Interpretacja indywidualna z dnia 1 września 2023 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0112-KDSL1-1.4011.242.2023.2.AF

Możliwość rozliczenia się jako osoba samotnie wychowująca dzieci.

Interpretacja indywidualna – stanowisko nieprawidłowe

Szanowny Panie,

stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest nieprawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

22 czerwca 2023 r. wpłynął Pana wniosek z dnia 9 czerwca 2023 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie możliwości rozliczenia dochodu jako osoba samotnie wychowująca dzieci. Uzupełnił go Pan – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 18 lipca 2023 r. (wpływ 21 lipca 2023 r.). Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

Jest Pan rozwodnikiem, osobą samotną, niepozostającą w związku z inną osobą i ojcem 2 córek – (…) i (…), niepozbawionym praw rodzicielskich, a władza rodzicielska została powierzona obojgu rodzicom przy czym miejsce zamieszkania małoletnich dzieci zostało ustalone przy matce. Nie ma Pan przez Sąd ustalonych przedziałów czasowych, w których miałby się zajmować dziećmi, gdyż chciał Pan aktywnie uczestniczyć w ich życiu i rozwoju. Dobrowolnie ponosi Pan koszty utrzymania dzieci, kiedy przebywają z Panem. W tym czasie opiekuje się Pan dziećmi bez udziału drugiego rodzica.

W zeznaniach podatkowych PIT-37 za lata 2019-2020 odliczył Pan ulgę na dzieci. Chciałby Pan złożyć korektę zeznań podatkowych, ale biorąc pod uwagę różne wykładnie odnoszące się do tego zagadnienia nie chce Pan popełnić błędu.

Popełnił Pan błąd w rozliczeniu za rok 2022 opierając się na błędnej interpretacji wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z kwietnia 2017 roku (Sygn. II FSK 573/15) i w chwili obecnej po złożeniu korekty zeznania PIT-37 jest Pan dłużnikiem Urzędu Skarbowego. Kwota zadłużenia jest wysoka (odrębnym pismem wystąpił Pan z wnioskiem o rozłożenie tej płatności na raty).

Pozytywna informacja w Pana sprawie pozwoli Panu na złożenie korekt i spłatę zobowiązań dlatego wnosi Pan jak na wstępie.

Ponadto w piśmie z dnia 18 lipca 2023 r. stanowiącym uzupełnienie wniosku doprecyzował Pan opis sprawy o następujące informacje:

Jest Pan rozwodnikiem (orzeczenie Sądu uprawomocniło się dn. (...) r.) ojcem 2 córek – (…) r. i (…) r. Nie jest Pan pozbawiony praw rodzicielskich, a władza rodzicielska została powierzona obojgu rodzicom przy czym miejsce zamieszkania małoletnich zostało ustalone przy matce. Nie ma Pan przez Sąd ustalonych przedziałów czasowych, w których miałby Pan zajmować się dziećmi, gdyż chciał Pan aktywnie uczestniczyć w ich codziennym życiu. Dziewczynki są nadal zameldowane pod Pana adresem, przynależą do ośrodka zdrowia w (…) by mógł Pan bezproblemowo w razie konieczności korzystać z opieki zdrowotnej. Mają swój pokój i swoje łóżka, zabawki, korzystają z ogrodu, gdzie mają trampolinę, huśtawki, domek na drzewie.

W latach poprzednich jak również do dnia dzisiejszego córki nocują u Pana i w tym czasie to Pan zapewnia i zaspokaja ich potrzeby intelektualne, wychowawcze i materialne w odosobnieniu od drugiego rodzica oraz bez jego udziału.

Spędza Pan wspólnie z dziećmi czas wyjeżdżając na basen, chodzi do kina, do (...). Spędza Pan z dziećmi czas w święta, urodziny. Zabiera Pan dzieci na zorganizowane przez Pana zakład pracy dni dziecka czy mikołajki. Poza alimentami, kupuje Pan ubrania, buty, zabawki, potrzebne lekarstwa. Uczestniczy Pan w wydarzeniach obecnie szkolnych, a wcześniej przedszkolnych.

Posiada Pan nieograniczony obowiązek podatkowy w Polsce.

Orzeczenie Sądu uprawomocniło się dn.

Dzieci:

·(…) – ur. (…) r.

·(…) – ur. (…) r.

- były i są małoletnie.

W latach 2019-2020 dzieci nie osiągnęły dochodów.

W latach 2019-2020 dzieci nie obowiązywał obowiązek szkolny.

W latach 2019-2020 uzyskiwał Pan dochody opodatkowane wg skali podatkowej z tytułu umowy o pracę.

W latach 2019-2020 Pan jak i dzieci nie osiągnęły dochodu z działalności gospodarczej, działów specjalnej produkcji rolnej – art. 30c ustawy nie dotyczy Pana ani dzieci. Pana i dzieci nie dotyczy podatek zryczałtowany jak również podatek tonażowy.

Zgodnie z orzeczeniem Sądu nie ma Pan i matka dzieci opieki naprzemiennej. Świadczenie wychowawcze pobiera matka dzieci. W czasie kiedy dzieci nie przebywały u Pana matka zajmowała się dziećmi i wykonywała władzę rodzicielską.

Ze względu na Pana pracę, jej specyfikę (4 zmianowy system pracy) dzieci zamieszkiwały przez pewien okres czasu u Pana. Na pewno większość roku kalendarzowego przebywały z matką.

Z matką dzieci nie ustalił Pan sztywnych ram czasowych, w których miał Pan opiekować się córkami. Na bieżąco ustalane były dni i czas.

Pytanie

Czy przysługuje Panu prawo do rozliczenia dochodu jako osoba samotnie wychowująca dzieci w roku podatkowym 2019 i 2020?

Pana stanowisko w sprawie

Według Pana oceny powinien Pan mieć możliwość skorzystania z preferencyjnego rozliczenia podatkowego. Swoje stanowisko opiera Pan o wykładnię NSA z dnia 5 kwietnia 2017 r. sygn. akt II FSK 573/15; z dnia 20 maja 2020 r., sygn. akt II FSK 383/20 oraz art. 93 § 1 i art. 95 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego jak również art. 71 ust. 1 Konstytucji RP.

Dziewczynki przebywając w Pana domu pozostają wyłącznie pod Pana opieką, samodzielnie się Pan nimi zajmuje bez udziału drugiego rodzica.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku jest nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 6 ust. 4 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1128 ze zm.) – w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 lipca 2019 r.:

W myśl natomiast tego art. 6 ust. 4 ustawy – w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 sierpnia 2019 r. do 31 grudnia 2021 r.:

Zgodnie z art. 6 ust. 8 ww. ustawy:

Stosownie do art. 6 ust. 9 przywołanej ustawy:

Z powyższego wynika, że ustawodawca uzależnił prawo do skorzystania z preferencyjnych zasad obliczania podatku dochodowego dla osób samotnie wychowujących dzieci od spełnienia łącznie następujących warunków:

- posiadania przez rodzica statusu osoby samotnie wychowującej dziecko (dzieci),

- wychowywania przez rodzica samotnie w roku podatkowym dzieci (dziecka),

- nie uzyskiwania przez rodzica i dziecko (dzieci) przychodów/dochodów, do których zastosowanie mają przepisy art. 30c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym,

- nie podlegania przez rodzica i dziecko (dzieci) opodatkowaniu na zasadach wynikających z ustawy z dnia 24 sierpnia 2006 r. o podatku tonażowym lub ustawy z dnia 6 lipca 2016 r. o aktywizacji przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych.

Należy jednak wskazać, że przepis art. 6 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie może być odczytywany w ten sposób, że każda osoba mająca dzieci i znajdująca się w stanie wolnym, określonym w tym przepisie, jest osobą samotnie wychowującą dziecko.

Z istoty pojęcia „osoby samotnie wychowującej dziecko” wynika, że jest to osoba, która w określonej sytuacji, w określonym czasie zupełnie sama (bez udziału drugiej osoby) zajmuje się wychowywaniem dziecka, stale troszczy się o jego byt materialny i rozwój emocjonalny.

Przepis art. 6 ust. 4 ustawy wymienia enumeratywnie osoby, którym przysługuje status osób samotnie wychowujących dzieci, odwołując się zarówno do statusu cywilnoprawnego osoby wychowującej dzieci (panna, kawaler, wdowa, wdowiec, rozwódka, rozwodnik), jak również do tego, że osoba ta musi faktycznie wychowywać dzieci samotnie, tj. bez wsparcia drugiego z rodziców. Jest to więc taka osoba, która stale troszczy się o byt materialny i rozwój emocjonalny dziecka, bez udziału (wsparcia) drugiego rodzica.

Natomiast, kiedy każdy rodzic jest zaangażowany w proces wychowawczy dziecka oznacza, że w roku podatkowym dziecko wychowywane jest wspólnie przez oboje rodziców, a nie samotnie przez któregokolwiek z nich.

Przy wychowywaniu dziecka należy wziąć pod uwagę całokształt działań i czynności wykonywanych przez każdego z rodziców, w tym także tych o charakterze niewymiernym jak kształtowanie osobowości, światopoglądu, systemu wartości, postaw emocjonalnych. W sytuacji, gdy każdy z rodziców aktywnie oraz w porównywalnym stopniu uczestniczy w wychowywaniu dziecka – co przejawia się między innymi dzieleniem się wszelkimi obowiązkami związanymi z procesem wychowawczym dziecka, niezależnie od tego u kogo, pod czyją w danym momencie roku podatkowego opieką dziecko przebywa – nie można mówić o samotnym wychowywaniu dziecka przez któregokolwiek z rodziców.

Przyjęcie odmiennej wykładni stałoby w sprzeczności z uzasadnieniem wprowadzenia tej ulgi, z którego jednoznacznie wynika, że ustawodawca kierował ją tylko do osób, które samotnie troszczą się o codzienne zaspokojenie potrzeb dzieci, posiadając ściśle określony status cywilny.

Ustawodawca w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych nie zawarł definicji pojęcia „wychowywać”, należy odwołać się zatem do jego definicji słownikowych. „Wychowywać” w słownikowym rozumieniu oznacza: zapewniając byt doprowadzić do osiągnięcia pełnego rozwoju psychicznego i fizycznego. Wychowywanie polega na stałym troszczeniu się o byt materialny dziecka oraz o jego rozwój emocjonalny. Wychowanie dziecka można określić jako kształtowanie osobowości dziecka poprzez kształtowanie jego samodzielności, obowiązkowości, rozwijanie predyspozycji intelektualnych i umiejętności praktycznych, kształtowanie światopoglądu, systemu wartości oraz postaw emocjonalnych.

Zatem prawo do omawianej preferencji podatkowej będzie przysługiwało jedynie temu z rodziców, czy opiekunów prawnych, który będąc osobą stanu wolnego (za wyjątkiem ściśle w ustawie określonym) faktycznie w roku podatkowym samotnie dziecko wychowuje, czyli sprawuje nad nim samodzielnie ciągłą opiekę, bez udziału drugiego rodzica w procesie wychowawczym.

W tym miejscu należy jednoznacznie podkreślić, że wszelkie ulgi i zwolnienia podatkowe są odstępstwem od zasady powszechności opodatkowania, wynikającej z art. 84 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78 poz. 483 ze zm.), stanowiącego, że:

Oznacza to, że wszelkie odstępstwa od tej zasady, muszą bezwzględnie wynikać z przepisów prawa i być interpretowane ściśle z jego literą. Co więcej, zgodnie z konstrukcją i systematyką ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wszelkie ulgi i zwolnienia podatkowe stanowią wyjątek od generalnej zasady powszechności opodatkowania wyrażonej w art. 9 ust. 1 tej ustawy. Stąd też, korzystanie z każdej preferencji podatkowej, wymaga spełnienia warunków określonych w przepisach je konstytuujących. Tak więc, przepisy regulujące prawo do preferencyjnego rozliczenia powinny być interpretowane ściśle; niedopuszczalna jest ich interpretacja rozszerzająca.

Jak wskazał Pan w opisie sprawy, zarówno Pan jak i Pana była żona posiadacie pełnię praw rodzicielskich, przy czym stałe miejsce zamieszkania dzieci (małoletnich córek) jest ustalone (przez Sąd) przy matce. Nie ma Pan przez Sąd ustalonych przedziałów czasowych w jakich miałby Pan zajmować się dziećmi. W okresie, w którym dzieci nie przebywały z Panem, matka dzieci zajmowała się nimi i  wykonywała władzę rodzicielską. Spędza Pan czas wspólnie z córkami chodząc np. na basen, do kina oraz spędza Pan z córkami czas w święta i urodziny. Zabiera Pan dzieci na zorganizowane przez Pana zakład pracy dni dziecka czy mikołajki. Uczestniczył Pan w wydarzeniach, uprzednio przedszkolnych obecnie szkolnych. Poza alimentami kupuje Pan ubrania, buty, zabawki, potrzebne lekarstwa. Świadczenie wychowawcze pobiera matka dzieci. Wskazał Pan także, że większość roku kalendarzowego córki przebywały z matką.

Biorąc pod uwagę powyższe, nie kwestionując faktu, że Pan – jako osoba rozwiedziona – bierze udział w wychowywaniu swoich dzieci – nie sposób uznać Pana za osobę samotnie wychowującą dzieci w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Dla zastosowania rozliczenia, o którym mowa w art. 6 ust. 4 ww. ustawy istotny jest m.in. warunek, że w trakcie roku podatkowego rzeczywiście samotnie, tj. bez wsparcia drugiego z rodziców, wychowuje się dziecko, który wobec sytuacji przedstawionej we wniosku nie został spełniony. Preferencja ta uzależniona jest nie tylko od stanu cywilnego, ale przede wszystkim od faktycznego samotnego wychowywania dziecka/dzieci. Jak już wskazano, wychowanie dziecka można określić jako kształtowanie osobowości dziecka poprzez kształtowanie jego samodzielności, obowiązkowości, rozwijanie predyspozycji intelektualnych i umiejętności praktycznych, kształtowanie światopoglądu i systemu wartości oraz postaw emocjonalnych. Natomiast w tym konkretnym przypadku fakt współdziałania Pana w wychowywaniu dzieci, poprzez opiekę nad dziećmi przez oboje rodziców, nie oznacza, że proces wychowawczy dzieci prowadzony jest tylko i wyłącznie przez Pana. Nie sposób uznać, że w przedstawionym przez Pana opisie sprawy – w tak zorganizowanym trybie wykonywania władzy rodzicielskiej przez obojga rodziców – zachodzą dwa odrębne procesy wychowania, tj. osobny samotny proces przeprowadza ojciec „w swoim czasie”, gdy dzieci u niego zamieszkują i przebywają z nim, a zupełnie inny proces wychowywania zachodzi podczas, gdy dzieci przebywają z matką. Wychowania dzieci nie da się „podzielić”, bowiem jest to ciągły i długotrwały rozwój, na który w tym przypadku składa się wspólna praca obojga rodziców. Należy podkreślić, że samodzielna opieka nad dziećmi nie jest równoznaczna z samotną opieką. Fakt, że w przedstawionej sytuacji każdy z rodziców zajmuje się dziećmi w ustalonym czasie, czyli samodzielne, i w tym czasie drugi rodzic nie uczestniczy w ich wychowaniu, nie oznacza, że mamy do czynienia z samotnym wychowaniem dziecka.

Zatem nie kwestionując zaangażowania Pana w proces wychowawczy dzieci nie można uznać Pana za osobę samotnie wychowującą dzieci. Wobec tego nie przysługuje Panu uprawnienie do preferencyjnego rozliczania się z podatku dochodowego od osób fizycznych za lata 2019-2020.

W odniesieniu do powołanych przez Pana wyroków Naczelnego Sądu Administracyjnego wskazać należy, że niewątpliwie wyroki sądów kształtują pewną linię wykładni obowiązującego prawa, jednak dotyczą wyłącznie konkretnych spraw, w danym stanie prawnym. Należy stwierdzić, że rozstrzygnięcia te zapadły w indywidualnych sprawach i w świetle art. 87 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej nie są źródłem powszechnie obowiązującego prawa i tym samym nie mogą być wiążące dla Organu wydającego przedmiotową interpretację.

Natomiast organy podatkowe, mimo że w ocenie indywidualnych spraw podatników posiłkują się wydanymi rozstrzygnięciami sądów, to nie mają możliwości zastosowania ich wprost, z tego powodu, że nie stanowią materialnego prawa podatkowego. Jednocześnie wskazać należy, że orzecznictwo w tym zakresie nie jest jednolite, i tak m.in. w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 5 października 2010 r., sygn. akt II FSK 890/09 i z dnia 31 maja 2011 r., sygn. akt II FSK 30/10 oraz Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy z dnia 17 grudnia 2013 r., sygn. akt I SA/Bd 893/13, zostało przedstawione stanowisko analogiczne do tego, które prezentuje tutejszy Organ w niniejszej interpretacji.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pan przedstawił i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

Końcowo wskazać należy, że procedura wydawania indywidualnych interpretacji przepisów prawa podatkowego nie podlega regułom przewidzianym dla postępowania podatkowego, czy kontrolnego. Organ wydający interpretację opiera się wyłącznie na opisie stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego przedstawionego we wniosku – nie prowadzi postępowania dowodowego. Zgodnie z art. 14b § 3 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.), składający wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej obowiązany jest do wyczerpującego przedstawienia zaistniałego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego. Organ podatkowy jest ściśle związany przedstawionym we wniosku stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego). Zainteresowany ponosi ryzyko związane z ewentualnym błędnym lub nieprecyzyjnym przedstawieniem we wniosku opisu stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego).

Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, o ile rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie z opisem stanu faktycznego podanym przez Pana w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu opisu sprawy przedstawionego we wniosku, udzielona odpowiedź traci swoją aktualność.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pana sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego i zastosuje się Pan do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1634.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.).