Interpretacja indywidualna z dnia 28 listopada 2023 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0114-KDIP1-1.4012.525.2023.4.MŻ

W zakresie nieuznania rekompensaty/odszkodowania wypłacanej na rzecz Wnioskodawcy za wynagrodzenie z tytułu czynności podlegającej opodatkowaniu podatkiem VAT.

Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku od towarów i usług jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

14 września 2023 r. wpłynął Państwa wniosek z 9 września 2023 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy nieuznania rekompensaty/odszkodowania wypłacanej na Państwa rzecz za wynagrodzenie z tytułu czynności podlegającej opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Uzupełnili go Państwo – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 20 listopada 2023 r. (wpływ 24 listopada 2023 r.).

Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

Wnioskodawca – Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Spółka komandytowa jest podmiotem zajmującym się wykonawstwem robót budowlanych związanych ze wznoszeniem budynków (Spółka) PKD 41.20.Z. Obszar działalności Spółki to terytorium kraju. Spółka jest czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług (VAT).

Spółka na zlecenie A (A) realizowana Inwestycję mającą na celu wykonanie konstrukcji żelbetowych budynków mieszkalnych wielorodzinnych. Warunki umowy stanowiły, że to A zapewnia wszelkie materiały, jak np. beton, stal, itp. a także usługi dźwigowe. Podczas realizacji Inwestycji, materiałów i usług niezbędnych do zachowania ciągłości prac nie dostarczono zgodnie z harmonogramem, który jest integralną częścią umowy.

Spółka zgłaszała A brak możliwości wykonania prac zgodnie z planem, lecz A zapewniał, że wszystko jest w porządku, i że materiały oraz usługi będą dostarczone na czas. Niestety tak się nie stało. A z czasem zaprzestał całkowicie dostaw, jak również regulowania swoich zobowiązań wobec Spółki oraz innych podmiotów. Spółka w konsekwencji powyższych wydarzeń odstąpiła od umowy z A. Inwestor ze względu na kłopoty finansowe z A przejął nadzór nad Inwestycją oraz dokończeniem budowy, i to z nim i na jego rzecz Spółka kontynuuje obecnie prace. Przejście od A do Inwestora trwało kilka tygodni. Działanie A naraziło Spółkę na straty w związku z nie wykorzystaniem mocy przerobowych w 100%, a w następstwie poniosła straty z tytułu kosztów zatrudnienia pracowników, wypłaty rekompensat Podwykonawcom, kosztów wynajmu maszyn i urządzeń budowlanych, np. szalunków, ale również utraconych korzyści, ponieważ czas na realizację wymienionej inwestycji w związku z zaistniałą sytuacją znacznie się wydłuży, i tym samym Spółka była pozbawiona możliwości zawierania nowych kontraktów, które mogłaby realizować w tym okresie. W związku z powyższym Spółka planuje domagać się odszkodowania/rekompensaty za wyrządzone szkody.

Uzupełnienie opisu zdarzenia przyszłego

W nadesłanym do wniosku uzupełnieniu w odpowiedzi na pytania Organu wskazali Państwo:

Umowa, która obowiązywała Spółkę oraz A nie przewidywała możliwości ubiegania się o odszkodowanie z tytułu odstąpienia lub opóźnienia w zakończeniu Przedmiotu Umowy żadnej ze stron. W umowie przewidziane były kary umowne, ale należne Zamawiającemu (A) m.in. kara z tytułu nie wywiązania się z umowy. Zamawiający zastrzegł w umowie, że Wykonawca (Spółka) w przypadku odstąpienia od umowy z A zapłaci na jego rzecz karę umowną 10% wartości wynagrodzenia netto, a w przypadku opóźnienia w zakończeniu Przedmiotu umowy lub jego części otrzyma od Wykonawcy (Spółki) 0,1% wynagrodzenia brutto. A w umowie zastrzega sobie również prawo do dochodzenia odszkodowania przeważającego wysokość zastrzeżonych kar umownych do wysokości zastrzeżonych kar umownych do wysokości poniesionej szkody na zasadach ogólnych wynikających z Kodeksu cywilnego. A zgodnie z umową ma prawo dochodzić łącznie kar umownych z tytułu winy Wykonawcy (Spółki), jak i kary umownej z tytułu odstąpienia od Umowy.

W związku z powyższym Spółka zdecydowała, że będzie dochodzić odszkodowania/rekompensaty na podstawie Kodeksu cywilnego za niewywiązanie się przez A z umowy, a w konsekwencji jej rozwiązanie z winy A na takich samych warunkach, jakie zastrzegł sobie A w stosunku do Wykonawcy (Spółki), tj. 10% wartości wynagrodzenia netto. Wyliczona w ten sposób kwota odszkodowania, tj. 10% wartości wynagrodzenia netto pokryje wydatki poniesione na wypłatę odszkodowań Podwykonawcom, pokryje koszty zatrudnienia pracowników oraz wynajmu maszyn i narzędzi niezbędnych do realizacji Przedmiotu Umowy, a pozostała część zostanie zaliczona na poczet utraconych korzyści i odszkodowania za narażenie na utratę dobrego imienia Spółki.

Spółka na dzień dzisiejszy nie wystąpiła jeszcze z roszczeniem do A, ale uważa, że niniejsze roszczenie będzie odszkodowaniem, a nie wynagrodzeniem, i w związku z tym udokumentuje tę czynność notą obciążeniową, gdyż zdaniem Spółki czynność ta będzie wyłączona z opodatkowania podatkiem VAT.

Pytanie w zakresie podatku od towarów i usług (ostatecznie przedstawione w nadesłanym do wniosku uzupełnieniu)

Czy otrzymana rekompensata/odszkodowanie będzie stanowiła wynagrodzenie dla Spółki, i w konsekwencji będzie czynnością podlegającą opodatkowaniu podatkiem VAT, czy też będzie czynnością wyłączoną z opodatkowania tym podatkiem?

Państwa stanowisko w sprawie (ostatecznie przedstawione w nadesłanym do wniosku uzupełnieniu)

Państwa zdaniem, rekompensata/odszkodowanie, którego Spółka będzie dochodzić od A nie jest zapłatą za jakiekolwiek świadczenie, a jest jedynie naprawieniem szkody i pokryciem strat.

Zgodnie z definicją Słownika Języka Polskiego odszkodowanie stanowi wynagrodzenie za poniesione przez kogoś straty lub wyrządzoną szkodę służące zadośćuczynieniu poniesionym stratom lub utraconym korzyściom. Na mocy art. 361 Kodeksu cywilnego:

§ 1zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła,

§ 2w powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

W ocenie Spółki czynność obciążenia kontrahenta odszkodowaniem z tytułu niewywiązania się z warunków umowy handlowej nie stanowi ani dostawy towarów, ani nie jest też świadczeniem usług. Nie mieści się również w katalogu czynności wymienionych w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług z dnia 11 marca 2004 r. i jako taka nie będzie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Odszkodowanie pozostaje zatem neutralne dla praw i obowiązków stron umowy w podatku od towarów i usług.

Zgodnie z art. 106 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług, fakturę wystawia się w związku z dokonaniem sprzedaży.

Przez sprzedaż natomiast rozumie się odpłatną dostawę towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów oraz wewnątrzwspólnotową dostawę towarów (art. 2 pkt 22).

Spółka uważa, że powyższe odszkodowanie ma charakter czynności jednostronnej i nie wiąże się z otrzymaniem przez klienta świadczenia dostawy towarów czy świadczenia usługi. Zapłata ta nie jest też związana ze zobowiązaniem się otrzymującego daną kwotę do wykonania czynności, powstrzymania się od dokonania czynności lub tolerowania czynności lub sytuacji. Przepis art. 7 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług definiuje odpłatną dostawę towarów jako przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel. W art. 2 pkt 6 ustawodawca podatkowy wskazał, że na gruncie podatku od towarów i usług za towary uznaje się rzeczy oraz ich części a także wszelkie postacie energii.

Zgodnie z art. 363 § 1 Kodeks cywilny,§ 1 naprawienie szkody powinno nastąpić, według wyboru poszkodowanego, bądź przez przywrócenie stanu poprzedniego, bądź przez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej. Jednakże gdyby przywrócenie stanu poprzedniego było niemożliwe albo gdyby pociągało za sobą dla zobowiązanego nadmierne trudności lub koszty, roszczenie poszkodowanego ogranicza się do świadczenia w pieniądzu.

Biorąc pod uwagę powyższe, stwierdzić należy, że sama wypłata odszkodowania, podobnie jak i jego otrzymanie, co do zasady nie mogą być uznane za czynność opodatkowaną ze względu na to, że pieniądze nie są towarem, a zatem przekazanie prawa do rozporządzania nimi nie stanowi dostawy.

W związku z powyższym należne odszkodowanie/rekompensatę Spółka wyłączy z opodatkowania podatkiem VAT, gdyż nie stanowi ono wynagrodzenia, a także nie występuje tu wzajemność świadczeń, a otrzymana zapłata jest konsekwencją spowodowania zdarzenia skutkującego powstaniem szkody.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1570 ze zm.) – zwanej dalej „ustawą”:

Zgodnie z art. 7 ust. 1 ustawy:

Zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy:

Z tak szeroko sformułowanej definicji wynika, że przez świadczenie usług należy przede wszystkim rozumieć określone zachowanie podatnika na rzecz odrębnego podmiotu, które zasadniczo wynika z dwustronnego stosunku zobowiązaniowego, zakładającego istnienie podmiotu będącego odbiorcą (nabywcą usługi), jak również podmiotu świadczącego usługę.

Wobec powyższego należy stwierdzić, że każde świadczenie niebędące dostawą towarów polegające na działaniu, zaniechaniu lub tolerowaniu czyjegoś zachowania stanowi, co do zasady, usługę w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług. Niemniej muszą być przy tym spełnione następujące warunki:

• w następstwie zobowiązania, w wykonaniu którego usługa jest świadczona, druga strona (wierzyciel/nabywca) jest bezpośrednim beneficjentem świadczenia,
• świadczonej usłudze odpowiada świadczenie wzajemne ze strony nabywcy (wynagrodzenie).

Należy podkreślić, że oba ww. warunki powinny być spełnione łącznie, aby świadczenie podlegało, jako usługa, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy.

Przy czym z treści powołanego wyżej przepisu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy jednoznacznie wynika, że dostawa towarów i świadczenie usług, co do zasady, podlegają opodatkowaniu VAT wówczas, gdy są wykonywane odpłatnie.

Aby uznać dane świadczenie za odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Przy czym przepisy ustawy nie określają postaci wynagrodzenia.

W dorobku orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (np. wyrok z 8 marca 1988 r. w sprawie C-102/86 Apple and Pear Development Council przeciwko Commissioners of Customs and Excise), przyjmuje się, że odpłatność ma miejsce wtedy, gdy istnieje bezpośredni związek pomiędzy dostawą towarów lub świadczeniem usług a otrzymanym wynagrodzeniem, przy czym wynagrodzenie jakkolwiek musi być wyrażone w pieniądzu, to jednak nie musi być w tej formie dokonane. Należy podkreślić, że na gruncie przepisów o podatku od towarów i usług bez znaczenia pozostaje to, czy kwota uzyskanego wynagrodzenia (cena) została skalkulowana tak, że stanowi tylko koszt wytworzenia towaru lub wykonania usługi, czy została powiększona także o zysk sprzedającego.

Skoro przepisy nie określają formy zapłaty za świadczoną usługę, należy uznać, że zobowiązanie usługobiorcy może mieć postać świadczenia nie tylko określonej sumy pieniędzy, ale także świadczenie innej usługi (usługi wzajemnej). Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę. Ponadto, aby dana czynność (świadczenie) podlegała opodatkowaniu podatkiem VAT, musi istnieć bezpośredni związek o charakterze przyczynowym pomiędzy świadczoną usługą a świadczeniem wzajemnym. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia.

Odpłatność określana jest przez strony umowy i jeśli strony ustalą zapłatę, wówczas wykonane świadczenie staje się odpłatne. W przypadku istnienia świadczenia wzajemnego otrzymanego przez świadczącego usługę, należy uznać czynności wykonywane w ramach zawartej umowy za odpłatne świadczenie usług określone w art. 8 ust. 1 ustawy, podlegające opodatkowaniu na zasadach ogólnych.

Zatem za czynność podlegającą opodatkowaniu VAT uważane mogą być takie sytuacje, w których:

• istnieje związek prawny między usługodawcą i usługobiorcą, w ramach którego następuje świadczenie wzajemne,
• wynagrodzenie otrzymane przez usługodawcę stanowi wartość faktycznie przekazaną ww. zamian za usługi świadczone na rzecz usługobiorcy,
• istnieje bezpośrednia i jasno zindywidualizowana korzyść po stronie dostawcy towaru lub usługi,
• odpłatność za otrzymane świadczenie (towar lub usługę) pozostaje w bezpośrednim związku z czynnością, która miałaby być opodatkowana tym podatkiem,
• istnieje możliwość wyrażenia w pieniądzu wartości tego świadczenia wzajemnego.

Z przedstawionego opisu sprawy wynika, że Państwa Spółka jest czynnym podatnikiem podatku VAT. Prowadzą Państwo działalność gospodarczą głównie w zakresie robót budowlanych związanych ze wznoszeniem budynków.

Jak wynika z opisu zdarzenia przyszłego, na zlecenie A Państwa Spółka realizowała Inwestycję polegająca na wykonaniu konstrukcji żelbetowych budynków mieszkalnych wielorodzinnych. Warunki umowy stanowiły, że to A zapewnia wszelkie materiały, jak np. beton, stal, itp., a także usługi dźwigowe. Umowa, która obowiązywała między Państwa Spółką a A nie przewidywała możliwości ubiegania się o odszkodowanie z tytułu odstąpienia lub opóźnienia w zakończeniu Przedmiotu Umowy żadnej ze stron. W umowie przewidziane były kary umowne, ale należne Zamawiającemu, tj. A (A) m.in. kara z tytułu nie wywiązania się z umowy. To Zamawiający zastrzegł w umowie, że Wykonawca (Spółka) w przypadku odstąpienia od umowy z A zapłaci na jego rzecz karę umowną 10% wartości wynagrodzenia netto, a w przypadku opóźnienia w zakończeniu Przedmiotu umowy lub jego części otrzyma od Wykonawcy (Spółki) 0,1% wynagrodzenia brutto. A w umowie zastrzegł również prawo do dochodzenia odszkodowania przeważającego wysokość zastrzeżonych kar umownych do wysokości poniesionej szkody na zasadach ogólnych wynikających z Kodeksu cywilnego. Zgodnie przedmiotową umową A miał prawo dochodzić łącznie kar umownych z tytułu winy Państwa Spółki, jak i kary umownej z tytułu odstąpienia od Umowy.

Wskazaliście Państwo, że podczas realizacji Inwestycji, zapewnienie materiałów (takie jak beton, stal) i usług dźwigowych niezbędnych do zachowania ciągłości prac było po stronie A zgodnie z ustalonym w umowie harmonogramem, który był integralną częścią umowy. Okoliczności przedstawione we wniosku wskazują, że A podczas wykonywania Inwestycji nie dostarczał terminowo niezbędnych materiałów i usług. Państwa Spółka zgłasza do A brak możliwości wykonania prac zgodnie z planem, lecz A zapewniał Państwa Spółkę, że wszystko jest w porządku, i że usługi oraz materiały zostaną dostarczone na czas. A nie wywiązał jednak się ze swoich obowiązków i całkowicie zaprzestał dostaw, jak również regulowania swoich zobowiązań na Państwa rzecz oraz na rzecz innych podmiotów. Ww. sytuacja spowodowała, że odstąpiliście Państwo od umowy z A. Również Inwestor ze względu na kłopoty finansowe A przejął nadzór nad Inwestycją i dokończeniem budowy i to z nim Państwo kontynuujecie umowę.

Jak Państwo wskazaliście, zachowanie A naraziło Państwa Spółkę na straty w związku z nie wykorzystaniem mocy przerobowych w 100%. W związku z tą okolicznością, Państwa Spółka poniosła straty z tytułu kosztów zatrudnienia pracowników, wypłaty rekompensat Podwykonawcom, kosztów wynajmu maszyn i urządzeń budowlanych, szalunków, agregatów, sprężarek, ale również utraconych korzyści. Czas na realizację Przedmiotu Umowy znacznie się wydłuży, i tym samym Państwa Spółka została pozbawiona możliwości zawierania nowych kontraktów, które mogłaby realizować w tym okresie. W związku z powyższym Państwo Spółka zdecydowała, że będzie dochodzić odszkodowania/rekompensaty na podstawie Kodeksu cywilnego za niewywiązanie się przez A z umowy, a w konsekwencji jej rozwiązanie z winy A na takich samych warunkach, jakie zastrzegł sobie A w stosunku do Wykonawcy (Spółki), tj. 10% wartości wynagrodzenia netto. Wyliczona w ten sposób kwota odszkodowania, tj. 10% wartości wynagrodzenia netto pokryje wydatki poniesione na wypłatę odszkodowań Podwykonawcom, pokryje koszty zatrudnienia pracowników oraz wynajmu maszyn i narzędzi niezbędnych do realizacji Przedmiotu Umowy, a pozostała część zostanie zaliczona na poczet utraconych korzyści i odszkodowania za narażenie na utratę dobrego imienia Spółki.

Przy tak przedstawionym opisie sprawy Państwa wątpliwości w sprawie dotyczą tego, czy rekompensata/odszkodowanie powinna być uznana za wynagrodzenie z tytułu czynności podlegającej opodatkowaniu podatkiem VAT.

W kontekście sprawy w pierwszej kolejności należy zauważyć, że przepisy prawa podatkowego nie zawierają definicji pojęcia „odszkodowanie”. Zatem w niezbędnym zakresie należy odwołać się do przepisów ustawy z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1610 ze zm.).

Zgodnie z art. 361 ustawy Kodeks cywilny:

W myśl art. 362 Kodeksu cywilnego:

Stosownie do art. 363 ustawy Kodeks cywilny:

Na gruncie prawa cywilnego odszkodowanie za doznaną szkodę majątkową lub niemajątkową uzależnione jest od zaistnienia zdarzenia, z którym przepisy łączą obowiązek naprawienia szkody. Ponadto między zdarzeniem a zaistniałą w jego wyniku szkodą musi istnieć związek przyczynowy.

W myśl art. 471 Kodeksu cywilnego:

W świetle wyżej przytoczonego przepisu Kodeksu cywilnego szkoda polega na nienależytym wykonaniu bądź niewykonaniu zobowiązania przez dłużnika oraz na istnieniu adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy działaniem lub zaniechaniem a szkodą. Brak tych przesłanek powoduje, że nie mamy do czynienia ze szkodą, za powstanie której dłużnik zobowiązany jest do wypłaty odszkodowania.

Natomiast w myśl art. 415 Kodeksu cywilnego:

W świetle wyżej przytoczonych przepisów Kodeksu cywilnego szkoda polega na nienależytym wykonaniu bądź niewykonaniu zobowiązania przez dłużnika oraz na istnieniu adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy działaniem lub zaniechaniem a szkodą.

Istotą odszkodowań nie jest zatem płatność za świadczenie, lecz rekompensata za szkodę. W takim przypadku nie mamy do czynienia z transakcją ekwiwalentną – świadczenie w zamian za wynagrodzenie – co oznacza, że otrzymane odszkodowanie nie wiąże się z żadnym świadczeniem ze strony podatnika. Zapłata ta nie jest też związana z zobowiązaniem się otrzymującego daną kwotę do wykonania czynności, powstrzymania się od dokonania czynności lub tolerowania czynności lub sytuacji.

Zagadnienie dotyczące kar umownych regulują natomiast przepisy Działu II Kodeksu cywilnego – „Skutki niewykonania zobowiązań”.

Zgodnie z art. 483 § 1 Kodeksu cywilnego:

Przepis art. 483 Kodeksu cywilnego jest bezwzględnie obowiązującym przepisem prawa, tzn. kary umowne mogą być wyłącznie sankcją za niewykonanie lub niewłaściwe wykonanie zobowiązań niepieniężnych.

Z cytowanego wyżej art. 483 § 1 Kodeksu cywilnego wynika, że kara umowna jest dodatkowym zastrzeżeniem umownym, wprowadzanym do umowy w ramach swobody kontraktowania, mającym na celu wzmocnienie skuteczności więzi powstałej między stronami w wyniku zawartej przez nie umowy i służy realnemu wykonaniu zobowiązań (wyrok SN z 8 sierpnia 2008 r., V CSK 85/08). Przewidziany umową obowiązek zapłaty kary umownej ma w stosunku do zasadniczego obowiązku dłużnika wynikającego z tej umowy charakter uboczny (akcesoryjny).

Zastrzeżenie kary umownej można zatem traktować jako formę uproszczoną redakcji warunków umowy, która pozwala na przyjęcie przez strony, że wypadki niewykonania lub nienależytego wykonania umowy, stanowią jednocześnie podstawę do domagania się zapłaty kary umownej.

Kara umowna ma charakter czynności jednostronnej i nie wiąże się z otrzymaniem jakiegokolwiek świadczenia. Zapłata tej kary nie jest też związana ze zobowiązaniem się otrzymującego daną kwotę do wykonania czynności, powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji.

Z uwagi na powyższe stwierdzić należy, że jeżeli płatności o charakterze odszkodowawczym nie będą miały bezpośredniego związku z żadną czynnością mającą charakter świadczenia ze strony podmiotu zobowiązanego, wówczas kwota otrzymanych odszkodowań i kar umownych nie będzie mieściła się w katalogu czynności wymienionych w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług, i jako taka nie będzie podlegała opodatkowaniu tym podatkiem. Ustalanie statusu wypłacanego odszkodowania, jako podlegającego bądź nie opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, należy oceniać w kontekście związku z konkretnym świadczeniem.

W odniesieniu do Państwa wątpliwości należy wskazać, że przy określeniu, czy ma miejsce czynność podlegająca opodatkowaniu istotne jest wskazanie, czy wykonywano świadczenie i czy wynagrodzenie z tytułu wykonywania tego świadczenia miało być wypłacone. Dana czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności. Przy czym związek pomiędzy otrzymywaną płatnością, a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można stwierdzić, że płatność następuje w zamian za to świadczenie. Jeżeli natomiast, zaniechanie pewnych czynności za „odszkodowaniem” przynosi wymierną korzyść konkretnemu podmiotowi – co do której istnieje zgoda stron – takie działanie na gruncie ustawy o podatku od towarów i usług powinno być uznane za usługę.

Mając zatem na uwadze opis sprawy oraz ww. przepisy, należy stwierdzić, że rekompensaty, o którą zamierzają się Państwo ubiegać nie będzie można traktować jako wynagrodzenia za świadczenie usług lub dostawę towarów, lecz swoistego rodzaju odszkodowanie. W okolicznościach przedstawionych w złożonym wniosku, celem będzie zrekompensowanie poniesionych przez Państwa strat w związku z następstwem utraconych korzyści finansowych związanych z wydłużeniem realizacji Inwestycji oraz niewykorzystaniem mocy przerobowych. Umowa, która obowiązywała Państwa oraz A nie przewidywała możliwości ubiegania się o odszkodowanie z tytułu odstąpienia lub opóźnienia w zakończeniu Przedmiotu Umowy. W umowie – jak sami Państwo wskazaliście – przewidziane były kary umowne, ale należne tylko Zamawiającemu, tj. A.

Zgodnie z umową to po stronie A było zapewnienie niezbędnych materiałów i usług w celu realizacji Inwestycji. Rozwiązanie umowy z A nastąpiło w związku z zaprzestaniem przez niego dostarczania materiałów i usług niezbędnych do zapewnienia ciągłości prac. Jak wskazaliście - pomimo zgłaszanych przez Państwa problemów - A zaprzestał całkowicie dostaw, jak również regulowania zobowiązań na Państwa rzecz. Działanie A spowodowało, że to Spółka poniosła straty z tytułu kosztów zatrudnienia pracowników, wypłat rekompensat na rzecz Podwykonawców, czy kosztów wynajmu maszyn i urządzeń. Dodatkowo działanie A spowodowało, że Państwa Spółka była pozbawiona zawierania nowych kontraktów, które mogłaby realizować w tamtym okresie.

Jak Państwo wskazali, wyliczona kwota rekompensaty/odszkodowania, tj. 10% wartości wynagrodzenia netto pozwoli Państwu na pokrycie wydatków poniesionych na wypłatę odszkodowań na rzecz Podwykonawców, kosztów związanych z zatrudnieniem pracowników oraz wynajmem maszyn i narzędzi niezbędnych do realizacji Przedmiotu Umowy. Otrzymane odszkodowanie pozwoli również Państwu w części na pokrycie utraconych korzyści i utratę dobrego imienia Państwa Spółki. W przedmiotowej sprawie nie zostaną spełnione warunki do uznania, że rekompensata, którą Państwo otrzymacie w celu naprawienia szkody poniesionej w następstwie niewywiązania się przez A z warunków zawartej umowy, za zapłatę za konkretne czynności, a tym samym jej opodatkowanie.

Należy zauważyć, że w świetle przywołanych wcześniej przepisów, istotą odszkodowań nie jest płatność za świadczenie, lecz rekompensata za szkodę. W takim przypadku nie mamy do czynienia z transakcją ekwiwalentną – świadczenie w zamian za wynagrodzenie – co oznacza, że otrzymane odszkodowanie nie wiąże się z żadnym świadczeniem ze strony podatnika.

Mając na uwadze przedstawione we wniosku okoliczności sprawy należy stwierdzić, że w analizowanym przypadku kwota, o którą będziecie się Państwo ubiegać od A będzie mieć ma charakter odszkodowawczy i nie będzie mieć bezpośredniego związku z żadną czynnością mającą charakter świadczenia z Państwa strony. W konsekwencji kwota, którą Państwo otrzymacie w wysokości 10% wynagrodzenia netto z tytułu pokrycia wydatków na wypłatę odszkodowań Podwykonawcom, pokrycie kosztów zatrudnienia pracowników oraz wynajmu maszyn i urządzeń niezbędnych do realizacji Inwestycji oraz w związku z utraconymi korzyściami będzie mieć charakter czynności jednostronnej i nie będzie wiązała się z otrzymaniem świadczenia wzajemnego. Dokonana na Państwa rzecz płatność nie będzie stanowić zapłaty za dostawę towarów zdefiniowaną w art. 7 ust. 1 ustawy ani też za świadczenie usług wskazane w art. 8 ust. 1 ustawy, lecz będzie rekompensatą/odszkodowaniem za doznane szkody. Zatem, rekompensata, o którą zamierzacie się Państwo ubiegać będzie mieć charakter odszkodowawczy i nie będzie stanowić wynagrodzenia za czynności, które mieszczą się w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem VAT wymienionych w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy.

W konsekwencji Państwa stanowisko w zakresie niepodlegania opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług rekompensaty/odszkodowania, którą Państwo otrzymacie uznaje za prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Niniejsza interpretacja dotyczy rozstrzygnięcia w zakresie pytania nr 1, tj. w zakresie podatku od towarów i usług, natomiast w zakresie pytania nr 2, tj. dotyczącego podatku dochodowego od osób prawnych zostanie wydane odrębne rozstrzygnięcie.

Jednocześnie wskazujemy, że interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym opisanym przez Państwa w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swoją aktualność.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

• Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosują się Państwo do interpretacji.
• Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

• Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (…). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1634 ze zm. dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

• w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
• w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383).