Uchwała SN z dnia 21 czerwca 2023 r., sygn. III CZP 106/22

Gospodarstwo rolne przekazane na podstawie ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin następcy pozostającemu w ustroju ustawowej wspólności majątkowej małżeńskiej wchodzi w skład majątku wspólnego małżonków.

Sąd Najwyższy w Izbie Cywilnej w składzie:

Pierwszy Prezes SN Małgorzata Manowska (przewodniczący) ‎

SSN Tomasz Szanciło (sprawozdawca) ‎

SSN Ewa Stefańska ‎

SSN Krzysztof Wesołowski ‎

SSN Marcin Krajewski ‎

SSN Kamil Zaradkiewicz ‎

SSN Mariusz Łodko

na posiedzeniu niejawnym 21 czerwca 2023 r. w Warszawie ‎na skutek przedstawienia przez Rzecznika Praw Obywatelskich ‎zagadnienia prawnego:

podjął uchwałę:

Gospodarstwo rolne przekazane na podstawie ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin następcy pozostającemu w ustroju ustawowej wspólności majątkowej małżeńskiej wchodzi w skład majątku wspólnego małżonków.

Uzasadnienie

Rzecznik Praw Obywatelskich wniósł o podjęcie przez skład 7 sędziów Sądu Najwyższego uchwały zawierającej odpowiedź na pytanie: „Czy gospodarstwo rolne przekazane na podstawie ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin (tekst jedn. Dz.U. z 1989 r. nr 24, poz. 133 ze zm.; dalej: „ustawa z 1982 r.”) następcy pozostającemu w ustawowej wspólności majątkowej małżeńskiej należy do majątku wspólnego małżonków, czy do majątku odrębnego następcy na zasadzie analogii do umowy darowizny w rozumieniu art. 33 pkt 2 k.r.o.?”.

Wnosząc o rozstrzygnięcie zagadnienia wskazanego powyżej, Rzecznik Praw Obywatelskich podniósł, że w orzecznictwie Sądu Najwyższego, a także w piśmiennictwie ujawniły się rozbieżności dotyczące kwalifikacji umowy przekazania gospodarstwa rolnego następcy, zawartej w czasie obowiązywania ustawy z 1982 r. Zgodnie z pierwszą linią orzeczniczą Sądu Najwyższego umowa przekazania jest typem umowy cywilnoprawnej, odrębnej od umowy darowizny w rozumieniu Kodeksu cywilnego, a zatem nie dotyczy jej wyłączenie z art. 33 pkt 2 k.r.o. W świetle natomiast drugiego poglądu liczne cechy wspólne, charakteryzujące zarówno umowę przekazania, jak i umowę darowizny, pozwalają stosować do niej przepisy odnoszące się do darowizn per analogiam.