Interpretacja indywidualna z dnia 25 stycznia 2024 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0111-KDIB2-2.4014.293.2023.1.DR

W zakresie skutków podatkowych zawarcia umowy przelewu wierzytelności w ramach transakcji sekurytyzacji.

Interpretacja indywidualna  – stanowisko prawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego oraz zdarzenia przyszłego w podatku od czynności cywilnoprawnych jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

23 listopada 2023 r. wpłynął Państwa wniosek z 23 listopada 2023 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych zawarcia umowy przelewu wierzytelności w ramach transakcji sekurytyzacji.

Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego oraz zdarzenia przyszłego

Stan faktyczny

Wnioskodawca („Wnioskodawca” lub „Fundusz” lub „Nabywca”) jest osobą prawną, funduszem wierzytelności (dawniej: funduszem sekurytyzacyjnym) utworzonym na podstawie art. 183 ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi (t.j. Dz. U. z 2023 r., poz. 681; „ustawa o fizafi”).

Fundusz zarządzany jest przez X Spółka Akcyjna („X”), które z mocy prawa jest organem Funduszu. Zgodnie ze statutem nadanym Funduszowi przez X, przedmiotem działalności Funduszu jest lokowanie środków pieniężnych zebranych w drodze niepublicznego oferowania certyfikatów inwestycyjnych w szczególności w realizację procesu sekurytyzacji wierzytelności, papiery wartościowe czy instrumenty rynku pieniężnego oraz inne prawa majątkowe.

W ramach prowadzonej działalności i w oparciu o regulacje ustawy o fizafi, Wnioskodawca może zawierać umowy przeniesienia wierzytelności. W wykonaniu tego uprawnienia 10 marca 2023 r. Fundusz zawarł z Y S.A. („Bank” lub „Inicjator”) („Strony”) umowę pt. Umowa przelewu wierzytelności w ramach transakcji sekurytyzacji („Umowa”).

W oparciu o postanowienia Umowy Strony zobowiązały się, że (z zastrzeżeniem szczególnych postanowień Umowy oraz bezwzględnie obowiązujących przepisów dotyczących przenoszenia wierzytelności zabezpieczonych hipoteką) Bank przeleje na Fundusz wierzytelności wchodzące w skład portfeli („Wierzytelność” lub „Wierzytelności”), gdzie portfele oznaczają wszystkie Wierzytelności Banku wobec dłużników (oznaczających każdego dłużnika Banku z tytułu Wierzytelności lub dłużników, którzy ustanowili zabezpieczenia rzeczowe lub osobiste dla tych Wierzytelności, ich spadkobierców, osoby zobowiązane in solidum do spłaty zobowiązania o zwrot nienależnego świadczenia lub naprawienie szkody z umów i innych czynności prawnych - „Dłużnik” lub „Dłużnicy”) zakwalifikowane w ramach Portfela I (wierzytelności hipoteczne zabezpieczone), Portfela II (wierzytelności hipoteczne niezabezpieczone), Portfela III (wierzytelności niehipoteczne) („Portfel” lub „Portfele”), według stanu na określoną datę („Data Graniczna”).

Nabywca nabył Wierzytelności od Banku na zasadach i warunkach określonych w Umowie oraz w przepisach ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. z 2022 r., poz. 1360 ze zm.; „Kodeks cywilny”), w szczególności art. 509 Kodeksu cywilnego.

Według stanu na Datę Graniczną łączna liczba przenoszonych Wierzytelności wynosiła 248, a składały się na nią:

a) kapitał;

b) odsetki;

c) koszty.

Kompleksowy charakter transakcji

Wykonanie postanowień Umowy doprowadziło do realizacji złożonej transakcji finansowej, której elementem jest m.in. uzyskanie przez Fundusz finansowania w drodze emisji certyfikatów inwestycyjnych, przelew Wierzytelności na rzecz Funduszu, zapłata świadczenia przez Fundusz na rzecz Banku czy określenie mechanizmu spłaty zobowiązań przez Bank z uzyskanego finansowania. Umowa reguluje w szczególności najważniejsze prawa i obowiązki Stron, a także określa czynności po stronie Wnioskodawcy oraz Banku w związku z przelewem Wierzytelności.

Wykonanie postanowień przewidzianych w Umowie angażowało wiele podmiotów i wymagało dokonania szeregu powiązanych czynności (m.in. przelewu Wierzytelności; w przypadku Wierzytelności zabezpieczonych hipotecznie – dokonania wpisów w księgach wieczystych przenoszących na Fundusz hipoteki; sporządzenia raportów dotyczących m.in. wysokości odzyskanych należności z tytułu Wierzytelności i poniesionych w związku z tym kosztów; ustalenia sposobu przekazania Bankowi nienależnych Funduszowi płatności spływających do Funduszu od Dłużników z tytułu Wierzytelności, itp.).

Istotnym elementem transakcji jest emisja przez Fundusz certyfikatów inwestycyjnych w celu zgromadzenia środków na nabycie Wierzytelności (zgodnie z art. 183 ust. 1 ustawy o fizafi) oraz objęcie tych certyfikatów przez inwestorów. Szczegółowe warunki i sposób emisji certyfikatów inwestycyjnych oraz ich objęcie przez potencjalnych inwestorów są regulowane statutem Funduszu, warunkami emisji przedmiotowych certyfikatów inwestycyjnych oraz przepisami ustawy o fizafi i pozostają elementem transakcji w szerszym kontekście (emisja certyfikatów inwestycyjnych posłuży Funduszowi do pozyskania środków finansowych przekazywanych Bankowi).

Kolejnym ważnym elementem jest zapewnienie Funduszowi odpowiedniej obsługi obejmującej zarządzanie wierzytelnościami. Fundusz wierzytelności, pomyślany jako wehikuł, którego celem jest inwestowanie w wierzytelności, nie może zatrudniać żadnych osób zapewniających jego obsługę. Konieczne jest nawiązanie współpracy z odpowiednimi podmiotami. Zgodnie z ustawą o fizafi zarządzanie wierzytelnościami funduszu wierzytelności może być prowadzone przez towarzystwo funduszy inwestycyjnych lub przez inny podmiot posiadający zezwolenie Komisji Nadzoru Finansowego („KNF”). W celu zapewnienia Funduszowi należytej obsługi i zarządzania wierzytelnościami X zawarło umowę o zarządzanie portfelem wierzytelności ze spółką posiadającą właściwe zezwolenie KNF. Umowa dotycząca zarządzania wierzytelnościami dotyczy zarządzania wszystkimi wierzytelnościami nabywanymi przez Fundusz, również tymi nabytymi na podstawie wskazanej wyżej Umowy. W tym kontekście Umowa jest kolejnym elementem stosunków prawnych składających się na kompleksowość transakcji przeniesienia wierzytelności.

Ponieważ Wnioskodawca jest funduszem wierzytelności działającym w oparciu o postanowienia ustawy o fizafi, w ramach przeprowadzanej transakcji Fundusz oparł się na przewidzianych w ustawie o fizafi mechanizmach właściwych dla umów przenoszących wierzytelności (o charakterze umów o sekurytyzację, do której wprost nawiązywały przepisy art. 92a ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (t.j. Dz.U. z 2022 r., poz. 2324 ze zm.; „Prawo bankowe”) oraz art. 183 ustawy o fizafi w brzmieniu obowiązującym do 28 września 2023 r.). Tym samym zgromadzone środki pieniężne zostaną przekazane Bankowi jako kwota z tytułu przelewu Wierzytelności, w sposób właściwy dla przekazywania środków inicjatorowi sekurytyzacji.

Przeniesienie Wierzytelności w ramach Umowy

Na podstawie Umowy Fundusz nabył Wierzytelności w drodze przelewu w rozumieniu art. 509 § 1 Kodeks cywilnego. W myśl tego przepisu, Wierzytelności składają się z kwot należności głównych oraz zadłużenia dotyczącego należności ubocznych, tj. w szczególności odsetek, kar umownych, odszkodowań, zwrot kosztów i opłat związanych z należnością główną. W związku z powyższym Fundusz wstąpił w miejsce obecnego wierzyciela względem Wierzytelności - Banku - i przysługują mu wszelkie wynikające z tego prawa. W efekcie, z przelewem Wierzytelności łączy się przejście na Wnioskodawcę ryzyk i korzyści ekonomicznych i prawnych związanych z Wierzytelnościami.

Wierzytelności stanowiące przedmiot przelewu stanowią zasadniczo wierzytelności wymagalne, dla których upłynął termin płatności.

Wynagrodzenie

Strony ustaliły w Umowie, że z tytułu nabycia Wierzytelności, Nabywca zapłaci Bankowi kwotę stanowiącą określony procent wartości kapitału danego Portfela, w zależności od jakości Wierzytelności w tym Portfelu. Kwoty składające się na Wynagrodzenie są istotnie niższe niż łączna wartość nominalna Wierzytelności tworzących dany Portfel, z uwagi na ryzyko nieściągalności Wierzytelności.

Cena składa się z kwoty za Wierzytelności stanowiące należność główną (kapitał) oraz za wszelkie inne prawa związane z Wierzytelnościami, w szczególności roszczenia o zaległe odsetki, kary umowne i zwrot kosztów i opłat („Wynagrodzenie”).

Pod warunkiem uiszczenia Wynagrodzenia, Nabywca jest uprawniony do otrzymania świadczeń Dłużnika lub osoby trzeciej na rzecz Banku z tytułu Wierzytelności lub odzyskanych od Dłużnika lub osoby trzeciej z tytułu realizacji zabezpieczeń, każdorazowo po Dacie Granicznej na zasadach określonych w Umowie.

Opisany sposób określenia Wynagrodzenia jest związany ze specyfiką obrotu wierzytelnościami, które ze swojej natury podlegają ciągłym zmianom. Przykładowo, część Wierzytelności może być sukcesywnie spłacana przez Dłużników, z kolei inna część może być przedmiotem egzekucji komorniczej.

W typowych procesach o charakterze sekurytyzacji, do których odnosi się również Umowa, stan wiedzy funduszu wierzytelności jako cesjonariusza w odniesieniu do przenoszonych wierzytelności odnosi się do daty poprzedzającej cesję i w oparciu o tę wiedzę dokonywana jest ocena wysokości finansowania, które zostanie przekazane inicjatorowi procesu. Aby zatem uwzględnić zmiany, jakim podlegać będą przedmiotowe wierzytelności do momentu ich przeniesienia, określeniu podlega dzień, począwszy od którego ryzyka oraz korzyści poniesione zostaną ostatecznie przez fundusz wierzytelności (tzw. cut-off date - w stanie faktycznym będącym przedmiotem niniejszego wniosku jest to Data Graniczna).

Ponieważ punktem wyjścia dla oceny wysokości Wynagrodzenia była wycena Portfeli dokonana w oparciu o informacje aktualne na dzień Daty Granicznej strony Umowy przyjęły, że ostateczne kwoty Wynagrodzenia uwzględniać będą zmiany, którym podlegały Wierzytelności począwszy od tej Daty Granicznej do dnia ich przeniesienia.

Pierwotnie (wyjściowo) ustalone Wynagrodzenie Banku przyporządkowane zostało przy tym w sposób zbiorczy, tj. odnosi się łącznie do poszczególnych Portfeli.

Realizacja Umowy wymaga przy tym przypisania określonej kwoty Wynagrodzenia do pojedynczych Wierzytelności (tj. w szczególności na wypadek, gdy dana Wierzytelność nie będzie przedmiotem cesji, wpływając na ostateczną wartość Wynagrodzenia). W tym celu Strony przypisały do danej Wierzytelności część Wynagrodzenia, służącą, między innymi, do ewentualnych rozliczeń Stron, np. w określonych Umową przypadkach jej (Umowy) naruszenia.

Poza przekazaniem opisanego wyżej Wynagrodzenia nie dojdzie do żadnych innych płatności pomiędzy Funduszem a Bankiem (z zastrzeżeniem transferów spłacanych Wierzytelności). W szczególności, nie zostało przewidziane jakiekolwiek dodatkowe wynagrodzenie należne Funduszowi w związku z przeniesieniem Wierzytelności na Fundusz. Takie wynagrodzenie nie będzie także należne żadnemu innemu podmiotowi zaangażowanemu w transakcję będącą przedmiotem niniejszego wniosku.

Wskazać jednak należy, że Umowa przewiduje sytuacje, w których mogą pojawić się pewne przepływy finansowe od Banku do Wnioskodawcy. Żadna jednak z tych sytuacji nie będzie łączyć się z wypłatą jakiegokolwiek wynagrodzenia przez Bank na rzecz Funduszu. Przykładowo Umowa przewiduje, że gdyby Bank już po przeniesieniu Wierzytelności otrzymał spłatę tytułem zaspokojenia Wierzytelności, będzie on zobowiązany do jej zwrotu na rzecz Funduszu (taki zwrot błędnie otrzymanych wpłat, jako mający miejsce i dotyczący okresu po dokonaniu cesji Wierzytelności i po zmianie osoby wierzyciela, będzie zatem typowym zwrotem nienależnie otrzymanych świadczeń).

Przelew Wierzytelności zabezpieczonych hipoteką

Wśród Wierzytelności stanowiących przedmiot Umowy znajdują się wierzytelności zabezpieczone hipoteką („Wierzytelności Hipoteczne”).

Zgodnie z art. 79 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (t.j. Dz. U. z 2022 r., poz. 1728 ze zm.; „ustawa o kwih”), hipoteka ma charakter akcesoryjny, tj. w przypadku przelewu wierzytelności hipotecznej na nabywcę przechodzi także hipoteka, chyba że ustawa stanowi inaczej. Do przelewu wierzytelności hipotecznej niezbędny jest wpis w księdze wieczystej. Jednocześnie, w myśl ust. 2 ustawy o kwih, hipoteka nie może być przeniesiona bez wierzytelności, którą zabezpiecza.

Aby zatem doszło do przeniesienia na Wnioskodawcę Wierzytelności Hipotecznych wraz z zabezpieczeniem w postaci hipoteki, co do zasady, powinno dojść do dokonania wpisu w księdze wieczystej prowadzonej dla nieruchomości, na której ustanowiono daną hipotekę (w ramach postępowania przed właściwym sądem wieczystoksięgowym).

Do momentu ujawnienia w księgach wieczystych Funduszu jako nowego Wierzyciela Hipotecznego tytuł prawny do Wierzytelności Hipotecznych pozostaje przy Banku. Niemniej już od momentu przekazania Wynagrodzenia Fundusz przejmie na siebie wszelkie ryzyka i korzyści związane z wszystkimi Wierzytelnościami Hipotecznymi (tj. w szczególności będzie uprawniony do otrzymywania płatności od Dłużników z tytułu wszystkich Wierzytelności Hipotecznych).

Dokonanie odpowiednich wpisów w poszczególnych księgach wieczystych powinno odbyć się najpóźniej w terminach określonych w Umowie.

Miejsce zawarcia umów i wykonania praw

Umowa została zawarta na terytorium Polski.

Prawa majątkowe z Wierzytelności w chwili dojścia do przelewu Wierzytelności również będą wykonywane na terytorium Polski.

Podatek od towarów i usług

Czynności wynikające z Umowy nie podlegały opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług („VAT”).

Zdarzenie przyszłe

Wnioskodawca przewiduje, że w przyszłości będzie zawierał kolejne umowy w oparciu o art. 509 § 1 Kodeksu cywilnego (a także przy zastosowaniu przepisów szczególnych dotyczących Funduszu jako funduszu wierzytelności) polegające na przeniesieniu na Fundusz jednej lub wielu wierzytelności przez jej/ich właściciela (inicjatora) („Umowa Przyszła” lub „Umowy Przyszłe”). Zasadniczo nabywane na podstawie Umów Przyszłych wierzytelności będą wierzytelnościami wymagalnymi.

Prawa majątkowe w stosunku do wierzytelności podlegające przeniesieniu na podstawie Umów Przyszłych, do momentu przeniesienia tych wierzytelności, będą wykonywane na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Umowy Przyszłe będą zawierane na terytorium Polski.

Nabywane na podstawie Umów Przyszłych wierzytelności mogą być wierzytelnościami kredytowymi lub pożyczkowymi, a także leasingowymi i innymi. Mogą one obejmować kapitał, odsetki oraz koszty.

Fundusz będzie nabywał wierzytelności na podstawie Umów Przyszłych za wynagrodzeniem. Przy czym generalnie wynagrodzenie to będzie ustalane w odniesieniu do pul (pakietów) wierzytelności. Przedmiotowe wynagrodzenie może być istotnie wyższe od wartości nominalnej nabywanych wierzytelności.

Wynagrodzenie będzie wypłacane ze środków pochodzących z emisji certyfikatów inwestycyjnych przez Fundusz, względnie ze środków pochodzących ze spłat nabywanych wierzytelności przez dłużników (przychody z wierzytelności będą reinwestowane w kolejne wierzytelności).

Podobnie jak w typowych procesach sekurytyzacyjnych, stan wiedzy Funduszu w odniesieniu do przenoszonych wierzytelności będzie odnosił się do daty poprzedzającej cesję i w oparciu o tę wiedzę dokonywana będzie ocena wysokości finansowania, które zostanie przekazane inicjatorowi. Aby zatem uwzględnić zmiany, jakim podlegać będą przedmiotowe wierzytelności do momentu ich przeniesienia, zostanie określony dzień, począwszy od którego ryzyka oraz korzyści poniesione zostaną ostatecznie przez Fundusz (tzw. cut-off date).

Inicjatorem transakcji opartych na Umowach Przyszłych może być bank bądź inny podmiot posiadający szereg wierzytelności (np. spółka leasingowa), poszukujący finansowania poprzez upłynnienie aktywów i przeniesienie ryzyka spłacalności wierzytelności na Fundusz i jego inwestorów (nabywających certyfikaty inwestycyjne emitowane przez Fundusz). Planowanym Umowom Przyszłym będą zatem przyświecały określone cele ekonomiczne, w szczególności zarządzanie ryzykiem spłaty wierzytelności i poprawienie płynności finansowej inicjatora.

Planowane Umowy Przyszłe i oparte na nich transakcje będą miały kompleksowy charakter, służąc realizacji złożonych transakcji finansowych, których elementami będą między innymi: uzyskanie przez Fundusz finansowania dla inicjatora (w drodze emisji certyfikatów inwestycyjnych regulowanej statutem Funduszu, warunkami emisji przedmiotowych certyfikatów inwestycyjnych oraz przepisami ustawy o fizafi), przelew wierzytelności na rzecz Funduszu, zapłata świadczenia przez Fundusz na rzecz inicjatora czy określenie mechanizmu spłaty zobowiązań przez inicjatora z uzyskanego finansowania. Wykonywanie Umów Przyszłych będzie angażowało wiele podmiotów i będzie wymagało dokonania szeregu powiązanych czynności (m.in. przelewu wierzytelności; dokonania wpisów w księgach wieczystych przenoszących na Fundusz ewentualne hipoteki; sporządzenia raportów dotyczących m.in. wysokości odzyskanych należności z tytułu wierzytelności i poniesionych w związku z tym kosztów itp.).

Fundusz wierzytelności, pomyślany jako wehikuł, którego celem jest inwestowanie w wierzytelności, nie może zatrudniać żadnych osób zapewniających jego obsługę. Stąd w celu realizacji Umów Przyszłych i opartych na nich transakcji konieczne będzie nawiązanie współpracy z odpowiednimi podmiotami, w szczególności zarządzającym i administrującym wierzytelnościami.

Innymi słowy, planowane transakcje oparte na rozważanych Umowach Przyszłych nie będą obejmować wyłącznie przeniesienia wierzytelności na Fundusz, ale do ich przeprowadzenia konieczne będą także inne kluczowe operacje. Na transakcje takie składać się więc będą m.in. następujące podstawowe elementy transakcyjne:

1) zawarcie umowy przelewu wierzytelności (Umowy Przyszłej);

2) zapewnienie finansowania Funduszu poprzez emisję przez niego papierów wartościowych (certyfikatów inwestycyjnych);

3) zawarcie umowy o administrowanie (serwisowanie) wierzytelnościami z podmiotem trzecim.

Jak wynika z powyższego, transakcje oparte na Umowach Przyszłych będą stanowić skomplikowane operacje finansowe zawierające wiele istotnych elementów, które są nieodzowne dla skutecznego ich przeprowadzenia. W szczególności nie będą to transakcje obejmujące wyłącznie sprzedaż i przelew wierzytelności do Funduszu. Przeciwnie, równie istotnymi elementami tych transakcji będzie uzyskanie odpowiedniego finansowania przez Fundusz poprzez emisję certyfikatów inwestycyjnych (zgodnie z właściwymi przepisami, w szczególności ustawy o fizafi), zagwarantowanie skutecznej obsługi i administrowania wierzytelności pozwalających na terminowe ściąganie ich kwot od dłużników i w konsekwencji realizację zobowiązań finansowych Funduszu wobec inwestorów Funduszu. Celem sekurytyzacji nie będzie jedynie zbycie wierzytelności do Funduszu celem ich windykacji, lecz wdrożenie szczególnego instrumentu pozwalającego na uzyskanie przez inicjatora środków finansowych przed dokonaniem spłaty wierzytelności przez dłużnika, w drodze finansowania zapewnionego przez Fundusz.

Czynności wynikające z Umów Przyszłych nie będą podlegały opodatkowaniu VAT.

Wnioskodawca uznaje Umowę oraz Umowy Przyszłe jako umowy przenoszące pule wierzytelności (odpowiadające umowom o sekurytyzację, do której wprost nawiązywały przepisy art. 92a Prawa bankowego oraz art. 183 ustawy o fizafi w brzmieniu obowiązującym do 28 września 2023 r.) w szczególności umowy niestanowiące umów sprzedaży.

Pytania

1. Czy Umowa podlegała opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych?

2. Czy Umowy Przyszłe będą podlegały opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych?

Państwa stanowisko w sprawie

Państwa zdaniem:

1. Umowa nie podlegała opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

2. Umowy Przyszłe nie będą podlegały opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlegają wyłącznie czynności cywilnoprawne wymienione w art. 1 ustawy o PCC.

Zgodnie z powołanym art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o PCC, opodatkowaniu PCC podlegają następujące czynności cywilnoprawne:

1) umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych;

2) umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku,

3) umowy darowizny - w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy;

4) umowy dożywocia;

5) umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności - w części dotyczącej spłat lub dopłat;

6) ustanowienie hipoteki;

7) ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności;

8) umowy depozytu nieprawidłowego;

9) umowy spółki;

- a także zmiany tych umów oraz orzeczenia sądów i ugody, o ile wywołują takie same skutki prawne jak czynności wymienione w art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o PCC.

Jednocześnie, na mocy art. 1 ust. 4 ustawy o PCC, czynności cywilnoprawne podlegają podatkowi (z zastrzeżeniem ust. 4a i 5), jeżeli ich przedmiotem są:

1) rzeczy znajdujące się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub prawa majątkowe wykonywane na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;

2) rzeczy znajdujące się za granicą lub prawa majątkowe wykonywane za granicą, w przypadku gdy nabywca ma miejsce zamieszkania lub siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i czynność cywilnoprawna została dokonana na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Jak wskazano w opisie stanu faktycznego, jak również zdarzenia przyszłego, wierzytelności przenoszone na podstawie zawieranych na terytorium Polski Umowy oraz Umów Przyszłych, odpowiednio, inkorporują oraz będą inkorporowały prawa majątkowe wykonywane na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Z kolei art. 2 pkt 4 ustawy o PCC stanowi, iż nie podlegają temu podatkowi czynności cywilnoprawne, inne niż umowa spółki i jej zmiany, w zakresie, w jakim są opodatkowane VAT lub też, jeżeli przynajmniej jedna ze stron jest zwolniona z podatku od towarów i usług z tytułu dokonania tej czynności (z pewnymi wyjątkami, które nie mają w tym przypadku zastosowania). W tym zakresie Wnioskodawca wskazał, że czynności opisane w ramach stanu faktycznego, jak i zdarzenia przyszłego, nie podlegają ani nie będą podlegały, odpowiednio, opodatkowaniu VAT. W efekcie konieczna jest analiza stanu faktycznego oraz zdarzenia przyszłego przez pryzmat ewentualnej kwalifikacji do jednej z czynności wymienionych w art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o PCC.

W ustawie o PCC nie zawarto żadnej delegacji do wydania aktu wykonawczego określającego inne czynności cywilnoprawne podlegające PCC. Tym samym przytoczony art. 1 ust. 1 ustawy o PCC stanowi wyłączną podstawę prawną dla objęcia danej umowy zakresem przedmiotowym PCC.

Ustawodawca w postanowieniach art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o PCC zawarł zamknięty katalog czynności cywilnoprawnych podlegających opodatkowaniu PCC. Lista czynności podlegających podatkowi od czynności cywilnoprawnych ma charakter zamknięty, a zatem nie może być interpretowana rozszerzająco. Zamknięty charakter katalogu czynności prawnych podlegających PCC wyklucza jakąkolwiek możliwość opodatkowania umów nieznajdujących swojego dokładnego odpowiednika wśród tych wymienionych w art. 1 ust. 1 ustawy o PCC.

Umowy nienazwane, a także czynności cywilnoprawne niewymienione w ustawie o PCC, nie podlegają zatem temu podatkowi.

Podatkowi temu nie podlegają również umowy niewymienione w art. 1 ust 1 ustawy o PCC bądź nienazwane, nawet gdyby faktycznie łączyły one w sobie pewne elementy kilku umów nazwanych, podlegających PCC.

Poza zakresem opodatkowania PCC pozostają także te z umów, których zakres jest szerszy niż zakres czynności wymienionych wprost jako opodatkowane podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Opodatkowaniu PCC nie podlegają czynności (w tym umowy), które zawierają w sobie elementy odpowiadające czynnościom opodatkowanym, ale znajdujące się w ramach złożonego stosunku prawnego o innym charakterze (np. leasing z opcją wykupu pokrywa się w części z umową sprzedaży, umowa cash poolingu zawiera pewne elementy przypominające umowę pożyczki). Nie podlegają PCC również czynności prawne dające podobny efekt gospodarczy (ekonomiczny) co czynności objęte ustawa, jednak przybierające inną postać cywilnoprawną.

Z punktu widzenia ustawy o PCC istotne jest, że zawarcie umowy nienazwanej nie podlega opodatkowaniu - nawet wtedy, gdy do umów tych w pewnym zakresie ma zastosowanie regulacja umów nazwanych objętych zakresem ustawy o PCC. Dobitnie świadczy o tym fakt istnienia szeregu umów zawierających essentialia negotii (w tym wszystkie essentialia negotii) umowy sprzedaży a niestanowiących stypizowanej umowy sprzedaży podlegającej opodatkowaniu PCC (przykładowo, takich jak umowa factoringu albo forfaitingu).

Nie jest dopuszczalne również stosowanie analogii mającej doprowadzić do opodatkowania czynności cywilnoprawnej, która nie jest wymieniona w katalogu ustawowym.

Podsumowując, katalog czynności podlagających opodatkowaniu PCC, sformułowany w art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o PCC, zawiera enumeratywną listę czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem, co oznacza, że żadne inne umowy ani czynności, które nie są w nim wprost wymienione, nie podlegają opodatkowaniu - także jeśli stanowią umowy o cechach zbliżonych do czynności wymienionych w art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o PCC lub zawierają w sobie m.in. te czynności, tworząc jednak kompleksową czynność (umowę) o szerszym zakresie.

Dla celów opodatkowania PCC - w świetle postanowień art. 1 ust. 1 ustawy o PCC - nie ma przy tym znaczenia dochowanie obowiązującej formy określonej umowy.

Umowa, jak wskazano w opisie stanu faktycznego, została zawarta w oparciu o art. 509 § 1 Kodeksu cywilnego. Podobnie planowane Umowy Przyszłe będą zawierane na podstawie powołanego art. 509 § 1 Kodeksu cywilnego. Zgodnie z powołanym przepisem, wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania.

Sam przelew wierzytelności stanowi czynność rozporządzającą, która realizowana jest w wykonaniu określonej czynności zobowiązującej, stanowiącej jej podstawę (causa). Prawną przyczyną przelewu wierzytelności jest wykonanie zobowiązania już istniejącego - ważność przelewu jest zatem uzależniona od istnienia ważnego zobowiązania do jego dokonania. Nie można zatem rozpatrywać przelewu wierzytelności w oderwaniu od jego podstawy.

W myśl art. 510 § 1 Kodeksu cywilnego przelew wierzytelności może odbywać się na podstawie umowy sprzedaży, zamiany, darowizny lub innej umowy zobowiązującej do przeniesienia wierzytelności. W ocenie Wnioskodawcy, na gruncie przywołanych przepisów Kodeksu cywilnego należy zatem stwierdzić, że katalog umów, na których podstawie może się odbyć przelew wierzytelności, jest otwarty. Umowa przelewu wierzytelności może przy tym przybrać cywilnoprawną formę umowy sprzedaży, jak również wskazanych w art. 510 § 1 Kodeksu cywilnego umów darowizny lub zamiany, a także każdej innej umowy przewidującej przeniesienie wierzytelności. Może to być przy tym dowolna umowa, w tym nienazwana. Ustawodawca pozostawia otwarty katalog takich umów.

Jednocześnie, w kontekście opodatkowania PCC spośród wymienionych w art. 510 § 1 Kodeksu cywilnego umów i innych podstaw prawnych, z których może wynikać zobowiązanie do zawarcia umowy przelewu wierzytelności, tylko umowa sprzedaży lub zamiany mogą rodzić skutki w postaci opodatkowania PCC. Trzecia z kategorii umów nazwanych wymienionych w art. 510 § 1 Kodeksu cywilnego, czyli umowa darowizny, podlega opodatkowaniu PCC jedynie w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy.

W analizowanym przypadku należy się zatem odnieść jedynie, czy Umowa może zostać uznana z umowę sprzedaży. Ustawa o PCC nie zawiera definicji takiej umowy, więc kierując się wykładnią systemową, należy odwołać się do znaczenia umowy sprzedaży funkcjonującej w systemie prawa, w szczególności w przepisach prawa cywilnego. Ponieważ umowy cywilnoprawne wymienione w art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o PCC stanowią umowy nazwane, to (lege non distinguente) nie ma podstaw, aby nadawać im inne znaczenie niż to obowiązujące już na gruncie prawa cywilnego czy handlowego, skoro sam ustawodawca nie wprowadza takiego rozróżnienia. Nie stoi na przeszkodzie takiemu stanowisku zasada autonomii prawa podatkowego.

Z powyższego wynika, że aby czynność mogła zostać uznana za umowę sprzedaży podlegającą opodatkowaniu PCC, musi spełniać warunki określone w art. 535 Kodeksu cywilnego. Zgodnie z art. 535 § 1 Kodeksu cywilnego przez umowę sprzedaży sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać mu rzecz, a kupujący zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić sprzedawcy cenę.

O kwalifikacji prawnej określonej czynności prawnej dla celów opodatkowania PCC decyduje przy tym wyłącznie jej treść, z pominięciem innych elementów, np. nazwy. Tym samym, jeżeli strony zawierają umowę i układają stosunki w jej ramach w określony sposób, to dla oceny, czy powstanie obowiązek podatkowy na gruncie PCC, w związku z dokonaniem wskazanej w ustawie o PCC czynności, miarodajne są rzeczywiste prawa i obowiązki stron tej umowy.

Rzeczywiste prawa i obowiązki stron umowy nie wynikają przy tym ze statusu podmiotowego tych stron, w tym jako podmiotów profesjonalnych (np. osób prawnych). O kwalifikacji prawnej danej umowy decyduje wyłącznie jej treść, a nie status stron, tytuł umowy czy użyte w niej wyrazy.

Wnioskodawca zawarł Umowę przenoszącą wierzytelności (odpowiadającą umowom o sekurytyzację, do której wprost nawiązywały przepisy art. 92a Prawa bankowego oraz art. 183 ustawy o fizafi w brzmieniu obowiązującym do 28 września 2023 r.). Jednakże traktowanie Umowy oraz Umów Przyszłych jako wyłącznie umów przenoszących wierzytelności (a w kontekście PCC - umów sprzedaży) byłoby bezpodstawne i prowadziłoby do zniekształcenia ich istoty oraz celu gospodarczego. Zdaniem Wnioskodawcy, z ekonomicznego punktu widzenia Umowa stanowi umowę dotyczącą usług finansowych świadczonych przez Fundusz na rzecz Banku poszukującego (re-)finansowania. Fundusz z kolei będzie dokonywać emisji certyfikatów inwestycyjnych w związku z nabytymi Portfelami oraz w dalszej kolejności - realizować swoje cele inwestycyjne poprzez ściąganie należności z tytułu nabytych Wierzytelności. Podobnie powinny być traktowane Umowy Przyszłe, które Wnioskodawca planuje (przedstawione w części opisu zdarzenia przyszłego).

Polskie prawo nie reguluje szczegółowo procesu sekurytyzacji ani umów sekurytyzacyjnych zawieranych pomiędzy inicjatorami sekurytyzacji (najczęściej zbywcami wierzytelności) oraz podmiotami inwestującymi w wierzytelności środki pozyskane od inwestorów.

Historycznie w niektórych ustawach można było odnaleźć cząstkowe regulacje wprost dotyczące procedur sekurytyzacji - przykładowo art. 92a Prawa bankowego lub ustawie o fizafi (obydwie ustawy w brzmieniu obowiązującym do 28 września 2023 r.).

Zgodnie z art. 92a Prawa bankowego w brzmieniu obowiązującym do 28 września 2023 r., bank może zawrzeć z funduszem wierzytelności umowę przelewu wierzytelności. Podobną umowę może zawrzeć z podmiotem emisyjnym. Były to dodatkowe, obok przepisów ustawy o fizafi, przepisy regulujące umowę sekurytyzacji - jej szczególny typ dotyczący wierzytelności bankowych. Prawo bankowe (art. 104 ust. 2 pkt 5) zawiera również osobną regulację zwalniającą bank z tajemnicy bankowej w zakresie, w jakim jest to konieczne dla zawarcia umów wskazanych w art. 92a Prawa bankowego.

Przepisy te nie przesądzają natomiast, jaką postać przybiera umowa zobowiązująca do przelewu wierzytelności. Innymi słowy, Prawo bankowe ani ustawa o fizafi nie przesądzają o formie prawnej umowy przelewu wierzytelności, przy czym nie implikuje jednocześnie, iż umowa przelewu wierzytelności przybiera postać umowy sprzedaży. W świetle przytoczonego powyżej brzmienia art. 510 Kodeksu cywilnego i jego wykładni, umowa przelewu wierzytelności może przybrać dowolną cywilnoprawną formę umowy przewidującej przeniesienie wierzytelności, w tym umowy nienazwanej. Może być to również forma umowy zastosowana w przypadku Umowy.

Jednocześnie w przypadku umów takich jak Umowa (zawieranych w procesie odpowiadającym sekurytyzacji), strony nie mogą w pełni swobodnie kształtować wzajemnych stosunków zobowiązaniowych. Umowy te podlegają bowiem regulacjom ustawy o fizafi, a w przypadku umów zawieranych z bankiem również Prawu bankowemu, które zawierają szereg szczegółowych postanowień w przedmiocie treści, formy i skutków prawnych umów zawieranych przez fundusze sekurytyzacyjne. Z regulacji tych wynika w szczególności, że:

 a) umowy zawierane przez fundusze wierzytelności mogą polegać na nabyciu wierzytelności lub puli wierzytelności (art. 183 ust. 5 ustawy o fizafi) w celu pozyskania przez fundusz wierzytelności, z których zamierza on uzyskiwać przepływy pieniężne, których ekonomicznymi beneficjentami będą inwestorzy, nabywający instrumenty finansowe emitowane przez ten fundusz;

 b) umowa powinna być zawarta w formie pisemnej pod rygorem nieważności (art. 183 ust. 5 ustawy o fizafi);

 c) fundusz wierzytelności oraz podmiot, z którym towarzystwo funduszy inwestycyjnych zawarło umowę o zarządzanie wierzytelnościami, mogą zbierać i przetwarzać dane osobowe dłużników wierzytelności jedynie w celach związanych z zarządzaniem wierzytelnościami (art. 193 ustawy o fizafi);

 d) w przypadku nabycia przez fundusz wierzytelności pul wierzytelności albo wierzytelności zabezpieczonych hipoteką lub zastawem rejestrowym sąd prowadzący księgę wieczystą lub rejestr zastawów, na wniosek funduszu o wpis zmiany dotychczasowego wierzyciela, dokonuje wpisu w księdze wieczystej lub w rejestrze zastawów o zmianie wierzyciela, na rzecz którego była ustanowiona hipoteka lub zastaw rejestrowy (art. 195 ustawy o fizafi).

Umowy takie jak Umowa (zawierane w procesie odpowiadającym sekurytyzacji wprost wskazanej w Prawie bankowym oraz ustawie o fizafi w brzmieniu obowiązującym do 28 września 2023 r.) w zasadniczej mierze mają swoje źródła poza Kodeksem cywilnym, w szczególności w ustawie o fizafi (a w przypadku przenoszenia wierzytelności przez bank również w Prawie bankowym), która zawiera regulacje wpływające na ich kształt, tworząc dla nich specyficzny reżim prawny. Podkreślenia wymaga także to, że swoboda ukształtowania Umowy została (w przypadku Umów Przyszłych będzie) ograniczona przepisami ustawy o fizafi w zakresie, w jakim jej przepisy bezwzględnie wiążą strony umowy.

Skoro zatem regulowane przepisami ustawy o fizafi, a także przepisami Prawa bankowego, specyficzne umowy zawierane przez fundusze sekurytyzacyjne nie zostały przez ustawodawcę zdefiniowane i nie znalazły się w katalogu z art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o PCC, to - zdaniem Wnioskodawcy - należy przyjąć, że intencją ustawodawcy podatkowego było, aby umowy te pozostawały poza zakresem opodatkowania PCC. Umowy te nie powinny być zatem utożsamiane z jakimikolwiek umowami wymienionymi w art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o PCC, w szczególności z umową sprzedaży.

W ocenie Wnioskodawcy, dokonując oceny cywilnoprawnej Umowy zawartej przez Fundusz, a także planowanych Umów Przyszłych, należy zwrócić uwagę na kompleksowości relacji prawnych towarzyszących zawarciu Umowy oraz Umów Przyszłych (odpowiednio), w tym w kontekście potencjalnego podobieństwa do umowy sprzedaży, dla zawarcia której nie ma konieczności zawierania innych skomplikowanych relacji prawnych.

Zdaniem Wnioskodawcy, kompleksowość i złożoność procesu, w ramach którego zawarto Umowę i w ramach którego będą zawierane Umowy Przyszłe, nie oznacza jednak, że części składowe Umowy (przyszłych umów) mogą być traktowane jako odrębne czynności cywilnoprawne, stanowiące przedmiot opodatkowania PCC. Sama okoliczność, że na podstawie Umowy doszło (na podstawie Umów Przyszłych - dojdzie) do przelewu wierzytelności, nie stanowi o objęciu tego przelewu zakresem opodatkowania PCC. Przedmiotem opodatkowania PCC nie jest bowiem przedmiot umowy, ale czynność cywilnoprawna zawarcia takiej umowy, o zakresie szerszym niż umowa sprzedaży czy jakakolwiek inna czynność wymieniona w art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o PCC.

Nawet gdyby przyjąć, że Umowa zawiera (Umowy przyszłe będą zawierały) pewne elementy umowy sprzedaży, w ocenie Wnioskodawcy, jako umowa mieszana (umowy mieszane) również nie podlega (nie będą podlegały) PCC.

Umowę charakteryzuje przy tym szereg konkretnych odrębności względem cywilistycznej umowy sprzedaży. Odrębności te będą również udziałem Umów Przyszłych zawieranych przez Fundusz.

Powyższe odrębności są charakterystyczne dla umów o sekurytyzację (do której wprost nawiązywały przepisy Prawa bankowego oraz ustawy o fizafi w brzmieniu obowiązującym do 28 września 2023 r.). W polskim porządku prawnym przyjmuje się, że sekurytyzacja jest to „instrument zarządzania wierzytelnościami pieniężnymi" (B. Bajor i in., Prawo bankowe. Komentarz do przepisów cywilnoprawnych, punkt 2 komentarza do art. 92(a) PrBank, WKP 2020), a jej przedmiotem najczęściej jest określony zbiór wierzytelności określany jako pula wierzytelności. W tym miejscu pojawia się pierwsza zasadnicza różnica pomiędzy Umową i Umowami Przyszłymi a sprzedażą.

Umowa sprzedaży może dotyczyć zarówno rzeczy, jak i praw, natomiast umowa odpowiadająca sekurytyzacji może dotyczyć jedynie wierzytelności pieniężnych, w szczególności tzw. pul wierzytelności. Nie może dotyczyć innych przedmiotów lub wierzytelności niepieniężnych (przenoszonych samodzielnie).

Odmienny jest również cel umowy sprzedaży od celu umowy odpowiadającej sekurytyzacji. Celem sprzedaży jest, aby kupujący mógł stać się właścicielem rzeczy sprzedawanej, a sprzedawca uzyskał zapłatę ceny. W tym miejscu kończą się interesy stron umowy sprzedaży. Umowa odpowiadająca sekurytyzacji natomiast służy: (i) zarządzaniu ryzykiem inicjatora związanym z wierzytelnościami nią objętymi, w tym ryzykiem kredytowym, (ii) zarządzaniu płynnością inicjatora sekurytyzacji lub (iii) pozyskiwaniu przez niego kapitału. Interes gospodarczy nabywcy wierzytelności w ramach procesu odpowiadającego sekurytyzacji nie kończy się w momencie nabycia praw do wierzytelności, ale dopiero w momencie, gdy dane wierzytelności zostaną spłacone a pozyskane środki przeznaczone do wypłaty inwestorom lub sfinansowania kolejnej inwestycji. Istotą celu gospodarczego nabywcy wierzytelności w procesie odpowiadającym sekurytyzacji jest przejęcie ryzyka spłaty wierzytelności i umożliwienie przejęcia tego ryzyka inwestorom - ten cel gospodarczy trwa do momentu, w którym inwestorzy zostaną w pełni zaspokojeni. Dla nabywcy wierzytelności sama umowa przelewu jest tylko jednym z elementów w całym procesie, ważnym, ale nie jedynym konieczny, aby zrealizować cel gospodarczy.

Proces odpowiadający sekurytyzacji jest w swojej istocie złożony i skomplikowany i dotyczy przenoszenia wierzytelności lub ryzyka z nimi związanego, a - w drugim etapie - finansowaniem takiego przeniesienia (por. B. Bajor i in., Prawo bankowe. Komentarz do przepisów cywilnoprawnych, punkt 2 komentarza do art. 92(a) PrBank, WKP 2020). W doktrynie zwraca się uwagę, że jest on procesem, w którego ramach inwestorzy - poprzez nabywanie papierów wartościowych emitowanych przez podmiot emisyjny lub spółkę specjalnego przeznaczenia - przejmują na siebie ryzyko związane z przepływami pieniężnymi z tytułu wierzytelności objętych umową sekurytyzacji. Jest to kolejny element odróżniający od umowy sprzedaży, w której co do zasady są dwa podmioty zainteresowane - sprzedawca i kupujący ( umowa odpowiadająca sekurytyzacji jest z kolei jedynie środkiem prawnym pozwalającym inwestorom, za pośrednictwem spółki nabywającej wierzytelności, nabyć ekspozycję na ryzyko i korzyści z tych właśnie wierzytelności).

W tym kontekście, dokonując oceny Umowy, Wnioskodawca zwraca uwagę w szczególności na poniższe elementy:

 a) Umowa dotyczyła puli wierzytelności pieniężnych - Portfeli,

 b) Fundusz jest funduszem inwestycyjnym, którego cały majątek przynależy inwestorom - posiadaczom certyfikatów inwestycyjnych,

 c) funkcja funduszu inwestycyjnego polega na umożliwieniu inwestorom (posiadaczom certyfikatów inwestycyjnych będących papierami wartościowymi) nabycia ekspozycji na ryzyko oraz korzyści, które przynoszą aktywa nabywane przez Fundusz,

 d) nabycie tego ryzyka oraz korzyści przejawiają się w powiązaniu wartości certyfikatów inwestycyjnych bezpośrednio z wartością aktywów netto funduszu inwestycyjnego,

 e) Bank - poprzez zawarcie ocenianej Umowy - dokonał zamiany niepłynnych aktywów na środki finansowe.

Analogiczne elementy będą właściwe dla Umów Przyszłych zawieranych przez Fundusz (z zastrzeżeniem przedstawionych w opisie zdarzenia przyszłego odrębności, w szczególności polegających na tym, że inicjatorem transakcji może być podmiot inny niż bank).

Powyższe elementy dobitnie świadczą o odmienności Umowy oraz planowanych Umów Przyszłych od umowy sprzedaży, które to umowy (Umowa i planowane Umowy Przyszłe) powinny być traktowana jako przykład transakcji, w której ryzyko związane z wierzytelnościami przenoszone jest z inicjatora (w przypadku Umowy - Banku) na rzecz podmiotu emisyjnego (funduszu inwestycyjnego - Wnioskodawcy), a pośrednio na inwestorów - posiadaczy certyfikatów inwestycyjnych wyemitowanych przez Fundusz. W ten sposób dochodzi do zarządzenia ryzykiem kredytowym oraz płynnością inicjatora (w przypadku Umowy - Banku), który pozbywa się ryzyka i obciążających jego bilans wierzytelności w zamian za środki pieniężne służące finansowaniu jego działalności. Jednocześnie mamy do czynienia z inwestowaniem środków posiadaczy certyfikatów inwestycyjnych w pulę wierzytelności w ten sposób, że inwestorzy finansują Fundusz, a ten nabywa prawo do wierzytelności od inicjatora (w przypadku Umowy - Banku).

Zadaniem funduszu inwestycyjnego jest zapewnienie inicjatorowi finansowania przed momentem wpływu spłat wierzytelności (czyli spłat pożyczek wynikających z zawartych umów pożyczek bądź innych umów dotyczących np. dostarczania mediów lub usług telekomunikacyjnych - charakter umowy będącej podstawą dla przenoszonych wierzytelności jest tutaj drugorzędny). W rozważanym stanie faktycznym finansowanie to zostało zapewnione Bankowi, a w zdarzeniu przyszłym będzie zapewniane również innym inicjatorom, poprzez odpłatne nabycie wierzytelności przez Fundusz i zostało sfinansowane ze środków przekazanych Funduszowi przez posiadaczy certyfikatów inwestycyjnych. Procedura ta pozwala na zrefinansowanie wierzytelności i uwolnienie środków finansowych zaangażowanych przez inicjatora.

Zarówno cel umowy przelewu wierzytelności, jak i struktura transakcji z wykorzystaniem podmiotu emisyjnego w formie funduszu inwestycyjnego wskazują, że nie mamy do czynienia z umową sprzedaży praw. Umowa przelewu wierzytelności w tym układzie jest jedynie prawnym i technicznym narzędziem służącym do tego, żeby wierzytelności wyszły z majątku inicjatora (w przypadku Umowy - Banku) i weszły do majątku Funduszu.

Mając na uwadze powyższe, Umowa stanowi a Umowy Przyszłe będą stanowić umowy inne niż umowy sprzedaży.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Przepis art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 170 ze zm.) zawiera zamknięty katalog czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy:

Stosownie do art. 1 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych:

W myśl natomiast art. 1 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy:

Na podstawie powyższych przepisów należy stwierdzić, że ustawodawca wprowadził zasadę enumeratywnego określenia czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Szczegółowe określenie zakresu przedmiotowego ma określone konsekwencje. Ustawodawca, wprowadzając w ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych zamknięty katalog czynności podlegających opodatkowaniu, wyłączył od opodatkowania inne podobne, które nie zostały wyraźnie wskazane w przepisie. Innymi słowy, opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych podlegają tylko czynności ściśle określone w katalogu art. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

Instytucję przelewu (cesji) wierzytelności regulują przepisy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1610 ze zm.).

Zgodnie z art. 509 § 1 ww. ustawy:

Natomiast w myśl art. 510 § 1 Kodeksu cywilnego:

Z powyższego przepisu wynika, że przelew wierzytelności może odbywać się na podstawie umowy sprzedaży, zamiany, darowizny lub innej umowy zobowiązującej do przeniesienia wierzytelności, a zatem umowa taka może należeć do kategorii umów, które podlegają podatkowi od czynności cywilnoprawnych.

Na skutek cesji wierzytelności zmienia się podmiot po stronie wierzyciela, natomiast przedmiot zobowiązania pozostaje ten sam. Jeżeli więc umowa cesji przyjęłaby postać którejkolwiek z umów wskazanych w ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych to spowoduje obowiązek zapłaty tego podatku.

Zatem mając na uwadze dotychczas przytoczone przepisy (w tym dopuszczalne formy jakie może przyjąć czynność cesji wierzytelności) stwierdzić należy, że cesja wierzytelności podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych, o ile przyjmie postać którejkolwiek z czynności wymienionych w art. 1 ust. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

W świetle przepisów ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych nie ma zatem znaczenia, że przelew wierzytelności nastąpi w wykonaniu umowy sekurytyzacji jako jeden z jej elementów. Istotne jest to, czy przelew wierzytelności nastąpi na podstawie umowy, która wymieniona jest w art. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, co przesądza o opodatkowaniu tym podatkiem.

Zatem – wbrew Państwa twierdzeniu – niezależnie od faktu, czy dana transakcja (umowa przelewu wierzytelności) będzie dokonywana w ramach procesu sekurytyzacji, to jeżeli konkretna transakcja przybierze postać czynności znajdującej się w zamkniętym katalogu art. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, będzie ona podlegała opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego wynika, że 10 marca 2023 r. zawarliście Państwo z Y S.A. („Bank” lub „Inicjator”) („Strony”) umowę pt. Umowa przelewu wierzytelności w ramach transakcji sekurytyzacji („Umowa”).

W oparciu o postanowienia Umowy Strony zobowiązały się, że (z zastrzeżeniem szczególnych postanowień Umowy oraz bezwzględnie obowiązujących przepisów dotyczących przenoszenia wierzytelności zabezpieczonych hipoteką) Bank przeleje na Fundusz wierzytelności wchodzące w skład portfeli („Wierzytelność” lub „Wierzytelności”), gdzie portfele oznaczają wszystkie Wierzytelności Banku wobec dłużników (oznaczających każdego dłużnika Banku z tytułu Wierzytelności lub dłużników, którzy ustanowili zabezpieczenia rzeczowe lub osobiste dla tych Wierzytelności, ich spadkobierców, osoby zobowiązane in solidum do spłaty zobowiązania o zwrot nienależnego świadczenia lub naprawienie szkody z umów i innych czynności prawnych - „Dłużnik” lub „Dłużnicy”) zakwalifikowane w ramach Portfela I (wierzytelności hipoteczne zabezpieczone), Portfela II (wierzytelności hipoteczne niezabezpieczone), Portfela III (wierzytelności niehipoteczne) („Portfel” lub „Portfele”), według stanu na określoną datę („Data Graniczna”).

Nabyli Państwo Wierzytelności od Banku na zasadach i warunkach określonych w Umowie oraz w przepisach ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny, w szczególności art. 509 Kodeksu cywilnego. W przyszłości będą Państwo zawierali kolejne umowy w oparciu o art. 509 § 1 Kodeksu cywilnego (a także przy zastosowaniu przepisów szczególnych dotyczących Funduszu jako funduszu wierzytelności) polegające na przeniesieniu na Fundusz jednej lub wielu wierzytelności przez jej/ich właściciela (inicjatora) („Umowy Przyszłe”). Uznają Państwo Umowę oraz Umowy Przyszłe jako umowy przenoszące pule wierzytelności (odpowiadające umowom o sekurytyzację, do której wprost nawiązywały przepisy art. 92a Prawa bankowego oraz art. 183 ustawy o fizafi w brzmieniu obowiązującym do 28 września 2023 r.) w szczególności umowy niestanowiące umów sprzedaży.

A zatem, jeżeli w istocie podstawą nabycia wierzytelności jest/będzie wyłącznie Umowa przelewu wierzytelności w ramach transakcji sekurytyzacji, którą Państwo zawarli oraz umowy odpowiadające umowom sekurytyzacji, które zamierzają Państwo zawrzeć w przyszłości i przelewy wierzytelności nie przybrały/nie przybiorą postaci którejkolwiek z czynności wymienionych w art. 1 ust. 1 ustawy, a w szczególności umowy sprzedaży, to przelewy wierzytelności nie podlegają/nie będą podlegały opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

W świetle powyższych wyjaśnień Państwa stanowisko, zgodnie z którym Umowa oraz Umowy Przyszłe nie podlegała/nie będą podlegały opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych, należy uznać za prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia oraz zdarzenia przyszłego, które Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

- Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego i zastosują się Państwo do interpretacji.

- Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

- Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (...). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1634 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

- w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

- w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.).