Wyrok WSA w Rzeszowie z dnia 14 czerwca 2022 r., sygn. I SA/Rz 242/22

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Rzeszowie w składzie następującym: Przewodniczący SWSA Jarosław Szaro, Sędzia WSA Małgorzata Niedobylska, Sędzia WSA Grzegorz Panek /spr./, Protokolant Specjalista Eliza Kaplita-Wójcik po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 14 czerwca 2022 r. sprawy ze skargi "A" na decyzję Zarządu Województwa [...[ z dnia [...] lutego 2022 r., nr [...] w przedmiocie zwrotu środków przeznaczonych na realizację programów finansowanych z udziałem środków europejskich oddala skargę.

Uzasadnienie

P.z/s w M. (dalej określana jako "beneficjent", "strona skarżąca", "fundacja") poddała kontroli Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie decyzję Zarządu Województwa Podkarpackiego (dalej określanego także jako "Instytucja Zarządzająca") z dnia 1 lutego 2022 r. nr RP-VIII.1511.4.2021.MWK. Utrzymano nią w mocy decyzję Dyrektora Wojewódzkiego Urzędu Pracy [...] z dnia 10 listopada 2021 r. nr BF.534.2.2.2021. RPI, którą zobowiązano fundację do zwrotu środków przeznaczonych na realizację programów finansowanych z udziałem środków europejskich, wykorzystanych z naruszeniem procedur, o których mowa w art. 184 ustawy o finansach publicznych, w kwocie 28.581,46 zł wraz z odsetkami liczonymi od dnia przekazania środków, tj. 28 lutego 2020 r. do dnia zapłaty.

Z ustaleń organu I instancji wynikało, że dnia 29 grudnia 2017 r. Fundacja zawarła z Instytucją Pośredniczącą (Wojewódzkim Urzędem Pracy [...]) umowę nr [...] o dofinansowanie projektu pn. [...] w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Podkarpackiego na lata 2014-2020. Pierwotnie projekt miał być realizowany w okresie od dnia 1 stycznia 2018 r. do dnia 30 czerwca 2020 r., ale na skutek zmian umowy termin ten ostatecznie przedłużono do dnia 31 grudnia 2020 r. Projekt realizowano w ramach działania 8.3 RPO WP - Zwiększenie dostępu do usług społecznych i zdrowotnych. Celem głównym projektu było zwiększenie dostępności do usług społecznych, w szczególności usług środowiskowych, opiekuńczych, teleopieki i poprawa codziennego funkcjonowania 70 osób starszych/niesamodzielnych zamieszkujących na terenie gmin C., B., W., poprzez utworzenie Dziennego Domu Pomocy w S. Cel ten miał zostać zrealizowany poprzez zwiększenie rodzaju i ilości usług opiekuńczych i środowisk nimi objętych (w tym: 25 nowopowstałych miejsc w domu dziennego pobytu; realizację usług opiekuńczych dla 25 osób; realizację specjalistycznych usług opiekuńczych dla 20 osób; wprowadzenie usługi teleopieki dla 45 osób). Na realizację projektu przeznaczono 4.369.152,25 zł, które wypłacono w 3 transzach. W związku z wynikłą pandemią Covid-19 (Sars-Cov-2) i koniecznością zamknięcia w marcu 2020 r. dziennych domów pomocy, Instytucja Pośrednicząca w piśmie z dnia 30 marca 2020 r. wyraziła zgodę na modyfikację sposobu realizacji umowy i dowożenie podopiecznym gotowych posiłków do miejsca ich zamieszkania, tj. osobom samotnie gospodarującym oraz samotnie mieszkającym w liczbie 51, a wydatki na te cele (nabycie posiłków i dowóz) uznać za kwalifikowane w ramach realizacji projektu, jako spowodowane działaniem siły wyżej. Koszty takie były rozliczane począwszy od kwietnia 2020 r. We wniosku z dnia 14 października 2020 r. o płatność za okres od 1 lipca do 30 września 2020 r. beneficjent przedstawił do rozliczenia koszty cateringu z dowozem do 51 osób za ten okres, w tym sierpień 2020 r., kiedy placówka ponownie rozpoczęła pełną działalność, ale Instytucja Pośrednicząca uznała, że nie może on zostać zatwierdzony w całości. Od czasu, kiedy usługi w ramach projektu zostały ponownie uruchomione, beneficjent nie mógł już finansować wyżywienia i jego dowozu dla osób korzystających z dziennej placówki oraz z usług opiekuńczych i specjalistycznych usług opiekuńczych w miejscu zamieszkania. Zgoda Instytucji Pośredniczącej na dostarczenie wyżywienia do miejsca zamieszkania uczestników projektu samotnie gospodarujących oraz samotnie mieszkających została bowiem wydana w związku z zamknięciem placówki w marcu 2020 r. i była to forma dodatkowej usługi dla uczestników, poza zapisami projektowymi, wydana w związku z nadzwyczajną sytuacją epidemiczną w kraju. Dotyczyła okresu, w którym obowiązywały surowe restrykcje i obostrzenia, została wydana w związku z zamknięciem placówek świadczących usługi społeczne, a po tym czasie powinien nastąpić powrót do realizacji projektu zgodnie z zapisami wniosku o dofinansowanie. W ramach projektu miały być prowadzone w dziennym domu pomocy zajęcia 5 dni w tygodniu dla 25 osób starszych. W ramach zajęć uczestnicy mieli otrzymywać 2 posiłki (śniadanie i obiad). Wsparciem w postaci usług opiekuńczych miano objąć 25 osób, wsparciem w postaci specjalistycznych usług opiekuńczych 20 osób. Realizacja usług opiekuńczych i specjalistycznych usług opiekuńczych miała odbywać się w miejscu zamieszkania uczestników i w ich najbliższym otoczeniu. Wydatki na wyżywienie były w projekcie przewidziane tylko dla uczestników usług w dziennym domu pomocy, a wydatki na transport dotyczyły dowożenia uczestników na zajęcia. Beneficjent nie założył w budżecie projektu wydatków na wyżywienie uczestników objętych usługami opiekuńczymi i specjalistycznymi usługami opiekuńczymi w miejscu zamieszkania, co było spójne z treścią zapisów konkursowych oraz zapisów Wytycznych w zakresie realizacji przedsięwzięć w obszarze włączenia społecznego i zwalczania ubóstwa z wykorzystaniem środków Europejskiego Funduszu Społecznego i Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego na lata 2014-2020. Zakres usług opiekuńczych i specjalistycznych usług opiekuńczych świadczonych w miejscu zamieszkania obejmował m.in. obowiązek opiekuna w zakresie dostarczania produktów żywnościowych, przygotowania lub dostarczania posiłków, pomoc w spożywaniu posiłków lub karmieniu, dokonywanie niezbędnych zakupów. Wprawdzie zgoda Instytucji Pośredniczącej udzielona 30 marca 2020 r. nie zawierała ograniczenia czasowego, ale beneficjent powinien zdawać sobie sprawę, że określenie takiego terminu nie było możliwe i okresu tego nie był w stanie określić także beneficjent. Brak było jednak podstaw do finansowania wydatków na realizację wsparcia w formie wyżywienia i jego dowozu do miejsca zamieszkania osób samotnie gospodarujących i samotnie mieszkających od momentu wznowienia świadczenia usług opiekuńczych i specjalistycznych usług opiekuńczych (funkcjonowania placówki) w pełnym zakresie. Powyższe stanowiło "zdublowanie" usługi i powielenie czynności wynikających z obowiązków opiekunów, którzy mieli m.in. przygotować posiłek bądź go dostarczyć. Niegospodarne byłoby dalsze finansowanie wyżywienia i jego dowozu do uczestników objętych usługą opiekuńczą w pełnym zakresie godzin, tak jak odbywało się to w okresie, kiedy usługi opiekuńcze były świadczone w minimalnym, bądź ograniczonym zakresie. Dlatego wydatek na wyżywienie za sierpień 2020 r. na kwotę 35.805 zł został pomniejszony o kwotę niekwalifikowalną w wysokości 19.775 zł, a koszty dowozu w wysokości 7.289,60 zł zostały pomniejszone o kwotę niekwalifikowalną wynoszącą 5.078,45 zł. Ponieważ beneficjent, pomimo wezwania, nie zwrócił łącznie kwoty 28.581,46 zł wszczęto postępowanie i wydano decyzję. Wskazane środki nie zostały poniesione w sposób racjonalny i efektywny, nie były też niezbędne do realizacji celu projektu. Wydatkowano je z naruszeniem procedur, o których mowa w art. 207 ust. 1 pkt 2 i art. 184 ustawy o finansach publicznych, za które uznaje się także postanowienia umowy o dofinansowanie.