Interpretacja indywidualna z dnia 4 stycznia 2024 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0113-KDIPT2-2.4011.689.2023.2.MK

Skutki podatkowe zwrotu nienależnie pobranych środków.

Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe

Szanowny Panie,

stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

28 września 2023 r. wpłynął Pana wniosek z 26 września 2023 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania kwoty zwróconej przez bank na podstawie ugody. Uzupełnił go Pan – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 28 listopada 2023 r. (wpływ 29 listopada 2023 r.). Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

W dniu 14 listopada 2006 r. wspólnie z żoną … (miejsce zamieszkania: …, ul. …) Wnioskodawca zawarł umowę kredytową nr … z bankiem … Spółka Akcyjna (od … r. bank zmienił nazwę na …) z siedzibą w …, …, na zakup mieszkania. Była to wyłącznie jedyna Małżonków inwestycja, która została zabezpieczona w postaci hipoteki ustanowionej na nieruchomości. Bank udzielił Małżonkom kredytu hipotecznego w kwocie 135 000 zł (sto trzydzieści pięć tysięcy złotych) na 240 miesięcy.

W dniu 3 marca 2008 r. kredyt ten został przewalutowany na franki szwajcarskie – aneks nr … do umowy kredytu nr … . Kwota salda kredytu wynosiła 126 000 zł (sto dwadzieścia sześć tysięcy złotych) i została przeliczona przez bank na walutę obcą – franka szwajcarskiego, zgodnie z jego kursem obowiązującym w tabeli kursów walut … . Kredyt ten został spłacony w całości w 2018 r.

W związku z korzystnym wyrokiem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 15 czerwca 2023 r. dotyczącym kredytów walutowych, w dniu 16 sierpnia 2023 r. Wnioskodawca zwrócił się do Banku … o ugodę w sprawie Jego kredytu walutowego, motywując, że Jego walutowa umowa kredytowa zawierała klauzule abuzywne skutkujące nieważnością całej umowy kredytowej. Bank … pozytywnie ustosunkował się do propozycji Wnioskodawcy i w dniu 20 września 2023 r. została zawarta ugoda, w której Bank zobowiązał się do zwrócenia Mu nadpłaconej kwoty kredytu w wysokości 50 000 zł (pięćdziesiąt tysięcy złotych), jednocześnie informując, że zwrot ten może być traktowany jako przychód i może podlegać opodatkowaniu i Bank wypełni obowiązek informacyjny i sporządzi PIT-11.

Wnioskodawca nie zgadza się z taką interpretacją Banku … i pomimo powoływania się przez Wnioskodawcę na ustawę o podatku dochodowym od osób fizycznych: art. 21, art. 11; rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego oraz na rozmowę telefoniczną z pracownikiem z dnia 12 września 2023 r., gdzie na przedstawiony przez Wnioskodawcę problem otrzymał odpowiedź, która wyjaśniała, że bank nie powinien wystawiać dokumentu PIT-11, a mianowicie: „Nie dochodzi do zwiększenia majątku kredytobiorcy, a jedynie do odzyskania części majątku, który wcześniej posiadał. Zwrot nie powoduje powstania przychodu, o którym mowa w art. 11 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych”. Pomimo racji Wnioskodawcy, pracownica Banku … oświadczyła, że Bank nie zmieni swojego zdania dotyczącego wypełnienia PIT-11, i jeżeli Wnioskodawca chce, to może zwrócić się do Krajowej Informacji Skarbowej o wydanie indywidualnej interpretacji w sprawie.

W uzupełnieniu wniosku Wnioskodawca dodał, że kredyt mieszkaniowy, zgodnie z umową zawartą w dniu 14 listopada 2006 r., zaciągnął wspólnie z żoną i wspólnie solidarnie odpowiadali za spłatę kredytu w pełnej wysokości.

Celem zaciągnięcia kredytu hipotecznego, który został wpisany w umowie kredytowej zawartej w 2006 r. z bankiem, był zakup spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego położonego w …, ul. … . Cała kwota kredytu została wydatkowana na zakup tego lokalu mieszkalnego.

Kredyt zgodnie z umową kredytową z 14 listopada 2006 r. został zaciągnięty w złotówkach, a następnie aneksem z dnia 3 marca 2008 r. przewalutowany na CHF.

Kredyt zaciągnięty 14 listopada 2006 r. jest to kredyt mieszkaniowy zaciągnięty na cele mieszkaniowe, o których mowa w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2647 ze zm.).

Kredyt mieszkaniowy zaciągnięty w 2006 r. był na realizację jednej inwestycji mieszkaniowej.

Kredyt został zabezpieczony hipoteką na mieszkaniu spółdzielczo-własnościowym położonym: …, ul. … .

Mieszkanie, na które zaciągnięto 14 listopada 2006 r. kredyt mieszkaniowy zostało zakupione w dniu 15 listopada 2006 r., aktem notarialnym. Mieszkanie to miało status spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu.

Według oświadczenia Banku, ugoda została podpisana na podstawie przepisów Kodeksu cywilnego, np. art. 917 oraz art. 353 Kodeksu cywilnego. Strony zawartego porozumienia: …, … oraz … Bank.

Według oświadczenia, które Wnioskodawca otrzymał z Banku …, w Jego sprawie nie toczyło się postępowanie sądowe, w trakcie którego Sąd stwierdziłby, że Bank stosuje klauzule abuzywne. Zdaniem Banku, umowa łącząca go z Klientem była ważna, a ewentualne roszczenia związane z nieobowiązywaniem jej postanowień na podstawie art. 385 i następnych Kodeksu cywilnego, są nieuzasadnione. Mając jednak na uwadze obecną (niekorzystną dla banków) linię orzeczniczą, z którą Bank się nie zgadza, oraz wniosek klientów, Bank zdecydował się na polubowne rozwiązanie potencjalnego sporu na etapie przedsądowym. W treści ugody Klient został poinformowany, że może wnieść przeciwko Bankowi pozew w związku z zawarciem, wykonywaniem lub treścią umowy oraz może zakwestionować zasady ustalania kursów waluty, oprocentowania, klauzulę ryzyka walutowego i zasady przeliczania kredytu oraz dochodzić w związku z tym roszczeń o uznanie postanowień umowy za niewiążące na podstawie art. 385 i następne Kodeksu cywilnego lub ustalenie nieważności umowy.

Na pytanie Organu o treści: „Na jakiej podstawie Bank ustalił wysokość nadpłaty kredytu w kwocie 50 000 zł?”, Wnioskodawca odpowiedział: „Według oświadczenia Banku: „Do wyliczenia kwoty przyjęliśmy różnicę między wpłatami po przewalutowaniu kredytu, a przewalutowanym kredytem powiększonym o odsetki od tego kredytu wyliczone według stałego oprocentowania w wysokości 4,00% (wysokości odsetek stałych) w stosunku rocznym. Odsetki wyliczyliśmy za okres od daty zawarcia aneksu, którym przewalutowany został kredyt na CHF do dnia 20.09.2023 (data zamknięcia kredytu w systemie)”.

Na pytanie Organu o treści: „Co wchodziło w skład wypłaconej przez Bank kwoty w wysokości 50 000 zł?” Wnioskodawca wskazał: „Na to pytanie Bank … udzielił odpowiedź takiej samej treści jak w pytaniu J" czyli: „Do wyliczenia kwoty przyjęliśmy różnicę między wpłatami po przewalutowaniu kredytu, a przewalutowanym kredytem powiększonym o odsetki tego kredytu wyliczone według stałego oprocentowania w wysokości 4,00% (wysokość odsetek stałych) w stosunku rocznym. Odsetki wyliczyliśmy za okres od daty zawarcia aneksu, którym przewalutowany został kredyt na CHF do dnia 20.09.2023 (data zamknięcia kredytu w systemie)”.

Współkredytobiorcą z Wnioskodawcą była Jego żona. Wnioskodawca oświadcza również, że wspólnie z żoną pozostawali i pozostają we wspólności ustawowej małżeńskiej w momencie dokonywania wszystkich czynności opisanych we wniosku. Jako strona umowy kredytu ani Wnioskodawca, ani też Jego żona nie korzystali z zaniechania poboru podatku od kwot umorzonych wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na realizację innej niż wskazana we wniosku inwestycji mieszkaniowej. Wnioskodawca wskazał, że nie doszło do umorzenia żadnej części spłacanego kredytu przez Bank, dotyczy to również żony Wnioskodawcy jako współkredytobiorcy.

Pytanie (ostatecznie sformułowane w uzupełnieniu wniosku):

Czy w związku z zawarciem przez Wnioskodawcę z Bankiem ugody, mającej na celu zakończenie sporu na tle umowy kredytu denominowanego w CHF, otrzymana przez Wnioskodawcę kwota 50 000 zł, stanowić będzie przychód i w związku z tym, czy po stronie Wnioskodawcy powstanie obowiązek zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych?

Pana stanowisko w sprawie (ostatecznie doprecyzowanym w uzupełnieniu wniosku):

Zdaniem Wnioskodawcy, otrzymany przez Niego kredyt mieszkaniowy na podstawie umowy kredytu wypełnia przesłanki definicji zawartej w § 3 pkt 3 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe (Dz. U. poz. 592 ze zm.;, dalej jako: „Rozporządzenie”) jako, że zaciągnięty był na wydatki, o których mowa w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, tj. wydatki na cele mieszkaniowe – nabycie spółdzielczego własnościowego mieszkania.

Zgodnie z § 1 pkt 1 ust. 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r., jako osoba fizyczna będąca stroną umowy kredytu, Wnioskodawca nie korzystał z zaniechania poboru podatku od kwot umorzonych wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na realizację innej niż określona w lit. a) inwestycji mieszkaniowej.

Ponadto, w art. 21 pkt 3 ppkt g) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, zwolnione od podatku dochodowego są odszkodowania wynikające z zawartych umów lub ugód innych niż sądowe, co miało miejsce w przypadku Wnioskodawcy.

Wnioskodawca wskazał, że Bank jedynie zwrócił Mu nadpłaconą kwotę pieniędzy. Ponadto, zwrot Wnioskodawcy nienależnie pobranego świadczenia przez Bank, zgodnie z art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, nie będzie stanowił przychodu po Jego stronie.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2647 ze zm.):

Powołany przepis wyraża tzw. zasadę powszechności opodatkowania. Regułą jest, że każdy dochód osiągnięty przez osobę fizyczną podlega opodatkowaniu, wyjątkiem zaś jest sytuacja, gdy dochód opodatkowaniu nie podlega. Wyjątki od omawianej zasady dotyczą:

-dochodów, które zostały wprost wymienione przez ustawodawcę w art. 21, 52, 52a i 52c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jako zwolnione z podatku oraz

-dochodów, od których zaniechano poboru podatku w drodze rozporządzenia ministra właściwego do spraw finansów publicznych wydanego na podstawie art. 22 ustawy Ordynacja podatkowa (rozporządzenie takie może być wydane w przypadkach uzasadnionych interesem publicznym lub ważnym interesem podatników).

W myśl art. 9 ust. 1a ww. ustawy:

Stosownie do art. 9 ust. 2 ww. ustawy:

Ogólne określenie „przychodów” zawiera art. 11 ust. 1 ww. ustawy. Stosownie do tego przepisu:

Jak wynika z powołanego przepisu, ustawodawca przyjął zasadę, że przychodem są:

-pieniądze i wartości pieniężne, które zostały otrzymane przez podatnika – tj. takie pieniądze i wartości pieniężne, które podatnik rzeczywiście „dostał, odebrał, zainkasował, objął w posiadanie”;

-pieniądze i wartości pieniężne, które zostały postawione do dyspozycji podatnika – tj. takie przysporzenia, które zostały mu faktycznie udostępnione/przekazane do odbioru; takie pieniądze i środki pieniężne, które podatnik ma możliwość włączyć do swojego władztwa, a więc ma możliwość skorzystania z tychże pieniędzy i wartości pieniężnych i nie jest to uzależnione od dodatkowej zgody osoby stawiającej określone pieniądze i wartości pieniężne do dyspozycji podatnika.

Pojęcie przychodu wiąże się zatem z przysporzeniem majątkowym po stronie podatnika, z wartością wchodzącą do jego majątku. Przychodami w rozumieniu art. 11 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych mogą być tylko takie świadczenia, które nie mają charakteru zwrotnego. Skoro bowiem przychód jest określonym przyrostem majątkowym po stronie podatnika jego otrzymanie musi mieć charakter definitywny.

Ustawodawca tworząc system opodatkowania dochodów osób fizycznych miał na względzie, że przysporzenia uzyskiwane przez osoby fizyczne mogą być skutkiem różnych rodzajów czynności i zdarzeń. Stworzył więc klasyfikację tych przysporzeń w oparciu o kryterium źródła przychodów i system ich opodatkowania uwzględniający specyfikę poszczególnych źródeł przychodów.

Katalog źródeł przychodów podlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych zawiera art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Stosownie do art. 10 ust. 1 pkt 9 ww. ustawy, do źródeł przychodów zalicza się inne źródła.

Zgodnie z art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

W tym miejscu należy wyjaśnić, że instytucja kredytu uregulowana została przepisami ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2488).

Zgodnie z treścią art. 69 ust. 1 ww. ustawy:

Podkreślić należy, że otrzymanie kredytu i jego spłata na warunkach przewidzianych w umowie kredytowej są obojętne podatkowo. Przychód po stronie kredytobiorcy pojawia się w przypadku, kiedy dochodzi do umorzenia kredytu, jego części lub odsetek. Wtedy bowiem kredytobiorca osiąga konkretne przysporzenie majątkowe (przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

Zgodnie natomiast z definicją dochodu jest nim nadwyżka przychodów ze źródła nad kosztami jego uzyskania. Pojęciem pierwotnym dla dochodu jest więc pojęcie przychodu. Ten z kolei definiowany jest przez ustawodawcę, czemu dał wyraz w art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, jako otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Niemniej jednak z definicji tej wywieść można również, że za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, które są określonym przyrostem majątkowym (zarówno zwiększającym aktywa jak i zmniejszającym pasywa) o charakterze definitywnym, nie mające charakteru zwrotnego.

Skoro w przedmiotowej sprawie mamy do czynienia ze zwrotem nienależnie pobranego świadczenia, to należy uznać, że zwrot ten nie stanowi dla Wnioskodawcy przychodu.

W przypadku zwrotu świadczenia klient otrzymuje bowiem z powrotem swój kapitał – zwrot zapłaconych bankowi kwot. Nie ma zatem podstaw, aby zwrócone kwoty uznać za dochód podlegający opodatkowaniu. Dla celów podatkowych zwrot taki jest obojętny podatkowo.

Skoro nie wystąpi przychód do opodatkowania, to w opisanej sprawie nie będą miały zastosowania żadne zwolnienia od podatku dochodowego wynikające z art. 21 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych ani przepisy dotyczące zaniechania poboru podatku dochodowego. Wobec braku przychodu do opodatkowania, Wnioskodawca nie będzie zobowiązany do zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych.

Reasumując, mając na uwadze przedstawiony we wniosku stan faktyczny oraz obowiązujące przepisy prawa, należy stwierdzić, że otrzymanie przez Wnioskodawcę środków pieniężnych tytułem zwrotu nienależnie pobranego przez Bank świadczenia nie będzie przychodem Wnioskodawcy. Czynność ta nie spowoduje uzyskania przez Wnioskodawcę przysporzenia majątkowego, wzrostu Jego majątku. Otrzymana przez Wnioskodawcę kwota to zwrot własnych pieniędzy, które nienależnie wpłacił wcześniej do Banku. Pieniądze te nie będą przychodem Wnioskodawcy w rozumieniu art. 11 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Ich uzyskanie nie będzie skutkować po stronie Wnioskodawcy powstaniem obowiązku podatkowego w podatku dochodowym od osób fizycznych.

Stanowisko Wnioskodawcy uznano za prawidłowe, ponieważ wskazał On, że zwrot nienależnie pobranego świadczenia przez Bank zgodnie z art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, nie będzie stanowił przychodu po Jego stronie.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pan przedstawił i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

Organ podkreśla, że procedura wydawania indywidualnych interpretacji przepisów prawa podatkowego nie podlega regułom przewidzianym dla postępowania podatkowego, czy kontrolnego. Organ wydający interpretacje opiera się wyłącznie na opisie stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego przedstawionego we wniosku – nie prowadzi postępowania dowodowego. Postępowanie w sprawie wydania interpretacji indywidualnej ma na celu wyjaśnienie wątpliwości co do sposobu zastosowania przepisów prawa podatkowego materialnego do określonego stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego. Przedmiotem interpretacji wydanej na podstawie art. 14b ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.) jest sam przepis prawa. Rolą postępowania w sprawie wydania indywidualnej interpretacji przepisów podatkowych nie jest ustalanie stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego), stanowi to bowiem domenę ewentualnego postępowania podatkowego.

Ponadto wskazać należy, że interpretacje prawa podatkowego wydawane są w indywidualnej sprawie zainteresowanego, co wynika z art. 14b § 1 ustawy Ordynacja podatkowa, w związku z czym, niniejsza interpretacja dotyczy Pana jako osoby występującej z wnioskiem, nie wywiera natomiast skutku prawnego dla drugiego kredytobiorcy.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pana sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pan do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

·Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1634 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.).