Wyrok NSA z dnia 21 czerwca 2022 r., sygn. I OSK 56/21

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Maciej Dybowski (sprawozdawca) Sędziowie: sędzia NSA Iwona Bogucka sędzia del. WSA Anna Wesołowska po rozpoznaniu w dniu 21 czerwca 2022 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej skarg kasacyjnych A. S. oraz J. B. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 21 listopada 2018 r., sygn. akt II SA/Wr 558/18 w sprawie ze skarg A. S. oraz J. B. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w [...] z dnia [...] czerwca 2018 r. nr [...] w przedmiocie odmowy wydania orzeczenia o wykonaniu aktu nadania gospodarstwa rolnego oddala skargi kasacyjne w całości

Uzasadnienie

Wyrokiem z dnia 21 listopada 2018 r. sygn. akt II SA/Wr 558/18 Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu oddalił w całości skargi A.S. i J.B. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Legnicy z dnia [...] r. nr [...] w przedmiocie odmowy wydania orzeczenia o wykonaniu aktu nadania gospodarstwa rolnego.

Wyrok ów zapadł w następującym stanie faktycznym i prawnym:

Decyzją z [...] r. nr [...] (dalej decyzja z [...] r.) Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Legnicy (dalej Kolegium) utrzymało w mocy decyzję Starosty G.ego (dalej Starosta) z [...] r. nr [...] (dalej decyzja z [...] r.) odmawiającą J.B., L.K. i A.S. wydania orzeczenia o wykonaniu aktu nadania ustalającego granice gospodarstwa oraz jego szacunek, które otrzymał P.B. aktem nadania nr [...] z dnia 18 grudnia 1947 r.

Z bardzo obszernych motywów decyzji wynika, że jest to już piąta decyzja Kolegium w prowadzonej z urzędu od 2014 r. sprawie wydania orzeczenia o wykonaniu aktu nadania na podstawie art. 6 ust. 1 dekretu z dnia 6 września 1951 r. o ochronie i uregulowaniu własności osadniczych gospodarstw chłopskich na obszarze Ziem Odzyskanych (Dz.U. nr 46 poz. 340 ze zm., dalej dekret z 1951 r.). Starosta konsekwentnie kolejnymi decyzjami odmawiał wydania orzeczenia o wykonaniu aktu nadania, zaś Kolegium równie konsekwentnie uchylało te decyzje przekazując sprawę do ponownego rozpatrzenia celem uzupełniania materiału dowodowego. Niektóre decyzje kasacyjne Kolegium były weryfikowane ze skutkiem pozytywnym przez tutejszy Sąd, który oddalał skargi na te decyzje (wyroki z: 21 czerwca 2016 r. II SA/Wr 6/16; 4 stycznia 2017 r. II SA/Wr 587/16; 12 września 2017 r. II SA/Wr 201/17). Kolegium i Starosta powoływali się najczęściej na wyrok tutejszego Sądu z 2 kwietnia 2014 r. II SA/Wr 538/13 oddalający skargę A.S. na postanowienie Kolegium z 6 czerwca 2013 r. nr SKO/GN-415/41/2013 odmawiające wszczęcia postępowania w wyżej opisanej sprawie na wniosek strony. Sąd w wyroku II SA/Wr 538/13 podzielił opinię organów wskazującą na niedopuszczalność wszczęcia postępowania w sprawie wydania orzeczenia o wykonaniu aktu nadania na wniosek strony, zalecając przy okazji organom "ewentualne" wszczęcie takiego postępowania z urzędu. W wyroku tym zawarto oceny materialnoprawne, które organy winny wziąć pod uwagę przy ewentualnym prowadzeniu postępowania z urzędu. W konsekwencji czynności wyjaśniające we wszczętym z urzędu postępowaniu administracyjnym prowadzone były równolegle w dwu kierunkach. Miały na celu ustalenie granic gospodarstwa rolnego położonego we wsi [...] (wraz z domem mieszkalnym i oborą), przydzielonego poprzednikowi prawnemu stron P.B. aktem nadania z 18 grudnia 1947 r. nr [...]. Miały na celu ustalenie losów tego gospodarstwa na przestrzeni lat, bowiem strony postępowania (następcy prawni P.B.) nie są jego posiadaczami. W celu dokonania ustaleń w tak określonym zakresie przeprowadzono wiele dowodów. Organy uwzględniły warstwę dokumentacyjną sprawy (akty nadania, orzeczenia o wykonaniu aktów nadania, zaświadczenia o miejscu zamieszkania, kopie ksiąg meldunkowych, kwerendę ksiąg wieczystych, mapy z lat 1892-1933 i z 1963 r.) i źródła osobowe (wyjaśnienia stron; przesłuchania świadków: R.Ć., G.K.-Z., S.M., S.S., J.B.’, A.B.). Dnia 27 maja 2015 r. przeprowadzono oględziny mające na celu ustalenie granic i powierzchni gospodarstwa rolnego.