanowienie służebności i podpisze oświadczenie wyrażenia zgody na ustanowienie jej na Pani rzecz.

Pytanie

Czy po ustanowieniu na Pani rzecz służebności mieszkania przez Pani córkę, pozostającą w związku małżeńskim z obowiązującą wspólnotą majątkową, będzie Pani zwolniona w całości z obowiązku zapłaty podatku od nieodpłatnego nabycia prawa służebności mieszkania na podstawie ustawy o podatku od spadków i darowizn?

Pani stanowisko w sprawie

Pani zdaniem, przysługuje Pani zwolnienie od podatku od spadków i darowizn, jeżeli służebność osobista mieszkania zostanie podpisana wyłącznie z córką, ponieważ istnieje między Panią, a córką pokrewieństwo I stopnia.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 6 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1774 ze zm.):

Na podstawie art. 5 ww. ustawy:

W myśl art. 6 ust. 1 pkt 8 ww. ustawy:

Zgodnie z art. 9 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy:

Art. 14 ust. 1 ww. ustawy stanowi, że:

Zgodnie z art. 14 ust. 2 ww. ustawy:

W myśl art. 14 ust. 3 ww. ustawy:

Przepis art. 17a ust. 1 i 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn stanowi, że:

Zgodnie z art. 18 ust. 1 pkt 3 cyt. ustawy:

Jak z powyższych przepisów wynika, ustanowienie nieodpłatnej służebności – co do zasady podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn.

W myśl art. 4a ust. 1 pkt 1 ww. ustawy:

Zgodnie z art. 4a ust. 4 omawianej ustawy:

Ze zdarzenia przyszłego przedstawionego we wniosku wynika, że Pani córka, J.P., planuje ustanowić na Pani rzecz nieodpłatną służebność mieszkania, jednak jest w związku małżeńskim z R.P., w którym obowiązuje wspólnota majątkowa. Córka i jej mąż mają mieszkanie, na którym zostanie ustanowiona służebność osobista (służebność mieszkania) na Pani rzecz. Służebność zostanie ustanowiona na podstawie umowy - w formie aktu notarialnego - zawartej wyłącznie pomiędzy Panią a córką, na co mąż córki wyrazi zgodę. Stronami umowy ustanawiającej służebność będzie wyłącznie Pani i Pani córka. Mąż córki zaakceptuje ustanowienie służebności i podpisze oświadczenie wyrażenia zgody na ustanowienie jej na Pani rzecz.

Jako, że przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn nie definiują pojęcia „służebności”, należy odwołać się do odpowiednich przepisów uregulowanych w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1610 ze zm.).

Zgodnie z art. 244 § 1 Kodeksu cywilnego:

W myśl art. 245 § 1 i § 2 Kodeksu cywilnego:

Zgodnie z art. 296 Kodeksu cywilnego:

W myśl art. 297 ww. Kodeksu:

Źródłem powstania służebności (ograniczonego prawa rzeczowego) jest co do zasady czynności prawna (umowa), stanowiąca wynik uzgodnień stron i w takim przypadku, jeżeli umowa ta jest zawierana w formie aktu notarialnego dla skorzystania ze zwolnienia, o którym mowa w art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn, nie ma wymogu złożenia naczelnikowi urzędu skarbowego zgłoszenia o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych. Tak samo, takiego wymogu nie ma, gdy służebność ustanawiana jest na podstawie jednostronnego oświadczenia woli składanego w formie aktu notarialnego.

Z art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn wynika, iż jednym z warunków skorzystania ze zwolnienia, jest zgłoszenie przez osoby objęte zwolnieniem właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego nabycia rzeczy lub praw majątkowych w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego. Obowiązek nie obejmuje przypadków, gdy nabycie następuje na podstawie umowy zawartej w formie aktu notarialnego albo w tej formie zostało złożone oświadczenie woli jednej ze stron (art. 4a ust. 4 pkt 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn).

Mając na uwadze powyższe, stwierdzić należy, że ustanowienie nieodpłatnej służebności mieszkania (osobistej) przez córkę na Pani rzecz, tj. osoby wymienionej w zamkniętym katalogu określonym w art. 4a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, będzie korzystać ze zwolnienia podatkowego na podstawie art. 4a powołanej ustawy.

Bez wpływu na rozstrzygnięcie pozostaje fakt, że zawierając przedmiotową umowę ustanowienia nieodpłatnej służebności mieszkania (osobistej) na rzecz Pani (matki), córka pozostaje w związku małżeńskim. Okoliczność ta wywiera bowiem skutki jedynie w sferze prawa rodzinnego.

Kwestie stosunków majątkowych małżeńskich reguluje ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 2809).

Zgodnie z art. 37 § 1 pkt 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego:

W myśl art. 37 § 2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego:

Stosownie do art. 37 § 4 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego:

Z zacytowanych przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego wynika, że zgoda małżonka niezbędna jest dla stwierdzenia ważności jednostronnej czynności dokonanej przez drugiego małżonka, w przypadku gdy prowadzi ona do ustanowienia nieodpłatnej służebności mieszkania objętego wspólnością majątkową małżeńską. Z faktu tego nie można jednak wywodzić, że wyrażając taką zgodę drugi z małżonków również staje się stroną tej czynności.

Podsumowując, nabycie ograniczonego prawa rzeczowego (nieodpłatnej służebności mieszkania) – jak sama Pani wskazała – nastąpi na podstawie umowy zawartej wyłącznie pomiędzy Panią (jako nabywcą prawa) a Pani córką. Zatem w sytuacji gdy mąż Pani córki wyrazi zgodę, o której mowa w art. 37 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego na ustanowienie ww. służebności, nabycie to skorzysta ze zwolnienia przewidzianego w art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn.

Nie będzie ciążył na Pani obowiązek zgłoszenia nabycia ww. prawa majątkowego właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego, ponieważ nieodpłatna służebność będzie ustanowiona w formie aktu notarialnego. Zgodnie z przepisami ustawy o podatku od spadków i darowizn notariusze są płatnikami podatku od dokonanej w formie aktu notarialnego darowizny, jednakże w analizowanej sprawie brak obowiązku zgłoszenia wynika z treści art. 4a ust. 4 pkt 2 ww. ustawy.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Pani przedstawiła i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

- Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawyz dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Pani sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pani do interpretacji.

- Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (…) Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1634 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

- w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

- w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.).