Interpretacja indywidualna z dnia 4 października 2023 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0114-KDIP4-1.4012.407.2023.2.PS

Skutki podatkowe związane z realizacją projektu polegającego na zakupie i montażu instalacji przeznaczonych do produkcji energii z odnawialnych źródeł energii.

Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego w podatku od towarów i usług jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

26 lipca 2023 r. wpłynął Państwa wniosek z 24 lipca 2023 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy skutków podatkowych związanych z realizacją projektu polegającego na zakupie i montażu instalacji przeznaczonych do produkcji energii z odnawialnych źródeł energii, (...). Uzupełnili go Państwo – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 19 września 2023 r. (data wpływu 19 września 2023 r.).

Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego

Gmina A. (dalej: „Gmina” lub „Wnioskodawca”) jest zarejestrowanym czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług.

Inwestycja

W ramach swojej działalności Wnioskodawca realizuje / będzie realizować inwestycję w zakresie odnawialnych źródeł energii pn. „(…)” (dalej: „Inwestycja” lub „Projekt”). Projekt jest/będzie realizowany przez Gminę B. (dalej: „Lider Projektu”) wraz z Partnerami Projektu (tj. z Gminą A. i C.). Inwestycja polega na zakupie i montażu instalacji przeznaczonych do produkcji energii z tzw. odnawialnych źródeł energii, (...) (dalej: „Instalacje”) w/na/przy budynkach mieszkaniowych stanowiących własność mieszkańców Gminy (dalej: „Mieszkańcy” lub „Właściciele nieruchomości”).

Instalacje są/będą instalowane głównie w obrysie budynku mieszkalnego (wewnątrz, na dachach, ścianach itp.), niemniej jednak dopuszcza się także techniczną możliwość zainstalowania Instalacji na budynku gospodarczym lub przy budynku na gruncie. Wybór miejsca montażu Instalacji należy do Mieszkańca.

Zamontowane Instalacje wykorzystywane są/będą tylko do celów związanych z prowadzeniem gospodarstwa domowego.

Instalacje nie są / nie będą instalowane na budynkach użyteczności publicznej lub jakichkolwiek innych budynkach należących do Gminy (lub jej jednostek organizacyjnych objętych centralizacją rozliczeń VAT).

Dofinansowanie

W związku z realizacją Inwestycji Lider Projektu zawarł umowę o dofinansowanie ze środków Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa (…) na lata 2014-2020 (dalej: „umowa o dofinansowanie”).

Dofinansowanie zostało udzielone na pokrycie stosownej części kosztów kwalifikowalnych Inwestycji (w tym w szczególności kosztów związanych z zakupem i montażem Instalacji, nadzorem inwestorskim Projektu czy promocją Projektu).

VAT w przedmiotowej Inwestycji jest kosztem niekwalifikowalnym.

Zgodnie z przepisami regulującymi zasady przyznawania dofinansowania, umowa o dofinansowanie określa szczegółowe zasady, tryb i warunki, realizacji i rozliczania wydatków w ramach Projektu.

Co wymaga podkreślenia, umowa o dofinansowanie przewiduje jedynie otrzymanie dofinansowania na realizację określonego Projektu inwestycyjnego, którego celem (zgodnie ze Szczegółowym Opisem Osi Priorytetowych Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa (…) na lata 2014-2020) jest osiągnięcie określonego efektu ekologicznego - tj. zwiększenie poziomu produkcji energii z odnawialnych źródeł energii w generacji rozproszonej, mierzonego za pomocą wskaźników dot. produkcji energii elektrycznej/cieplnej z nowo wybudowanych Instalacji OZE oraz szacowanego rocznego spadku emisji gazów cieplarnianych. Pod tym względem - tj. otrzymania dofinansowania w celu osiągnięcia efektów ekologicznych - Projekt jest analogiczny względem innych projektów jednostek samorządu terytorialnego finansowanych z funduszy zewnętrznych (jak np. budowa kanalizacji sanitarnej). Umowa o dofinansowanie nie przewiduje żadnego związku pomiędzy dofinansowaniem, które Gmina otrzyma a świadczeniem Gminy na rzecz Mieszkańca. Powyższe wynika z faktu, że Gmina ma obowiązek osiągnięcia określonego efektu ekologicznego, a umowa o dofinansowanie przewiduje jedynie dofinansowanie określonej części kosztów kwalifikowanych.

Podobnie jak w przypadku większości dofinansowań do innych projektów inwestycyjnych realizowanych przez jednostki samorządu terytorialnego, wysokość dofinansowania w przedmiotowej Inwestycji jest pochodną wysokości kosztów kwalifikowanych. Warunkiem otrzymania dotacji (i utrzymania prawa do niej) jest natomiast spełnienie określonych wskaźników realizacji Projektu, polegających na osiągnięciu określonego poziomu produkcji energii elektrycznej / cieplnej ze źródeł odnawialnych (czyli Lider Projektu wraz z Partnerami Projektu są zobowiązani do osiągnięcia określonego efektu ekologicznego).

Umowy z Mieszkańcami

W związku z realizacją ww. Inwestycji Gmina zawarła z Mieszkańcami umowy, których celem jest ustalenie wzajemnych zobowiązań organizacyjnych i finansowych stron związanych z montażem i eksploatacją Instalacji (dalej odpowiednio: „Umowa” lub „Umowy”). Zawarcie takich Umów jest konieczne ze względu na montaż Instalacji na terenie nieruchomości Mieszkańców, które to Instalacje pozostaną własnością Gminy.

Przedmiotem Umów jest świadczenie usług elektromodernizacji lub termomodernizacji, polegających na montażu, a następnie udostępnieniu Mieszkańcowi Instalacji OZE zamontowanych na jego nieruchomości. Podstawowym celem jest/będzie zwiększenie sprawności energetycznej lub termoenergetycznej danej nieruchomości.

Umowy przewidują, że po zakończeniu prac montażowych Instalacje pozostaną własnością Gminy do końca okresu trwałości Projektu, tj. przez 5 lat. Ponadto, na podstawie Umów Mieszkańcy zobowiązali się do zapłaty wynagrodzenia za wykonaną przez Gminę usługę modernizacji elektroenergetycznej lub termoenergetycznej polegającej na udostępnieniu Mieszkańcowi Instalacji.

Ponadto, Umowy zobowiązują Mieszkańca do takich czynności jak np. umożliwienie wykonawcy Instalacji montażu i uruchomienia Instalacji, właściwa eksploatacja Instalacji i ponoszenie kosztów w tym zakresie, umożliwienie upoważnionym przez Gminę pracownikom kontroli eksploatacji i inwentaryzacji oraz umożliwienie kontroli innym upoważnionym instytucjom; umożliwienie upoważnionym przez Gminę pracownikom dokonywania odczytów wyprodukowanego ciepła lub energii elektrycznej.

Gmina zobowiązała się natomiast do takich czynności, jak np. wyłonienie wykonawcy Instalacji, ustalenie dla niego harmonogramu montażu Instalacji, sprawowanie bieżącego nadzoru nad przebiegiem prac, prowadzenie odbiorów końcowych oraz rozliczenie finansowe i promocję przedmiotowego Projektu.

Gmina wskazuje, że zapłata wynagrodzenia w wysokości określonej w Umowie jest warunkiem koniecznym do realizacji Umowy przez Gminę.

Poza zapłatą ww. wynagrodzenia Umowy nie przewidują pobierania jakichkolwiek innych opłat od Mieszkańców z tytułu realizacji przez Gminę usługi (tj. usługi montażu Instalacji).

Montaż poszczególnych Instalacji zostaje / zostanie zrealizowany na podstawie kontraktu na roboty budowlane z wyłonionym przez Gminę wykonawcą (dalej: „Wykonawca”), u którego zakupione zostały / zostaną usługi dostarczenia i zainstalowania Instalacji. Faktury z tytułu realizacji Inwestycji wystawiane są / będą na Gminę, z podaniem numeru NIP Gminy.

Po zakończeniu okresu trwałości Projektu nastąpi przekazanie Instalacji na własność Mieszkańca bez pobierania dodatkowych opłat.

W ramach Inwestycji zostaną poniesione dodatkowo wydatki m.in. na nadzór inwestorski czy promocję Projektu.

Uzupełnienie stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego

Wpłaty Mieszkańców pokrywają / będą pokrywać ok. 15% kosztów kwalifikowalnych oraz 100% kosztów niekwalifikowalnych Projektu.

Ostatecznie, po dokonaniu finansowego rozliczenia Projektu, wszystkie koszty Projektu powinny zostać pokryte, zgodnie z założeniami, z otrzymanych wpłat Mieszkańców oraz otrzymanego dofinansowania. Niemniej, w ramach trwania Projektu nie można wykluczyć sytuacji, w której Gmina początkowo przeznaczy swoje środki w celu opłacenia faktur kosztowych, po czym zostaną one zrefundowane otrzymanym dofinansowaniem.

Zgodnie z założeniami, otrzymane dofinansowanie pokrywa / pokrywać będzie nie więcej niż 85% kosztów kwalifikowalnych Projektu.

Pytania

1)Czy czynności wykonywane przez Gminę na rzecz Mieszkańców w ramach Projektu stanowią / będą stanowić działalność gospodarczą oraz podlegają / będą podlegać opodatkowaniu VAT?

2)Czy Gmina jest/będzie zobowiązana do opodatkowania VAT wpłat otrzymywanych od Mieszkańców?

3)Czy Gmina jest/będzie zobowiązana do opodatkowania VAT uzyskanego na realizację Projektu Dofinasowania?

4)Czy Gminie przysługuje / będzie przysługiwało prawo do odliczenia VAT naliczonego wykazanego na fakturach zakupowych związanych z zakupem i montażem Instalacji na nieruchomościach Mieszkańców?

Państwa stanowisko w sprawie

1)Czynności wykonywane przez Gminę na rzecz Mieszkańców w ramach Projektu nie stanowią / nie będą stanowić działalności gospodarczej oraz nie podlegają / nie będą podlegać opodatkowaniu VAT.

2)Gmina nie jest/nie będzie zobowiązana do opodatkowania VAT wpłat otrzymywanych od Mieszkańców.

3)Gmina nie jest/nie będzie zobowiązana do opodatkowania VAT uzyskanego na realizację Projektu Dofinasowania.

4)Gminie nie przysługuje / nie będzie przysługiwało prawo do odliczenia VAT naliczonego wykazanego na fakturach zakupowych związanych z zakupem i montażem Instalacji na nieruchomościach Mieszkańców.

Uzasadnienie stanowiska Gminy

Ad. 1, 2 i 3

Zgodnie z art. 15 ust. 6 ustawy o VAT nie uznaje się za podatników organów władzy publicznej w zakresie realizowanych zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji których zostały one powołane, z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych. Jeżeli zatem dana czynność ma miejsce w ramach wykonywania zadań nałożonych na gminę odrębnymi przepisami prawa i nie ma formy umowy cywilnoprawnej - nie podlega VAT z uwagi na brak statusu podatnika VAT po stronie gminy.

Jednocześnie art. 15 ust. 6 ustawy o VAT stanowi lex specialis w odniesieniu do art. 15 ust. 1 i 2 ustawy o VAT. Oznacza to, że w przypadku czynności wykonywanych przez gminę na podstawie umów cywilnoprawnych gmina może być uznana za podatnika, o ile spełnia kryteria określone w art. 15 ust. 1 i 2 ustawy o VAT, a więc jeśli bez względu na cel czy rezultat wykonuje samodzielnie działalność gospodarczą rozumianą jako wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, obejmującą w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

W tym miejscu Gmina pragnie zwrócić szczególną uwagę na orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (dalej: Trybunał lub TSUE) z dnia 30 marca 2023 r. wydane w sprawie C-612/21 (gmina O. przeciwko Dyrektorowi Krajowej Informacji Skarbowej, dalej: Wyrok TSUE), w którym Trybunał analizując charakter działań podejmowanych przez gminę, w związku z organizacją rozwoju wykorzystania odnawialnych źródeł energii na swoim terytorium na rzecz swoich mieszkańców (przypadek analogiczny do sprawy Gminy) uznał, że gmina nie wykonuje w tym zakresie działalności gospodarczej, a tym samym, że podejmowane przez nią czynności nie stanowią świadczeń podlegających opodatkowaniu VAT.

Jako podstawę swojego rozstrzygnięcia TSUE wskazuje na następujące okoliczności:

„(...) po pierwsze należy zauważyć, że podczas gdy przedsiębiorca dąży do stałego osiągania dochodu (zob. podobnie wyrok z dnia 20 stycznia 2021 r., AJFP Sibiu i DGRFP Braaov, C‑655/19. EU:C:2021:40, pkt 27-29 i przytoczone tam orzecznictwo), gmina O. wskazała we wniosku o wydanie indywidualnej interpretacji podatkowej, jak wynika z postanowienia odsyłającego, że nie zamierza świadczyć regularnie usług instalacji systemów OZE i nie zatrudnia ani nie zamierza zatrudniać pracowników w tym celu, co odróżnia niniejszą sprawę od spraw, w których świadczenia gminne miały charakter trwały.

Po drugie, z informacji przedstawionych przez sąd odsyłający wynika, że gmina O. wydaje się ograniczać do zaproponowania swoim mieszkańcom będącym właścicielami nieruchomości, którzy mogą być zainteresowani systemami OZE, w ramach programu regionalnego mającego na celu umożliwienie przejścia na gospodarkę niskoemisyjną, dostarczenia i zainstalowania u nich tych systemów OZE za pośrednictwem przedsiębiorstwa wybranego w wyniku przetargu, w zamian za ich udział nieprzekraczający 25% kosztów podlegających dofinansowaniu związanych z tą dostawą i z tą instalacją, podczas gdy owa gmina płaci danemu przedsiębiorstwu wynagrodzenie za te same dostawę i instalację po cenie rynkowej.

(…)

W konsekwencji, nawet biorąc pod uwagę płatności przyznane gminie O. przez dane województwo, które wynoszą 75% kosztów podlegających dofinansowaniu, suma kwot otrzymanych od zainteresowanych właścicieli z jednej strony i od owego województwa z drugiej strony pozostaje strukturalnie niższa od łącznych kosztów faktycznie poniesionych przez tę gminę, jak wskazano w pkt 31 niniejszego wyroku, co nie odpowiada podejściu, jakie przyjąłby w danym wypadku instalator systemów OZE, który przy ustalaniu swoich cen starałby się zawrzeć w nich swoje koszty i osiągnąć marżę zysku. Natomiast wspomniana gmina ponosi jedynie ryzyko strat, nie mając perspektywy zysku.

Po trzecie, nie wydaje się ekonomicznie opłacalne, aby taki instalator systemów OZE obciążał odbiorców swoich dostaw towarów i świadczenia usług jedynie najwyżej jedną czwartą poniesionych przez siebie kosztów, oczekując jednocześnie rekompensaty w postaci dofinansowania za zasadniczą część pozostałych trzech czwartych tych kosztów. Taki mechanizm nie tylko stawiałby jego przepływy pieniężne w sytuacji strukturalnie deficytowej, ale ponadto stwarzałby nietypowy stopień niepewności dla podatnika, ponieważ kwestia, czy i w jakim zakresie osoba trzecia zwróci tak istotną część poniesionych kosztów, pozostaje faktycznie otwarta do czasu podjęcia przez tę osobę trzecią decyzji, co następuje po tym, jak sporne transakcje zostaną dokonane.

W świetle powyższych rozważań na pytanie pierwsze należy odpowiedzieć, że art. 2 ust. 1, art. 9 ust. 1 i art. 13 ust. 1 dyrektywy 2006/112 należy interpretować w ten sposób, że dostawy towarów i świadczenia usług podlegających opodatkowaniu VAT nie stanowi dostarczenie i zainstalowanie przez gminę, za pośrednictwem przedsiębiorstwa, systemów OZE na rzecz jej mieszkańców będących właścicielami nieruchomości, którzy wyrazili wolę wyposażenia tych nieruchomości w takie systemy, jeżeli taka działalność nie ma na celu osiągania stałego dochodu i skutkuje jedynie zapłatą przez tych mieszkańców kwot pokrywających najwyżej jedną czwartą poniesionych kosztów, a pozostała część jest finansowana ze środków publicznych”.

W przedmiotowej sprawie podstawą współpracy pomiędzy Gminą a Mieszkańcami będą umowy o charakterze cywilnoprawnym. Jak wynika ze wskazanej na wstępie relacji art. 15 ust. 6 do art. 15 ust. 1 i 2, w przypadku, w którym na mocy art. 15 ust. 6 ustawy o VAT Gminy nie można wyłączyć z grona podatników VAT, należy powrócić do zasad ogólnych i zweryfikować, czy działania podejmowane przez Gminę w określonej sytuacji stanowią przejaw wykonywania działalności gospodarczej czy też władztwa publicznego.

Tym samym, w ocenie Gminy niezbędnym dla uznania Gminy za podatnika VAT jest rozstrzygnięcie, czy podejmowane przez Gminę działania w ramach Projektu będą stanowiły przejaw wykonywania działalności gospodarczej w rozumieniu cytowanego wyżej art. 15 ust. 2 ustawy o VAT.

W ocenie Gminy, działania, które Gmina realizuje/będzie realizowała w ramach Projektu – w kontekście Wyroku TSUE – nie należy uznać za wykonywane w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. Z jednej strony rozwój wykorzystywania odnawialnych źródeł energii na terenie Gminy stanowi/będzie stanowić przejaw realizacji zadań własnych Gminy, którego wykonywanie odbywa się/odbywać się będzie w szczególności na podstawie zawartych z Mieszkańcami umów cywilnoprawnych, jednakże z drugiej strony - Gmina realizując Projekt dąży wyłącznie do osiągnięcia ściśle określonego celu w postaci poprawy jakości życia Mieszkańców na terenie Gminy w obszarze środowiska naturalnego poprzez montaż OZE, z wykonaniem czego nie będzie wiązało się osiągnięcie przez Gminę stałych dochodów oraz zysku z tego tytułu. 

W konsekwencji, w świetle Wyroku TSUE, realizowany przez Gminę Projekt należy porównać do innych czynności realizowanych przez nią w ramach wykonywania zadań własnych - jak np. prace porządkowe, remonty dróg itp. Co prawda, działania te realizowane są na rzecz lokalnej społeczności nieodpłatnie, ale jednocześnie można w wielu przypadkach zidentyfikować konkretnych beneficjentów zrealizowanych czynności (np. mieszkańców ulicy, która była przedmiotem remontu).

Wobec powyższego, czynności wykonywane przez Gminę na rzecz Mieszkańców w ramach Projektu nie stanowią / nie będą stanowić działalności gospodarczej oraz nie podlegają / nie będą podlegać opodatkowaniu VAT. W konsekwencji, Gmina nie jest / nie będzie zobowiązana do opodatkowania VAT otrzymywanych od Mieszkańców wpłat przewidzianych w Umowach, jak również Dofinansowania na realizację Projektu.

Ad. 4

Stosownie do art. 86 ust. 1 ustawy o VAT w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi, o którym mowa w art. 15, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, z zastrzeżeniem art. 114, art. 119 ust. 4, art. 120 ust. 17 i 19 oraz art. 124.

Z treści tej regulacji wynika, iż prawo do odliczenia podatku naliczonego przysługuje podatnikom podatku VAT, w sytuacji, gdy towary i usługi, przy nabyciu których został naliczony podatek, są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych.

Mając na uwadze wspomniany powyżej Wyrok TSUE, należy uznać, że Gmina realizując Projekt w zakresie odnawialnych źródeł energii nie wykonuje / nie będzie wykonywać działalności gospodarczej mającej na celu osiąganie stałego dochodu (patrz uzasadnienie do pytania nr 1).

Wobec powyższego, nabywane przez Gminę w ramach Projektu towary i usługi nie są / nie będą wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, a w konsekwencji - Gminie nie przysługuje / nie będzie przysługiwało prawo do odliczenia VAT naliczonego wykazanego na fakturach zakupowych związanych z zakupem i montażem Instalacji na nieruchomościach Mieszkańców.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z przepisem art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1570 ze zm.), zwanej dalej ustawą:

Na mocy art. 2 pkt 6 ustawy:

Zgodnie z art. 2 pkt 22 ustawy:

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy:

Z kolei, stosownie do art. 8 ust. 1 ustawy:

Jak stanowi art. 8 ust. 2a ustawy:

Pod pojęciem usługi (świadczenia) należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie). Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy mieć na względzie, że ustawa zalicza do grona usług każde świadczenie, które nie jest dostawą w myśl art. 7 ustawy. Zauważyć również należy, że usługą będzie tylko takie świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni konsument, odbiorca świadczenia odnoszący korzyść o charakterze majątkowym.

W związku z powyższym czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności. Przy czym związek pomiędzy otrzymywaną płatnością a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można powiedzieć, że płatność następuje w zamian za to świadczenie.

Odpłatność oznacza wykonanie czynności (dostawy towarów oraz świadczenia usług) za wynagrodzeniem. W znaczeniu potocznym wynagrodzenie to zapłata za pracę, należność. Natomiast odpłatny to taki, który wymaga zapłacenia, zwrotu kosztów, płatny. Zatem pod pojęciem odpłatności rozumieć należy prawo podmiotu sprzedającego towar lub świadczącego usługę do żądania od nabywcy towaru, odbiorcy usługi lub osoby trzeciej zapłaty ceny lub ekwiwalentu (np. w postaci świadczenia wzajemnego).

W dorobku orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej przyjmuje się, że odpłatność ma miejsce wtedy, gdy istnieje bezpośredni związek pomiędzy dostawą towarów lub świadczeniem usług a otrzymanym wynagrodzeniem, przy czym wynagrodzenie jakkolwiek musi być wyrażone w pieniądzu, to jednak nie musi być w tej formie dokonane. Należy podkreślić, że na gruncie przepisów ustawy o podatku od towarów i usług bez znaczenia pozostaje to, czy kwota uzyskanego wynagrodzenia (cena) została skalkulowana tak, że stanowi tylko koszt wytworzenia towaru lub wykonania usługi, czy została powiększona także o zysk sprzedającego. Skoro przepisy nie określają formy zapłaty za świadczoną usługę należy uznać, że zobowiązanie usługobiorcy może mieć postać świadczenia nie tylko określonej sumy pieniędzy, ale także świadczenie innej usługi (usługi wzajemnej). Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę. Ponadto, aby dana czynność (świadczenie) podlegała opodatkowaniu podatkiem VAT musi istnieć bezpośredni związek o charakterze przyczynowym, pomiędzy świadczoną usługą a świadczeniem wzajemnym. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia.

Odpłatność określana jest przez strony umowy i jeśli strony ustalą zapłatę wówczas wykonane świadczenie staje się odpłatne. W przypadku istnienia świadczenia wzajemnego otrzymanego przez świadczącego usługę, należy uznać czynności wykonywane w ramach zawartej umowy za odpłatne świadczenie usług określone w art. 8 ust. 1 ustawy, podlegające opodatkowaniu na zasadach ogólnych.

Ponadto stwierdzić należy, że opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług będzie podlegało tylko to świadczenie (dostawa lub usługa), w przypadku którego istnieje konsument, tj. odbiorca świadczenia odnoszący z niego choćby potencjalną korzyść. Dopóki nie istnieje podmiot, który odnosiłby lub powinien odnosić konkretne korzyści o charakterze majątkowym związanym z danym świadczeniem, dopóty świadczenie to nie będzie czynnością podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, zgodnie z zasadą powszechności opodatkowania, podlegają wszelkie transakcje, których przedmiotem jest dostawa towarów lub świadczenie usług, pod warunkiem, że są one realizowane przez „podatników” w rozumieniu ustawy i wykonywane w ramach działalności gospodarczej.

Stosownie do art. 15 ust. 1 ustawy:

Na podstawie art. 15 ust. 2 ustawy:

Na mocy art. 9 ust. 1 Dyrektywy 2006/112/WE Rady z 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L Nr 347 z 11 grudnia 2006 r. s. 1 ze zm.), zwanej dalej „Dyrektywą 2006/112/WE”:

Przepis ten stwierdza, że wykorzystywanie własności dóbr materialnych lub niematerialnych do celów zarobkowych w sposób ciągły, należy w szczególności uznać za działalność gospodarczą.

Z opisu sprawy wynika, że realizują / będą Państwo realizować inwestycję w zakresie odnawialnych źródeł energii pn. „(…)”. Inwestycja polega na zakupie i montażu instalacji przeznaczonych do produkcji energii z tzw. odnawialnych źródeł energii, (...) w/na/przy budynkach mieszkaniowych stanowiących własność mieszkańców Gminy. Zamontowane Instalacje wykorzystywane są/będą tylko do celów związanych z prowadzeniem gospodarstwa domowego. W związku z realizacją Inwestycji Lider Projektu zawarł umowę o dofinansowanie ze środków Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa (…) na lata 2014-2020. Dofinansowanie zostało udzielone na pokrycie stosownej części kosztów kwalifikowalnych Inwestycji (w tym w szczególności kosztów związanych z zakupem i montażem Instalacji, nadzorem inwestorskim Projektu czy promocją Projektu). Umowa o dofinansowanie przewiduje jedynie otrzymanie dofinansowania na realizację określonego Projektu inwestycyjnego, którego celem jest osiągnięcie określonego efektu ekologicznego - tj. zwiększenie poziomu produkcji energii z odnawialnych źródeł energii w generacji rozproszonej, mierzonego za pomocą wskaźników dot. produkcji energii elektrycznej/cieplnej z nowo wybudowanych Instalacji OZE oraz szacowanego rocznego spadku emisji gazów cieplarnianych. W związku z realizacją Inwestycji zawarli Państwo z Mieszkańcami umowy, których celem jest ustalenie wzajemnych zobowiązań organizacyjnych i finansowych stron związanych z montażem i eksploatacją Instalacji. Zawarcie takich Umów jest konieczne ze względu na montaż Instalacji na terenie nieruchomości Mieszkańców, które to Instalacje pozostaną Państwa własnością. Przedmiotem Umów jest świadczenie usług elektromodernizacji lub termomodernizacji, polegających na montażu, a następnie udostępnieniu Mieszkańcowi Instalacji OZE zamontowanych na jego nieruchomości. Podstawowym celem jest/będzie zwiększenie sprawności energetycznej lub termoenergetycznej danej nieruchomości. Umowy przewidują, że po zakończeniu prac montażowych Instalacje pozostaną Państwa własnością do końca okresu trwałości Projektu, tj. przez 5 lat. Ponadto, na podstawie Umów Mieszkańcy zobowiązali się do zapłaty wynagrodzenia za wykonaną przez Państwa usługę modernizacji elektroenergetycznej lub termoenergetycznej polegającej na udostępnieniu Mieszkańcowi Instalacji. Zobowiązali się Państwo do takich czynności, jak np. wyłonienie wykonawcy Instalacji, ustalenie dla niego harmonogramu montażu Instalacji, sprawowanie bieżącego nadzoru nad przebiegiem prac, prowadzenie odbiorów końcowych oraz rozliczenie finansowe i promocję przedmiotowego Projektu. Zapłata wynagrodzenia w wysokości określonej w Umowie jest warunkiem koniecznym do realizacji przez Państwa Umowy. Poza zapłatą ww. wynagrodzenia Umowy nie przewidują pobierania jakichkolwiek innych opłat od Mieszkańców z tytułu realizacji przez Państwa usługi (tj. usługi montażu Instalacji). Montaż poszczególnych Instalacji zostaje / zostanie zrealizowany na podstawie kontraktu na roboty budowlane z wyłonionym przez Państwa Wykonawcą, u którego zakupione zostały / zostaną usługi dostarczenia i zainstalowania Instalacji. Faktury z tytułu realizacji Inwestycji wystawiane są / będą na Państwa. Wpłaty Mieszkańców pokrywają / będą pokrywać ok. 15% kosztów kwalifikowalnych oraz 100% kosztów niekwalifikowalnych Projektu. Zgodnie z założeniami, otrzymane dofinansowanie pokrywa / pokrywać będzie nie więcej niż 85% kosztów kwalifikowalnych Projektu.

Państwa wątpliwości dotyczą kwestii uznania wykonywanych przez Państwa czynności na rzecz Mieszkańców w ramach Projektu za czynności wykonywane w ramach działalności gospodarczej oraz podlegania tych czynności opodatkowaniu podatkiem VAT.

Odnosząc się do okoliczności sprawy zasadne jest odwołanie się do wyroku TSUE z 30 marca 2023 r. w sprawie C-612/21 (Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej przeciwko Gminie O.).

W wyroku tym TSUE wskazał, że:

Trybunał zwrócił uwagę na istotne elementy stanu faktycznego, które zaistniały w sprawie będącej przedmiotem ww. postępowania:

Na podstawie powyższej analizy TSUE doszedł do wniosku, że:

Ostatecznie Trybunał orzekł, że:

W rozpatrywanej sprawie analiza przedstawionego opisu sprawy wskazuje, że realizują / będą Państwo realizowali projekt pn.: „(…)” w warunkach podobnych do wynikających z wyroku TSUE nr C-612/21, tj.:

• są Państwo czynnym podatnikiem VAT,
• montaż poszczególnych Instalacji zostaje/zostanie zrealizowany na podstawie kontraktu na roboty budowlane z wyłonionym przez Państwa Wykonawcą,
• zawarli Państwo z Mieszkańcami Umowy związane z montażem i eksploatacją Instalacji,
• wpłaty mieszkańców pokrywają / będą pokrywać ok 15% kosztów kwalifikowalnych oraz 100% kosztów niekwalifikowalnych Projektu,
• otrzymane dofinansowanie pokrywa / będzie pokrywać nie więcej niż 85% kosztów kwalifikowalnych Projektu,
• podstawowym celem realizacji Projektu jest / będzie zwiększenie sprawności energetycznej lub termoenergetycznej danej nieruchomości.

Powyższe okoliczności wskazują, że Państwa celem jest jednorazowa realizacja Inwestycji polegającej na zakupie i montażu instalacji przeznaczonych do produkcji energii z tzw. odnawialnych źródeł energii, (...), a czynności podejmowane przez Państwa w ramach realizacji Projektu nie mają / nie będą miały ani charakteru trwałego, ani zarobkowego. Jak wynika z opisu sprawy, Mieszkańcy uczestniczący w Projekcie partycypują / będą partycypować w kosztach w niewielkim zakresie, zaś samo korzystanie z Instalacji nosi cechę nieodpłatności (Umowy, poza zapłatą wynagrodzenia w wysokości ok. 15% kosztów kwalifikowalnych oraz 100% kosztów niekwalifikowalnych, nie przewidują pobierania dodatkowych opłat od Mieszkańców).

Działanie Gminy w analizowanym przypadku odbiega od wzorca przeciętnego przedsiębiorcy realizującego usługę zakupu i montażu Instalacji, (...), przy jednoczesnej minimalizacji strat. Ustalenie opłat od Mieszkańców na poziomie 15% wartości kosztów kwalifikowalnych Projektu i 100% kosztów niekwalifikowalnych wskazuje na to, że nie wykonują / nie będą Państwo wykonywali Inwestycji z zamiarem osiągania dochodu z tytułu jej realizacji, czym nie spełniają / nie spełnią Państwo przesłanek prowadzenia działalności gospodarczej, na którą zwrócił uwagę TSUE w wyroku z 30 marca 2023 r. Powyższe prowadzi do wniosku, że nie działają / nie będą Państwo działali z perspektywą zysku, a ponoszą / będą Państwo ponosili jedynie ryzyko strat. Zasadniczym celem Inwestycji jest/ będzie zwiększenie sprawności energetycznej lub termoenergetycznej danej nieruchomości.

W konsekwencji, Państwa działania w związku z realizacją projektu pn. „(…)”, nie stanowią/nie będą stanowiły dostawy towarów ani świadczenia usług podlegających opodatkowaniu podatkiem VAT i realizując ww. Projekt nie wykonują/nie będą Państwo wykonywali działalności gospodarczej w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy. Zatem realizacja projektu nie podlega/nie będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy.

Państwa stanowisko w zakresie pytania nr 1 jest prawidłowe.

Odnosząc się do Państwa wątpliwości dotyczących kwestii opodatkowania podatkiem VAT wpłat Mieszkańców oraz Dofinasowania należy wskazać, że zgodnie z art. 29a ust. 1 ustawy:

Według art. 29a ust. 2 ustawy:

W myśl art. 29a ust. 6 ustawy:

Z powyższych przepisów wynika, że podstawę opodatkowania w podatku od towarów i usług stanowi wynagrodzenie, które dostawca lub usługodawca otrzymał lub ma otrzymać z tytułu dostawy towarów albo świadczenia usług. Wynagrodzenie to oznacza wartość rzeczywiście otrzymaną (lub która ma być otrzymana) w konkretnym przypadku.

Dla określenia, czy dane dotacje (subwencje i inne dopłaty o podobnym charakterze) są, czy też nie są opodatkowane, istotne są szczegółowe warunki ich przyznawania, określające cele realizowanego w określonej formie dofinansowania. Kryterium uznania dotacji za stanowiącą podstawę opodatkowania jest zatem stwierdzenie, że dotacja dokonywana jest w celu sfinansowania konkretnej czynności podlegającej opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Natomiast dotacje nie dające się powiązać z konkretnymi czynnościami podlegającymi opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, nie stanowią podstawy opodatkowania w rozumieniu przepisu art. 29a ust. 1 ustawy.

Jak wskazano powyżej, zakup i montaż Instalacji na nieruchomościach Mieszkańców w ramach realizacji opisanego Projektu nie stanowi / nie będzie stanowić dostawy towarów ani świadczenia usług podlegających opodatkowaniu VAT.

W konsekwencji, wpłaty wniesione przez Mieszkańców na realizację Projektu nie stanowią zapłaty za świadczone na ich rzecz zakup i montaż Instalacji, a tym samym wpłaty te nie stanowią podstawy opodatkowania, zgodnie z art. 29a ust. 1 ustawy.

Podsumowując, nie są/nie będą Państwo zobowiązani do opodatkowania wpłat otrzymywanych od Mieszkańców.

Państwa stanowisko w zakresie pytania nr 2 jest prawidłowe.

Odpowiednio również w odniesieniu do Dofinansowania otrzymanego przez Państwa na realizację Projektu wskazać należy, że nie sposób powiązać go z konkretnymi czynnościami podlegającymi opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Zauważyć należy, że dotacja/dofinansowanie nie funkcjonuje samodzielnie, nie podlega opodatkowaniu jako odrębna kwota, lecz wyłącznie w odniesieniu do czynności, do której jest wypłacana. Jeżeli czynność, do której dopłata jest przyznawana nie jest czynnością podlegającą opodatkowaniu podatkiem VAT, to i dopłata do tej czynności nie stanowi elementu ceny oraz nie może być włączona do podstawy opodatkowania.

Mając na uwadze powyższe należy stwierdzić, że w analizowanym przypadku nie występuje/nie będzie występował związek pomiędzy otrzymanym Dofinansowaniem na realizację ww. projektu a czynnościami podlegającymi opodatkowaniu podatkiem VAT. Jak bowiem wskazują okoliczności sprawy, w zakresie realizacji ww. Projektu nie wykonują/nie będą Państwo wykonywali działalności gospodarczej, o której mowa w art. 15 ust. 2 ustawy, Państwa działania w związku z realizacją Projektu nie stanowią/nie będą stanowiły ani dostawy towarów ani świadczenia usług podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Podobnie wskazał też Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z 5 czerwca 2023 r. sygn. akt I FSK 1454/18:

Zatem otrzymane przez Państwa Dofinansowanie, przeznaczone na realizację Projektu, nie stanowi/nie będzie stanowiło podstawy opodatkowania w rozumieniu art. 29a ust. 1 ustawy, a tym samym nie podlega/nie będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

W konsekwencji nie są / nie będą Państwo zobowiązani do opodatkowania Dofinansowania uzyskanego na realizację Projektu.

Sformułowali Państwo również wątpliwości dotyczące prawa do odliczenia podatku naliczonego w związku z realizacją Inwestycji.

Podstawowe zasady dotyczące odliczania podatku naliczonego zostały sformułowane w art. 86 ust. 1 ustawy. W myśl tego przepisu:

Zgodnie z art. 86 ust. 2 pkt 1 lit. a) ustawy:

Z powyższych przepisów wynika, że prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przysługuje wówczas, gdy zostaną spełnione określone warunki, tzn. odliczenia tego dokonuje zarejestrowany, czynny podatnik podatku od towarów i usług oraz gdy towary i usługi, z których nabyciem podatek został naliczony, są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych. Warunkiem umożliwiającym podatnikowi skorzystanie z prawa do odliczenia podatku naliczonego jest związek zakupów z wykonywanymi czynnościami opodatkowanymi.

Przedstawiona wyżej zasada wyklucza możliwość dokonania odliczenia podatku naliczonego związanego z towarami i usługami, które nie są wykorzystywane do czynności opodatkowanych, czyli w przypadku ich wykorzystania do czynności zwolnionych od podatku VAT oraz niepodlegających temu podatkowi.

Prawo do odliczenia podatku naliczonego w całości lub w części przysługuje podatnikowi pod warunkiem spełnienia przez niego przesłanek pozytywnych, wynikających z art. 86 ust. 1 ustawy, oraz niezaistnienia przesłanek negatywnych, określonych w art. 88 ustawy. Przepis ten określa listę wyjątków, które pozbawiają podatnika prawa do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego.

Jedno z takich ograniczeń zostało wskazane w art. 88 ust. 3a pkt 2 ustawy:

Oznacza to, że podatnik nie może skorzystać z prawa do odliczenia w odniesieniu do podatku, który jest należny wyłącznie z tego względu, że został wykazany na fakturze w sytuacji, gdy transakcja nie podlega opodatkowaniu albo jest zwolniona od podatku.

Zatem podstawowym warunkiem, którego spełnienie należy analizować w aspekcie prawa do odliczenia podatku VAT, jest związek dokonywanych nabyć towarów i usług ze sprzedażą uprawniającą do dokonywania takiego odliczenia, czyli sprzedażą generującą podatek należny.

Jak wskazano powyżej, zakup i montaż Instalacji, nie ma / nie będzie miał związku z Państwa działalnością gospodarczą w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy. Czynności wykonywane przez Państwa w ramach realizacji Projektu nie podlegają / nie będą podlegały opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Zatem nie są / nie będą spełnione – wskazane w art. 86 ust. 1 ustawy – przesłanki warunkujące prawo do odliczenia podatku naliczonego.

W konsekwencji, nie przysługuje / nie będzie Państwu przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego wskazanego na fakturach zakupowych związanych z zakupem i montażem Instalacji na nieruchomościach Mieszkańców.

Państwa stanowisko w zakresie pytania nr 4 jest prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia oraz zdarzenia przyszłego, które Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Należy nadmienić, że kryterium kwalifikowalności wydatków w ramach rozliczeń dotyczących wykorzystywanych środków pomocowych Unii Europejskiej (w tym kwalifikowalności podatku od towarów i usług), nie jest zagadnieniem regulowanym przez przepisy prawa podatkowego. Określenie kryteriów kwalifikowalności wydatków objętych dofinansowaniem w ramach programu operacyjnego, zgodnie z art. 26 ust. 1 pkt 6 ustawy z 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 225 ze zm.), należy do zadań instytucji zarządzającej, która na podstawie art. 25 ust. 1 ww. ustawy, odpowiada za prawidłową realizację programu operacyjnego.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

• Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego i zastosują się Państwo do interpretacji.
• Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

• Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (…). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1634 ze zm., dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

• w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
• w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.).