Interpretacja indywidualna z dnia 11 października 2023 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0112-KDIL2-1.4011.640.2023.2.DJ

Możliwość skorzystania z zaniechania poboru podatku dochodowego w związku z umorzeniem części kredytu.

Interpretacja indywidualna – stanowisko nieprawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest nieprawidłowe.

Zakres wniosku wspólnego o wydanie interpretacji indywidualnej

21 sierpnia 2023 r. wpłynął Państwa wniosek wspólny z 21 sierpnia 2023 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy skutków podatkowych umorzenia części zadłużenia z tytułu kredytu mieszkaniowego. Uzupełnili go Państwo – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 11 września 2023 r. (wpływ 13 września 2023 r.). Treść wniosku wspólnego jest następująca:

Zainteresowani, którzy wystąpili z wnioskiem

1)Zainteresowany będący stroną postępowania:

Pan P. P. (…)

2)Zainteresowana niebędąca stroną postępowania:

Pani A. P. (…)

Opis zdarzenia przyszłego

Poniższy opis dotyczy Pana jako Zainteresowanego, będącego stroną postępowania (tj. P. P.) oraz Pana obecnej żony (tj. A. P., z domu M.).

(…) 2008 roku będąc stanu wolnego wraz z Pana narzeczoną (obecnie żoną) zaciągnęli Państwo jako współkredytobiorcy (z udziałem po 50% każdy) kredyt hipoteczny nr (...) indeksowany kursem CHF w (…) Bank celem zakupu działki gruntu oraz refinansowania nakładów poniesionych w związku z zakupem przedmiotowej nieruchomości (kredyt udzielony przed dniem 15 stycznia 2015 r.).

Zakupiona wyłącznie ze środków wyżej wymienionego kredytu działka, zgodnie z zapisami aktu notarialnego nr (...) z dnia (...) 2008 r. posiada funkcję zabudowy i zagospodarowania (przeznaczenie) określoną jako zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna, położona w Polsce (...).

Kredyt został zaciągnięty na realizację jednej inwestycji mieszkaniowej (wynika z zapisu umowy kredytowej oraz aktu notarialnego), którego celem jest zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych jednego gospodarstwa domowego. Wydatek na który zaciągnięty został kredyt należy do określonych w art. 21 ust. 25 pkt 1c ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, tj. nabycie gruntu pod budowę budynku mieszkalnego. Jako zabezpieczenie spłaty kwoty kredytu, o którym mowa powyżej, odsetek i prowizji, zgodnie z zapisami umowy kredytowej ustalona została hipoteka kaucyjna na rzecz banku na ww. nieruchomości.

Bank, z którym zawarta została umowa kredytowa jest podmiotem, którego działalność podlega nadzorowi państwowego organu nadzoru nad rynkiem finansowym, uprawnionym do udzielania kredytów na podstawie odrębnych ustaw regulujących zasady funkcjonowania takich podmiotów. Kredyt został zaciągnięty na 30 lat w walucie CHF na zakup gruntu w kwocie (…) zł, waloryzowany kursem CHF (…) zł na zakup działki gruntu oraz (...) zł na finansowanie opłat okołokredytowych).

Kredyt jest przez Państwa wspólnie spłacany do dnia dzisiejszego. Dla narzeczonej (obecnie Pana żony) był i jest to do dnia dzisiejszego pierwszy i jedyny kredyt hipoteczny (nie korzystała z zaniechania poboru podatku od kwot umorzonych wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego). Dla Pana, jako współkredytobiorcy był to według stanu na dzień zaciągania wyżej wspomnianego kredytu, drugi kredyt. W dniu (...) 2005 r. (jako kawaler) zaciągnął Pan kredyt hipoteczny indeksowany walutą obcą (CHF) o numerze (…) w banku (…) na zakup nieruchomości. Kredyt zaciągnięty przez Pana w banku (...) (tj. należny, pozostały do zapłaty kapitał wraz z należnymi odsetkami) spłacony został przez Pana ze środków ze sprzedaży tegoż mieszkania. W dniu (…) 2017 roku bank (…) (prawny następca banku (...)) wydał oświadczenie o zezwoleniu na wykreślenie hipoteki zwykłej oraz umownej kaucyjnej w związku z jego całkowitą spłatą. Nie korzystał Pan podczas spłaty kredytu w (…) z zaniechania poboru podatku od kwot umorzonych wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego. Innych niż wspomnianego, spłaconego kredytu hipotecznego w banku (…) oraz zaciągniętego wspólnie z Pana obecną żoną kredytu hipotecznego w (…) Banku, o którym mowa powyżej, Pan nie posiadał oraz nie posiada).

Od 2008 roku prowadzili Państwo jedno gospodarstwo mieszkaniowe mieszkając w mieszkaniu ówczesnej narzeczonej, obecnie żony. W roku 2009 zawarli Państwo związek małżeński. W roku 2012 podpisali Państwo aktem notarialnym nr (…) umowę rozdzielności majątkowej między małżonkami. W 2017 r. na ww. nieruchomości gruntowej będącej przedmiotem kredytu powstał dom jednorodzinny, który jest Państwa (Pana oraz Pana żony) współwłasnością (każde z Państwa posiada udział w wysokości 50%) i w którym od 2017 roku do chwili obecnej stale Państwo zamieszkują (własny cel mieszkaniowy, zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych jednego gospodarstwa domowego). Budowa nastąpiła ze środków własnych. Jest to obecnie Państwa jedyna nieruchomość (nieruchomość należąca wcześniej do żony została sprzedana w 2021 roku).

Aktualnie planują Państwo podpisanie ugody z bankiem dotyczącej przewalutowania ww. kredytu indeksowanego w CHF na złotówki oraz jego częściowego umorzenia (częściowe umorzenie kapitału, odsetek, prowizji i innych opłat).

Zgodnie z treścią ugody, bank umorzy część zadłużenia obu kredytobiorcom.

W piśmie, stanowiącym uzupełnienie wniosku doprecyzowali Państwo opis sprawy o następujące informacje:

Zgodnie z dosłownym brzmieniem umowy kredytowej:

„Cel Kredytu: finansowanie zakupu działki gruntu o nr ewidencyjnym ... położonej w miejscowości (...) (kwota: (…) zł), refinansowanie nakładów poniesionych w związku z zakupem przedmiotowej nieruchomości (kwota: (…) zł) oraz finansowanie opłat okołokredytowych (kwota: (…) zł)".

Poprzez refinansowanie należy rozumieć zwrot kosztów poniesionych ze środków własnych w postaci zaliczki (… zł) przez oboje kredytobiorców w związku z zawartą notarialnie umową przedwstępną zakupu ww. działki.

Opłaty okołokredytowe dotyczyły zarówno wydatków poniesionych przed uruchomieniem kredytu jak i ponoszonych już w trakcie jego trwania:

-opłaty notarialne (… zł) - niezbędne do zawarcia umowy kredytowej, związane z umową przedwstępną kupna sprzedaży oraz samą umową kupna sprzedaży przedmiotowej nieruchomości,

-ubezpieczenie niskiego wkładu (…. zł) - obowiązkowe ubezpieczenie płatne miesięcznie w okresie 36 miesięcy od daty uruchomienia kredytu, od którego nie mogli Państwo odstąpić,

-pozostałe opłaty (…. zł) - niebędące opłatami niezbędnymi do zawarcia umowy kredytowej.

Środki z kredytu nie były przeznaczone na żadne inne cele poza wyżej wymienionymi.

Zgodnie z informacją wskazaną powyżej, przez refinansowanie należy rozumieć zwrot kosztów poniesionych ze środków własnych w postaci zaliczki (… zł) przez oboje kredytobiorców w związku z zawartą notarialnie umową przedwstępną zakupu ww. działki.

Łączna kwota kredytu - …. zł, w tym:

-finansowanie i refinansowanie nakładów na zakup działki (refinansowanie = sfinansowanie zaliczki poniesionej z środków własnych) przez Pana oraz Pana ówczesną narzeczoną, obecnie żonę - (…) zł;

-opłaty okołokredytowe (kwota: …. zł), dotyczyły zarówno wydatków poniesionych przed uruchomieniem kredytu jak i ponoszonych już w trakcie jego trwania , w tym:

·opłaty notarialne (…. zł) - niezbędne do zawarcia umowy kredytowej, związane z umową przedwstępną kupna sprzedaży oraz samą umową kupna sprzedaży przedmiotowej nieruchomości;

·ubezpieczenie niskiego wkładu (…. zł) - obowiązkowe ubezpieczenie płatne miesięcznie w okresie 36 miesięcy od daty uruchomienia kredytu, od którego nie mogli Państwo odstąpić (niezbędne do zawarcia umowy kredytowej);

·pozostałe opłaty (… zł) - niebędące opłatami niezbędnymi do zawarcia umowy kredytowej.

Rozumieją Państwo, że kwoty:

i.… zł (zakup działki),

ii.… zł (opłaty notarialne, niezbędne do zawarcia umowy),

iii.… zł (ubezpieczenie niskiego wkładu) - obowiązkowe ubezpieczenie płatne miesięcznie w okresie 36 miesięcy od daty uruchomienia kredytu , od którego nie mogli Państwo odstąpić,

są wydatkami określonymi w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, do których referują zapisy rozporządzenia MF z dnia 11 marca 2022 roku, które w przypadku umorzenia zaliczamy do wydatków, w stosunku do których można skorzystać z zaniechania poboru podatku.

Rozumieją Państwo, że kwota … zł (pozostałe opłaty) - niestanowiąca opłat niezbędnych do zawarcia umowy kredytowej, nie jest kwotą określoną w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych i w przypadku jej umorzenia w myśl rozporządzenia MF z 11 marca 2022 roku nie podlega zastosowanie zaniechanie poboru podatku.

Kwestią zadanego pytania nr 1 jest możliwość skorzystania przez oboje kredytobiorców z zaniechania poboru podatku dla kwot od i) do iii) opisanych wyżej w niniejszej odpowiedzi (tj. w odniesieniu do części dotyczącej kredytu hipotecznego udzielonego na cele mieszkaniowe określone w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych) w związku z planowanym częściowym umorzeniem przez bank kwot kapitału i opłat, biorąc pod uwagę, iż w momencie zaciągania kredytu współkredytobiorcy nie byli małżeństwem (stali się nim w 2009 roku).

Kwestią zadanego pytania nr 2 jest możliwość skorzystania przez oboje kredytobiorców z zaniechania poboru podatku dla kwot od i) do iii) opisanych przez Państwa wyżej w niniejszej odpowiedzi (tj. w odniesieniu do części dotyczącej kredytu hipotecznego udzielonego na cele mieszkaniowe określone w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych) w związku z planowanym częściowym umorzeniem przez bank kwot kapitału i opłat, mając na uwadze fakt podpisania w 2012 roku umowy rozdzielności majątkowej.

Pytanie 3:

Wg Państwa, część zaciągniętego kredytu w wys. (…) zł przeznaczona, zgodnie z celem zawartym w umowie kredytowej, na sfinansowanie opłat okołokredytowych, nie zalicza się do wydatków, o których mowa w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych z 26 lipca 1991 r. (art. 21 ust. 25 pkt 1).

Dlatego, jak Państwo rozumieją od tej części musieliby Państwo zapłacić podatek. Pytanie 3 dotyczy tego, czy podatek płacą Państwo (Pan i Pana małżonka) z osobna jako, że rozliczają się Państwo z podatku PIT oddzielnie wg właściwej dla każdego z Państwa skali podatkowej od kwoty opłat niepodlegających zaniechaniu. W całości zaciągniętego kredytu kwota (…) zł stanowi (…)%. W odniesieniu do przedstawionej przez bank wstępnej propozycji umarzanej kwoty (…. zł), (…)% to kwota (…) zł. Zatem wg Państwa rozumienia tematu, Pan płaci podatek od kwoty (…) zł i Pana żona płaci podatek od kwoty (…) zł.

W podpisanej przez Państwa z bankiem umowie kredytowej Pana żona, A.P. wskazana jest jako „Pierwszy Kredytobiorca". P. P. wskazany jest jako „Drugi Kredytobiorca". W tym samym punkcie umowy, napisane jest, że pierwszy i drugi kredytobiorca zwany jest dalej Kredytobiorcą. Kredytobiorcy ponoszą solidarną odpowiedzialność za zobowiązania wynikające z Umowy.

Ugoda z bankiem nie została jeszcze podpisana przez żadnego z Państwa. Planują Państwo jej ewentualne podpisanie po otrzymaniu interpretacji z Krajowej Informacji Skarbowej najpóźniej do końca 2024 roku. Ugodę zgodnie z informacją z banku podpisywać będą Państwo oboje, w tym samym czasie i na takich samych warunkach, czyli stronami będą Pan, Pana żona i bank. Kwotę kredytu pozostałą do spłaty po przewalutowaniu na złotówki i umorzeniu jej części, również będą Państwo spłacać solidarnie. Zgodnie z informacją uzyskaną od przedstawiciela banku, ugoda w części właściwej nie wskazuje bezpośrednio aktu prawnego, na którym bazuje. Załącznik do ugody (oświadczenie podatkowe) nawiązuje w swojej treści do rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe.

Nie znają Państwo w tym momencie dokładnych, ostatecznych kwot podlegających umorzeniu. Otrzymana oferta banku dotycząca ugody straciła swoją ważność i podlega ponownym negocjacjom i potwierdzeniom.

Przedstawiona ostatnio (obecnie już nieważna) przez bank propozycja kwot podlegających umorzeniu brzmiała następująco:

„Bank zwalnia Kredytobiorcę/ów z długu (umarza zadłużenie Kredytobiorcy/ów z tytułu kapitału kredytu):

-w kwocie (…) PLN. Kwota ta została ustalona jako różnica między kwotą zadłużenia z tytułu kapitału Kredytu wskazaną w § 1 ust. 3, a kwotą zadłużenia wskazaną w § 1 ust. 7, powiększona o kwotę ustaloną w wyniku dalszych negocjacji między Stronami,

-a dodatkowo w kwocie (…) PLN, która to kwota odpowiada kwocie zapłaconej przez Kredytobiorcę/ów Bankowi tytułem kosztów ubezpieczenia niskiego wkładu własnego oraz z tytułu podwyżki w marży wynikającej z brakującego wkładu własnego."

Wcześniejsza Państwa informacja była nieprecyzyjna. Umorzeniu podlegać mają, zgodnie z wstępną propozycją banku kwoty kapitału i opłat zgodnie z informacją przedstawioną powyżej. Brak jakiegokolwiek zadłużenia przeterminowanego i odsetek karnych. W ramach innych opłat mowa o ubezpieczeniu niskiego wkładu - obligatoryjnie ponoszone przez 36 miesięcy od uruchomienia kredytu, co było warunkiem niezbędnym do udzielenia kredytu. Rozumieją Państwo, że również zalicza się do wydatków, które w przypadku umorzenia podlegają zaniechaniu poborowi podatku.

Zgodnie obowiązującą umową kredytową wskazany rachunek do spłaty należy do Pana. Z rachunku co miesiąc spłacana jest cała należna w danym miesiącu rata kredytowa. Po podpisaniu ugody, pozostała do spłaty część kredytu spłacana będzie w PLN zgodnie z ustalonym ugodą harmonogramem, w ratach miesięcznych do (…) roku solidarnie przez oboje kredytobiorców (jak dotychczas).

Pytania

1)Czy mogą Państwo skorzystać (tj. Pan i osobno żona), każdy w przypadającej na niego 50%-owej części z zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe w części w jakiej kwota kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na wydatki określone w art. 21 ust. 25 pkt 1 tej ustawy pozostaje do całkowitej kwoty zaciągniętego kredytu mieszkaniowego zgodnie z rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 22 grudnia 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe, mając na uwadze fakt, że w momencie zaciągnięcia kredytu nie byli Państwo małżeństwem (małżeństwem są Państwo od 2009 roku)?

2)Czy mogą Państwo skorzystać (tj. Pan i osobno żona), każdy w przypadającej na niego 50%-owej części z zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe w części w jakiej kwota kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na wydatki określone w art. 21 ust. 25 pkt 1 tej ustawy pozostaje do całkowitej kwoty zaciągniętego kredytu mieszkaniowego zgodnie z rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 22 grudnia 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe, mając na uwadze fakt podpisania w 2012 roku umowy rozdzielności majątkowej?

3)Czy podatek należny do zapłaty z tytułu części kredytu nieprzeznaczonego na cel mieszkaniowy w rozumieniu rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 grudnia 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe podlegałby zapłacie przez każde z małżonków z osobna po 50%?

Państwa stanowisko w sprawie

1.

W ocenie Państwa, rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 22 grudnia 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe nie wskazuje na konieczność posiadania statusu małżonków w momencie zawierania umowy kredytowej, zatem w opisanej sytuacji oboje kredytobiorców z osobna może skorzystać z zaniechania poboru podatku od niektórych dochodów (przychodów) związanych z wyżej wspomnianym kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe. Jako małżeństwo, od 2017 roku zamieszkują Państwo razem (tj. Pan wraz z żoną) w domu jednorodzinnym, który powstał na nieruchomości gruntowej sfinansowanej kredytem.

2.

W ocenie Państwa, rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 22 grudnia 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe nie wskazuje jako przesłanki negatywnej do skorzystania z zaniechania poboru faktu rozdzielności majątkowej między małżonkami, zatem w opisanej sytuacji oboje kredytobiorców z osobna może skorzystać z zaniechania poboru podatku od niektórych dochodów (przychodów) związanych z wyżej wspomnianym kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe.

3.

W ocenie Państwa, podatek należny do zapłaty z tytułu części kredytu nieprzeznaczonego na cel mieszkaniowy w rozumieniu rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 grudnia 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe podlegałby zapłacie przez każde z małżonków z osobna po 50%.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z treścią art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2647 ze zm.):

W myśl art. 9 ust. 1a ww. ustawy:

Stosownie do art. 9 ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Jak stanowi art. 11 ust. 1 ww. ustawy:

Wskazać w tym miejscu również należy na art. 24c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, który reguluje zasady ustalania różnic kursowych.

W myśl art. 24c ust. 1 ww. ustawy:

Zgodnie z art. 24c ust. 2 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Stosownie natomiast do art. 24c ust. 3 pkt 3 ww. ustawy:

Z przedstawionych przepisów wynika, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlega – co do zasady – każdy dochód osiągnięty przez osobę fizyczną. Zgodnie natomiast z definicją dochodu jest nim nadwyżka przychodów ze źródła nad kosztami jego uzyskania. Pojęciem pierwotnym dla dochodu jest więc pojęcie przychodu. Ten z kolei definiowany jest przez ustawodawcę, czemu dał wyraz w art. 11 ust. 1 ww. ustawy, jako otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Niemniej jednak z definicji tej wywieść można również, że za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, które są określonym przyrostem majątkowym (zarówno zwiększającym aktywa, jak i zmniejszającym pasywa) o charakterze definitywnym, niemające charakteru zwrotnego.

O uzyskaniu przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym do osób fizycznych można więc mówić w każdej sytuacji gdy podatnik – czy to na skutek otrzymania określonych wartości majątkowych (środków pieniężnych, świadczeń w naturze czy też innych nieodpłatnychświadczeń), czy też gdy na skutek określonego zdarzenia powodującego zmniejszenie jego zobowiązań wobec innych podmiotów – uzyskuje określone przysporzenie majątkowe.

Wskazać również należy, że dla celów podatkowych przyjmuje się – co znajduje potwierdzenie w orzecznictwie – że pojęcie nieodpłatnego świadczenia, o którym mowa w art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ma szerszy zakres niż w prawie cywilnym. Obejmuje ono bowiem wszystkie zjawiska gospodarcze i zdarzenia prawne, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu, lub te wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze, których skutkiem jest nieodpłatne, to jest niezwiązane z kosztami lub inną formą ekwiwalentu, przysporzenie majątku tej osobie, mające konkretny wymiar finansowy.

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych wyraźnie rozróżnia źródła przychodów oraz sposób opodatkowania dochodów z poszczególnych źródeł.

Stosownie do przepisów tej ustawy odrębnym źródłem przychodów są określone w art. 10 ust. 1 pkt 9 – inne źródła.

W myśl art. 20 ust. 1 ww. ustawy:

Użycie w powyższym przepisie sformułowania „w szczególności”, wskazuje, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy. O przychodzie podatkowym z innych źródeł będziemy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.

W tym miejscu wyjaśnić należy, że gruncie podatku dochodowego od osób fizycznych inne skutki prawnopodatkowe wywołuje przewalutowanie kredytu, a inne umorzenie tego kredytu.

W ramach operacji przewalutowania nie dochodzi do transferu/przelewu środków pieniężnych, nie dochodzi do uregulowania w jakiejkolwiek formie zobowiązania wynikającego z umowy kredytu – zmianie ulega jedynie waluta, w której zobowiązanie ma być uregulowane. Przewalutowanie stanowi wyłącznie techniczną operację zamiany kwoty wyrażonej w określonej walucie, na tę samą kwotę wyrażoną w innej walucie. Tym samym, przewalutowanie nie skutkuje powstaniem przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Przystępując do oceny skutków podatkowych umorzenia przez bank wierzytelności od kredytu, zaciągniętego przez Państwa wskazać należy, że instytucja kredytu uregulowana została przepisami ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2324 ze zm.).

Zgodnie z treścią art. 69 ust. 1 ww. ustawy:

Z kolei umorzenie wierzytelności następuje w przypadku zwolnienia z długu, czyli zrzeczenia się przez wierzyciela prawa do wierzytelności, bez uzyskania świadczenia ze strony dłużnika. Takie zrzeczenie się, pod warunkiem, że dłużnik je przyjmie, powoduje, że zobowiązanie wygasa.

Zgodnie bowiem z instytucją zwolnienia z długu uregulowaną w art. 508 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1610 ze zm.):

Tak więc, dla umorzenia wierzytelności konieczna jest zgoda dłużnika (np. uzyskana w wyniku ugody, czy poprzez oświadczenie).

W związku z tym, że Pan i Pana żona jesteście solidarnie zobowiązani do spłaty kredytu należy wskazać na zapis art. 366 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1610 ze zm.), zgodnie z jego § 1:

W myśl natomiast § 2 tego przepisu:

Z istoty solidarnej odpowiedzialności dłużników wynika, że aż do zupełnego zaspokojenia wierzyciela wszyscy dłużnicy solidarni pozostają zobowiązani. Każdy z dłużników solidarnych odpowiada więc za całość długu, a nie tylko za część, jaką można by mu przypisać poprzez np. równy podział kwoty długu pomiędzy zobowiązanych.

Solidarność dłużników charakteryzuje się: wielością podmiotów po stronie zobowiązanej, niepodzielnością zobowiązania bez względu na przedmiot świadczenia, możliwością żądania przez wierzyciela według jego wyboru całości lub części świadczenia od wszystkich dłużników łącznie, od kilku z nich lub od każdego z osobna utrzymaniem zobowiązania wszystkich dłużników aż do całkowitego zaspokojenia wierzyciela, zwolnieniem wszystkich dłużników na skutek zaspokojenia wierzyciela przez któregokolwiek z nich.

Tym samym, umorzoną przez bank kwotę wierzytelności z tytułu kredytu hipotecznego należy zakwalifikować do przychodu z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W tym miejscu należy wskazać na rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe (Dz. U. z 2022 r. poz. 592 ze zm.).

Zgodnie z § 1 ww. rozporządzenia Ministra Finansów:

Natomiast z § 3 ww. rozporządzenia wynika, że:

Z kolei § 4 ww. rozporządzenia stanowi, że:

Zgodnie z treścią ww. art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Dochody, od których zaniechano poboru podatku nie są wykazywane w zeznaniach rocznych i nie podlegają opodatkowaniu oraz zgłoszeniu do urzędu skarbowego.

Z powyższego wynika zatem, że zaniechanie poboru podatku znajdzie zastosowanie:

-do umorzonych osobom fizycznym kwot wierzytelności z tytułu kredytów zaciągniętych na cele mieszkaniowe i zabezpieczonych hipotecznie,

-do kredytów udzielonych przed dniem 15 stycznia 2015 r. przez podmioty uprawnione do udzielania kredytów na podstawie odrębnych ustaw,

-do kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na realizację jednej inwestycji mieszkaniowej, a w przypadku więcej niż jednego kredytu mieszkaniowego – gdy kredyty mieszkaniowe zostały zaciągnięte na realizację wyłącznie jednej inwestycji mieszkaniowej oraz

-w przypadku, gdy osoba fizyczna będąca stroną umowy kredytu mieszkaniowego nie korzystała z zaniechania poboru podatku od kwot umorzonych wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na realizację innej niż określona w lit. a) inwestycji mieszkaniowej (§ 1 ust. 1 pkt 1 lit. b) ww. rozporządzenia).

Istotne jest, żeby kredyt mieszkaniowy został przeznaczony na wydatki, o których mowa w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Mając na uwadze przedstawione we wniosku zdarzenie przyszłe oraz powołane przepisy prawa stwierdzić należy, że umorzenie przez bank części kwoty kredytu (kapitału i opłat) zaciągniętego przez Pana oraz Pana żonę w 2008 r. (wówczas narzeczoną) na sfinansowanie zakupu działki gruntu, refinansowanie nakładów poniesionych w związku z zakupem przedmiotowej nieruchomości oraz finansowanie opłat okołokredytowych, stanowić będzie dla Państwa przychód w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, z tytułu nieodpłatnych świadczeń klasyfikowany do źródła, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ww. ustawy, podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

W opisanym przez Państwa zdarzeniu przyszłym, zgodnie z treścią umowy kredytu za spłatę kredytu ponoszą Państwo (Pan i Pana żona) solidarną odpowiedzialność, ponadto ugodę zgodnie z informacją z banku podpisywać będą Państwo oboje, w tym samym czasie i na takich samych warunkach, czyli stronami będą Pan, Pana żona i bank a kwotę kredytu pozostałą do spłaty po przewalutowaniu na złotówki i umorzeniu jej części również będą Państwo spłacać solidarnie, zatem umorzenie kredytu będzie obejmowało wszystkich współkredytobiorców. W konsekwencji powyższego przychód odpowiadający kwocie umorzonego zobowiązania powstanie po stronie współkredytobiorców w równych częściach. Tym samym Pana przychodem będzie 50% kwoty umorzonego zadłużenia wynikającego z zawartej ugody z bankiem i analogicznie przychodem Pana żony będzie 50% kwoty umorzonego zadłużenia wynikającego z tejże ugody.

Rozpatrując z kolei możliwość skorzystania przez Państwa z zaniechania poboru podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe należy wskazać co następuje.

Podkreślenia wymaga, że prawo do zaniechania poboru podatku jest wyjątkiem od zasady powszechności opodatkowania, dlatego do interpretacji przepisów ustanawiających to prawo należy stosować wykładnię ścisłą, która nie wychodzi poza literalne brzmienie przepisów.

Jednocześnie zauważyć należy, że zaciągnięcie kredytu na refinansowanie jest to zdarzenie rozumiane jako operacja pieniężna, polegająca na wykorzystaniu zewnętrznych funduszy pieniężnych w celu zastąpienia środków pierwotnie wydatkowanych na jakiś cel. Pojęcia kredyt refinansowy i kredyt na refinansowanie nie są tożsame. Pojęcie kredyt refinansowy implikuje konieczność wcześniejszego zaciągnięcia kredytu, aby później możliwym było zaciągnięcie kredytu refinansowego na jego spłatę. Zatem, czynność refinansowania zakupu kredytem hipotecznym należy odróżnić od zaciągnięcia kredytu refinansowego. Otóż kredyt refinansowy przeznaczony jest na spłatę wcześniej zaciągniętego kredytu hipotecznego i jest on zabezpieczony na podstawie wartości aktualnie posiadanej nieruchomości. Natomiast zwrot „refinansowanie” oznacza operację pieniężną polegającą na uzyskaniu zewnętrznych źródeł finansowania w celu zastąpienia środków własnych, które zostały wydatkowane na jakiś cel. W rezultacie, pierwotnie wydatkowane środki pieniężne mogą być niejako „ponownie” wykorzystane na dowolny cel. Środki z kredytu na refinansowanie niejako zastępują środki uprzednio wydatkowane z własnych zasobów.

Z powyższego wynika zatem jednoznacznie, że analizowane zaniechanie może mieć zastosowanie do kredytu mieszkaniowego i kredytu refinansowego w sytuacji gdy został on zaciągnięty na refinansowanie (zastąpienie) kredytu mieszkaniowego. Przepis ten nie odnosi się natomiast do kredytów hipotecznych zaciągniętych na refinansowanie środków własnych poniesionych na zakup nieruchomości - działki gruntu. Tego rodzaju wydatek nie został wymieniony w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Z treści wniosku wynika, że celem kredytu było finansowanie zakupu działki gruntu (…) (kwota (…) zł), refinansowanie nakładów poniesionych w związku z zakupem przedmiotowej nieruchomości (kwota (…) zł) oraz finansowanie opłat kredytowych (kwota (…) zł).

Przez refinansowanie, jak Państwo wskazali należy rozumieć zwrot kosztów poniesionych ze środków własnych w postaci zaliczki (… zł) przez oboje kredytobiorców w związku z zawartą notarialnie umową przedwstępną zakupu ww. działki.

Natomiast opłaty okołokredytowe dotyczyły zarówno wydatków poniesionych przed uruchomieniem kredytu jak i ponoszonych już w trakcie jego trwania, a więc dotyczyły: opłat notarialnych (… zł) – niezbędnych do zawarcia umowy kredytowej, związanych z umową przedwstępną kupna sprzedaży oraz samą umową kupna sprzedaży przedmiotowej nieruchomości, ubezpieczenie niskiego wkładu (… zł) - obowiązkowe ubezpieczenie płatne miesięcznie w okresie 36 miesięcy od daty uruchomienia kredytu, od którego nie mogli Państwo odstąpić oraz pozostałe opłaty (… zł) – niebędące opłatami niezbędnymi do zawarcia umowy kredytowej.

Wynika z tego, że uzyskanie kredytu przeznaczonego w części na refinansowanie nakładów poniesionych w związku z zakupem przedmiotowej nieruchomości pozwoliło na to, by pierwotnie wydatkowane środki pieniężne mogły być odzyskane. Skoro w pierwszej kolejności wydatkowali Państwo ww. kwoty ze środków własnych (a nie z kredytu), a następnie zaciągnęli kredyt m.in. w celu odzyskania pierwotnie zainwestowanych środków, to nie można stwierdzić, że w tej części znajdzie zastosowanie przepis art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W tej części ww. kredyt został zaciągnięty w celu odzyskania zainwestowanych już środków, w związku z tym, nie spłacali Państwo w tej części kredytu zaciągniętego na zakup działki gruntu – a więc kredyt zaciągnięty na refinansowanie nakładów związanych z zakupem ww. nieruchomości nie spełnia warunków zawartych w przepisach rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe, gdyż w tej części nie został zaciągnięty na cele mieszkaniowe w rozumieniu art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Także, z powyższych względów nie można uznać, że uzyskanie kredytu przeznaczonego w części na sfinansowanie opłat okołokredytowych poniesionych przed uruchomieniem kredytu związanych z opłatami notarialnymi, niezbędnymi do zawarcia umowy kredytowej (związane z umową przedwstępną kupna sprzedaży oraz samą umową kupna sprzedaży ww. nieruchomości) spełnia przesłanki do możliwości skorzystania z zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe, o którym mowa w ww. rozporządzeniu. Skoro bowiem sfinansowanie ww. opłat okołokredytowych (mimo, że jak Państwo wskazali było warunkiem niezbędnym do zawarcia umowy kredytowej) nastąpiło przed uruchomieniem kredytu, a więc nie mogło być sfinansowane środkami uzyskanymi w tegoż kredytu, a w konsekwencji w odniesieniu do tej części nie spełnia warunków określonych w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe.

Odnosząc się do pozostałych opłat okołokredytowych, przedstawionych we wniosku, na które wydatkowali Państwo część uzyskanego kredytu, tj. dotyczących ubezpieczenia niskiego wkładu (pomimo tego, że jak Państwo wskazali jest to obowiązkowe ubezpieczenie płatne miesięcznie w okresie 36 miesięcy od daty uruchomienia kredytu, od którego nie mogli Państwo odstąpić) oraz pozostałych opłat, niebędących opłatami niezbędnymi do zawarcia umowy kredytowej, należy wyjaśnić, że nie ma również w tym przypadku zastosowanie ww. rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. Wynika to wprost z przepisu § 1 ust. 2 ww. rozporządzenia Ministra Finansów, zgodnie z którym: Kwoty wierzytelności, o których mowa w ust. 1 pkt 1, obejmują: kwoty kredytu mieszkaniowego (kapitału); odsetki, w tym odsetki skapitalizowane, i prowizje; opłaty, jeżeli ich poniesienie przez kredytobiorcę było niezbędne do zawarcia umowy kredytu mieszkaniowego, z wyjątkiem kosztów usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń.

Reasumując, do uzyskanego przez Państwa przychodu związanego z umorzeniem wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego, o którym mowa we wniosku w odniesieniu do kwot umorzonych wierzytelności, która będzie odpowiadała części kredytu mieszkaniowego, w jakiej został on zaciągnięty na finansowanie zakupu działki gruntu oraz finansowanie opłat okołokredytowych w postaci opłat notarialnych ponoszonych już w trakcie trwania kredytu (niezbędnych do zawarcia umowy kredytowej, związanych z umową przedwstępną kupna sprzedaży oraz samą umową kupna sprzedaży nieruchomości), zastosowanie znajdzie zaniechanie poboru podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe. Każdy z Państwa (tj. odrębnie Pan i odrębnie Pana żona) może skorzystać z przypadającej na niego 50% części zaniechania. Nadmienić należy, że w niniejszej sprawie na możliwość skorzystania przez każdego z Państwa z ww. zaniechania nie ma wpływu fakt, że w momencie zaciągania kredytu nie byli Państwo małżeństwem (małżeństwem są Państwo od 2009 roku), jak również okoliczność, że w 2012 roku ustanowili Państwo rozdzielność majątkową.

Zaznaczyć jednocześnie należy, że zaniechanie to nie będzie dotyczyło kwot umorzonych wierzytelności, która będzie odpowiadała części kredytu mieszkaniowego, w jakiej został on zaciągnięty na refinansowanie nakładów poniesionych w związku z zakupem przedmiotowej nieruchomości (działki gruntu) oraz opłat okołokredytowych, dotyczących ubezpieczenia niskiego wkładu, pozostałych opłat (niebędących opłatami niezbędnymi do umowy kredytowej) oraz poniesionych przed uruchomieniem kredytu opłat notarialnych, o których mowa we wniosku. Zatem od tej części umorzonej kwoty, w jakiej zgodnie z powyższymi wyjaśnieniami stanowi ona dla Państwa przychód, winni Państwo zapłacić podatek dochodowy (każde z Państwa po połowie).

W konsekwencji, nie można zgodzić się z Państwem, że kwoty: (…) zł (zakup działki, na który składa się finansowanie zakupu działki w kwocie (…) zł oraz refinansowanie nakładów poniesionych w związku z zakupem przedmiotowej nieruchomości w kwocie … zł), (…) zł (opłaty notarialne, niezbędne do zawarcia umowy), (…) zł (ubezpieczenie niskiego wkładu), tj. obowiązkowe ubezpieczenie płatne miesięcznie w okresie 36 miesięcy od daty uruchomienia kredytu , od którego nie mogli Państwo odstąpić - są wydatkami określonymi w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, do których referują zapisy rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 roku, które w przypadku umorzenia zaliczamy do wydatków, w stosunku do których można skorzystać z zaniechania poboru podatku. Nie mają Państwo także racji, że tylko kwota (…) zł (pozostałe opłaty) - niestanowiąca opłat niezbędnych do zawarcia umowy kredytowej, nie jest kwotą określoną w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych i tylko w odniesieniu do tej kwoty w przypadku jej umorzenia w myśl rozporządzenia Ministra Finansów z 11 marca 2022 roku nie podlega zastosowanie zaniechanie poboru podatku. Z uwagi na powyższe, Państwa stanowisko w sprawie uznano za nieprawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Procedura wydawania indywidualnych interpretacji przepisów prawa podatkowego nie podlega regułom przewidzianym dla postępowania podatkowego, czy kontrolnego. Organ wydający interpretacje opiera się wyłącznie na opisie stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego przedstawionego we wniosku – nie prowadzi postępowania dowodowego. Postępowanie w sprawie wydania interpretacji indywidualnej ma na celu wyjaśnienie wątpliwości co do sposobu zastosowania przepisów prawa podatkowego materialnego do określonego stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego. Przedmiotem interpretacji wydanej na podstawie art. 14b ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa jest sam przepis prawa. Rolą postępowania w sprawie wydania indywidualnej interpretacji przepisów podatkowych nie jest ustalanie stanu faktycznego, stanowi to bowiem domenę ewentualnego postępowania podatkowego. To na podatniku ciąży obowiązek udowodnienia w toku tego postępowania okoliczności faktycznych, z których wywodzi on dla siebie korzystne skutki prawne. Organ nie prowadzi postępowania dowodowego, ograniczając się do analizy okoliczności podanych we wniosku. W stosunku do tych okoliczności wyraża swoje stanowisko, które zawsze musi być jednak ustosunkowaniem się do poglądu (stanowiska) prezentowanego w danej sprawie przez wnioskodawcę. Jeżeli zatem, przedstawiony we wniosku stan faktyczny będzie różnił się od występującego w rzeczywistości, wówczas wydana interpretacja nie będzie Państwa chroniła w zakresie rzeczywiście zaistniałego stanu faktycznego.

Końcowo wskazać należy - w odniesieniu do przedstawionych kwot we wniosku - że kwestie te nie należą do kompetencji organu interpretacyjnego. Zgodnie bowiem z zasadą samoopodatkowania, obowiązującego w polskim systemie podatkowym na podatniku spoczywa obowiązek dokonania oceny własnej sytuacji prawnopodatkowej, a po jej dokonaniu zachowania się zgodnie z przepisami prawa podatkowego, bowiem prawidłowość takiego rozliczenia podlega weryfikacji przez organ podatkowy. W związku z powyższym, nie mogę odnieść się do kwot wskazanych przez Państwa.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego. Z funkcji ochronnej będą mogli skorzystać Ci z Państwa, którzy zastosują się do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację przez Zainteresowanego, który jest stroną postępowania

Pan P. P. (Zainteresowany będący stroną postępowania – art. 14r § 2 Ordynacji podatkowej) ma prawo wnieść skargę na tę interpretację indywidualną do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (…). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1634 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a, art. 14b § 1 i art. 14r ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.).