Wyrok NSA z dnia 11 stycznia 2024 r., sygn. II FSK 91/23

Nadanie rygoru natychmiastowej wykonalności decyzji podatkowej nieostatecznej wyłącznie z uwagi na zbliżający się koniec okresu przedawnienia zobowiązania podatkowego, bez uprawdopodobnienia przez organ podatkowy, że zobowiązanie wynikające z takiej decyzji nie zostanie wykonane, jest niezgodne z przepisami prawa.

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący - Sędzia NSA Jan Grzęda, Sędzia NSA Maciej Jaśniewicz (spr.), Sędzia WSA (del.) Andrzej Melezini, po rozpoznaniu w dniu 11 stycznia 2024 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Finansowej skargi kasacyjnej W. W. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 18 października 2022 r., sygn. akt I SA/Gd 951/22 w sprawie ze skargi W. W. na postanowienie Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Gdańsku z dnia 9 czerwca 2022 r., nr [...] w przedmiocie nadania rygoru natychmiastowej wykonalności decyzji 1) uchyla zaskarżony wyrok w całości i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Gdańsku, 2) zasądza Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Gdańsku na rzecz W.W. kwotę 340 (słownie: trzysta czterdzieści) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

Uzasadnienie

1. Wyrokiem z 18 października 2022r., sygn. akt I SA/Gd 951/22, w sprawie ze skargi W. W. (dalej: "Skarżący") na postanowienie Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Gdańsku (dalej: "DIAS") z dnia 9 czerwca 2022 r., w przedmiocie nadania rygoru natychmiastowej wykonalności, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku na podstawie art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j.: Dz.U. z 2022 r., poz. 329 ze zm., dalej jako: "p.p.s.a.") oddalił skargę.

1.2. Sąd pierwszej instancji przedstawił następujący stan faktyczny sprawy. Naczelnik [...] Urzędu Celno-Skarbowego w G. (dalej jako: "NUCS") w dniu 7 czerwca 2021 r. wydał decyzję określającą Skarżącemu zobowiązanie podatkowe w podatku dochodowym od osób fizycznych, z tytułu odpłatnego zbycia papierów wartościowych, pożyczonych papierów wartościowych (sprzedaż krótka), pochodnych instrumentów finansowych oraz realizacji praw z nich wynikających, udziałów w spółkach mających osobowość prawną albo wkładów w spółdzielniach w zamian za wkład niepieniężny w innej postaci niż przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część za 2015 r. Skarżący złożył odwołanie od tej decyzji. Postanowieniem z dnia 15 listopada 2021 r. Naczelnik [...] Urzędu Skarbowego w G. (dalej jako: "NUS") nadał ww. decyzji rygor natychmiastowej wykonalności. W uzasadnieniu organ pierwszej instancji powołał wybrane przepisy ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j.: Dz.U. z 2021 r., poz. 1540 ze zm., dalej jako: "O.p.") i wskazał, że w sprawie termin płatności zobowiązania podatkowego w podatku dochodowym od osób fizycznych powstałego w 2015 r. upłynął w dniu 2 maja 2016 r., wobec czego zobowiązanie ulega przedawnieniu z upływem 31 grudnia 2021 r. Tym samym spełniona została przesłanka warunkująca nadanie rygoru natychmiastowej wykonalności decyzji nieostatecznej określona w art. 239b § 1 pkt 4 O.p. Dodatkowo organ wskazał, że istnieje prawdopodobieństwo nieuregulowania przez Skarżącego zobowiązania wynikającego z decyzji. Postanowieniem z dnia 9 czerwca 2022 r., na skutek rozpoznania zażalenia Skarżącego od ww. postanowienia organu pierwszej instancji, DIAS utrzymał w mocy zaskarżone postanowienie organu pierwszej instancji. W uzasadnieniu postanowienia organ drugiej instancji wskazał, że zobowiązanie wynikające z decyzji NUCS z dnia 7 czerwca 2021 r. przedawniało z upływem dnia 31 grudnia 2021 r. Ponadto na dzień wydania przez organ pierwszej instancji postanowienia z dnia 15 listopada 2021 r. nie zaszły okoliczności skutkujące zawieszeniem czy też przerwaniem biegu terminu przedawnienia ww. zobowiązania. W związku z tym spełniona została przesłanka z art. 239b § 1 pkt 4 O.p. DIAS stwierdził również, że okolicznością potwierdzającą zasadność nadania zaskarżonym postanowieniem rygoru natychmiastowej wykonalności decyzji nieostatecznej z dnia 7 czerwca 2021 r. jest brak uregulowania przez Skarżącego na dzień wydania postanowienia. Organ drugiej instancji zauważył także, że Skarżący nie uregulował dobrowolnie zobowiązania po doręczeniu mu decyzji wymiarowej z dnia 7 czerwca 2021 r., a kwota zobowiązania została w całości wyegzekwowana w drodze postępowania egzekucyjnego, wszczętego w następstwie nadania decyzji nieostatecznej rygoru natychmiastowej wykonalności. Jednocześnie organ stwierdził, że wbrew zarzutom zażalenia organ podatkowy nie jest zobowiązany, powołując się na zaistnienie przesłanki z art. 239b § 1 pkt 4 O.p., do badania sytuacji majątkowej, perspektyw wykonania zobowiązania w świetle sytuacji majątkowej czy podejmowania przez stronę działań zmierzających do udaremnienia przyszłej egzekucji. Dalej organ drugiej instancji wskazał, że z akt sprawy nie wynika by Skarżący składał wniosek, o którym mowa w art. 14m § 3 O.p., co potwierdził NUCS. Nie wystąpiły zatem okoliczności wyłączające możliwość nadania decyzji nieostatecznej NUCS rygoru natychmiastowej wykonalności. Końcowo DIAS wyjaśnił, że rygor nadawany jest przez organ podatkowy pierwszej instancji w drodze postanowienia, natomiast zgodnie z art. 13 § 1 pkt 1 O.p. organem podatkowym, stosownie do właściwości, jest m.in. naczelnik urzędu skarbowego i naczelnik urzędu celno-skarbowego. Zwracając uwagę na przepisy ustrojowe zawarte w ustawie z dnia 16 listopada 2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej (t.j.: Dz.U. z 2022 r., poz. 813 ze zm., dalej jako: "ustawa o KAS") organ wskazał, że uprawnienia naczelnika urzędu celno-skarbowego należy rozpatrywać jedynie w kontekście ustalenia i określenia zobowiązań podatkowych wymienionych w ww. przepisie, natomiast organ ten nie jest uprawniony do wykonywania czynności związanych m.in. z poborem należności pieniężnych – zadania w tym zakresie wykonuje bowiem wyłącznie naczelnik urzędu skarbowego. Tym samym w ocenie organu nawet, jeśli art. 13 § 1 pkt 1 O.p. wskazuje, że obydwa ww. organy są organami podatkowymi pierwszej instancji, to mogą być nimi wyłącznie w zakresie swoich kompetencji.