Wyrok WSA w Krakowie z dnia 16 marca 2022 r., sygn. II SA/Kr 19/22

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w składzie: Przewodniczący: Sędzia WSA Małgorzata Łoboz Sędziowie: WSA Paweł Darmoń WSA Mirosław Bator (spr.) po rozpoznaniu w dniu 16 marca 2022 r. na posiedzeniu niejawnym sprawy ze skargi K. P. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia [...] października 2021 r. nr [...] w przedmiocie naruszenia stosunków wodnych 1/ uchyla zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję organu I instancji; 2/ zasądza od Samorządowego Kolegium Odwoławczego na rzecz K. P. kwotę 780 (siedemset osiemdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania

Uzasadnienie

Burmistrz Miasta B. decyzją z dnia 17 sierpnia 2021 r. nr [...] działając na podstawie art. 234 ustawy z dnia 20 lipca 2017 r. Prawo wodne oraz art. 1, 10, 77 i art. 104 K.p.a. odmówił nałożenia na N. G. właścicielkę działki nr ewid. [...] obowiązku przywrócenia stanu poprzedniego gruntu stanowiącego jej własność oraz wykonywania urządzeń zapobiegających szkodom. W uzasadnieniu organ wskazał, że decyzją z dnia 31 lipca 2020 r. organ l instancji odmówił nałożenia na N. G. obowiązku przywrócenia stanu poprzedniego gruntu stanowiącego jej własność oraz wykonania urządzeń zapobiegających szkodom. Decyzja ta była przedmiotem postępowania odwoławczego. W wyniku rozpatrzenia odwołania Samorządowe Kolegium Odwoławcze uchyliło decyzję organu l instancji i przekazało sprawę temu organowi do ponownego rozpatrzenia. Powodem uchylenia decyzji organu l instancji była konieczność przeprowadzenia postępowania dowodowego w postaci dowodu z opinii biegłego. Po przeprowadzeniu ponownego postępowania, decyzją z dnia 17 sierpnia 2021 r. organ I instancji ponownie odmówił nałożenia na N. G. obowiązku przywrócenia stanu poprzedniego gruntu stanowiącego jej własność oraz wykonania urządzeń zapobiegających szkodom. Organ stwierdził, że w dniu [...].12.2019 r. zostało wszczęte postępowanie administracyjne w sprawie zmiany stanu wody na gruncie na wniosek właściciela działki nr ewid. [...] zlokalizowanej przy ul. [...] w B.. W dniu 11.02.2020 r. dokonano oględzin w terenie. Stwierdzono, że na działce nr ewid. [...] wykonano podjazd z kostki brukowej z nachyleniem w kierunku wschodnim (przeciwnym do działki nr ewid. [...]), z którego woda zbierana jest odwodnieniem liniowym i wewnętrzną instalacją odprowadzana do studni chłonnej. Teren działki nr ewid. [...] od strony południowej wykonanego wjazdu zielony, nieutwardzony. Pomiędzy wykonanym podjazdem a działką nr ewid. [...] pozostał pas zieleni, dodatkowo działki oddzielone są pomiędzy sobą podmurówką betonową. Działka nr ewid. [...] zabudowana jest domem jednorodzinnym (rysunek poglądowy stanowi załącznik do protokołu z dnia [...].02.2020r.), od wschodniej strony budynku zlokalizowane jest oczko wodne zasilane woda deszczową od strony południowo - zachodniego narożnika domu zlokalizowana jest studnia, do której, według oświadczenia właściciela, odprowadzana jest woda opadowa z części rynien, od zachodniej strony zlokalizowany jest taras nie posiadający odwodnienia, wokół budynku wykonana opaska z kostki brukowej, miejscami zaniżonej poniżej poziom gruntu (zdjęcia nr 42,50-52); ( opaska w 2-óch miejscach posiada odwodnienie liniowe, jedno zlokalizowane od strony tarasu posiada wpięcie do studni, drugie odwodnienie liniowe zlokalizowane po wschodniej stronie budynku, wg oświadczenia właściciela działki posiada odprowadzenie i wylot na działkę nr ewid. [...] (działka zielona stanowiąca jego własność, zaniżona w stosunku do działki nr ewid. [...] o około 60 cm), wylotu nie stwierdzono na oględzinach, w związku z powyższym odwodnienie liniowe zlokalizowane na opasce z kostki brukowej - w miejscu gdzie strona wskazuje m.in. szkodę, nie posiada właściwego odprowadzenia wody opadowej (nie stwierdzono żadnego wylotu, dodatkowo woda gromadzona w zaniżeniu opaski negatywnie wpływa na samą kostkę i ściany budynku). Strona wnosząca, pomimo wezwania organu, nie przedłożyła kompletnej dokumentacji technicznej dotyczącej odwodnienia budynku mieszkalnego, inwentaryzacji powykonawczej czy kserokopii uzupełnionego dziennika budowy. Wykonany utwardzony plac wjazdowy strony wnoszącej na przedmiotowej działce posiada nachylenie w kierunku budynku jednorodzinnego (zdjęcie nr 37 i 50). Dodatkowo teren działki od strony północnej budynku w całości został utwardzony (kostka brukowa i beton), brak jakiegokolwiek odprowadzenia wody opadowej, która ze względu na wykonaną podmurówkę betonową ogrodzenia, w całości kierowana jest w kierunku budynku mieszkalnego. Z przedłożonej dokumentacji (fragment projektu budowlanego przedłożony przez stronę postępowania - strona 5) wynika, iż budynek posiada izolacje przeciwwilgociowe w postaci lepiku. Biorąc pod uwagę powyższe oraz fakt, że dom budowany był na przełomie lat 80-tych i 90-tych, w niniejszej sprawie zastosowanie mają w ocenie organu przepisy budowlane. Konieczne jest wykonanie właściwej izolacji pionowej fundamentów. Brak lub niewłaściwe wykonanie izolacji przeciwwilgociowych skutkuje najczęściej widocznym zawilgoceniem ścian piwnic oraz pomieszczeń graniczących bezpośrednio z gruntem. W pomieszczeniach z zawilgoconymi ścianami lub podłogą na gruncie jest wyraźnie wilgotno i wyczuwalny jest charakterystyczny zapach stęchlizny. Na mokrych ścianach pojawiają się wykwity, niszczeją tynki. Zawilgocenie spowodowane brakiem lub wadami izolacji (upływ czasu, obecnie stosowane nowe technologie izolacji fundamentów) często sięga także do wyższych partii budynku wskutek tzw. podciągania kapilarnego (zjawiska, które powoduje ruch wody w górę kanalików porowatych materiałów budowlanych takich jak cegły, bloczki i pustaki). W ocenie organu w niniejszym postępowaniu mamy do czynienia właśnie z tym zjawiskiem. Wilgotne mury to doskonałe środowisko dla rozwoju grzybów i pieśni, które potrafią zniszczyć niemal wszystkie materiały używane w budownictwie. Ślady oddziaływania wilgoci można łatwo zauważyć w domu: łuszcząca się farba na ścianie, wybrzuszanie, odpadanie, murszenie i wszelkie ubytki tynków (zdjęcia nr 20-24). Charakterystyczna falista linia na ścianie wskazuje na zasięg podsiąkającej wilgoci, a bierze się z wytrącania zawartych w wodzie związków chemicznych soli. Warunkiem trwałego zabezpieczenia budynku przed wilgocią gruntową i wodą opadową jest właściwe wykonanie izolacji: pionowej, która chroni ściany fundamentowe przed wchłanianiem wilgoci i wody z gruntu, poziomej, której zadaniem jest odcięcie drogi wilgoci kapilarnej. Izolacje te powinny być zaprojektowane odpowiednio do warunków gruntowo-wodnych w rejonie posadowienia budynku, a następnie wykonane dokładnie zgodnie z tym projektem. Dodatkową przyczyną może być brak drenażu opaskowego wokół fundamentów domów podpiwniczonych. Poziom wód gruntowych jest w znacznym stopniu odbiciem warunków pogodowych, charakteryzuje się zatem mniejszą lub większą zmiennością. Po kilku deszczowych miesiącach czy latach może się zdarzyć, że w domu zbudowanym w okresie suchym w piwnicach pojawi się woda. Jeśli powodem tego jest podniesienie się poziomu wód gruntowych, nawet najmniejsze niedokładności czy uszkodzenia w izolacji pionowej mogą uniemożliwić osuszenie piwnic - po odpompowaniu wody przez każdą nieszczelność będzie napływała nowa. (...). Zgodnie z zaleceniami Samorządowego Kolegium Odwoławczego celem wyjaśnienia sprawy postanowieniem z dnia 18 listopada 2020 r. powołano uprawnionego hydrologa w charakterze biegłego w celu wykonania opinii w sprawie zmiany stanu wody na gruncie na działkach nr ewid. [...] i [...] położonych przy ul. [...] w B.. Zakres opinii został określony mając na uwadze wytyczne organu odwoławczego zawarte w decyzji. Przedmiotem opinii było: ocena a czy nastąpiła zmiana stanu wód na gruncie; ustalenie czy nawiezienie ziemi oraz wykonanie podjazdu z kostki brukowej na działce nr [...] spowodowało zmianę stanu wody na gruncie; wskazanie jak wyglądał teren pierwotnie (przedłożenie dokumentów obrazujących ukształtowanie terenu przed wykonaniem podjazdu); na podstawie mapy sytuacyjno - wysokościowej (pozyskanej we własnym zakresie) ustalenie naturalnego kierunku spływu wód przed i po wykonanych pracach wraz z adnotacją czy nastąpiła zmiana kierunku i natężenia odpływu znajdujących się na gruncie wód opadowych lub roztopowych oraz kierunku odpływu wód ze źródeł - ze szkodą dla gruntów sąsiednich (wraz ze wskazaniem na mapie); wskazanie kierunku spływu wód z dachów na działkach objętych postępowaniem; ustalenie czy ewentualny negatywny wpływ jest wyłącznie wynikiem nawiezienia ziemi i/lub wykonanego podjazdu z kostki na działce nr [...]; przeprowadzenie oględzin w terenie (po wcześniejszym zawiadomieniu) w celu ustalenia stanu faktycznego naniesienia szczegółowych ustaleń na mapie sytuacyjnej z oznaczonymi kierunkami spływu wód (przed zmianą poziomu gruntu i po ewentualnej zmianie); określenie czy pomiędzy powstałymi zawilgoceniami ścian w budynku mieszkalnym oraz uszkodzeniami w kostce brukowej na działce nr [...] istnieje związek przyczynowo - skutkowy w związku z pracami na działce nr [...]; wpływ drogi wewnętrznej (działka nr [...]) na powstałe zawilgocenie ścian i uszkodzeń kostki brukowej, o których mowa powyżej; w przypadku gdy doszło do naruszenia stanu wody na gruncie ustalenie sposobu zapobiegania szkodom (najskuteczniejszego i najprostszego) tj. określenie odpowiednich "urządzeń", do których organ powinien zobowiązać stronę lub przywrócenia do stanu pierwotnego. Zakres wykonanych prac terenowych i studialnych obejmował: przeprowadzenie wizji lokalnej działek gruntowych objętych zakresem postępowania z udziałem przedstawicieli Urzędu Miasta B. oraz z wywiadami z właścicielami przedmiotowych działek; wykonanie pomiarów geodezyjnych na przedmiotowych działkach ewidencyjnych oraz w ich otoczeniu, odwiertów geologicznych i dokumentacji fotograficznej; wykonanie szczegółowej mapy geodezyjnej terenu objętego postępowaniem i otoczenia wraz z określeniem kierunków spływu wód powierzchniowych; ustalenie czy doszło do zakłócenia stosunków wodnych oraz jaka jest przyczyna zakłócenia. Materiał zgromadzony podczas oględzin terenu został wykorzystany przy sporządzaniu Opinii, a następnie całość została przeanalizowana przez organ orzekający. Oględziny z udziałem biegłego potwierdziły stan faktyczny w terenie z ustaleniami organu l instancji z lipca 2020r. Zgodnie z opinią biegłego wizja lokalna w dniu 19.05.2021 r., poprzedzona była intensywnymi opadami atmosferycznymi w dniu 17.05.2021 r. Nie zaobserwowano zastoisk wodnych, przelewania się wody z murku stanowiącego obramowanie nadsypanej części działki ewid. [...], czy też przelewania się wody przez cokoły ogrodzenia granicznego z działki ewid. nr [...] na działkę ewid.nr [...]. Woda nie stagnowała również w obniżeniu przy południowej ścianie domu mieszkalnego na działce ewid.nr [...]. Brak jest technicznej możliwości przepływu wód przy normalnym, nie nawalnym opadzie, ze względu na cokół betonowy odgradzający teren podniesiony od części działki nr [...] stanowiącej podjazd oraz ze względu na betonowy cokół ogrodzenia granicznego działek nr [...] i [...]. Wody opadowe z połaci dachowych budynku mieszkalnego na działce ewid.nr. [...] wg. Oświadczenia pełnomocnika skarżącego odprowadzane są do studni. W trakcie wizji lokalnej pełnomocnik skarżącego ponownie stwierdził, że działka ewid. nr [...] nie była zalewana dopóki nie został podniesiony teren działki ewid. nr [...], tj. od 2019 r. (czemu przeczy zgromadzony materiał archiwalny). Podczas wizji pełnomocnik przyznał również, że odwodnienie liniowe drogi wewnętrznej po działce ewid. nr [...] zainstalował dopiero w 2020 r. Przed zainstalowaniem odwodnienia liniowego cała woda opadowa spływająca od ul. [...] wpływała pod budynek mieszkalny, teraz jest odbierana odwodnieniem liniowym. Według strony skarżącej podczas opadu deszczu woda spływa z terenu wywyższonego działki ewid. nr [...] na posesję skarżących, przy czym w trakcie wizji wskazywano, że woda zalewa działkę ewid. nr [...], która nie jest objęta przedmiotem niniejszego postępowania. Wody opadowe z połaci dachowych budynku mieszkalnego na działce ewid. nr [...] wg. oświadczenia pełnomocnika skarżącego odprowadzane są do studni. Obserwacja terenu oraz fotografie (załącznik [...] opinii), a także współrzędne geodezyjne pomierzone w dniu wizji lokalnej wskazują że budynek mieszkalny usytuowany na działce ewid.nr [...] posadowiony jest niezgodnie z art. 316 ust. 2 Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. z 2019 r., poz. 1065), tzn. ukształtowanie terenu wokół budynku nie zapewnia swobodnego spływu wody opadowej od budynku. Budynek na działce ewid. nr [...] posadowiony jest w zagłębieniu terenu, obudowany krawężnikami które nie pozwalają swobodnie odpływać wodzie opadowej co zostało zobrazowane na fot. 12. Szkody przedstawione przez stronę skarżącą w trakcie wizji lokalnej (fot. 6 w załączniku 4 opinii ) są zbieżne ze szkodami jakie zostały ujawnione w protokole Powiatowego Inspektoratu Nadzoru Budowlanego z 18.07.2013 r. kiedy to nie mogło być mowy o zalewaniu działki ewid. nr [...] na skutek wywyższenia powierzchni działki ewid. nr [...], bo została ona wywyższona po 23.05.2019 r. (patrz fot. 13 w załączniku 3). Strona skarżąca w trakcie wizji przyznała, że betonowe cokoły działki ewid. nr [...] w granicy z działkami gruntowymi [...] i [...] istnieją ponad 20 lat. Przed wywyższeniem powierzchni działki ewid. nr [...] działka ta w trakcie opadów deszczu zamieniała się w "basen" ponieważ jest położona na spływie wody ze wzgórza położonego po południowej stronie. Betonowe obramowanie powierzchni działki sprawiało, że woda powierzchniowo nie przepływała na działki sąsiednie. Obecnie woda również nie przypływa na działki sąsiednie, a w wyniku nadsypania powierzchni działki materiałem chłonnym zwiększyła się zdolność retencyjna gruntu i woda nie tworzy na powierzchni działki ewid. nr [...] zastoisk wodnych. Wody opadowe z budynku mieszkalnego zlokalizowanego na działce ewid. nr [...], z odwodnień liniowych są odbierane przez studzienki pokazane na fot. 3 w załączniku 4, skąd przepływają do studni zbiorczej posadowionej w północno-zachodnim narożniku działki, a w przypadku dużego ich nagromadzenia są przepompowywane do zbiornika typu mauzer i wykorzystywane do podlewania ogrodu. Strona skarżąca jako dowód z zalewania posesji przez wody spływające z działek nr [...] złożyła film obrazujący przelewania się wody przez murek graniczny działki nr [...] z działką nr [...], które nie stanowią przedmiotu niniejszego postępowania. Jak wynika z map topograficznych teren ukształtowany jest ze spadkiem z południowego na północ i siłą rzeczy wody opadowe spływają z działek gruntowych położonych na południe od działki ewid. nr [...], przez tą działkę i wpływają następnie na działkę ewid.nr [...]. W trakcie wizji lokalnej wykonano dwa odwierty geologiczne o oznaczeniach B-1 i B-2. Odwiert B-1 został wykonany na działce nr [...] nie stanowiącej przedmiotu niniejszej opinii. Odwiert jednak wykonano dla precyzyjnego określenia wysokości nasypu na działce sąsiedniej o nr ewid. [...] (B-2). Jak wynika z treści opinii biegłego hydrologa, na działce ewid. nr [...] zalega warstwa gleby o miąższości 0,2 m podścielona warstwą gliny zwięzłej, szarej, stanowiącej materiał bardzo słabo przepuszczalny. Z kolei z odwiertu wykonanego na działce ewid. nr [...] (skarżony) wynika, że ponad warstwą gleby pierwotnej nasypano warstwę o miąższości 0,35 m zbudowaną z mieszaniny gleby, gliny, piasku i kamieni. Pod warstwą pierwotnej gleby zalega warstwa gliny zwięzłej, szarej, stanowiącej materiał bardzo słabo przepuszczalny. Jak przedstawia fot. 1, 3 i 4 (w załączniku 4 opinii), na których widać iż warstwa nasypowa obudowana jest cokołami, co zabezpiecza otaczający teren przed spływem wód powierzchniowych z nadsypanego terenu na tereny sąsiednie, w szczególności na teren działki ewid. nr [...]. Warstwa nasypowa jest warstwą przepuszczalną w przeciwieństwie do naturalnej powierzchni opiniowanego terenu i wpływa korzystnie na infiltrację wód opadowych - poprzez fakt infiltracji w głąb górotworu opóźnia proces spływu wód opadowych zgodnie z kierunkiem nachylenia terenu. W trakcie wizji lokalnej dokonano ponadto pomiarów geodezyjnych, które były porównane z mapami archiwalnymi. Pomiarami objęto 83 punkty, na podstawie których ustalono, iż kierunek spływu wód powierzchniowych nie został zmieniony. W rozpoznawanej sprawie organ orzekający przede wszystkim zobowiązany został do ustalenia przyczyny pojawienia się wody na działce nr ewid. [...] i ewentualnie ustalenia osób odpowiedzialnych za niniejszą zmianę (...). W konkluzji swej opinii powołany biegły wskazał, iż właściciel działki [...] nie doprowadził do zmiany kierunku i natężenia odpływu znajdujących się na jego gruncie wód opadowych lub roztopowych ze szkodą dla gruntów sąsiednich, w szczególności dla działki ewid. nr [...] obr. [...] w B. przy ul. [...], nie odprowadza wód opadowych i roztopowych na grunty sąsiednie, w tym wypadku na grunt działki ewid. nr [...] obr. [...] w B. przy ul. [...]. Jak wyjaśnił biegły, Miasto B. leży w strefie o bardzo wysokim ryzyku występowania deszczy nawalnych (rys. 3 w opinii), w związku z tym istnieje duże prawdopodobieństwo iż zalewanie działki ewid. n r. [...] przy ul. [...] powiązane jest ze zjawiskami ekstremalnymi, trudnymi do przewidzenia, kiedy to nadmiar wody opadającej na powierzchnię gruntu w krótkim czasie jest niemożliwy do odebrania przez grunt. Strona skarżąca podnosi kwestię zalewania działki ewid.nr. [...] w różnych instytucjach administracji sądowej i samorządowej od roku 2013. Istotnym jest fakt iż, J. P. posiadająca dożywotnią służebność osobistą mieszkania i korzystania z działki nr [...] w B. złożyła w dniu 28.06.2013r (dokumenty w opinii) do Powiatowego Inspektoratu Nadzoru w B. pismo z prośbą o przeprowadzenie wizji lokalnej budynku w którym mieszka w związku z licznymi podtopieniami występującymi w ostatnim czasie na terenie B.. W piśmie J. P. stwierdziła, iż ze względu na duże opady deszczu dom jednorodzinny ulega trwałemu zniszczeniu i prosi o oszacowanie strat. Pismo nie zawiera informacji o ewentualnym zalewaniu posesji przy ul. [...] b w wyniku działań osób trzecich np. w wyniku podniesienia poziomu terenu działek sąsiednich. W dniu [...].07.2013r. PINB przeprowadził oględziny budynku mieszkalnego na posesji nr [...] przy ul. [...]. Jak stwierdzono w protokole z oględzin (załącznik 3) .ściany przyziemia budynku działowe i nośne wykazują ślady zalania, spowodowane spływającą wodą z okolicznych wzniesień. [..] Stwierdzono zawilgocone ściany przy parkiecie spowodowane przesiąkającą wodą z kostki betonowej. [...] Na zewnątrz budynku stwierdzono uszkodzenia płyt betonowych i kostki uszkodzone przepływającą wodą w trakcie intensywnych opadów. Podsumowując organ stwierdził, iż materiał dowodowy zebrany w trakcie niniejszego postępowania potwierdza iż: właściciel działki [...] przy ul. [...] w B. nie doprowadził do zmiany kierunku i natężenia odpływu znajdujących się na jego gruncie wód opadowych lub roztopowych ze szkodą dla gruntów sąsiednich a w szczególności dla działki ewid.nr. [...] znajdującej się przy ul. [...] w B.. Nie odprowadza wód opadowych i roztopowych na grunty sąsiednie, w tym wypadku na działkę ewid. [...] przy ul. [...] w B.. Na właścicielu gruntu działki [...] przy ul. [...] w B. nie ciąży obowiązek usunięcia przeszkód oraz zmian w odpływie wody, powstałych na jego gruncie na skutek przypadku lub działania osób trzecich a w szczególności na działkę nr ewid. [...] przy ul. [...].