Interpretacja
Interpretacja indywidualna z dnia 29 grudnia 2023 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0113-KDWPT.4011.144.2023.3.IL
Opodatkowania dochodów z kwalifikowanego prawa własności intelektualnej.
Interpretacja indywidualna – stanowisko w części prawidłowe i w części nieprawidłowe
Szanowna Pani,
stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest:
·prawidłowe – w części dotyczącej uznania działalności polegającej na tworzeniu programu komputerowego za działalność badawczo-rozwojową,
· nieprawidłowe – wczęści dotyczącej możliwości skorzystania z preferencyjnego opodatkowania dochodów generowanych przez prawa własności intelektualnej (tzw. IP BOX).
Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej
4 października 2023 r. wpłynął Pani wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej w zakresie możliwości skorzystania z preferencyjnego opodatkowania dochodów z kwalifikowanego prawa własności intelektualnej. Uzupełniła go Pani – w odpowiedzi na wezwanie – pismami z 10 listopada 2023 r. i 12 grudnia 2023 r.
Treść wniosku jest następująca:
Opis zdarzenia przyszłego
Od dnia 1 września 2022 r. prowadzi Pani jednoosobową działalność gospodarczą zarejestrowaną w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej pod firmą…, której przeważającym przedmiotem jest działalność związana z oprogramowaniem. Posiada Pani na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej nieograniczony obowiązek podatkowy w świetle art. 3 ust. 1 oraz ust. 1a ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej: ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych). W 2023 r. rozlicza się Pani na podstawie podatkowej księgi przychodów i rozchodów podatkiem liniowym. Od początku prowadzenia działalności gospodarczej współpracuje Pani …na podstawie umowy o świadczenie usług.
Powierzono Pani do wykonania usługi polegające na:
-tworzeniu i utrzymywaniu aplikacji przy wykorzystaniu oprogramowania…,
-ekstrakcji, walidacji, transformacji i modelowaniu danych, analizie oraz wizualizacji danych w sposób przejrzysty i zrozumiały dla odbiorcy końcowego,
-przebudowie istniejących raportów, inwentaryzacji oraz ocenie merytorycznej raportów istniejących, przepięciu aplikacji na odpowiednie źródła,
-opracowywaniu koncepcji rozwoju aplikacji, wdrażanie i nadzór dobrych praktyk w obszarze…., zbieranie potrzeb biznesu w kontekście projektowania oraz implementowania raportów, szkolenie użytkowników.
W praktyce rozwija Pani istniejące oprogramowanie poprzez dodawanie wytworzonych przez Panią samodzielnie funkcjonalności. Jest Pani autorem tych rozwinięć, do których autorskie prawa majątkowe następnie przenosi na…. Powyższe czynności wykonywane są na podstawie umowy zawartej ze Spółką. Tworzone w ten sposób nowe rozwiązania pomagają w efektywnym zarządzaniu produkcją i sprzedażą oraz poprawiają konkurencyjność. Wykonuje Pani powierzone zadania jako niezależny i samodzielny wykonawca w ramach prowadzonej bezpośrednio przez Panią działalności gospodarczej. Ma Pani dowolność w wyborze miejsca i czasu świadczenia usług, nie pozostaje pod bezpośrednim kierownictwem Spółki. Ponosi Pani pełną odpowiedzialność za czynności podjęte w związku z wykonywaniem umowy. Zgodnie z postanowieniami umowy, w ramach wynagrodzenia za jej wykonanie, przenosi Pani na Spółkę autorskie prawa majątkowe do wytworzonych utworów na wszystkich polach eksploatacji wskazanych w umowie. Zatem zbywa Pani autorskie prawa majątkowe na rzecz Spółki oraz uzyskuje dochody ze sprzedaży kwalifikowanych praw własności intelektualnej uwzględnione w cenie sprzedaży. Wynagrodzenie z tytułu przeniesienia w całości majątkowych praw autorskich płatne jest w sposób zryczałtowany co miesiąc. Od dnia 1 stycznia 2023 r. prowadzi Pani odrębną od podatkowej księgi przychodów i rozchodów ewidencję, zgodną z wymogami art. 30cb ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i od tego dnia chce opodatkować preferencyjną stawką podatku dochodowego.
Uzupełnienie zdarzenia przyszłego
1)Co – w kontekście przedstawionego we wniosku opisu zdarzenia przyszłego – należy rozumieć pod pojęciem „Oprogramowanie”?
W opisie używa Pani różnych pojęć, które określają efekty Pani pracy. Sposób, w jaki ich Pan używa nie pozwala na stwierdzenie, czy różne pojęcia określają różne efekty Pani prac czy pojęcia te są używane zamiennie, żeby określić te same efekty Pani prac. W opisie pojawiają się m.in. takie określenia: „oprogramowanie”, „utwory”, „aplikacja”, „funkcjonalności”. W konsekwencji nie wiadomo, czego dotyczą Pani pytania.
a)Jaki konkretnie „Oprogramowanie” Pani wytwarza oraz do czego służą?
b)Jaki konkretnie „Oprogramowanie” Pani rozwija/ulepsza oraz w jaki sposób?
c)W jakim okresie powstawało ww. „Oprogramowanie”?
d)Czy opisana przez Panią w opisie sprawy Aplikacja jest programem komputerowym?
Odpowiedź: Ad. 1a
Wytwarza Pani aplikacje użytkowe, które dostępne są dla klienta na jego domenie w oprogramowaniu …(rozwiązanie chmurowe) oraz w formie mobilnej dostępnej na telefon lub tablet. Jako aplikacje rozumie się odrębne twory, dostępne dla klienta na platformie …, które składają się z części …- skryptu, tworzącego aplikację, tworzonego przez Panią, który poprzez polecenia odwołuje się do źródeł danych, dokonuje ekstrakcji danych, transformacji i modyfikacji, a następnie pozyskane z wielu źródeł dane wykorzystuje po stronie ….gdzie w formie obiektów graficznych jak tabele i różnego typu wykresy prezentuje dane. Aplikacje są unikatowe, dostosowane pod konkretne potrzeby firmy i tworzone od zera dla klienta. Aplikacje posiadają przemyślaną strukturę i zostają w taki sposób zaprojektowane, aby umożliwić klientowi analizę danych w niej dostępnych w sposób interaktywny. Oznacza to, że poprzez różnego typu filtry, dynamiczne suwaki bądź obiekty, które umożliwiają wstawienie ręcznie wartości, dane w obiektach dostosowują się automatycznie pod przyjęte parametry umożliwiając szeroką analizę danych. Zadaniem Pani jest, poprzez wykorzystanie własnego know-how, stworzyć aplikację, która będzie czytelna dla odbiorcy, intuicyjna, przekaże maksimum informacji, a także będzie optymalnie napisana po stronie skryptowej, aby czas ładowania aplikacji oraz jej przeładunku był możliwie jak najkrótszy. Autorskie prawa majątkowe do aplikacji zgodnie z umową zawartą przez Panią z klientem, …, zostają przez nią przejęte.
Odpowiedź: Ad. 1b
Nawiązując do punktu 1a, bardzo często aplikacje, które już funkcjonują w przedsiębiorstwie wymagają po pewnym czasie modyfikacji bądź rozbudowy. Może to oznaczać między innymi:
-modyfikację skryptu w związku z potrzebą korzystania z innych źródeł danych,
-modyfikację skryptu w związku ze zmianą definicji wyliczania danych miar,
-dodanie dodatkowych mapowań bądź pól wyliczanych aby rozszerzyć zakres analityczny,
-uwzględnienie uwag ze strony klienta do wyglądu/funkcjonalności aplikacji,
-rozbudowę aplikacji o nowe obiekty po stronie graficznej (np. w związku z rozbudową zakresu aplikacji o kolejny produkt/obszar działalności firmy), aby umożliwić wnikliwą analizę nowego produktu, która do tej pory nie była możliwa.
Stara się Pani nieustannie zaskakiwać klienta nowościami w sposobie prezentacji aplikacji, optymalizacjami, ułatwieniami w obsłudze aplikacji.
Odpowiedź: Ad. 1c
Oprogramowanie jest tworzone od początku współpracy z…. Nie można jednoznacznie określić czasu, jaki jest potrzebny do stworzenia jednego tworu. Utworzenie aplikacji może zająć kilka dni, jak i kilka tygodni w zależności od zawiłości oraz obszerności tworu. Oprogramowanie jest tworzone przez Panią w formie ciągłej, cyklicznie tworzone, bądź rozbudowywane/modyfikowane są kolejne aplikacje.
Odpowiedź: Ad. 1d
Zgodnie z Dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/24/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie ochrony prawnej programów komputerowych, w punkcie 7 i 10 sentencji aktu wskazuje się, iż: „Do celów niniejszej dyrektywy pojęcie „program komputerowy” obejmuje programy w jakiejkolwiek formie, w tym programy zintegrowane ze sprzętem komputerowym; pojęcie to obejmuje również przygotowawcze prace projektowe prowadzące do rozwoju programu komputerowego z zastrzeżeniem, że charakter prac przygotowawczych jest taki, że program komputerowy może korzystać z nich na późniejszym etapie; „Rolą programu komputerowego jest wejście w kontakt i wspólne funkcjonowanie z innymi częściami składowymi systemu komputerowego i użytkownikami, w tym celu wymagane są logiczne i, tam gdzie to właściwe, fizyczne wzajemne połączenia i wzajemne oddziaływanie, tak aby pozwolić wszystkim elementom oprogramowania i sprzętu komputerowego funkcjonować z innym oprogramowaniem, sprzętem komputerowym i użytkownikami we wszelkich formach działania, do jakich są przeznaczone. Części programu umożliwiające takie wzajemne połączenia i wzajemne oddziaływanie między elementami oprogramowania i sprzętu komputerowego są ogólnie znane pod nazwą „interfejsów”. To funkcjonalne wzajemne połączenie i wzajemne oddziaływanie jest ogólnie znane pod nazwą „interoperacyjności”; podczas gdy sama „interoperacyjność” może być zdefiniowana jako zdolność do wymiany informacji oraz wszechstronnego wykorzystania informacji już wymienionych. W literaturze przedmiotu wskazano, że w ramach ustawy Prawo autorskie i prawa pokrewne program komputerowy można więc zdefiniować jako: „zestaw instrukcji (rozkazów, poleceń)” adresowanych do komputera, „których wykonanie przez komputer prowadzi do uzyskania określonych wyników [Prawo autorskie i prawa pokrewne. Komentarz, D. Flisak, Warszawa 2015, art. 74].
Tworzone przez Panią aplikacje w odniesieniu do powyższych źródeł stanowią program komputerowy. Stanowią one zestaw instrukcji (skrypt), tworzony w komputerze, który umożliwia uzyskanie określonych wyników (w tym wypadku aplikacji).
2)Czy Pani działalność, w ramach której tworzy/rozwija/ulepsza/modyfikuje Pani „Oprogramowanie” ma charakter twórczy o indywidualnym charakterze (tj. jest wyrazem własnej twórczości intelektualnej, posiada charakter kreatywny, nowatorski, oryginalny w pomyśle, jest nastawiona na tworzenie nowych oryginalnych rozwiązań, o charakterze unikatowym)?
Odpowiedź: Pani działalność ma charakter twórczy. Poprzez swoją wiedzę, doświadczenie oraz z wykorzystaniem najlepszych praktyk tworzy Pani skrypty tworzące aplikacje oraz wykorzystując własną kreatywność stara się Pani stworzyć rozwiązania, które będą nowoczesne, wygodne do użycia przez klienta. Stale rozwija się Pani w swojej twórczości i próbuje wyprzedzić potrzeby klienta.
3)W czym przejawia się twórczy charakter działalności opisanej we wniosku w odniesieniu do „Oprogramowania”, którego dotyczy wniosek? Należy wyjaśnić jakie konkretne działania podejmuje Pani w celu opracowania nowego lub ulepszenia/rozwijania istniejącego „Oprogramowania”, a w szczególności:
a)Jakie konkretne działania zmierzające do usprawnienia (jakiego „Oprogramowania”?) wytworzonego już wcześniej w praktyce gospodarczej zostały podjęte, w ramach którego tworzy i ulepsza Pani „Oprogramowanie”?
b)Jaki/jakie konkretnie „Oprogramowanie” zostało wytworzone przez Panią? W oparciu o jakie technologie? Do czego służyło? Jakie konkretnie narzędzia, nowe koncepcje, rozwiązania niewystępujące w Pani praktyce gospodarczej zastosowano? Co powoduje, iż wytworzone nowe „Oprogramowanie” lub jego usprawnienia w znaczymy stopniu różnią się od rozwiązań już funkcjonujących u Pani? Na czym polega oryginalność Pani „Oprogramowania”?
c)Zastosowanie jakich technologii (rozwiązań, narzędzi) powoduje, iż „Oprogramowanie”, po jego wytworzeniu/ulepszeniu różni się od rozwiązań już funkcjonujących u Pani?
Odpowiedź: Ad. 3a
Do działań polepszających tworzone aplikacje zaliczyć należy:
-przegląd i poprawa skryptu, eliminacja kluczy syntetycznych w skrypcie,
-optymalizacja skryptu,
-poprawa strony graficznej aplikacji, usunięcie ewentualnych błędów, nieprawidłowości (np. w czytelności aplikacji),
-zmiana obiektów w aplikacji na nowe, dające wyższą funkcjonalność dla użytkownika.
Odpowiedź: Ad. 3b
Wytworzone zostały aplikacje użytkowe prezentujące dane …w sposób graficzny i umożliwiające analizę danych, wskaźników… poprzez dynamiczne obiekty w aplikacji. Aplikacja utworzona została poprzez oprogramowanie…. Utworzone przez Panią nowe aplikacje różnią się od do tej pory wytworzonych, ponieważ każda z nich jest unikatowa i realizuje zapotrzebowanie firmy na konkretny rodzaj informacji. Nowe aplikacje zawierają do tej pory nieanalizowane i nieprezentowane w aplikacjach przekroje danych, stąd takie aplikacje nie występowały w przedsiębiorstwie i stanowią dla niego nowość. Niekiedy dotychczas dane były zbierane i wyliczane ręcznie. Po utworzeniu aplikacji, wszelkie operacje są zaprojektowane wewnątrz skryptu aplikacji i umożliwiają sprawną i bezbłędną analizę danych, co stanowi cenioną wartość niematerialną dla klienta.
Odpowiedź: Ad. 3c
Nowe aplikacje stanowią produkt unikatowy, który do tej pory nie występował w przedsiębiorstwie i także nie ma jego odpowiednika/szablonu na rynku. Wszelkie modyfikacje i rozbudowy aplikacji odbywają się poprzez narzędzie …w oparciu o wykorzystanie własnej wiedzy i pomysłów.
4)Czy działalność, którą Pani prowadzi, jest działalnością twórczą podejmowaną w sposób systematyczny w celu zwiększenia zasobów wiedzy oraz wykorzystania zasobów wiedzy do tworzenia nowych zastosowań?
Ponadto prosimy wyjaśnić:
a)Jakie cele na wstępie postawiła Pani sobie w zakresie poszczególnych realizowanych programów komputerowych oraz źródeł finansowania zaplanowanych prac?
b)Jakie konkretnie cele zostały osiągnięte, w ramach jakich zasobów ludzkich, rzeczowych i finansowych nastąpiło opracowanie konkretnego rozwiązania praktycznego problemu lub innowacyjnego rozwiązania?
c)Na czym polega systematyczność w odniesieniu do Pani działań w zakresie wykonywanych przez Panią czynności?
d)Jakie harmonogramy w związku z tym zostały opracowane (w jakim okresie), a które z nich zostały faktycznie zrealizowane w stosunku do jakiego programu komputerowego?
Odpowiedź: Tak, prowadzona działalność jest działalnością twórczą podejmowaną w sposób systematyczny w celu zwiększenia zasobów wiedzy oraz wykorzystania zasobów wiedzy do tworzenia nowych zastosowań.
Odpowiedź: Ad. 4a
Za cel stawia sobie Pani możliwość rozwoju i stałe poszerzanie swoich kompetencji poprzez tworzenie dla klienta rozwiązań, które stanowią dla klienta element rozwoju organizacji, wzrostu innowacyjności i poprawy przepływu informacji w firmie. Źródłem finansowania są środki własne.
Odpowiedź: Ad. 4b
Wytworzone aplikacje spełniły potrzeby Spółki pozwalając jej osiągać większe przychody oraz obniżając koszty uzyskania tychże. Pracuje Pani samodzielnie, wykorzystując sprzęt w postaci komputera z oprogramowaniem i osprzętem, samochód i finansując je ze środków własnych.
Odpowiedź: Ad. 4c
Prace na rzecz klienta wykonuje Pani w sposób ciągły.
Odpowiedź: Ad. 4d
Realizuje Pani tworzenie i modyfikację aplikacji bez ustalonego harmonogramu, zgodnie z rzeczywistym czasem, jaki zajmuje zadanie.
5)W odniesieniu do Pani działalności, w ramach której tworzy i rozwija Pani „Oprogramowanie” prosimy wyjaśnić:
a)Jakimi zasobami wiedzy dysponowała Pani przed rozpoczęciem realizacji poszczególnego „Oprogramowania”?
b)Jaki rodzaj wiedzy i umiejętności wykorzystuje i rozwija Pani w ramach tej działalności? Przy użyciu jakich „innowacyjnych technologii” powstają poszczególne innowacyjne rozwiązania, jakie nowe zastosowania i usprawnienia odróżniają tworzone „Oprogramowanie” od już istniejących?
c)Jakie jest miejsce, sposób wykorzystania oraz selekcji tej wiedzy pod względem przydatności do realizacji każdego z innowacyjnych programów komputerowych (jaka wiedza została wykorzystana)?
d)Jakie produkty, usługi, procesy oferowała Pani dotychczas w swojej działalności?
e)Na jakich rozwiązaniach wiedzowych, technicznych, technologicznych, czy programistycznych oparte były te produkty, usługi, procesy?
f)Co Pani zaplanowała, jakie cele Pani postawiła?
g)W jaki sposób realizowała Pani zaplanowane przedsięwzięcie?
h)Co jest efektem działań, tj. jakie nowe zastosowanie powstało przy realizacji wskazanych projektów?
Odpowiedź: Ad. 5a
Tematyką tworzenia aplikacji zajmuje się Pani od przeszło 6 lat, przez co ma Pani niezbędną wiedzę i kwalifikacje, aby wykonywać swoje zadania. W czasie tym brała Pani udział w szkoleniach z tworzenia i modyfikacji aplikacji…, prowadzonych przez najlepszych szkoleniowców z branży…. Sukcesywnie poszerza Pani wiedzę poprzez udział w webinarach oraz śledząc oficjalną stronę twórcy oprogramowania …
Odpowiedź: Ad. 5b
Rozwija Pani wszelką wiedzę i umiejętności z zakresu pracy przy oprogramowaniu i języku skryptowym….. Innowacyjności rozwiązań może być widoczna poprzez zastosowanie w aplikacji rozwiązań nowych, które do tej pory nie były wykorzystywane np. nowy typ obiektu, odmienny sposób prezentacji …sposób selekcji i możliwości analizy danych. Innowacyjnym rozwiązaniem w skali przedsiębiorstwa jest także utworzenie aplikacji umożliwiającej analizę danych, która do tej pory nie była możliwa, nie występowały aplikacje prezentujące takie dane.
Odpowiedź: Ad. 5c
Każdorazowe utworzenie bądź rozbudowa aplikacji poszerza Pani wiedzę i umożliwia dalszy rozwój przy kolejnych projektach.
Odpowiedź: Ad. 5d
Z racji stosunkowo krótkiego stażu prowadzenia działalności gospodarczej, od jej początku współpracuje Pani z jedną firmą, o której mowa w poniższym piśmie, w związku z tym nie ma Pani doświadczenia we współpracy z innymi firmami.
Odpowiedź: Ad. 5e
Nie dotyczy.
Odpowiedź: Ad. 5f
Zrealizowała Pani taką ilość projektów (aplikacji) obejmujących tworzenie bądź modyfikację, jaka w Pani opinii była możliwa do wykonania podczas współpracy z klientem. Chciałaby Pani dalej rozwijać się w tematyce tworzenia aplikacji w oparciu o oprogramowanie…, testować nowe rozwiązania, poprawiać i ulepszać obecne.
Odpowiedź: Ad. 5g
Każdorazowo przed wykonaniem nowego projektu (aplikacji) musi Pani omówić z klientem jego oczekiwania, przemyśleć i zaplanować swoją pracę, stworzyć aplikację w oparciu o swoją wiedzę oraz postarać się tak ją zaprojektować, aby była optymalna i użyteczna. Stara się Pani przewidywać potrzeby klienta i dopasować do niego aplikację. Każda aplikacja ma charakter unikatowy, nie istnieją dwie identyczne aplikacje. Każda jest „szyta na miarę”, pod konkretne potrzeby.
Odpowiedź: Ad. 5h
W zależności od aplikacji, nowym zastosowaniem jest możliwość analizy dodatkowych informacji, które do tej pory nie były możliwe, nie występowały w aplikacjach, możliwość analizy danych poprzez urządzenia mobilne, dostęp do przekrojów danych, które do tej pory nie były dostępne.
6)Czy efekty Pani prac w postaci „Oprogramowania”, do których majątkowe prawa autorskie przenosi Pani na Spółkę zawsze są utworami w rozumieniu przepisów o prawie autorskim i prawach pokrewnych, tj.:
a)Zawsze odznaczają się rzeczywiście oryginalnym, twórczym charakterem, zawsze są kreacją nowej, nieistniejącej wcześniej wartości niematerialnej;
b)Nie są efektem pracy, która wymaga do osiągnięcia rezultatu jedynie określonych umiejętności programistycznych i której rezultaty da się z góry określić i przewidzieć jako mające charakter powtarzalny;
c)Nie były jedynie „techniczną”, a „twórczą” realizacją szczegółowych projektów zlecanych przez Spółkę?
Odpowiedź: Ad. 6a
Tak, każda aplikacja posiada twórczy charakter. Jest ona zaprojektowana pod konkretne potrzeby/wytyczne występujące w danym momencie w firmie…. Aplikacje tworzone są dla tej konkretnej firmy. Każda z nich jest unikatowa, nie występuje powszechnie na rynku, nie stanowi kopii żadnej aplikacji, jest tworzona od zera dla klienta.
Odpowiedź: Ad. 6b
Każda z aplikacji posiada unikatowy kod, niezbędny aby uzyskać określone rezultaty. Sama składnia języka zapytania …jest elementem, który może zostać wyuczony, jednak sposób tworzenia skryptu i logika, w jaki sposób dla danej aplikacji zostanie to utworzone, jest już pracą twórczą, która może być wykonana w zupełnie inny sposób przez dwie inne osoby. Tak samo strona graficzna daje wiele możliwości, jak finalnie aplikacja ma się prezentować i ostateczna jej forma stanowi wartość niematerialną danego twórcy.
Odpowiedź: Ad. 6c
Efekty Pani prac są twórczą realizacją szczegółowych projektów zlecanych przez Spółkę.
7)Czy działania Pani polegające na rozwijaniu „Oprogramowania” zmierzają do poprawy użyteczności albo funkcjonalności tego oprogramowania?
Odpowiedź: Rozwój oprogramowania należy rozumieć szerzej. Pod pojęciem tym rozumieć należy zarówno działania, które zmierzają do poprawy użyteczności/ funkcjonalności aplikacji, jak i działania, które rozszerzają zakres aplikacji, zmieniają dotychczasowe założenia, dodają nowe funkcjonalności.
8)Czy działalność dotycząca tworzenia/rozwijania przez Panią „Oprogramowania” każdorazowo podejmowana jest w celu zwiększania zasobów wiedzy oraz wykorzystywania zasobów wiedzy do tworzenia nowych zastosowań? Proszę udzielić jednoznacznej odpowiedzi.
Odpowiedź: Tak, każde tworzone bądź rozwijane oprogramowanie stanowi dla Pani sposób na poszerzanie swojej wiedzy. Nie zajmuje się Pani cyklicznymi, powtarzalnymi pracami o charakterze odtwórczym.
9)Czy Pani działalność, w ramach której tworzy/rozwija Pani „Oprogramowanie” obejmuje nabywanie, łączenie, kształtowanie i wykorzystywanie dostępnej aktualnie wiedzy i umiejętności, w tym w zakresie narzędzi informatycznych lub oprogramowania, do planowania produkcji oraz projektowania i tworzenia zmienionych, ulepszonych lub nowych produktów, procesów lub usług? Jeżeli tak, należy wskazać jaki rodzaj wiedzy i umiejętności wykorzystuje i rozwija Pani w ramach tej działalności?
Odpowiedź: W ramach wykonywanej działalności wykorzystuje Pani i sukcesywnie rozwija wiedzę z zakresu tworzenia skryptów w języku …optymalizacji tworzonych rozwiązań, nowości oraz zmiany w narzędziu. Poprzez pracę testuje Pani własne pomysły, funkcjonalności dla klienta, które stanowią dla niego nowość i nie występowały dotychczas w organizacji. W ramach rozwoju rozwiązań sukcesywnie rozszerza Pani wiedzę z zakresu platformy …poszerza Pani wiedzę w oparciu o:
-szkolenia z zakresu…,
-webinary na temat nowości (prowadzone przez firmę…),
-konferencje (prowadzone przez firmę…),
-źródła internetowe ….
-samorozwój poprzez testowanie rozwiązań, pomysłów.
10)Czy Pani działalność, w ramach której tworzy/rozwija Pani „Oprogramowanie” obejmuje rutynowe i okresowe zmiany wprowadzane do nich, nawet jeżeli takie zmiany mają charakter ulepszeń?
Odpowiedź: Pani praca nie polega na wprowadzaniu rutynowych, powtarzalnych zmian. Jeśli dokonuje Pani modyfikacji, każda taka zmiana ma charakter unikatowy i wymaga przemyślanych działań i zastosowania indywidualnych rozwiązań pod ten konkretny przypadek.
11)Czy ulepsza/rozwija Pani „Oprogramowanie” przez siebie wytworzony?
Odpowiedź: Tak, ulepsza Pani oprogramowanie przez siebie wytworzone.
12)Czy w przypadku gdy rozwija/ulepsza Pani „Oprogramowanie” lub jego część, to czy jest właścicielem lub współwłaścicielem ulepszanego „Oprogramowania”, albo użytkownikiem posiadającym prawo do jego użytkowania na podstawie licencji wyłącznej, tj. umowy, w której zastrzeżono wyłączność korzystania przez Panią z autorskiego prawa do „Oprogramowania”, bądź czy działa Pani na zlecenie podmiotu będącego właścicielem tego „Oprogramowania”?
Odpowiedź: Nie jest Pani właścicielką ulepszanego oprogramowania, ani nie jest Pani użytkownikiem posiadającym prawo do jego użytkowania na podstawie licencji wyłącznej. Działa Pani na zlecenie podmiotu, będącego właścicielem oprogramowania.
13)Czy w każdym przypadku – tj. zarówno w przypadku tworzenia, jak i w przypadku rozwijania/modyfikowania/ulepszania utworów – efekty Pani prac które nazywa Pani Aplikacją wraz z funkcjonalnościami - każdorazowo są/będą odrębnymi programami komputerowymi, które podlegają ochronie na podstawie art. 74 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych? Czy przysługują Pani majątkowe prawa autorskie do tego „Oprogramowania”?
Odpowiedź: Tak, efekty Pani prac każdorazowo są odrębnymi programami komputerowymi, które podlegają ochronie na podstawie art. 74 ustawy o prawie autorskim i przysługują Pani z tego tytułu majątkowe prawa autorskie.
14)Czy sposób „przeniesienia” każdego z majątkowych praw autorskich do „Oprogramowania” następował zgodnie z wymogami przewidzianymi w przepisach ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, w szczególności z zachowaniem art. 41 oraz art. 53 ww. ustawy?
Odpowiedź: Tak.
15)W jaki sposób umowa ze Spółką reguluje kwestię sposobu (trybu, zasad) przenoszenia przez Panią na Spółkę praw do konkretnego stworzonego przez Panią „Oprogramowania”? W jaki sposób odbywa się wyodrębnienie konkretnego „Oprogramowania” i przeniesienie praw do tego efektu Pani pracy na Spółkę (jakie czynności realizujecie odpowiednio Pani i Spółka)? Co potwierdza przeniesienie tych praw?
Odpowiedź: Umowa zakłada automatyczne przeniesienie praw do utworów powstałych w ramach jej wykonywania. Potwierdzeniem przeniesienia praw jest comiesięczna faktura za usługi. Konkretne oprogramowanie nie jest wymieniane.
16)Czy w ramach prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej osiągała Pani i będzie osiągać przychody wyłącznie z tytułu odpłatnego zbycia autorskich praw majątkowych do „Oprogramowania” czy też z innych tytułów, jeżeli tak to jakich?
Odpowiedź: W ramach prowadzonej działalności osiąga Pani i osiągać będzie jedynie przychody z realizacji umowy ze Spółką, w ramach której następuje odpłatne zbycie autorskich praw majątkowych.
17)Czy na rzecz Spółki wystawia Pani faktury? Czy na fakturach w przypadku „Oprogramowania” wyodrębnione jest wynagrodzenie z tytułu przeniesienia majątkowych praw autorskich do poszczególnych efektów Pani prac na Spółkę? Jeśli nie, proszę wskazać dlaczego?
Odpowiedź: Na rzecz spółki wystawia Pani faktury zgodnie z umową na kwotę zryczałtowaną.
Wynagrodzenie z tytułu przeniesienia majątkowych praw autorskich nie jest wyodrębniane, gdyż niemożliwym jest wyodrębnienie prac nad poszczególnymi etapami programu, a w związku z tym wyznaczanie, jaka część wynagrodzenia jest wynagrodzeniem za autorskie prawa majątkowe. Stąd zastosowanie kwoty ryczałtowej.
18)Czy nabywała Pani wyniki prac badawczo-rozwojowych od innych podmiotów?
Odpowiedź: Nabywała Pani wyniki prac badawczo-rozwojowych od innych podmiotów w postaci licencji na systemy operacyjne (wg Podręcznika Frascati 2015 są one klasyfikowane jako wynik prac badawczo-rozwojowych).
19)Czy uzyskiwany przez Panią dochód jest dochodem:
-ze sprzedaży kwalifikowanego prawa własności intelektualnej (art. 30ca ust. 7 pkt 2), czy
-z kwalifikowanego prawa własności intelektualnej uwzględnionego w cenie sprzedaży produktu lub usługi (art. 30ca ust. 7 pkt 3).
Odpowiedź: Uzyskiwany dochód jest dochodem ze sprzedaży kwalifikowanego prawa własności intelektualnej (art. 30ca ust. 7 pkt 2)
20)Czy w prowadzonej przez Panią odrębnej od podatkowej księgi przychodów i rozchodów szczegółowej ewidencji, wyodrębnia Pani:
a)każde kwalifikowane prawo własności intelektualnej,
b)przychody, koszty uzyskania przychodów i dochód (stratę) przypadające na każde wskazane wyżej prawo,
c)koszty, o których mowa w art. 30ca ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, przypadające na każde ww. prawo w sposób zapewniający określenie kwalifikowanego dochodu?
d)od kiedy ją Pani prowadzi? W szczególności, czy prowadzi ją Pani na bieżąco od momentu poniesienia pierwszych kosztów, o których mowa w art. 30ca ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych?
Odpowiedź: Ad. 20 lit. a)-d)
a)nie,
b)nie, wykazywane są one łącznie,
c)nie, wykazywane są one łącznie,
d)prowadzona jest od początku działalności.
21)Przedstawienie opisu zdarzenia przyszłego w odniesieniu do kosztów, o których mowa w pytaniu nr 3, a które zamierza Pani uwzględnić we wskaźniku nexus, o którym mowa w art. 30ca ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych tj.: „Czy wymienione w opisanym zdarzeniu koszty ponoszone przez Wnioskodawcę, takie jak zakup sprzętu, oprogramowania, wydatki na paliwo, serwis i leasing samochodu (umożliwiający dojazd do Klienta), koszty obsługi księgowej i składki ZUS stanowią koszty, o których mowa w lit. a wzoru z art. 30ca ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, tj. koszty poniesione przez podatnika na prowadzoną bezpośrednio przez podatnika działalność badawczo-rozwojową związaną z kwalifikowanym prawem własności intelektualnej?”.
Należy wskazać, że w opisie zdarzenia przyszłego w ogóle nie wskazała Pani żadnych wydatków ponoszonych przez Panią w związku z tworzonym oprogramowaniem. Należy szczegółowo opisać wydatki, które Pani ponosiła, w szczególności wskazać:
·O jakich konkretnie kosztach mowa w związku z poniesieniem wydatków na:
a)Koszt zakupu sprzętu;
b)Koszt zakupu oprogramowania;
c)Koszt użytkowania samochodu (wydatki na paliwo, serwis i leasing samochodu);
d)Koszt obsługi księgowej;
e)Koszt składek ZUS (które konkretnie składki).
Należy wskazać wszystkie koszty, w stosunku do których oczekuje Pani odpowiedzi organu interpretacyjnego. Wymienione koszty powinny stanowić katalog zamknięty (bez używania określeń „i inne” „np.”, „m. in.”,itp., etc.), wszystkich konkretnych kosztów zaliczanych przez Panią do tej kategorii wydatków. Nie należy wskazywać przykładowego katalogu kosztów, tylko konkretnie wymienić wydatki, które mają być przedmiotem wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej.
·Jaki jest funkcjonalny związek poszczególnych wydatków z Pani trzeciego pytania z poszczególnymi działaniami obejmującymi wytwarzanie/rozwijanie „programu komputerowego”?
·W jaki sposób, według jakich kryteriów przyporządkowywała Pani poszczególne wydatki z Pani trzeciego pytania do działań związanych z działalnością gospodarczą związaną z wytwarzaniem i rozwijaniem „programów komputerowych”, związaną z kwalifikowanym prawem własności intelektualnej? Czy zawsze zaliczała Pan do wskaźnika nexus wszystkie wydatki, jakie przypisywała Pan do kosztów uzyskania przychodów z konkretnego „programów komputerowych”? Czy stosowała Pan inne zasady przyporządkowania wydatków do wskaźników nexus (jeśli tak, proszę wyjaśnić te zasady)?
·Czy wszystkie wydatki zostały faktycznie poniesione przez Panią i są bezpośrednio związane z działalnością gospodarczą związaną z wytwarzaniem „Oprogramowania”, tj. kwalifikowanym prawem własności intelektualnej, o którym mowa we wniosku?
·Czy wszystkie wydatki, o których mowa we wniosku dotyczą Aplikacji i ulepszeń w postaci funkcjonalności czy tylko Aplikacji?
Odpowiedzi: W związku z prowadzoną obecnie działalnością ponosi Pani oraz będzie ponosić poniższe wydatki:
a)Zakup komputera/komputera przenośnego do użytku w procesie pisania oprogramowania,
b)Zakup komputera/komputera przenośnego z systemem operacyjnym ... do testowania oprogramowania,
c)Zakup tabletów z różnymi systemami operacyjnymi (...) do testowania oprogramowania,
d)Zakup telefonów z różnymi systemami operacyjnymi (...) do testowania mobilnej wersji oprogramowania,
e)Zakup licencji na system operacyjny do komputerów oraz zakup licencji na jego aktualizacje,
f)Zakup licencji na oprogramowanie antywirusowego oraz zakup przedłużenia tejże,
g)Zakup osprzętu komputerowego: 1. - mysz komputerowa 2. - klawiatura 3. - drukarka 4. - skaner 5. - urządzenie wielofunkcyjne 6. – monitor,
h)koszt leasingu operacyjnego samochodu osobowego wykorzystywanego na dojazdy do klienta w celu dokonywania ustaleń potrzeb i celów tworzonego i rozwijanego oprogramowania, rozmowy z użytkownikami oprogramowania o ich wrażeniach z korzystania z oprogramowania,
i)koszt obsługi samochodu używanego w celach jak powyżej: 1. - paliwo 2. - serwis - bieżąca obsługa samochodu (płyny, materiały eksploatacyjne) oraz koszt napraw pogwarancyjnych 3. - koszt myjni,
j)koszt obsługi księgowej,
k)koszt składek społecznych oraz składek na Fundusz Pracy właściciela.
Jako że Pani działalność związana jest wyłącznie z wytwarzaniem i rozwijaniem programów komputerowych i powstającym w związku z tym prawem własności intelektualnej, wszystkie kwalifikowalne koszty przyporządkowuje Pani do wskaźnika nexus. Wszystkie wydatki zostały faktycznie poniesione przez Panią i są bezpośrednio związane z działalnością gospodarczą, związaną z wytwarzaniem „Oprogramowania”, tj. kwalifikowanym prawem własności intelektualnej, o którym mowa we wniosku.
22)Czy i które z wymienionych przez Panią urządzeń stanowią środek trwały, wartość niematerialną i prawną w prowadzonej działalności gospodarczej ‒ w szczególności należy odnieść się do wskazanego we wniosku sprzętu, oprogramowania?
Odpowiedź: Ze względu na niską wartość, żaden ze sprzętów nie widnieje w ewidencji środków trwałych ani też żadne oprogramowanie nie stanowi wartości niematerialnych i prawnych.
23)Jeżeli koszt „Oprogramowania” dotyczy wydatków na nabycie licencji - należy wskazać kosztów zakupu jakich konkretnych licencji dotyczy Pani wniosek? Prosimy o wskazanie w formie katalogu zamkniętego wszystkich wydatków zaliczanych przez Panią do tej kategorii wydatków. Czy są to licencje na oprogramowanie?
a)Czy licencje stanowią wartość niematerialną i prawną w prowadzonej przez Panią działalności gospodarczej, które jest instalowane w celu poprawnego działania komputera/laptopa lub tworzenia „programu komputerowego” będącego przedmiotem wniosku?
b)Czy też zakupione licencje stanowią nabycie, o których mowa w lit. b, c i d wskaźnika nexus (art. 30ca ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, tj.:
-nabycie wyników prac badawczo-rozwojowych związanych z kwalifikowanym prawem własności intelektualnej, innych niż wymienione w literze d art. 30ca ust. 4, od podmiotu niepowiązanego w rozumieniu art. 23 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych,
-nabycie wyników prac badawczo-rozwojowych związanych z kwalifikowanym prawem własności intelektualnej, innych niż wymienione w literze d art. 30ca ust. 4, od podmiotu powiązanego w rozumieniu art. 23 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych,
-nabycie kwalifikowanego prawa własności intelektualnej?
Odpowiedź: Wskazany we wniosku koszt oprogramowania dotyczy licencji na systemy operacyjne ..., oprogramowanie antywirusowe tj. oprogramowanie, które jest instalowane w celu poprawnego działania komputera, tabletu, telefonu, na którym tworzony i testowany będzie tworzony przez Panią program komputerowy. Licencje te są nabyciem wyników prac badawczo-rozwojowych zgodnie z podręcznikiem Frascati 2015.
24)Wobec zamiaru korzystania przez Panią – również w latach następnych – z preferencyjnego opodatkowania 5% stawką kwalifikowanych dochodów z kwalifikowanych IP – czy będzie Pani uzyskiwała te dochody w takich samych okolicznościach, jak w przedstawionym opisie sprawy (jeżeli nie, należy wyczerpująco przedstawić okoliczności ich uzyskiwania).
Odpowiedź: W latach następnych będzie Pani uzyskiwała dochody w takich samych okolicznościach, jak w przedstawionym opisie sprawy.
W piśmie z 12 grudnia 2023 r. udzieliła Pani odpowiedzi na pytania:
1)Czy Pani działalność, w ramach której tworzy/rozwija Pani „Oprogramowanie” obejmuje nabywanie, łączenie, kształtowanie i wykorzystywanie dostępnej aktualnie wiedzy i umiejętności, w tym w zakresie narzędzi informatycznych lub oprogramowania, do planowania produkcji oraz projektowania i tworzenia zmienionych, ulepszonych lub nowych produktów, procesów lub usług?
Odpowiedź: Tak, Pani działalność, w ramach której tworzy „Oprogramowanie” obejmuje nabywanie, łączenie, kształtowanie i wykorzystywanie dostępnej aktualnie wiedzy i umiejętności, w tym w zakresie narzędzi informatycznych lub oprogramowania, do planowania produkcji oraz projektowania i tworzenia zmienionych, ulepszonych lub nowych produktów, procesów lub usług.
2)Jaki jest funkcjonalny związek poszczególnych wydatków z Pani trzeciego pytania, z poszczególnymi działaniami obejmującymi tworzenie/rozwijanie, „programu komputerowego”?
Odpowiedź: Podstawą tworzenia/rozwoju „programu komputerowego” jest zapoznanie się z potrzebami/opiniami jego (przyszłych) użytkowników. W tym celu przed rozpoczęciem prac rozwojowych konieczne jest odbycie wielu spotkań aby się z nimi zapoznać. Niestety częstokroć niemożliwym jest oparcie się wyłącznie na spotkaniach online lub korespondencji mailowej co decyduje o konieczności dojazdu do klienta w celu przeprowadzenia badania potrzeb rozwojowych „programu komputerowego”. Temu celowi ma służyć leasing, serwis oraz koszty eksploatacji samochodu osobowego. Zakup sprzętu, tj. komputerów, monitorów, tabletów, telefonów oraz licencji na oprogramowanie do nich konieczny jest do tworzenia i testowania programu komputerowego na różnych platformach (stacjonarnych i mobilnych), różnych systemach operacyjnych (...). Zakup sprzętu w postaci drukarki, skanera, urządzenia wielofunkcyjnego konieczna jest do skanowania prac koncepcyjnych, przykładów wizualizacji, wydruków wizualizacji interfejsu użytkownika programu do przedstawienia na spotkaniach z Klientem. Składki ZUS społeczne oraz na Fundusz Pracy są składkami obowiązkowymi przy prowadzeniu działalności a koszt obsługi księgowej jest kosztem koniecznym do prawidłowego rozliczania kosztów działalności twórczej, określania wskaźnika nexus.
3)W jaki sposób, według jakich kryteriów przyporządkowuje/będzie Pani przyporządkowywać poszczególne wydatki, wskazane w trzecim pytaniu, do działań związanych z działalnością gospodarczą związaną z wytwarzaniem i rozwijaniem „programu komputerowego”, związaną z kwalifikowanym prawem własności intelektualnej? Czy zawsze zaliczała Pani do wskaźnika nexus wszystkie wydatki, jakie przypisywała Pani do kosztów uzyskania przychodów z konkretnego „programu komputerowego”? Czy stosowała Pani inne zasady przyporządkowania wydatków do wskaźników nexus (jeśli tak, proszę wyjaśnić te zasady)?
Odpowiedź: Jako, że Pani działalność jest oraz będzie w przyszłości związana wyłącznie z wytwarzaniem i rozwijaniem „programu komputerowego” wszystkie wydatki ponoszone w jej ramach przyporządkowuje Pani i będzie przyporządkowywać do działań związanych z wytwarzaniem i rozwijaniem „programu komputerowego”. Tak, wszystkie wydatki przypisywane do kosztów uzyskania przychodów z konkretnego „programu komputerowego” zaliczała Pani do wskaźnika nexus. Nie stosowała Pani innych zasad przyporządkowania kosztów do wskaźnika nexus.
4)Czy prowadzi/będzie Pani prowadzić na bieżąco odrębną od podatkowej księgi przychodów i rozchodów szczegółową Ewidencję w 2023 r. i latach kolejnych, tj. od momentu poniesienia pierwszych kosztów, o których mowa w art. 30ca ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych?
Odpowiedź: Tak, prowadzi Pani i będzie prowadzić taką ewidencję na bieżąco.
Pytania (pytanie nr 2 doprecyzowane w uzupełnieniu wniosku z 10 listopada 2023 r.)
1)Czy podejmowana przez Panią działalność polegająca na tworzeniu oprogramowania komputerowego w opisany we wniosku sposób stanowi działalność badawczo-rozwojową w rozumieniu art. 30ca ust. 2 w zw. z art. 5a pkt 38-40 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych?
2)Czy w opisanym stanie faktycznym będzie Pani mogła w zeznaniu rocznym za rok 2023 i lata następne rozliczyć dochód uzyskany ze sprzedaży kwalifikowanego prawa własności intelektualnej (autorskie prawo do programu komputerowego wytwarzanego w ramach opisanej współpracy ze Spółką) z uwzględnieniem stawki podatku dochodowego wynoszącej 5%?
3)Czy wymienione w opisanym zdarzeniu koszty ponoszone przez Panią takie jak zakup sprzętu, oprogramowania, wydatki na paliwo, serwis i leasing samochodu (umożliwiający dojazd do Klienta), koszty obsługi księgowej i składki ZUS stanowią koszty, o których mowa w lit. a wzoru z art. 30ca ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, tj. koszty poniesione przez podatnika na prowadzoną bezpośrednio przez podatnika działalność badawczo-rozwojową związaną z kwalifikowanym prawem własności intelektualnej?
Pani stanowisko w sprawie (przedstawione w uzupełnieniu wniosku)
Ad. 1
W art. 5a pkt 38 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych działalność badawczo-rozwojowa została zdefiniowana jako działalność twórcza obejmująca badania naukowe lub prace rozwojowe, podejmowane w sposób systematyczny w celu zwiększenia zasobów wiedzy oraz wykorzystania zasobów wiedzy do tworzenia nowych zastosowań. Zgodnie z art. 5a pkt 39 i 40 ustawy o PIT badania naukowe oraz prace rozwojowe winny być z rozumiane zgodnie z art. 4 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. - Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce. W myśl tych przepisów: Badania naukowe są działalnością obejmującą:
2.[...] badania aplikacyjne rozumiane jako prace mające na celu zdobycie nowej wiedzy oraz umiejętności, nastawione na opracowywanie nowych produktów, procesów lub usług lub wprowadzanie do nich znaczących ulepszeń.
3.Prace rozwojowe są działalnością obejmującą nabywanie, łączenie, kształtowanie i wykorzystywanie dostępnej aktualnie wiedzy i umiejętności, w tym w zakresie narzędzi informatycznych lub oprogramowania, do planowania produkcji oraz projektowania i tworzenia zmienionych, ulepszonych lub nowych produktów, procesów lub usług, z wyłączeniem działalności obejmującej rutynowe i okresowe zmiany wprowadzane do nich, nawet jeżeli takie zmiany mają charakter ulepszeń.
Prowadzi Pani działalność badawczo-rozwojową, tj. prace rozwojowe, o których mowa w art. 4 ust. 3 ustawy - Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce w zw. z art. 5a pkt 38 w zw. z art. 30ca ust. 2 pkt 8 ustawy o podatku dochodowego od osób fizycznych, bo:
-prace prowadzone przez Panią, polegające na tworzeniu oprogramowania mają twórczy charakter, ponieważ służą tworzeniu nowych i oryginalnych rozwiązań, a inwencja i zaprojektowanie tych rozwiązań leży między innymi po stronie wnioskodawcy. Oprogramowanie tworzone przez Panią stanowi oryginalny wytwór jego twórczej pracy oraz przedmiot ochrony prawa autorskiego,
-prace wykonywane przez Panią obejmują wykorzystywanie wiedzy i umiejętności w zakresie narzędzi informatycznych i oprogramowania, do projektowania i tworzenia zmienionych, ulepszonych lub nowych produktów, procesów lub usług,
-prace nad oprogramowaniem mają charakter systematyczny (metodyczny, zaplanowany i uporządkowany), z nastawieniem na rozwój i ulepszanie oprogramowania w przyszłości.
Ad. 2
Spełnia Pani wszystkie wymagania ustawowe dotyczące możliwości skorzystania z preferencyjnej stawki opodatkowania w wysokości 5% od dochodu osiągniętego z kwalifikowanych praw własności intelektualnej. Zgodnie z art. 30ca ust. 1 ustawy o podatku dochodowego od osób fizycznych, podatek od osiągniętego przez podatnika w ramach pozarolniczej działalności gospodarczej kwalifikowanego dochodu z kwalifikowanych praw własności intelektualnej wynosi 5% podstawy opodatkowania. Z kolei zgodnie z art. 30ca ust. 2 pkt 8 ustawy, kwalifikowanym prawem własności intelektualnej jest między innymi autorskie prawo do programu komputerowego - podlegające ochronie prawnej na podstawie ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, którego przedmiot ochrony został wytworzony, rozwinięty lub ulepszony przez podatnika w ramach prowadzonej przez niego działalności badawczo-rozwojowej. Programy komputerowe opisane we wniosku podlegają ochronie na podstawie art. 74 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Zgodnie z objaśnieniami podatkowymi z dnia 15 lipca 2019 r. pojęcie „program komputerowy” nie powinno być rozumiane wąsko, lecz szeroko. Program obejmuje więc również jego funkcje składowe, takie jak: kod źródłowy, opis procedur operacyjnych, zestawienie danych w informacjach konwersacyjnych i dialogowych oraz kod wynikowy i interfejs. Reasumując tworzone przez Panią programy komputerowe kody i algorytmy stanowią zatem program komputerowy, który znajduje się w katalogu kwalifikowanych praw autorskich IP. Przenosi Pani i będzie przenosiła na Zleceniodawcę całość majątkowych praw autorskich do oprogramowania wytwarzanego w ramach prowadzonej przez Panią działalności badawczo-rozwojowej i otrzymuje wynagrodzenie z tego tytułu, a zatem osiąga kwalifikowane dochody ze sprzedaży kwalifikowanych praw własności intelektualnej, o których mowa w art. 30ca ust. 7 pkt 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Powyższe stanowisko dotyczy współpracy z kontrahentami w roku 2023 i w latach następnych, przy założeniu, iż będzie Pani współpracowała ze Spółką na dotychczasowych zasadach.
Ad. 3
Pani zdaniem, ponoszone przez Panią wydatki, tj. zakup i serwis sprzętu, oprogramowania, wydatki na paliwo, serwis i leasing samochodu (umożliwiający dojazd do klienta), koszty obsługi księgowej i składki ZUS stanowią koszty faktycznie poniesione przez podatnika na prowadzoną bezpośrednio przez niego działalność badawczo-rozwojową, związaną z kwalifikowanym prawem własności intelektualnej, o których mowa w literze a wzoru określonego w art. 30ca ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Każdy z ponoszonych przez Panią wydatków w ramach prowadzonej działalności gospodarczej ma bowiem bezpośredni związek z prowadzoną przez Panią działalnością badawczo-rozwojową, a ich ponoszenie jest niezbędne do prowadzenia działalności opisanej we wniosku. Wydatki te służą fizycznemu wytwarzaniu oprogramowania i prowadzeniu działalności gospodarczej przez Panią, jak również zdobywaniu czy pogłębianiu wiedzy niezbędnej do tworzenia nowych funkcjonalności.
Ocena stanowiska
Stanowisko, które Pani przedstawiła we wniosku jest w części prawidłowe i w części nieprawidłowe.
Uzasadnienie interpretacji indywidualnej
Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2647 ze zm.):
Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.
W myśl art. 5a pkt 6 tejże ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:
Ilekroć w ustawie jest mowa o działalności gospodarczej albo pozarolniczej działalności gospodarczej – oznacza to działalność zarobkową:
a)wytwórczą, budowlaną, handlową, usługową,
b)polegającą na poszukiwaniu, rozpoznawaniu i wydobywaniu kopalin ze złóż,
c)polegającą na wykorzystywaniu rzeczy oraz wartości niematerialnych i prawnych
- prowadzoną we własnym imieniu bez względu na jej rezultat, w sposób zorganizowany i ciągły, z której uzyskane przychody nie są zaliczane do innych przychodów ze źródeł wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt 1, 2 i 4-9.
Stosownie natomiast do treści art. 5b ust. 1 ww. ustawy:
Za pozarolniczą działalność gospodarczą nie uznaje się czynności, jeżeli łącznie spełnione są następujące warunki:
1)odpowiedzialność wobec osób trzecich za rezultat tych czynności oraz ich wykonywanie, z wyłączeniem odpowiedzialności za popełnienie czynów niedozwolonych, ponosi zlecający wykonanie tych czynności;
2)są one wykonywane pod kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonych przez zlecającego te czynności;
3)wykonujący te czynności nie ponosi ryzyka gospodarczego związanego z prowadzoną działalnością.
W związku z tym, że przepisy dotyczące IP Box odnoszą się do działalności badawczo-rozwojowej, należy także przytoczyć definicje, które wynikają w tym zakresie z ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Dz. U. z 2023 r. poz. 742, ze zm.).
Zgodnie z art. 5a pkt 38 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:
Ilekroć w ustawie jest mowa o działalności badawczo-rozwojowej oznacza to działalność twórczą obejmującą badania naukowe lub prace rozwojowe, podejmowaną w sposób systematyczny w celu zwiększenia zasobów wiedzy oraz wykorzystania zasobów wiedzy do tworzenia nowych zastosowań.
W myśl art. 5a pkt 39 ww. ustawy :
Ilekroć w ustawie jest mowa o badaniach naukowych oznacza to:
a)badania podstawowe w rozumieniu art. 4 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r.– Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Dz. U. z 2022 r. poz. 574 ze zm.),
b)badania aplikacyjne w rozumieniu art. 4 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r.– Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce.
Z kolei w definicji prac rozwojowych zawartej w art. 5a pkt 40 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wskazano, że:
Ilekroć w ustawie jest mowa o pracach rozwojowych oznacza to: prace rozwojowe w rozumieniu art. 4 ust. 3 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce.
Na podstawie art. 4 ust. 2 tej ostatniej ustawy :
Badania naukowe są działalnością obejmującą:
1)badania podstawowe rozumiane jako prace empiryczne lub teoretyczne mające przede wszystkim na celu zdobywanie nowej wiedzy o podstawach zjawisk i obserwowalnych faktów bez nastawienia na bezpośrednie zastosowanie komercyjne;
2)badania aplikacyjne rozumiane jako prace mające na celu zdobycie nowej wiedzy oraz umiejętności, nastawione na opracowywanie nowych produktów, procesów lub usług lub wprowadzanie do nich znaczących ulepszeń.
Natomiast zgodnie art. 4 ust. 3 ww. ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce:
Prace rozwojowe są działalnością obejmującą nabywanie, łączenie, kształtowanie i wykorzystywanie dostępnej aktualnie wiedzy i umiejętności, w tym w zakresie narzędzi informatycznych lub oprogramowania, do planowania produkcji oraz projektowania i tworzenia zmienionych, ulepszonych lub nowych produktów, procesów lub usług, z wyłączeniem działalności obejmującej rutynowe i okresowe zmiany wprowadzane do nich, nawet jeżeli takie zmiany mają charakter ulepszeń.
Z opisu sprawy wynika, że od początku prowadzenia działalności gospodarczej współpracuje Pani z polską spółką na podstawie umowy o świadczenie usług.
Powierzono Pani do wykonania usługi polegające na:
-tworzeniu i utrzymywaniu aplikacji przy wykorzystaniu oprogramowania…,
-ekstrakcji, walidacji, transformacji i modelowaniu danych, analizie oraz wizualizacji danych w sposób przejrzysty i zrozumiały dla odbiorcy końcowego,
-przebudowie istniejących raportów, inwentaryzacji oraz ocenie merytorycznej raportów istniejących, przepięciu aplikacji na odpowiednie źródła,
-opracowywaniu koncepcji rozwoju aplikacji, wdrażanie i nadzór dobrych praktyk w obszarze…, zbieranie potrzeb biznesu w kontekście projektowania oraz implementowania raportów, szkolenie użytkowników.
W praktyce rozwija Pani istniejące oprogramowanie poprzez dodawanie wytworzonych przez Panią samodzielnie funkcjonalności. Jest Pani autorem tych rozwinięć, do których autorskie prawa majątkowe następnie przenosi na Spółkę. Powyższe czynności wykonywane są na podstawie umowy zawartej ze Spółką. Tworzone w ten sposób nowe rozwiązania pomagają w efektywnym zarządzaniu produkcją i sprzedażą oraz poprawiają konkurencyjność. Wykonuje Pani powierzone zadania jako niezależny i samodzielny wykonawca w ramach prowadzonej bezpośrednio przez Panią działalności gospodarczej.
W uzupełnieniu wniosku wskazała Pani, że wytwarza aplikacje użytkowe, które dostępne są dla klienta na jego domenie w oprogramowaniu …(rozwiązanie chmurowe) oraz w formie mobilnej dostępnej na telefon lub tablet. Jako aplikacje rozumie się odrębne twory, dostępne dla klienta na platformie…, które składają się z części …- skryptu, tworzącego aplikację, tworzonego przez Panią, który poprzez polecenia odwołuje się do źródeł danych, dokonuje ekstrakcji danych, transformacji i modyfikacji, a następnie pozyskane z wielu źródeł dane wykorzystuje po stronie…, gdzie w formie obiektów graficznych jak tabele i różnego typu wykresy prezentuje dane. Aplikacje są unikatowe, dostosowane pod konkretne potrzeby firmy i tworzone od zera dla klienta. Aplikacje posiadają przemyślaną strukturę i zostają w taki sposób zaprojektowane, aby umożliwić klientowi analizę danych w niej dostępnych w sposób interaktywny.
W uzupełnieniu opisu zdarzenia przyszłego wskazała Pani, że bardzo często aplikacje, które już funkcjonują w przedsiębiorstwie wymagają po pewnym czasie modyfikacji bądź rozbudowy. Może to oznaczać między innymi:
-modyfikację skryptu w związku z potrzebą korzystania z innych źródeł danych,
-modyfikację skryptu w związku ze zmianą definicji wyliczania danych miar,
-dodanie dodatkowych mapowań bądź pól wyliczanych aby rozszerzyć zakres analityczny,
-uwzględnienie uwag ze strony klienta do wyglądu/funkcjonalności aplikacji,
-rozbudowę aplikacji o nowe obiekty po stronie graficznej (np. w związku z rozbudową zakresu aplikacji o kolejny produkt/obszar działalności firmy), aby umożliwić wnikliwą analizę nowego produktu, która do tej pory nie była możliwa.
Efekty Pani prac każdorazowo są odrębnymi programami komputerowymi, które podlegają ochronie na podstawie art. 74 ustawy o prawie autorskim i przysługują Pani z tego tytułu majątkowe prawa autorskie.
Na wstępie trzeba podkreślić, że z pracami badawczo-rozwojowymi mamy do czynienia wówczas, gdy wykorzystuje się dostępną wiedzę z dziedziny nauki, technologii oraz innej wiedzy i umiejętności do tworzenia nowych lub ulepszenia istniejących produktów/usług. Wobec powyższego ocena czy prowadzone przez Panią prace programistyczne stanowią działalność badawczo–rozwojową dokonana zostanie w kontekście wskazanych przez Panią efektów tych prac (programów opisanych we wniosku).
Z ustawowej definicji zawartej w regulacjach ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wynika, że działalność badawczo-rozwojowa musi mieć charakter twórczy. Jak podaje słownik języka polskiego PWN, działalność twórcza to zespół działań podejmowanych w kierunku tworzenia (działalność – zespół działań podejmowanych w jakimś celu), powstania czegoś (twórczy – mający na celu tworzenie, tworzyć – powodować powstanie czegoś). W doktrynie prawa autorskiego podkreśla się natomiast, że cecha twórczości związana jest przede wszystkim z rezultatem działalności człowieka o charakterze kreacyjnym i jest spełniona wówczas, gdy istnieje nowy wytwór intelektu. Działalność twórcza oznacza, że „ustawodawca za przedmiot prawa autorskiego uznaje tylko rezultat (przejaw) takiego działania, który choćby w minimalnym stopniu odróżnia się od innych rezultatów takiego samego działania, a zatem, że posiada cechę nowości, której stopień nie ma znaczenia”. Zatem twórczość działalności badawczo-rozwojowej może przejawiać się opracowywaniem nowych koncepcji, narzędzi, rozwiązań niewystępujących dotychczas w praktyce gospodarczej podatnika lub na tyle innowacyjnych, że w znacznym stopniu odróżniają się od rozwiązań już funkcjonujących u podatnika.
W opisie sprawy wskazała Pani, że działalność ma charakter twórczy. Poprzez swoją wiedzę, doświadczenie oraz z wykorzystaniem najlepszych praktyk tworzy Pani skrypty tworzące aplikacje oraz wykorzystując własną kreatywność stara się Pani stworzyć rozwiązania, które będą nowoczesne, wygodne do użycia przez klienta. Stale rozwija się Pani w swojej twórczości i próbuje wyprzedzić potrzeby klienta.
Wytworzone zostały przez Panią aplikacje użytkowe prezentujące dane firmy w sposób graficzny i umożliwiające analizę danych, wskaźników …poprzez dynamiczne obiekty w aplikacji. Utworzone przez Panią nowe aplikacje różnią się od do tej pory wytworzonych, ponieważ każda z nich jest unikatowa i realizuje zapotrzebowanie firmy na konkretny rodzaj informacji. Nowe aplikacje zawierają do tej pory nieanalizowane i nieprezentowane w aplikacjach przekroje danych, stąd takie aplikacje nie występowały w przedsiębiorstwie i stanowią dla niego nowość. Niekiedy dotychczas dane były zbierane i wyliczane ręcznie. Po utworzeniu aplikacji, wszelkie operacje są zaprojektowane wewnątrz skryptu aplikacji i umożliwiają sprawną i bezbłędną analizę danych, co stanowi cenioną wartość niematerialną dla klienta. Nowe aplikacje stanowią produkt unikatowy, który do tej pory nie występował w przedsiębiorstwie i także nie ma jego odpowiednika/szablonu na rynku. Wszelkie modyfikacje i rozbudowy aplikacji odbywają się poprzez narzędzie …w oparciu o wykorzystanie własnej wiedzy i pomysłów. Efekty Pani prac są twórczą realizacją szczegółowych projektów zlecanych przez Spółkę.
Zatem prowadzona przez Panią działalność w zakresie tworzenia i rozwoju aplikacji tj. programów komputerowych ma twórczy charakter.
Kolejnym kryterium działalności badawczo-rozwojowej jest prowadzenie tej działalności w sposób systematyczny. Zgodnie ze słownikiem języka polskiego PWN, słowo systematyczny oznacza (i) robiący coś regularnie i starannie, (ii) o procesach: zachodzący stale od dłuższego czasu, (iii) o działaniach: prowadzony w sposób uporządkowany, według pewnego systemu; też: o efektach takich działań; planowy, metodyczny. W związku z tym, że w definicji działalności badawczo-rozwojowej słowo „systematyczny” występuje w sformułowaniu „podejmowaną (działalność) w sposób systematyczny”, a więc odnosi się do „działalności”, czyli zespołu działań podejmowanych w jakimś celu, najbardziej właściwą definicją systematyczności w omawianym zakresie jest definicja obejmująca prowadzenie działalności w sposób uporządkowany, według pewnego systemu. Zatem słowo systematycznie odnosi się również do działalności prowadzonej w sposób metodyczny, zaplanowany i uporządkowany. To oznacza, że działalność badawczo-rozwojowa jest prowadzona systematycznie niezależnie od tego, czy podatnik stale prowadzi prace badawczo-rozwojowe, czy tylko od czasu do czasu, a nawet incydentalnie, co wynika z charakteru prowadzonej przez niego działalności oraz potrzeb rynku, klientów, sytuacji mikro i makroekonomicznej. Z powyższego wynika, że spełnienie kryterium „systematyczności” danej działalności nie jest uzależnione od ciągłości tej działalności, w tym od określonego czasu przez jaki działalność taka ma być prowadzona ani też od istnienia planu co do prowadzenia przez podatnika podobnej działalności w przyszłości. Wystarczające jest, aby podatnik zaplanował i przeprowadził chociażby jeden projekt badawczo-rozwojowy, przyjmując dla niego określone cele do osiągnięcia, harmonogram i zasoby. Taka działalność może być uznana za działalność systematyczną, tj. prowadzoną w sposób metodyczny, zaplanowany i uporządkowany.
Wyjaśniła Pani, że prowadzona działalność jest działalnością twórczą podejmowaną w sposób systematyczny w celu zwiększenia zasobów wiedzy oraz wykorzystania zasobów wiedzy do tworzenia nowych zastosowań. Wytworzone aplikacje spełniły potrzeby Spółki pozwalając jej osiągać większe przychody oraz obniżając koszty uzyskania tychże. Każdorazowo przed wykonaniem nowego projektu (aplikacji) musi Pani omówić z klientem jego oczekiwania, przemyśleć i zaplanować swoją pracę, stworzyć aplikację w oparciu o swoją wiedzę oraz postarać się tak ją zaprojektować, aby była optymalna i użyteczna. Stara się Pani przewidywać potrzeby klienta i dopasować do niego aplikację. Każda aplikacja ma charakter unikatowy, nie istnieją dwie identyczne aplikacje. Każda jest „szyta na miarę”, pod konkretne potrzeby.
Za cel stawia sobie Pani możliwość rozwoju i stałe poszerzanie swoich kompetencji poprzez tworzenie dla klienta rozwiązań, które stanowią dla klienta element rozwoju organizacji, wzrostu innowacyjności i poprawy przepływu informacji w firmie. Źródłem finansowania są środki własne. Prace na rzecz klienta wykonuje Pani w sposób ciągły.
Zatem kolejne kryterium definicji działalności badawczo-rozwojowej w odniesieniu do wskazanych przez Panią programów komputerowych jest spełnione.
Powyżej omówione dwa kryteria działalności badawczo-rozwojowej dotyczą charakteru i organizacji prowadzenia tej działalności, podczas gdy ostatnie, trzecie kryterium, dotyczy rezultatu prowadzenia tej działalności, tj. zwiększenia zasobów wiedzy oraz wykorzystania zasobów wiedzy do tworzenia nowych zastosowań. W konsekwencji – głównym zadaniem dla zarządzającego projektem badawczo-rozwojowym jest zlokalizowanie i zidentyfikowanie zasobów wiedzy przed rozpoczęciem działań projektowych; zasobów w ujęciu funkcjonalnym i celowościowym, czyli podlegającym zwiększeniu oraz możliwym i właściwym do wykorzystania zwiększonej wiedzy do nowych zastosowań. Lokalizacja i identyfikacja wiedzy obejmuje szereg działań, w tym określenie stanu wiedzy, miejsca, sposobu jej wykorzystania oraz selekcji pod względem przydatności do realizacji celu projektu.
W uzupełnieniu wniosku wskazała Pani, że prowadzona działalność jest działalnością twórczą podejmowaną w sposób systematyczny w celu zwiększenia zasobów wiedzy oraz wykorzystania zasobów wiedzy do tworzenia nowych zastosowań.
Za cel stawia sobie Pani możliwość rozwoju i stałe poszerzanie swoich kompetencji poprzez tworzenie dla klienta rozwiązań, które stanowią dla klienta element rozwoju organizacji, wzrostu innowacyjności i poprawy przepływu informacji w firmie. Tematyką tworzenia aplikacji zajmuje się Pani od przeszło 6 lat, przez co ma Pani niezbędną wiedzę i kwalifikacje, aby wykonywać swoje zadania. W czasie tym brała Pani udział w szkoleniach z tworzenia i modyfikacji aplikacji…, prowadzonych przez najlepszych szkoleniowców z branży:…. Sukcesywnie poszerza Pani wiedzę poprzez udział w webinarach oraz śledząc oficjalną stronę twórcy oprogramowania….. Rozwija Pani wszelką wiedzę i umiejętności z zakresu pracy przy oprogramowaniu i języku skryptowym….. Innowacyjności rozwiązań może być widoczna poprzez zastosowanie w aplikacji rozwiązań nowych, które do tej pory nie były wykorzystywane np. nowy typ obiektu, odmienny sposób prezentacji dashboardów, sposób selekcji i możliwości analizy danych. Innowacyjnym rozwiązaniem w skali przedsiębiorstwa jest także utworzenie aplikacji umożliwiającej analizę danych, która do tej pory nie była możliwa, nie występowały aplikacje prezentujące takie dane. Każdorazowe utworzenie bądź rozbudowa aplikacji poszerza Pani wiedzę i umożliwia dalszy rozwój przy kolejnych projektach. W ramach wykonywanej działalności wykorzystuje Pani i sukcesywnie rozwija wiedzę z zakresu tworzenia skryptów w…, optymalizacji tworzonych rozwiązań, nowości oraz zmiany w narzędziu. Poprzez pracę testuje Pani własne pomysły, funkcjonalności dla klienta, które stanowią dla niego nowość i nie występowały dotychczas w organizacji. W ramach rozwoju rozwiązań sukcesywnie rozszerza Pani wiedzę z zakresu platformy…, poszerza Pani wiedzę w oparciu o:
-szkolenia z zakresu…,
-webinary na temat nowości (prowadzone przez firmę…),
-konferencje (prowadzone przez firmę…),
-źródła internetowe …
-samorozwój poprzez testowanie rozwiązań, pomysłów.
Pani praca nie polega na wprowadzaniu rutynowych, powtarzalnych zmian. Jeśli dokonuje Pani modyfikacji, każda taka zmiana ma charakter unikatowy i wymaga przemyślanych działań i zastosowania indywidualnych rozwiązań pod ten konkretny przypadek.
Zatem powyższe pozwala uznać, że wykorzystuje Pani istniejące zasoby wiedzy w celu tworzenia nowych zastosowań.
Kluczowe jest zawarte w definicji działalności badawczo-rozwojowej rozróżnienie, które wskazuje, że taka działalność obejmuje dwa rodzaje aktywności, tj.:
-badania podstawowe i badania aplikacyjne zdefiniowane w art. 4 ust. 2 pkt 1 i 2 ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce oraz
-prace rozwojowe, o których mowa w art. 4 ust. 3 tej ustawy.
Należy zwrócić uwagę na wyłączenie zawarte w art. 4 ust. 3 tej ustawy, mogące odnosić się do wielu przejawów aktywności podatnika. Zastrzeżenie zostało wprowadzone w celu wyeliminowania z zakresu działalności badawczo-rozwojowej tych przejawów aktywności podatnika, które mimo ulepszenia istniejących procesów lub usług, z uwagi na swoją cykliczność (okresowość) oraz brak innowacyjnego charakteru (rutynowość), nie mogą stanowić prac rozwojowych.
Pojęcie działalności badawczo-rozwojowej obejmuje również prace rozwojowe w rozumieniu Prawa o szkolnictwie wyższym i nauce.
Prace rozwojowe polegają na nabywaniu, łączeniu, kształtowaniu i wykorzystywaniu dostępnej aktualnie wiedzy i umiejętności – przy czym użyty przez ustawodawcę spójnik „i” wskazuje, że aby uznać działania za prace rozwojowe konieczne jest zaistnienie wszystkich tych czynności, tj.:
·nabycia dostępnej aktualnie wiedzy i umiejętności;
·łączenia dostępnej aktualnie wiedzy i umiejętności;
·kształtowania dostępnej aktualnie wiedzy i umiejętności;
·wykorzystania dostępnej aktualnie wiedzy i umiejętności.
Prace rozwojowe bazują zatem na dostępnej wiedzy – w zależności od celów, jakie przyjęto dla prowadzenia prac, będzie to wiedza z określonej dziedziny lub dziedzin. Prace te obejmują kolejno:
·nabycie wiedzy i umiejętności, czyli pozyskanie wiedzy/umiejętności, zapoznanie się z wiedzą, zrozumienie jej;
·łączenie wiedzy i umiejętności, czyli znalezienie takich zależności pomiędzy wiedzą z różnych zakresów, dziedzin lub wiedzy wynikającej z różnych badań naukowych oraz pomiędzy umiejętnościami, które są istotne z punktu widzenia postawionych celów badan rozwojowych;
·kształtowanie wiedzy i umiejętności, czyli takie „ułożenie” efektów nabywania i łączenia wiedzy i umiejętności lub takie sformułowanie wniosków płynących z tych procesów, aby można je było wykorzystać dla realizacji postawionych celów prac rozwojowych;
·wykorzystanie wiedzy i umiejętności, czyli ich użycie, posłużenie się nimi dla osiągnięcia celów prac rozwojowych.
Co istotne, całość ww. czynności służy:
·planowaniu produkcji oraz
·projektowaniu i tworzeniu zmienionych, ulepszonych lub nowych produktów, procesów lub usług.
Chodzi przy tym o konkretne produkty, konkretne procesy lub konkretne usługi albo konkretne rodzaje produktów, procesów lub usług. Podmiot prowadzący prace rozwojowe organizuje je z uwzględnieniem specyfiki konkretnych produktów, procesów lub usług – od niej zależą potrzeby prowadzenia prac rozwojowych i ich zakres.
Jednocześnie ustawodawca wyłączył z definicji prac rozwojowych działalność obejmującą rutynowe i okresowe zmiany wprowadzane do produktów, procesów lub usług, nawet jeżeli takie zmiany mają charakter ulepszeń. O tym, jakie zmiany do produktów, procesów lub usług mają charakter rutynowy (wykonywany często i niemal automatycznie) i okresowy (powtarzający się, występujący co pewien czas) będzie każdorazowo decydował charakter konkretnych produktów, procesów bądź usług.
Jak sama Pani wskazuje we wniosku, w ramach prowadzonej działalności gospodarczej świadczy Pani usługi programistyczne, w ramach których tworzy i rozwija Pani Oprogramowanie (tj. aplikacje).
Aplikacje są unikatowe, dostosowane pod konkretne potrzeby firmy i tworzone od zera dla klienta. Aplikacje posiadają przemyślaną strukturę i zostają w taki sposób zaprojektowane, aby umożliwić klientowi analizę danych w niej dostępnych w sposób interaktywny. Oznacza to, że poprzez różnego typu filtry, dynamiczne suwaki bądź obiekty, które umożliwiają wstawienie ręcznie wartości, dane w obiektach dostosowują się automatycznie pod przyjęte parametry umożliwiając szeroką analizę danych.
Nowe aplikacje stanowią produkt unikatowy, który do tej pory nie występował w przedsiębiorstwie i także nie ma jego odpowiednika/szablonu na rynku. Wszelkie modyfikacje i rozbudowy aplikacji odbywają się poprzez narzędzie …w oparciu o wykorzystanie własnej wiedzy i pomysłów. Efekty Pani prac są twórczą realizacją szczegółowych projektów zlecanych przez Spółkę.
Wyjaśniła Pani, że prowadzona działalność jest działalnością twórczą podejmowaną w sposób systematyczny w celu zwiększenia zasobów wiedzy oraz wykorzystania zasobów wiedzy do tworzenia nowych zastosowań. Pani działalność, w ramach której tworzy Pani „Oprogramowanie” obejmuje nabywanie, łączenie, kształtowanie i wykorzystywanie dostępnej aktualnie wiedzy i umiejętności, w tym w zakresie narzędzi informatycznych lub oprogramowania, do planowania produkcji oraz projektowania i tworzenia zmienionych, ulepszonych lub nowych produktów, procesów lub usług.
Pani praca nie polega na wprowadzaniu rutynowych, powtarzalnych zmian. Jeśli dokonuje Pani modyfikacji, każda taka zmiana ma charakter unikatowy i wymaga przemyślanych działań i zastosowania indywidualnych rozwiązań pod ten konkretny przypadek.
W ramach wykonywanej działalności wykorzystuje Pani i sukcesywnie rozwija wiedzę z zakresu tworzenia skryptów w języku…., optymalizacji tworzonych rozwiązań, nowości oraz zmiany w narzędziu. Poprzez pracę testuje Pani własne pomysły, funkcjonalności dla klienta, które stanowią dla niego nowość i nie występowały dotychczas w organizacji.
Zatem powyższe pozwala uznać, że opisana działalność w zakresie tworzenia wymienionych programów spełnia warunki do uznania jej za prace rozwojowe.
Należy przy tym podkreślić, że działalnością badawczo-rozwojową nie jest całość usług świadczonych przez Panią ani też całość prowadzonej przez Panią działalności programistycznej, ale wyłącznie te działania, które ściśle dotyczą tworzenia innowacyjnych rozwiązań służących stworzeniu nowego produktu - takich jak te, które zostały wymienione we wniosku i jego uzupełnieniu i w warunkach działalności wynikające z wniosku i jego uzupełnienia.
W konsekwencji, mając na uwadze przedstawiony we wniosku opis sprawy, działalność polegająca na tworzeniu programów komputerowych spełnia definicję działalności badawczo-rozwojowej w rozumieniu art. 5a pkt 38 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Przedsiębiorcy osiągający dochody generowane przez prawa własności intelektualnej od 1 stycznia 2019 r. mogą korzystać z preferencyjnej stawki w podatku dochodowym.
Zgodnie z art. 30ca ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:
Podatek od osiągniętego przez podatnika w ramach pozarolniczej działalności gospodarczej kwalifikowanego dochodu z kwalifikowanych praw własności intelektualnej wynosi 5% podstawy opodatkowania.
W myśl art. 30ca ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:
Kwalifikowanymi prawami własności intelektualnej są:
1)patent,
2)prawo ochronne na wzór użytkowy,
3)prawo z rejestracji wzoru przemysłowego,
4)prawo z rejestracji topografii układu scalonego,
5)dodatkowe prawo ochronne dla patentu na produkt leczniczy lub produkt ochrony roślin,
6)prawo z rejestracji produktu leczniczego i produktu leczniczego weterynaryjnego dopuszczonych do obrotu,
7)wyłączne prawo, o którym mowa w ustawie z dnia 26 czerwca 2003 r. o ochronie prawnej odmian roślin (Dz. U. z 2021 r. poz. 213),
8)autorskie prawo do programu komputerowego
– podlegające ochronie prawnej na podstawie przepisów odrębnych ustaw lub ratyfikowanych umów międzynarodowych, których stroną jest Rzeczpospolita Polska, oraz innych umów międzynarodowych, których stroną jest Unia Europejska, których przedmiot ochrony został wytworzony, rozwinięty lub ulepszony przez podatnika w ramach prowadzonej przez niego działalności badawczo-rozwojowej.
Należy wskazać, że oprogramowanie – definiowane, jako ogół informacji w postaci zestawu instrukcji, zaimplementowanych interfejsów i zintegrowanych danych przeznaczonych dla komputera do realizacji wyznaczonych celów – podlega ochronie jak utwór literacki z art. 1 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. z 2022 r. poz. 2509 dalej: „ustawa o PAIPP”).
Stąd oprogramowanie może być uznane za kwalifikowane IP, w świetle art. 30ca ust. 2 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, jeśli jego wytworzenie, rozszerzenie lub ulepszenie jest wynikiem prac badawczo-rozwojowych.
Zgodnie z art. 74 ust. 2 ustawy o PAIPP:
Ochrona przyznana programowi komputerowemu obejmuje wszystkie formy jego wyrażenia. Idee i zasady będące podstawą jakiegokolwiek elementu programu komputerowego, w tym podstawą łączy, nie podlegają ochronie.
Stosownie do art. 30ca ust. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:
Podstawę opodatkowania stanowi suma kwalifikowanych dochodów z kwalifikowanych praw własności intelektualnej osiągniętych w roku podatkowym.
Należy przyjąć, że dochody z kwalifikowanego IP mogą być opodatkowane na preferencyjnych zasadach w takim zakresie, w jakim kwalifikowane IP wytwarza dochody w efekcie prac badawczo-rozwojowych prowadzonych przez podatnika. Innymi słowy, skorzystanie z preferencji IP Box jest możliwe w sytuacji występowania związku między dochodem kwalifikującym się do preferencji a kosztami faktycznie poniesionymi w celu jego uzyskania.
Stosownie natomiast do art. 30ca ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:
Wysokość kwalifikowanego dochodu z kwalifikowanego prawa własności intelektualnej ustala się jako iloczyn dochodu z kwalifikowanego prawa własności intelektualnej osiągniętego w roku podatkowym i wskaźnika obliczonego według wzoru:
(a+b) x 1,3
a+b+c+d
w którym poszczególne litery oznaczają koszty faktycznie poniesione przez podatnika na:
a)prowadzoną bezpośrednio przez podatnika działalność badawczo-rozwojową związaną z kwalifikowanym prawem własności intelektualnej,
a)nabycie wyników prac badawczo-rozwojowych związanych z kwalifikowanym prawem własności intelektualnej, innych niż wymienione w lit. d, od podmiotu niepowiązanego w rozumieniu art. 23m ust. 1 pkt 3,
b)nabycie wyników prac badawczo-rozwojowych związanych z kwalifikowanym prawem własności intelektualnej, innych niż wymienione w lit. d, od podmiotu powiązanego w rozumieniu art. 23m ust. 1 pkt 4,
c)nabycie przez podatnika kwalifikowanego prawa własności intelektualnej.
Stosownie do art. 30ca ust. 5 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych :
Do kosztów, o których mowa w ust. 4, nie zalicza się kosztów, które nie są bezpośrednio związane z kwalifikowanym prawem własności intelektualnej, w szczególności odsetek, opłat finansowych oraz kosztów związanych z nieruchomościami.
Zgodnie natomiast z art. 30ca ust. 7 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:
Dochodem (stratą) z kwalifikowanego prawa własności intelektualnej jest obliczony zgodnie z art. 9 ust. 2 dochód (strata) z pozarolniczej działalności gospodarczej w zakresie, w jakim został osiągnięty:
a)z opłat lub należności wynikających z umowy licencyjnej, która dotyczy kwalifikowanego prawa własności intelektualnej;
b)ze sprzedaży kwalifikowanego prawa własności intelektualnej;
c)z kwalifikowanego prawa własności intelektualnej uwzględnionego w cenie sprzedaży produktu lub usługi;
d)z odszkodowania za naruszenie praw wynikających z kwalifikowanego prawa własności intelektualnej, jeżeli zostało uzyskane w postępowaniu spornym, w tym postępowaniu sądowym albo arbitrażu.
W myśl art. 30ca ust. 11 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:
Podatnicy korzystający z opodatkowania zgodnie z ust. 1 są obowiązani do wykazania dochodu (straty) z kwalifikowanego prawa własności intelektualnej w zeznaniu za rok podatkowy, w którym osiągnięto ten dochód (poniesiono stratę).
Zatem, podatnik, który osiągnął w ciągu roku dochód z kwalifikowanego IP i decyduje, że wobec tego dochodu będzie stosował 5% stawkę podatku, jest zobowiązany do wykazania tego dochodu w zeznaniu rocznym składanym za rok, w którym ten dochód został osiągnięty. Podatnik ma prawo stosować 5% stawkę podatkową do dochodu z tego konkretnego kwalifikowanego IP w okresie, w którym kwalifikowane IP posiada ochronę prawną.
Należy podkreślić, że stosowanie tej ulgi (niższej stawki podatku do kwalifikowanych dochodów) będzie prawem, a nie obowiązkiem podatnika. Jest to o tyle istotne, gdyż z korzystaniem z ulgi wiążą się dodatkowe obowiązki po stronie podatników, w szczególności obowiązek prowadzenia ewidencji pozwalającej na monitorowanie i śledzenie efektów prac badawczo-rozwojowych.
Zgodnie bowiem z art. 30cb ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:
Podatnicy podlegający opodatkowaniu na podstawie art. 30ca są obowiązani:
1)wyodrębnić każde kwalifikowane prawo własności intelektualnej w prowadzonych księgach rachunkowych;
2)prowadzić księgi rachunkowe w sposób zapewniający ustalenie przychodów, kosztów uzyskania przychodów i dochodu (straty), przypadających na każde kwalifikowane prawo własności intelektualnej;
3)wyodrębnić koszty, o których mowa w art. 30ca ust. 4, przypadające na każde kwalifikowane prawo własności intelektualnej, w sposób zapewniający określenie kwalifikowanego dochodu;
4)dokonywać zapisów w prowadzonych księgach rachunkowych w sposób zapewniający ustalenie łącznego dochodu z kwalifikowanych praw własności intelektualnej – w przypadku gdy podatnik wykorzystuje więcej niż jedno kwalifikowane prawo własności intelektualnej, a w prowadzonych księgach rachunkowych nie jest możliwe spełnienie warunków, o których mowa w pkt 2 i 3;
5)dokonywać zapisów w prowadzonych księgach rachunkowych w sposób zapewniający ustalenie dochodu z kwalifikowanych praw własności intelektualnej w odniesieniu do tego produktu lub tej usługi albo do tych produktów lub tych usług – w przypadku gdy podatnik wykorzystuje jedno kwalifikowane prawo własności intelektualnej lub większą liczbę tych praw w produkcie lub usłudze albo w produktach lub usługach, a w prowadzonych księgach rachunkowych nie jest możliwe spełnienie warunków, o których mowa w pkt 2-4.
Stosownie do art. 30cb ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:
Podatnicy prowadzący podatkową księgę przychodów i rozchodów wykazują informacje, o których mowa w ust. 1, w odrębnej ewidencji. Zgodnie z art. 30cb ust. 3 ww. ustawy, w przypadku gdy na podstawie ksiąg rachunkowych lub ewidencji, o której mowa w ust. 2, nie jest możliwe ustalenie dochodu (straty) z kwalifikowanych praw własności intelektualnej, podatnik jest obowiązany do zapłaty podatku zgodnie z art. 27 lub art. 30c.
W myśl art. 30cb ust. 3 ww. ustawy:
W przypadku gdy na podstawie ksiąg rachunkowych lub ewidencji, o której mowa w ust. 2, nie jest możliwe ustalenie dochodu (straty) z kwalifikowanych praw własności intelektualnej, podatnik jest obowiązany do zapłaty podatku zgodnie z art. 27 lub art. 30c.
Jak wynika z powyższych regulacji podatnicy, którzy opodatkowują dochody z kwalifikowanych IP stawką 5%, mają obowiązek prowadzenia wyodrębnionej ewidencji dla wszystkich operacji finansowych związanych z uzyskiwaniem tych dochodów. Przepisy o IP Box nie narzucają podatnikom konkretnej formy ewidencjonowania zdarzeń na cele stosowania preferencji IP Box.
Zatem, podatnik, który chce skorzystać z ww. preferencji jest zobowiązany prowadzić szczegółową ewidencję rachunkową w sposób umożliwiający obliczenie podstawy opodatkowania, w tym powiązanie ponoszonych kosztów prac badawczo-rozwojowych z osiąganymi dochodami z kwalifikowanych praw własności intelektualnej powstałymi w wyniku przeprowadzenia tych prac. Wymagane przepisami informacje powinien wykazywać w odrębnej od podatkowej księgi przychodów i rozchodów ewidencji, która – zgodnie z art. 30cb ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych – ma na celu obliczenie podstawy opodatkowania, w tym powiązanie ponoszonych kosztów prac badawczo -rozwojowych z osiąganymi dochodami z kwalifikowanych praw własności intelektualnej, a także jak to zostało wskazane powyżej monitorowanie i śledzenie efektów prac badawczo-rozwojowych. Wskazana ewidencja jest bardzo ważna, ponieważ jej prowadzenie w sposób niezapewniający osiągnięcie ww. celów, spowoduje po stronie podatnika obowiązek zapłaty podatku dochodowego wg skali bądź podatkiem liniowym.
Z informacji przedstawionych we wniosku oraz jego uzupełnieniu wynika, że Pani wniosek dotyczy 2023 r. oraz lat następnych. Dla celów ustalenia podstawy opodatkowania prowadzi Pani na bieżąco odrębną od podatkowej księgi przychodów i rozchodów ewidencję, o której mowa w art. 30cb ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Ewidencja jest prowadzona przez Panią na bieżąco od początku działalności tj. od 1 stycznia 2023 r. W uzupełnieniu wniosku wskazała Pani, że w prowadzonej odrębnej od podatkowej księgi przychodów i rozchodów szczegółowej ewidencji: nie wyodrębnia Pani każdego kwalifikowanego prawa własności intelektualnej oraz nie wyodrębnia przychodów, kosztów uzyskania przychodów i dochodu (straty) przypadających na każde wskazane wyżej prawo (wykazywane są one łącznie), oraz nie wyodrębnia kosztów, o których mowa w art. 30ca ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych przypadających na każde ww. prawo w sposób zapewniający określenie kwalifikowanego dochodu (wykazywane są one łącznie).
Odnosząc się do powyższego należy stwierdzić, że zawarcie w ewidencji informacji na temat łącznej wartości przychodów i kosztów dotyczących łącznie wszystkich programów komputerowych, do których prawa autorskie zostały przeniesione w danym okresie nie wypełnia przesłanki z art. 30cb ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Rzetelne dokumentowanie wszystkich operacji finansowych dotyczących IP Box nie może bowiem polegać na zaewidencjonowaniu łącznej wartości wszystkich kwalifikowanych praw własności intelektualnej. Art. 30cb ww. ustawy nakłada na podatnika, chcącego skorzystać z preferencji IP Box, obowiązek prowadzenia wyodrębnionej ewidencji dla wszystkich operacji finansowych związanych z uzyskiwaniem tych dochodów, odrębnie dla każdego kwalifikowanego prawa własności intelektualnej. Zatem, prowadzenie odrębnej ewidencji niezgodnie z ww. przepisem, nawet w sytuacji kiedy na jej podstawie możliwe będzie prawidłowe określenie podstawy opodatkowania stawką 5%, uniemożliwia zastosowanie preferencyjnej stawki opodatkowania do dochodów uzyskiwanych ze sprzedaży ww. kwalifikowanego prawa własności intelektualnej.
W związku z powyższym, z uwagi na to, że w okresie, którego dotyczy przedmiotowy wniosek, ewidencja, o której mowa w art. 30cb ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, prowadzona jest przez Panią niezgodnie z wymogami określonymi w przepisie art. 30cb ust. 1 tej ustawy, nie przysługuje Pani prawo do skorzystania z preferencyjnej stawki opodatkowania 5% do dochodu z kwalifikowanych praw własności intelektualnej w zeznaniu rocznym za 2023 r. oraz za lata kolejne.
Reasumując:
–prowadzona przez Panią działalność polegająca na tworzeniu programów komputerowych spełnia definicję działalności badawczo-rozwojowej w rozumieniu art. 5a pkt 38 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych,
–nieprawidłowe prowadzenie ewidencji, o której mowa w art. 30cb ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych uniemożliwia zastosowanie preferencyjnej stawki 5% opodatkowania do dochodów uzyskiwanych ze sprzedaży ww. kwalifikowanego prawa własności intelektualnej.
Z uwagi na fakt, że nie ma Pani prawa do zastosowania preferencyjnej stawki opodatkowania do dochodów uzyskiwanych ze sprzedaży ww. kwalifikowanego prawa własności intelektualnej, nie możemy ustosunkować się do kwestii poruszanych w postawionym przez Panią pytaniu nr 3.
Dodatkowe informacje
Końcowo dodać należy, że przedmiotowy wniosek dotyczy 3 pytań/3zdarzeń przyszłych, a więc należna opłata od złożonego wniosku wynosi 120 zł.
4 października 2023 r. dokonała Pani opłaty w kwocie 40 zł, następnie 10 listopada 2023 r. - 120 zł i 12 grudnia 2023 r. - 120 zł (łącznie wpłaciła Pani 280 zł). Zatem, kwota 160 zł stanowi nadpłatę i zostanie zwrócona na wskazany we wniosku rachunek bankowy, w terminie określonym w art. art. 14f § 2a ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383).
Informacja o zakresie rozstrzygnięcia
Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Pani przedstawiła i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.
Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji
·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pani sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pani do interpretacji.
·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:
1)z zastosowaniem art. 119a;
2)w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
3)z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.
Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.
Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację
Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w....
Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1634 ze zm.; dalej jako „PPSA”.
Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):
- w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
- w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).
Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).
Podstawa prawna dla wydania interpretacji
Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383).
-
keyboard_arrow_right
-
keyboard_arrow_right
-
keyboard_arrow_right
-
keyboard_arrow_right
-
keyboard_arrow_right