Opinia rzecznik generalnej J. Kokott przedstawiona w dniu 5 marca 2020 r. Komisja Europejska przeciwko Węgrom., sygn. C-66/18

1.

Przedmiotem niniejszego postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego są dwie zmiany węgierskiej ustawy o szkolnictwie wyższym z 2017 r. W myśl tych zmian szkoły wyższe z państw spoza EOG, które chcą podjąć lub kontynuować działalność na Węgrzech, muszą wykazać zawarcie umowy międzynarodowej między Węgrami a państwem pochodzenia, przy czym w przypadku państw federalnych umowa ta musi być koniecznie zawarta przez rząd centralny. Ponadto warunkiem prowadzenia działalności przez wszystkie zagraniczne szkoły wyższe jest oferowanie kształcenia wyższego również w państwie pochodzenia.

2.

Według krytyków jedynym celem, jaki przyświeca rządowi węgierskiemu w związku z tą ustawą, jest uniemożliwienie prowadzenia działalności na Węgrzech przez Central European University (zwany dalej „CEU”). Z tego powodu w debacie publicznej mówiono czasami o „lex CEU”.

3.

CEU został założony w 1991 r. przez inicjatywę, która – według jej własnego oświadczenia – postawiła sobie za cel promowanie krytycznej debaty w kształceniu nowych decydentów w państwach Europy Środkowo-Wschodniej, gdzie wcześniej pluralizm był wykluczony. CEU jest uniwersytetem założonym na podstawie prawa stanu Nowy Jork, który posiada zezwolenie na prowadzenie działalności wydane przez ten stan (tzw. Absolute Charter). Głównymi sponsorami są fundacje „Open Society” amerykańskiego biznesmena węgierskiego pochodzenia George’a Sorosa, który w niektórych kręgach jest osobą kontrowersyjną (). Ze względu na swoje szczególne cele CEU nigdy nie prowadził żadnej działalności dydaktycznej ani badawczej w Stanach Zjednoczonych.