Interpretacja indywidualna z dnia 17 stycznia 2024 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0115-KDIT2.4011.543.2023.2.ŁS

Możliwości zastosowania zwolnienia z opodatkowania w związku z ugodą zawartą w procesie cywilnym.

Interpretacja indywidualna

 – stanowisko nieprawidłowe

Szanowny Panie,

stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego jest nieprawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

10 listopada 2023 r. wpłynął Pana wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy możliwości zastosowania zwolnienia z opodatkowania. Uzupełnił go Pan – na wezwanie organu – pismem z 29 grudnia 2023 r. (wpływ). Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

(...) sierpnia 2020 r. zawarł Pan z Deweloperem w formie aktu notarialnego przedwstępną umowę sprzedaży lokalu, w której Deweloper zobowiązał się wydać lokal do (...) września 2021 r., a do (...) grudnia 2021 r. zawrzeć ostatecznie umowę sprzedaży w formie aktu notarialnego przenoszącą własność ww. lokalu.

Pomimo kierowanych wezwań i prowadzonej korespondencji (brak woli współpracy ze strony Dewelopera) w sprawie nie udało się ustalić konkretnego terminu wydania lokalu i przeniesienia własności, jak również uzyskania odszkodowania za opóźnienie, bowiem zastrzeżone terminy nie zostały dochowane przez Dewelopera.

Wobec powyższego, pozwem z (...) maja 2022 r. wytoczył Pan powództwo przeciwko Deweloperowi o zapłatę odszkodowania za nienależyte wykonanie umowy, tj. opóźnienie, brak wydania i przeniesienia własności lokalu w pierwotnie zastrzeżonym w umowie przedwstępnej terminie, domagając się by Sąd zasądził kwotę ok. (...) zł.

Pozwany Deweloper odebrał pozew (...) lipca 2022 r. (data zawiśnięcia sprawy przed Sądem), natomiast kilka dni później, działając w jego imieniu radca prawny A. A skontaktował się z Panem telefonicznie proponując ugodę, pod warunkiem cofnięcia pozwu przed upływem terminu do udzielenia przez Dewelopera odpowiedzi na pozew wskazując, iż odzyska Pan dotychczas poniesione koszty sądowe.

Ostatecznie doszło do ugodzenia się i zawarcia (...) lipca 2022 r. ugody.

Deweloper przelał kwotę (...) zł tytułem odszkodowania za opóźnienie, brak wydania i przeniesienia własności lokalu w pierwotnie zastrzeżonym w umowie przedwstępnej terminie.

Odpis zawartej ugody przesłała Pan do Sądu wraz z oświadczeniem o cofnięciu pozwu wobec braku celowości prowadzenia procesu. Sąd następnie (...) lipca2022 r. umorzył postępowanie w sprawie.

Deweloper wygenerował PIT-11 wskazując kwotę (...) zł (stosownie do art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

Uzupełnienie stanu faktycznego

W odpowiedzi na pytanie organu czy postępowanie – w sprawie o odszkodowanie za nienależyte wykonanie umowy, tj. opóźnienie, brak wydania i przeniesienia własności lokalu w pierwotnie zastrzeżonym w umowie przedwstępnej terminie – zakończyło się zawarciem ugody sądowej, której procesowym skutkiem było umorzenie postępowania na mocy art. 355 ustawy z 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego – jeśli tak, to należało wskazać kiedy uprawomocniło się to postanowienie, wskazuje Pan na treść przepisu art. 355 ustawy z 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego, zgodnie z którym: „Sąd umorzy postępowanie, jeżeli powód ze skutkiem prawnym cofnął pozew, strony zawarły ugodę lub została zatwierdzona ugoda zawarta przed mediatorem albo z innych przyczyn wydanie wyroku stało się zbędne lub niedopuszczalne.”

Wyjaśnia Pan także, że po przesłaniu odpisu ugody i cofnięcia pozwu postanowienie Sądu Rejonowego dla X – (...) z (...) lipca 2022 r. (sygn. akt (...)) w przedmiocie umorzenia postępowania w sprawie uprawomocniło się (...) sierpnia 2022 r., wskazując również, że warunkiem podpisania ugody było cofnięcie pozwu.

Wysokość odszkodowania wynikała ze sformułowanego pozwu (sygn. akt (...)), w oparciu o który strony zawarły ugodę, a ustalona kwota stanowiła efekt dokonanych uzgodnień w oparciu o wzajemne ustępstwa (z blisko (...) zł + zwrot kosztów postępowania Strony ugodziły się na kwotę (...) zł).

W odpowiedzi na pytanie organu dotyczące tego czy wysokość lub zasady ustalania przyznanego świadczenia wynikały wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw lub aktów administracyjnych wydanych na podstawie tych przepisów, czy też wprost z postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 ustawy z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy wyjaśnił Pan, że: „według Pana najlepszej wiedzy – brak zastosowania w niniejszej sprawie.”

Ponadto, wskazał Pan także, że nie prowadzi Pan działalności gospodarczej. Z treści zawartej ugody wynika, iż wyczerpuje ona wszelkie roszczenia wzajemne objęte postępowaniem sądowym (sygn. akt (...)).

Pytanie

Czy powyższa ugoda zawarta w procesie cywilnym opiewająca na kwotę (...) zł korzysta ze zwolnienia przedmiotowego stosownie do art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych?

Pana stanowisko w sprawie

Pana zdaniem, ugoda z (...) lipca 2022 r. zawarta w trakcie trwania procesu przed Sądem, a więc będąca ugodą sądową znajdującą się także w aktach sprawy zakończyła spór, w którym Strony czyniąc sobie wzajemne ustępstwa doszły do porozumienia.

Gwarancją tego, że art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie będzie wykorzystywany nie tyle do unikania opodatkowania, co do uchylania się od opodatkowania poprzez dokonywanie czynności pozornych (nadawanie zapłacie „szat” odszkodowania lub zadośćuczynienia) jest uzależnienie zwolnienia podatkowego od przyznania odszkodowania w wyroku lub ugodzie sądowej.

W ten sposób, sąd powszechny orzekając o odszkodowaniu jest gwarantem tego, że przyznana powodowi kwota w istocie ma taki właśnie charakter (rzeczywiście jest odszkodowaniem) – vide wyrok WSA w Gliwicach z 12 listopada 2020 r., I SA/Gl 1160/20, LEX.

Wobec powyższego – Pana zdaniem – nie ciąży na Panu obowiązek podatkowy uiszczenia należności publicznej (podatku) od kwoty (...) zł.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku, jest nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2647 ze zm.):

Na mocy art. 10 ust. 1 pkt 9 tej ustawy źródłami przychodów są inne źródła.

Stosownie do art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

W myśl art. 20 ust. 1 ww. ustawy:

Sformułowanie „w szczególności” dowodzi, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy. O przychodzie podatkowym z innych źródeł należy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.

Odszkodowania stanowią, co do zasady, przychód w rozumieniu cytowanego wyżej art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Nie oznacza to jednak, że wszystkie odszkodowania podlegają opodatkowaniu. Niektóre z nich, wymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych, określonym w art. 21 ust. 1 cyt. ustawy, korzystają ze zwolnienia od podatku. Jednakże należy podkreślić, że korzystanie z każdej preferencji podatkowej, w tym zwolnienia od podatku, jest możliwe wyłącznie w sytuacji, gdy spełnione są wszelkie przesłanki określone w przepisie stanowiącym podstawę prawną danej preferencji.

I tak, stosownie do art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Natomiast w przypadku, gdy wysokość lub zasady ustalania odszkodowania lub zadośćuczynienia nie wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw lub aktów administracyjnych wydanych na podstawie tych przepisów, oraz gdy wysokość lub zasady ustalania odszkodowania lub zadośćuczynienia nie wynikają wprost z postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 ustawy Kodeks pracy, a podstawą ich otrzymania jest wyrok lub ugoda sądowa, wówczas odszkodowanie takie korzysta ze zwolnienia od podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy, z wyjątkiem odszkodowań w tym przepisie wymienionych.

Zgodnie bowiem z art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Zatem wskazać należy, że ww. zwolnienie przedmiotowe obejmuje swym zakresem odszkodowania lub zadośćuczynienia przyznane na podstawie wyroku lub ugody sądowej, których wysokość lub zasady ustalania nie wynikają wprost z regulacji wskazanych w art. 21 ust. 1 pkt 3 komentowanej ustawy. Przy czym ze zwolnienia o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wyłączone są świadczenia otrzymane w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą oraz świadczenia dotyczące korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Warunkiem wystarczającym do powstania obowiązku podatkowego na zasadach przewidzianych w podatku dochodowym będzie więc niezrealizowanie choćby jednej ze wskazanych powyżej przesłanek.

W świetle powyższych przepisów w przypadku gdy podstawą przyznania odszkodowania jest zawarta ugoda, inna niż ugoda sądowa, wówczas takie świadczenie nie podlega zwolnieniu określonemu w art. 21 ust. 1 pkt 3 oraz art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Z treści wniosku wynika, że (...) sierpnia 2020 r. zawarł Pan z Deweloperem w formie aktu notarialnego przedwstępną umowę sprzedaży lokalu, w której Deweloper zobowiązał się wydać lokal do (...) września 2021 r., a do (...) grudnia 2021 r. zawrzeć ostatecznie umowę sprzedaży w formie aktu notarialnego przenoszącą własność ww. lokalu. Pomimo kierowanych wezwań i prowadzonej korespondencji (brak woli współpracy ze strony Dewelopera) w sprawie nie udało się ustalić konkretnego terminu wydania lokalu i przeniesienia własności, jak również uzyskania odszkodowania za opóźnienie, bowiem zastrzeżone terminy nie zostały dochowane przez Dewelopera. (...) maja 2022 r. wytoczył Pan powództwo przeciwko Deweloperowi o zapłatę odszkodowania za nienależyte wykonanie umowy, tj. opóźnienie, brak wydania i przeniesienia własności lokalu w pierwotnie zastrzeżonym w umowie przedwstępnej terminie, domagając się by Sąd zasądził kwotę ok. (...) zł. Pozwany Deweloper odebrał pozew (...) lipca 2022 r. (data zawiśnięcia sprawy przed Sądem), natomiast kilka dni później, działając w jego imieniu radca prawny skontaktował się z Panem telefonicznie proponując ugodę, pod warunkiem cofnięcia pozwu przed upływem terminu do udzielenia przez Dewelopera odpowiedzi na pozew wskazując, iż odzyska Pan dotychczas poniesione koszty sądowe. Ostatecznie doszło do ugodzenia się i zawarcia (...) lipca 2022 r. ugody. Deweloper przelał kwotę (...) zł tytułem odszkodowania za opóźnienie, brak wydania i przeniesienia własności lokalu w pierwotnie zastrzeżonym w umowie przedwstępnej terminie. Odpis zawartej ugody przesłał Pan do Sądu wraz z oświadczeniem o cofnięciu pozwu wobec braku celowości prowadzenia procesu. Sąd następnie (...) lipca2022 r. umorzył postępowanie w sprawie. Wyjaśnia Pan także, że po przesłaniu odpisu ugody i cofnięcia pozwu postanowienie Sądu Rejonowego dla X – (...) z (...) lipca2022 r. (sygn. akt (...)) w przedmiocie umorzenia postępowania w sprawie uprawomocniło się (...) sierpnia 2022 r., wskazując również, że warunkiem podpisania ugody było cofnięcie pozwu. Wysokość odszkodowania wynikała ze sformułowanego pozwu (sygn. akt (...)), w oparciu o który strony zawarły ugodę, a ustalona kwota stanowiła efekt dokonanych uzgodnień w oparciu o wzajemne ustępstwa (z blisko (...) zł + zwrot kosztów postępowania Strony ugodziły się na kwotę (...) zł). Ponadto, wskazał Pan także, że nie prowadzi Pan działalności gospodarczej. Z treści zawartej ugody wynika, iż wyczerpuje ona wszelkie roszczenia wzajemne objęte postępowaniem sądowym (sygn. akt (...)).

Obowiązek dążenia przez Sąd orzekający do ugodowego załatwiania spraw cywilnych nałożony został w przepisie ogólnym ustawy z 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (t .j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1550 ze zm.). Zgodnie z art. 10 ustawy Kodeks postępowania cywilnego:

W myśl zaś art. 355 Kodeksu postępowania cywilnego:

Z kolei art. 203 ww. Kodeksu stanowi, że:

Zgodnie zaś z art. 223 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego:

Z analizy ww. przepisów wynika, że umorzenie postępowania stanowi jedną z form pozamerytorycznego zakończenia procesu cywilnego. Przy czym do umorzenia postępowania dochodzi m. in. gdy powód cofnął ze skutkiem prawnym pozew albo jeżeli strony zawrą ugodę sądową ze skutkiem prawnym. W sprawach, w których zawarcie ugody jest dopuszczalne, sąd powinien w każdym stanie postępowania dążyć do ich ugodowego załatwienia. Strony mogą zawrzeć ugodę w każdym stadium postępowania, tj. przed sądem pierwszej instancji, w postępowaniu apelacyjnym oraz w postępowaniu kasacyjnym. Osnowa takiej ugody – jak wskazuje art. 223 ww. Kodeksu – musi być wciągnięta do protokołu rozprawy albo być zamieszczona w odrębnym dokumencie stanowiącym część tego protokołu. Protokół rozprawy jest sporządzany pod kierunkiem przewodniczącego i powinien on dbać o właściwą redakcję osnowy ugody, tzn. o precyzyjne sformułowanie dyspozycji stron. Ponadto musi on zadbać o stwierdzenie osnowy ugody podpisami stron. Co do zasady, sąd pozostaje związany zawartą przez strony ugodą. Bada jednak, czy ugoda taka nie jest sprzeczna z prawem, z zasadami współżycia społecznego lub czy nie zmierza do obejścia prawa. Skuteczne zawarcie ugody sądowej skutkuje umorzeniem postępowania bowiem dalsze jego prowadzenie jest zbędne. (zob. komentarze do art. 355 Kodeksu postępowania cywilnego, KPC Zieliński 2024, wyd. 12/ Zieliński/Flaga-Gieruszyńska, publ. Legalis, oraz do art. 223 KPC red. Marszałkowska-Krześ/Gil 2023, wyd. 33/E. Rudkowska-Ząbczyk, publ. Legalis , a także KPC T. IA red. Góra-Błaszczykowska 2020, wyd. 3/Cieślak, publ. Legalis).

Skoro w opisie zdarzenia wskazał Pan, że odpis zawartej ugody przesłał Pan do Sądu wraz z oświadczeniem o cofnięciu pozwu wobec braku celowości prowadzenia procesu oraz, że warunkiem podpisania ugody było cofnięcie pozwu – to stwierdzić należy, że podstawą zakończenia (umorzenia) postępowania przed Sądem było cofnięcie przez Pana pozwu, a nie podpisanie ugody między stronami.

Zatem w rozpatrywanej sprawie źródłem wypłaty odszkodowania nie była ugoda sądowa w rozumieniu przepisów Kodeksu postępowania cywilnego, lecz zawarta ugoda pozasądowa. Gdyby zawarł Pan ugodę sądową to osnowa takiej ugody byłaby wciągnięta do protokołu rozprawy albo zamieszczona w odrębnym dokumencie stanowiącym część tego protokołu. Ponadto, Sąd umorzyłby postępowanie skutkiem zawarcia ugody, a nie cofnięcia pozwu.

Wobec tego podstawą przyznania Panu opisywanego świadczenia była zawarta ugoda inna niż ugoda sądowa, a zatem ww. świadczenie nie podlega zwolnieniu, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Nie spełniona została bowiem podstawowa przesłanka warunkująca możliwość skorzystania z ww. zwolnienia.

W konsekwencji otrzymane przez Pana świadczenie stanowi dla Pana przychód z innych źródeł, o którym mowa w art. 20 ust. 1 w związku z art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, który to przychód nie korzysta ze zwolnienia od podatku uregulowanego w art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a więc podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pan przedstawił i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

W odniesieniu do powołanego przez Pana orzeczenia sądowego, stwierdzić należy, że zapadło ono w indywidualnej sprawie i nie ma zastosowania, ani konsekwencji wiążących w odniesieniu do żadnego innego zaistniałego stanu faktycznego, czy też zdarzenia przyszłego.

W związku z załączeniem do wniosku dokumentów wskazuje się, że wydając interpretacje w trybie art. 14b Ordynacji podatkowej Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej nie przeprowadza postępowania dowodowego, w związku z czym nie jest obowiązany ani uprawniony do oceny załączonych dokumentów; jest związany wyłącznie opisem stanu faktycznego przedstawionym przez wnioskodawcę i jego stanowiskiem.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

•Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa. Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pana sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pan do interpretacji.

•Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

•Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2023 r. poz. 1634; dalej jako „PPSA”.

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

•w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

•w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa.