Interpretacja indywidualna z dnia 4 stycznia 2024 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0111-KDIB2-2.4015.137.2023.1.DR

W zakresie skutków podatkowych nieodpłatnego działu spadku.

Interpretacja indywidualna  – stanowisko prawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku od spadków i darowizn jest prawidłowe.

Zakres wniosku wspólnego o wydanie interpretacji indywidualnej

3 listopada 2023 r. wpłynął Państwa wniosek wspólny z 27 października 2023 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy m.in. podatku od spadków i darowizn w zakresie skutków podatkowych nieodpłatnego działu spadku.

Treść wniosku wspólnego jest następująca:

Zainteresowani, którzy wystąpili z wnioskiem

1. Zainteresowana będąca stroną postępowania:

A.G.

(…);

2. Zainteresowana niebędąca stroną postępowania:

U. K.

(…);

3. Zainteresowana niebędąca stroną postępowania:

A. K.

(…);

Opis zdarzenia przyszłego

Wnioskodawczyni (Zainteresowana będąca stroną postępowania) jest jednym ze spadkobierców po ojcu, zmarłym w roku 2023.

Scheda spadkowa jest dziedziczona przez spadkobierców w ramach dziedziczenia ustawowego. Spadkobiercami są poza Wnioskodawczynią, jej siostra i matka (Zainteresowane niebędące stroną postępowania). Spadkobiercy przyjęli spadek przed notariuszem i planują dokonanie umownego działu spadku, również przed notariuszem.

Spadkodawca pozostawał w związku małżeńskim, przy czym pomiędzy małżonkami panował ustrój małżeńskiej wspólności majątkowej.

Scheda spadkowa obejmuje m.in. przedsiębiorstwo w ruchu, nieruchomość (dom) i szereg aktywów (ruchomości) o mniejszej wartości rynkowej.

Spadkodawca, pan A.K. prowadził w szczególności jednoosobową działalność gospodarczą pod firmą X, NIP (…) (obecnie „X w spadku”, dalej jako „Firma”). Przedmiotem działalności Firmy jest:

- doradztwo i obsługa w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy: szkolenia, uczestnictwo w zespołach powypadkowych, tworzenie dokumentów związanych z bhp: oceny ryzyka zawodowego, instrukcje bhp, reprezentacja w czasie kontroli pip i sanepid, realizacja decyzji pip i sanepid;

- rozliczanie czasu pracy kierowców;

- obsługa kadrowo-płacowa – przechowywanie i prowadzenie akt osobowych pracowników, naliczanie list płac, deklaracji ZUS, PIT itp., prowadzenie ewidencji czasu pracy pracowników;

- opracowywanie dokumentacji związanej z ochroną danych osobowych, pełnienie funkcji inspektora ochrony danych osobowych;

- sprawozdawczość z zakresu ochrony środowiska.

Zgodnie z wpisem do CEIDG: przeważająca działalność gospodarcza (kod PKD) 70.22.Z Pozostałe doradztwo w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej i zarządzania. Wykonywana działalność gospodarcza (kody PKD):

- 69.20.Z Działalność rachunkowo-księgowa; doradztwo podatkowe

- 70.22.Z Pozostałe doradztwo w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej i zarządzania,

- 71.20.8 Pozostałe badania i analizy techniczne,

- 74.90.Z Pozostała działalność profesjonalna, naukowa i techniczna, gdzie indziej niesklasyfikowana, 82.99.Z Pozostała działalność wspomagająca prowadzenie działalności gospodarczej, gdzie indziej niesklasyfikowana,

- 85.59.B Pozostałe pozaszkolne formy edukacji, gdzie indziej niesklasyfikowane.

Aktywa Firmy obejmują pomieszczenia biurowe – na działce, której właścicielami byli rodzice Wnioskodawczyni, stoi dom jednorodzinny oraz zabudowania biurowo-garażowe, częściowo wykorzystywane przez Firmę. Ponadto Firma posiada 5 samochodów osobowych, różnego standardu i w różnym wieku (od około 1 roku do 10 lat), kilka komputerów stacjonarnych, laptopy, wyposażenie biura.

Zobowiązania obejmują m.in. kredyt na 3 samochody osobowe. Zobowiązania podatkowe i inne publicznoprawne regulowane są na bieżąco. Obecnie Firma zatrudnia 6 osób, w tym Wnioskodawczynię, która jednocześnie jest zarządcą sukcesyjnym.

Zarząd sukcesyjny został ustanowiony za życia Spadkodawcy; zgodnie z postanowieniami, Wnioskodawczyni (A.G.) została zarządcą. Firma działa cały czas tak samo, tj. prowadzi działalność w tym samym zakresie, realizując zobowiązania względem Klientów. Przedsiębiorstwo jest generalnie w dobrej sytuacji finansowej i jest zyskowne.

Spadkobiercy ustalili wewnętrznie, że Firmę (jej aktywa i pasywa) ma przejąć w całości Wnioskodawczyni, która chce kontynuować działalność gospodarczą. Matka Wnioskodawczyni otrzyma dom jednorodzinny (nieruchomość) i ewentualnie inne aktywa niezwiązane z działalnością gospodarczą Firmy. Natomiast siostra Wnioskodawczyni otrzyma jeden, wybrany przez nią, samochód osobowy będący w posiadaniu Firmy.

Umowny dział spadku nastąpi podczas obowiązywania zarządu sukcesyjnego, w okresie najbliższych kilku – kilkunastu miesięcy.

Z powyższego opisu wynika zatem, że elementem zdarzenia przyszłego jest okoliczność, że umowny dział spadku pomiędzy Spadkobiercami nastąpi w sposób „nieproporcjonalny” w stosunku do udziału każdego ze spadkobierców w schedzie spadkowej, wynikającego z reżimu dziedziczenia ustawowego. Szacunkowa wartość rynkowa nieruchomości (przewidzianej wyłącznie dla matki) i Firmy (przewidzianej wyłącznie dla Wnioskodawczyni) jest wyższa niż szacunkowa wartość pojazdu przewidzianego dla siostry Wnioskodawczyni.

Pytanie

Czy powyższy „nieproporcjonalny” dział spadku bez nałożenia obowiązku spłat i dopłat pomiędzy spadkobiercami będzie niósł dla Spadkobierców konsekwencje podatkowe ze strony podatku od spadków i darowizn w postaci obowiązku zapłaty podatku bądź obowiązku złożenia zgłoszenia w celu skorzystania z ewentualnego zwolnienia? (pytanie oznaczone we wniosku nr 1)

Państwa stanowisko w sprawie

Zdaniem Zainteresowanych, planowany przez Spadkobierców umowny dział spadku nie jest objęty podatkiem od spadków i darowizn, gdyż nie jest czynnością wskazaną w katalogu przedmiotu opodatkowania tą daniną, tj. art. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn (t.j. Dz.U. 2021 poz. 1043).

Zgodnie ze stanowiskiem Wnioskodawczyni dział spadku nie stanowi czynności podlegającej opodatkowaniu wskazanym podatkiem, ponieważ nie stanowi czynności wymienionej w art. 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn. Art. 1 ww. ustawy stanowi bowiem:

1. Podatkowi od spadków i darowizn, zwanemu dalej „podatkiem:, podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem:

1)dziedziczenia, zapisu zwykłego, dalszego zapisu, zapisu windykacyjnego, polecenia testamentowego;

2)darowizny, polecenia darczyńcy;

3)zasiedzenia;

4)nieodpłatnego zniesienia współwłasności;

5)zachowku, jeżeli uprawniony nie uzyskał go w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny lub w drodze dziedziczenia albo w postaci zapisu;

6)nieodpłatnej: renty, użytkowania oraz służebności.

2. Podatkowi podlega również nabycie praw do wkładu oszczędnościowego na podstawie dyspozycji wkładem na wypadek śmierci oraz nabycie jednostek uczestnictwa na podstawie dyspozycji uczestnika funduszu inwestycyjnego otwartego albo specjalistycznego funduszu inwestycyjnego otwartego na wypadek jego śmierci.

Katalog ten ma charakter zamknięty, zatem tylko czynności wprost w nim wskazane podlegają opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn. Dział spadku, jako czynność niewymieniona w art. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, nie podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn.

Wprawdzie podatkowi od spadków i darowizn podlega m.in. nieodpłatne zniesienie współwłasności dokonane poprzez przyznanie rzeczy jednemu ze współwłaścicieli, jednak jest to czynność odmienna na gruncie prawa cywilnego od umownego działu spadku.

W tym stanie rzeczy Spadkobiercy nie będą zobowiązani do składania zgłoszenia SD-Z2 z tytułu dokonanego umownego działu spadku.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1774 ze zm.):

Stosownie do art. 1 ust. 2 ww. ustawy:

Mając powyższe na uwadze stwierdzić należy, że katalog czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn, określony w art. 1 ust. 1 i 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn, jest katalogiem zamkniętym. Wobec tego wymienione w nim tytuły nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych stanowią jedyne przypadki podlegające opodatkowaniu tym podatkiem.

Ponieważ przepisy ww. ustawy nie definiują pojęć: „spadek” czy „dział spadku”, należy odwołać się do odpowiednich przepisów ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1610 ze zm.).

W myśl art. 922 § 1 ww. Kodeksu cywilnego:

Zgodnie z art. 924 Kodeksu cywilnego:

Stosownie do art. 925 Kodeksu cywilnego:

Zgodnie z art. 1035 cyt. ustawy:

W myśl art. 1037 § 1 Kodeksu cywilnego:

Zatem do momentu dokonania działu spadku, spadkobiercy są współwłaścicielami rzeczy i praw wchodzących w skład spadku.

Na podstawie art. 1038 § 1 i 2 ww. Kodeksu:

Dział spadku jest zatem instytucją odrębną od dziedziczenia (nabycia spadku), którego mogą ale nie muszą dokonać spadkobiercy po nabyciu spadku.

Jak już wskazano powyżej, katalog czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn określony w art. 1 ust. 1 i 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn jest katalogiem zamkniętym. Wobec tego jedynie wymienione w nim tytuły nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych stanowią przypadki podlegające opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn. Tym samym nabycie tytułem działu spadku (bez względu na to czy wiąże się ze spłatą czy też dokonywany jest nieodpłatnie) nie podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn.

Z przedstawionego we wniosku zdarzenia przyszłego wynika, że w ramach dziedziczenia ustawowego spadkobiercami po ojcu zmarłym w 2023 r. są, poza Zainteresowaną będącą stroną postępowania, jej siostra i matka (Zainteresowane niebędące stroną postępowania). Spadkobiercy przyjęli spadek przed notariuszem i planują dokonanie umownego działu spadku, również przed notariuszem. Scheda spadkowa obejmuje m.in. przedsiębiorstwo  w ruchu, nieruchomość (dom) i szereg aktywów (ruchomości) o mniejszej wartości rynkowej. Spadkobiercy ustalili wewnętrznie, że Firmę (jej aktywa i pasywa) ma przejąć w całości Wnioskodawczyni, która chce kontynuować działalność gospodarczą. Matka Wnioskodawczyni otrzyma dom jednorodzinny (nieruchomość) i ewentualnie inne aktywa niezwiązane z działalnością gospodarczą Firmy. Natomiast siostra Wnioskodawczyni otrzyma jeden, wybrany przez nią, samochód osobowy będący w posiadaniu Firmy. Dział spadku nastąpi bez nałożenia obowiązku spłat i dopłat.

Skoro planowany podział majątku nastąpi na podstawie działu spadku, to nabycie tym tytułem, czyli tytułem czynności niewymienionej w zamkniętym katalogu określonym w art. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, nie będzie podlegać w ogóle regulacjom ustawy o podatku od spadków i darowizn. Tym samym z tytułu ww. nabycia po stronie Zainteresowanych nie powstanie obowiązek podatkowy w podatku od spadków i darowizn. Zainteresowani nie będą mieli również obowiązku złożenia zgłoszenia w celu skorzystania ze zwolnienia podatkowego.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Zaznacza się, że przedmiotem niniejszej interpretacji jest ocena Państwa stanowiska tylko w zakresie podatku od spadków i darowizn. W pozostałym zakresie wniosku, dotyczącym podatku dochodowego od osób fizycznych oraz podatku od czynności cywilnoprawnych, zostaną wydane odrębne rozstrzygnięcia.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

- Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem zdarzenia przyszłego. Z funkcji ochronnej będą mogli skorzystać Ci z Państwa, którzy zastosują się do interpretacji.

- Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację przez Zainteresowanego, który jest stroną postępowania

Pani A.G. (Zainteresowana będąca stroną postępowania – art. 14r § 2 Ordynacji podatkowej) ma prawo wnieść skargę na tę interpretację indywidualną do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (…). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1634 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

- w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

- w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a, art. 14b § 1 i art. 14r ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383).