Interpretacja indywidualna z dnia 19 lipca 2023 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0111-KDIB3-1.4012.260.2023.2.Ko

Opodatkowanie wnoszonych składek członkowskich przez członków Stowarzyszenia.

Interpretacja indywidualna – stanowisko nieprawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zaistniałego stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego w podatku od towarów i usług jest nieprawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

5 kwietnia 2023 r. wpłynął Państwa wniosek z 29 marca 2023 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku od towarów i usług w zakresie braku opodatkowania wnoszonych składek członkowskich przez członków Stowarzyszenia.

Wniosek został uzupełniony pismem z 9 maja 2023 r. (data wpływu 15 maja 2023 r.).

Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

Stowarzyszenie (dalej: Stowarzyszenie lub Wnioskodawca) jest osobą prawna zarejestrowaną w Krajowym Rejestrze Sądowym pod numerem …, działającą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Stowarzyszenie zostało utworzone na podstawie przepisów ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 r. Prawo o stowarzyszeniach (tekst jednolity: Dz. U. z 2020 r. poz. 2261 ze zm.).

Działalność Stowarzyszenia oparta jest przede wszystkim na pracy społecznej członków. Do prowadzenia swych spraw Stowarzyszenie może zatrudniać pracowników lub zlecać określone zadania innym podmiotom.

Celem działalności Stowarzyszenia jest:

a) poszukiwanie dla swoich członków ochrony ubezpieczeniowej w zakresie ubezpieczeń osobowych i majątkowych nie stanowiących dystrybucji ubezpieczeń w rozumieniu ustawy z dnia 15 grudnia 2017 r. o dystrybucji ubezpieczeń (Dz.U. z 2017 r. poz. 2486 ze zm.),

b) rozwijanie świadomości i wiedzy ubezpieczeniowej konsumentów,

c) informowanie społeczeństwa o korzyściach wynikających z ubezpieczeń oraz o prawach i obowiązkach osób korzystających z ubezpieczeń,

d) szerzenie wiedzy prawniczej przydatnej w życiu codziennym z zakresu prawa polskiego,

e) upowszechnianie wiedzy i praktyki sprawiedliwości naprawczej, w szczególności mediacji i negocjacji,

f) inicjowanie, prowadzenie i wspieranie działań na rzecz krzewienia edukacji finansowej,

g) wszechstronna działalność w kierunku rozwoju promocji zdrowia, edukacji zdrowotnej, kształtowania podstaw i zachowań zdrowotnych ogółu społeczeństwa oraz uświadamianie zakresu odpowiedzialności za zdrowie własne i najbliższych.

Stowarzyszenie realizuje swoje cele poprzez:

 a) zawieranie grupowych lub generalnych umów ubezpieczenia na cudzy rachunek z zakładami ubezpieczeń także przy udziale agenta lub brokera ubezpieczeniowego, których celem jest określenie warunków szczególnych dla poszczególnych rodzajów ubezpieczeń, korzystniejszych niż oferowane przez zakłady ubezpieczeń dla pojedynczej osoby fizycznej. Na podstawie tych grupowych lub generalnych umów ubezpieczenia członkowie Stowarzyszenia będą mogli przystąpić do grupowych umów ubezpieczeń majątkowych lub osobowych,

 b) promowanie i organizowanie ubezpieczeń grupowych osobowych i majątkowych,

 c) rozpowszechnianie materiałów informacyjnych oraz broszur związanych z ubezpieczeniami, wiedzą prawniczą, ekonomiczną i zdrowotną,

 d) udzielanie informacji i pomocy w sprawach dotyczących praw i obowiązków ubezpieczonego,

 e) organizowanie szkoleń o tematyce ubezpieczeniowej, prawniczej, ekonomicznej i zdrowotnej,

f) promowanie korzyści wynikających z zawierania ubezpieczeń majątkowych i osobowych,

 g) udzielanie informacji i pomocy poszkodowanym i ich rodzinom,

 h) ochronę interesów konsumenckich.

Organami Stowarzyszenia są Walne Zebranie Członków, Zarząd oraz Rada Stowarzyszenia.

Wnioskodawca uzyskuje środki finansowe na działalność statutową w sposób określony w art. 33 ustawy Prawo o Stowarzyszeniach, m.in. ze składek członkowskich, wnoszonych przez członków. Członkami Stowarzyszenia mogą być zarówno osoby fizyczne jak i prawne. Statut Stowarzyszenia przewiduje istnienie członków zwyczajnych, wspierających, honorowych i specjalnych. Członkowie zwyczajni opłacają, przystępując do Stowarzyszenia, składkę członkowską (składka roczna). Członkowie wspierający mogą zostać zwolnieni z opłacania składek, jeżeli aktywnie działają na rzecz Stowarzyszenia. Członkowie specjalni nie opłacają składek, lecz są zobowiązani do aktywnego działania na rzecz Stowarzyszenia.

W związku z przynależnością do Stowarzyszenia członkowie mogą na preferencyjnych zasadach korzystać z niektórych świadczeń. Na moment składania wniosku członkowie Stowarzyszenia mogą na preferencyjnych warunkach przystąpić do ubezpieczenia, gdzie Wnioskodawca działa jako ubezpieczający.

Pismem z 9 maja 2023 r. uzupełniono opis sprawy następująco.

1. Czy są Państwo czynnym zarejestrowanym podatnikiem podatku od towarów i usług?

Nie, Stowarzyszenie nie jest zarejestrowanym czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług.

2. Do czego zobowiązuje/będzie zobowiązywać Państwa wniesienie opłaty za członkostwo (składki członkowskiej) w Stowarzyszeniu przez członka, czy na Państwu ciąży/będzie ciążył obowiązek wykonania jakiegokolwiek świadczenia na rzecz tego członka?

Stowarzyszenie finansuje swoją działalność między innymi ze składek członkowskich. Do zakresu celów działalności Stowarzyszenia należą:

a) poszukiwanie dla swoich członków ochrony ubezpieczeniowej w zakresie ubezpieczeń osobowych i majątkowych nie stanowiących dystrybucji ubezpieczeń w rozumieniu ustawy z dnia 15 grudnia 2017 r. o dystrybucji ubezpieczeń (Dz.U. z 2017 r. poz. 2486 ze zm.),

b) rozwijanie świadomości i wiedzy ubezpieczeniowej konsumentów,

c) informowanie społeczeństwa o korzyściach wynikających z ubezpieczeń oraz o prawach i obowiązkach osób korzystających z ubezpieczeń,

d) szerzenie wiedzy prawniczej przydatnej w życiu codziennym z zakresu prawa polskiego,

e) upowszechnianie wiedzy i praktyki sprawiedliwości naprawczej, w szczególności mediacji i negocjacji,

f) inicjowanie, prowadzenie i wspieranie działań na rzecz krzewienia edukacji finansowej,

g) wszechstronna działalność w kierunku rozwoju promocji zdrowia, edukacji zdrowotnej, kształtowania podstaw i zachowań zdrowotnych ogółu społeczeństwa oraz uświadamianie zakresu odpowiedzialności za zdrowie własne i najbliższych.

Zgodnie ze statutem powyższe cele mogą być realizowane są poprzez:

a) zawieranie grupowych lub generalnych umów ubezpieczenia na cudzy rachunek z zakładami ubezpieczeń także przy udziale agenta lub brokera ubezpieczeniowego, których celem jest określenie warunków szczególnych dla poszczególnych rodzajów ubezpieczeń, korzystniejszych niż oferowane przez zakłady ubezpieczeń dla pojedynczej osoby fizycznej. Na podstawie tych grupowych lub generalnych umów ubezpieczenia członkowie Stowarzyszenia będą mogli przystąpić do grupowych umów ubezpieczeń majątkowych lub osobowych,

b) promowanie i organizowanie ubezpieczeń grupowych osobowych i majątkowych,

 c) rozpowszechnianie materiałów informacyjnych oraz broszur związanych z ubezpieczeniami, wiedzą prawniczą, ekonomiczną i zdrowotną,

 d) udzielanie informacji i pomocy w sprawach dotyczących praw i obowiązków ubezpieczonego,

 e) organizowanie szkoleń o tematyce ubezpieczeniowej, prawniczej, ekonomicznej i zdrowotnej,

f) promowanie korzyści wynikających z zawierania ubezpieczeń majątkowych i osobowych,

 g) udzielanie informacji i pomocy poszkodowanym i ich rodzinom,

 h) ochronę interesów konsumenckich.

Nie każdy członek Stowarzyszenia jest zobowiązany do wpłacania składek członkowskich. Na zasadach przewidzianych w Statucie niektórzy członkowie z takiego obowiązku są zwolnieni. Każdy z członków Stowarzyszenia może zostać objęty grupowymi umowami ubezpieczeń majątkowych lub osobowych. Jednak to do członków Stowarzyszenia należy decyzja, czy chcą przystąpić do jakiegokolwiek ubezpieczenia. Składka członkowska nie jest wprost powiązana z tym świadczeniem. Jeśli członek Stowarzyszenia wyrazi wolę przystąpienia do jakiegokolwiek z ubezpieczeń grupowych, to składki ubezpieczeniowe finansuje we własnym zakresie. Stowarzyszenie nie pobiera wynagrodzenia od członków Stowarzyszenia za wyszukanie i przedstawienie ofert ubezpieczeń grupowych.

3. Czy składki członkowskie są wyłącznie pobierane ze względu na przynależność do Stowarzyszenia?

Tak, z założenia jest to element zrzeszający osoby zainteresowane działalnością Stowarzyszenia, a składka członkowska jest jedną z form (obok m.in. darowizn, spadków, dotacji, dochodów z działalności własnej lub majątku Stowarzyszenia) finansowania działalności Stowarzyszenia.

4. Czy członkowie Stowarzyszenia mają bezpośredni wpływ na spożytkowanie składki?

Członkowie Stowarzyszenia nie mają bezpośredniego wpływu na spożytkowanie składek członkowskich. Członkowie Stowarzyszenia wspierają cele Stowarzyszenia i uczestniczą w jego działalności. Członkowie Stowarzyszenia są wybierani do władz Stowarzyszenia, jakimi są Zarząd, Rada Stowarzyszenia oraz Walne Zebranie Członków Stowarzyszenia. W ramach funkcji sprawowanych w tych organach członkowie Stowarzyszenia decydują o działalności Stowarzyszenia, w tym o celach na jakie wydatkowane będą środki Stowarzyszenia, w tym zgromadzone ze składek członkowskich. Nie są to jednak indywidualne bezpośrednie decyzje poszczególnych członków Stowarzyszenia.

5. W jaki sposób zostanie spożytkowana składka członkowska?

Składka członkowska jako jedna z form (obok m.in. darowizn, spadków, dotacji, dochodów z działalności własnej lub majątku Stowarzyszenia) finansowania działalności Stowarzyszenia jest wydatkowana na realizowanie celów działalności Stowarzyszenia opisanych w odpowiedzi do pkt 2.

6. Czy wpływy ze składek członkowskich przeznaczone są wyłącznie na działalność statutową, a członkowie Stowarzyszenia nie mają bezpośredniego wpływu na ich wydatkowanie?

Składki członkowskie przeznaczane są wyłącznie na działalność statutową Stowarzyszenia, a członkowie Stowarzyszenia nie mają bezpośredniego wpływu na ich wydatkowanie. Decyzje co do wydatkowania składek członkowskich są w kompetencji organów Stowarzyszenia, co zostało opisane w pkt 4.

7. Czy Stowarzyszenie zostało utworzone także w celu wykonywania na rzecz swoich członków konkretnych świadczeń, a jeśli tak to jakich świadczeń i czy za te świadczenia pobierają Państwo wynagrodzenie odrębne od pobieranej składki członkowskiej?

Jak zostało wskazane w odpowiedzi do pkt 2 każdy z członków Stowarzyszenia może zostać objęty grupowymi umowami ubezpieczeń majątkowych lub osobowych. Ponadto członkowie Stowarzyszenia mogą skorzystać z promocyjnych ofert prezentowanych na stronie internetowej Stowarzyszenia przez podmioty zewnętrzne. Jednak to do członków Stowarzyszenia należy decyzja, czy chce przystąpić do jakiegokolwiek ubezpieczenia lub skorzystać z innej oferty. Składka członkowska nie jest wprost powiązana z tymi świadczeniami. Jeśli członek Stowarzyszenia wyrazi wolę przystąpienia do jakiegokolwiek z ubezpieczeń grupowych lub skorzystania z innych ofert, to finansuje je we własnym zakresie. Stowarzyszenie nie pobiera wynagrodzenia od członków Stowarzyszenia za wyszukanie i przedstawienie jakichkolwiek ofert.

Pytanie

Czy w przedstawionym stanie faktycznym składki członkowskie wnoszone przez członków Stowarzyszenia podlegają opodatkowaniu podatkiem VAT?

Państwa stanowisko

Zgodnie z przepisem art. 5 ust. 1 pkt 1 Ustawy VAT opodatkowaniu podatkiem VAT podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Przepis art. 8 ust. 1 Ustawy VAT wskazuje, że przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7.

W rozumieniu powyższego przepisu usługami są wszelkie odpłatne świadczenia, niebędące dostawą towarów. Usługę należy rozumieć zatem jako zachowanie, na które składać się może działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby) lub zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie).

Aby uznać daną usługę za podlegającą opodatkowaniu podatkiem VAT, musi ona spełniać warunek odpłatności, wzajemności i ekwiwalentności świadczeń. Pomiędzy usługodawcą a usługobiorcą powinien istnieć taki stosunek prawny, w którym w zamian za wykonanie określonej usługi na rzecz konkretnego adresata/odbiorcy usługi, następuje zapłata wynagrodzenia dla świadczeniodawcy. Związek pomiędzy wykonaną usługą a otrzymanym wynagrodzeniem powinien być wyraźny i bezpośredni, prowadzący do jednoznacznego wniosku, że zapłata następuje za konkretne świadczenie.

Podkreślenia wymaga, że usługą jest tylko takie świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni odbiorca, który w związku z otrzymaniem usługi odnosi korzyść o charakterze majątkowym.

W związku z powyższym czynność (usługa) podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności. Dopóki nie istnieje podmiot, który odnosi konkretną korzyść o charakterze majątkowym związanym z danym świadczeniem, dopóty świadczenie to nie będzie usługą podlegającą opodatkowaniu podatkiem VAT.

Jak zostało wskazane w stanie faktycznym działalność Stowarzyszenia jest w części finansowana ze składek członkowskich wnoszonych przez członków. Obowiązek zapłaty składek wynika wprost ze statutu Stowarzyszenia. Każdy członek (będący członkiem zwyczajnym lub wspierającym) ma obowiązek regulować składki członkowskie. Z tytułu przynależności do Stowarzyszenia członkowie mogą na preferencyjnych zasadach korzystać z niektórych świadczeń, na chwilę obecną mogą na preferencyjnych warunkach przystąpić do ubezpieczenia, gdzie Wnioskodawca działa jako ubezpieczający.

Mając na uwadze powyższe, w ocenie Wnioskodawcy, składki członkowskie wnoszone przez członków na rzecz Stowarzyszenia pozostają poza zakresem opodatkowania VAT. Wnoszenie składek członkowskich przez członków na rzecz Stowarzyszenia nie wiąże się z zobowiązaniem Wnioskodawcy do podjęcia skonkretyzowanego, wzajemnego, ekwiwalentnego działania na rzecz jego członków, z którego członkowie osiągaliby bezpośrednią korzyść. Wobec tego składki członkowskie otrzymywane przez Stowarzyszenie nie stanowią kwoty pieniężnej/wartości przekazanej w zamian za określoną usługę/usługi.

Składki członkowskie ustalone są ryczałtowo i są jednakowe dla wszystkich członków (zwyczajnych i wspierających) Stowarzyszenia. Wpływy ze składek członkowskich są przeznaczone na działalność statutową Stowarzyszenia, czyli realizację celów określonych w statucie. Statut nie nakłada na Wnioskodawcę podejmowania konkretnych działań, tj. świadczenia zindywidualizowanych usług na rzecz konkretnych członków w zamian za składkę płaconą przez danego członka.

Wprawdzie z tytułu przynależności do Stowarzyszenia, członkowie mogą lub będą mogli korzystać z preferencyjnych świadczeń, rozwiązań na ich rzecz, np. przystąpienie do korzystniejszej umowy ubezpieczenia w porównaniu do umów zawieranych indywidualnie, to jednak nie zmienia to charakteru składki członkowskiej. Nie jest ona wnoszona w zamian, czy w związku z otrzymaniem preferencyjnego świadczenia. Ma charakter obligatoryjny, należy ją wnosić, niezależnie od otrzymywanych preferencji. Składki członkowskiej nie można powiązać z określoną, konkretną usługą wykonywaną przez Stowarzyszenie na rzecz jej członków.

Należ zatem stwierdzić, że skoro składka członkowska przeznaczona jest na cele statutowe Stowarzyszenia, nie ma ona charakteru ekwiwalentnego - nie powoduje, że członkowie Stowarzyszenia otrzymają jakąś konkretną usługę ze strony Wnioskodawcy, to składki członkowskiej nie można uznać za wynagrodzenie z tytułu świadczenia usług. Zapłata składki członkowskiej związana jest wyłącznie z przynależnością do Stowarzyszenia. Wobec tego, zdaniem Wnioskodawcy, składki członkowskie nie podlegają opodatkowaniu podatkiem VAT.

Powyższe stanowisko potwierdzają także indywidualne interpretacje wydawane przez organy podatkowe, np.:

- interpretacja indywidualna wydana przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 27 marca 2020 r., nr 0113-KDIPT1-1.4012.13.2020.3.AKA: „Z przedstawionego opisu sprawy wynika, że Stowarzyszenie pobiera od swoich członków składki, które zgodnie ze statutem i uchwałami przeznaczane są na pokrycie bieżącej działalności, wpływy ze składek członkowskich przeznaczone są wyłącznie na działalność statutową, a członkowie Stowarzyszenia nie mają bezpośredniego wpływu na ich wydatkowanie. Stowarzyszenie nie wykonuje na rzecz swoich członków dostaw jakichkolwiek towarów, ani jakichkolwiek usług w związku z pobieraną składką członkowską. Działalność Stowarzyszenia nie jest nastawiona na osiąganie zysku.

- Mając na uwadze przedstawione okoliczności sprawy oraz powołane przepisy prawa należy stwierdzić, że w okolicznościach niniejszej sprawy nie występuje pomiędzy Wnioskodawcą a Członkami Stowarzyszenia żaden element tworzący stosunek zobowiązaniowy, który można byłoby uznać za świadczenie usług. Nie występuje wzajemność świadczeń, tj. poprzez wniesienie składki członkowskiej nie powstanie pomiędzy Wnioskodawcą a Członkami Stowarzyszenia stosunek prawny bowiem - jak wskazał Wnioskodawca - składki członkowskie przeznaczane są na cele statutowe Stowarzyszenia, a Stowarzyszenie nie wykonuje na rzecz swoich członków dostaw jakichkolwiek towarów, ani jakichkolwiek usług w związku z pobieraną składką członkowską.”

- interpretacja indywidualna wydana przez Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi z dnia 3 lutego 2017 r., nr 1061-IPTPP1.4512.593.2016.2.MW: „Zatem należy stwierdzić, że składki członkowskie związane z bieżącym utrzymaniem Stowarzyszenia oraz opłaty na fundusz remontowy, jako związane z celami statutowymi, nie mają charakteru ekwiwalentnego - nie upoważniają członków Stowarzyszenia, którzy te składki/opłaty wnieśli, do żadnego konkretnego świadczenia ze strony Wnioskodawcy. Ww. składki/opłaty przeznaczone są na cele statutowe, a członkowie nie mają wpływu na ich przeznaczenie. Ww. składek i opłat na fundusz remontowy nie można więc uznać za wynagrodzenie z tytułu świadczenia usług, gdyż nie istnieje bezpośredni związek pomiędzy świadczonymi usługami na rzecz konkretnego członka stowarzyszenia, a otrzymanym z tego tytułu wynagrodzeniem. Zapłata składki członkowskiej związanej z przynależnością do Stowarzyszenia oraz opłaty na fundusz remontowy przeznaczony na utrzymanie infrastruktury we właściwym stanie technicznym, umożliwiają Wnioskodawcy realizację celów statutowych, nie rodzą jednak po jego stronie jakiegokolwiek zobowiązania do dokonywania określonych świadczeń na rzecz konkretnego podmiotu - członka uiszczającego ww. składki/opłaty. Członkowie mogą uzyskać określone korzyści wynikające z przynależności do Stowarzyszenia (określone w Statucie), mają one jednak charakter pośredni. Pomiędzy opłacaniem składki członkowskiej na działalność statutową i opłaty na fundusz remontowy na utrzymanie infrastruktury, a ewentualnym uzyskaniem konkretnej korzyści przez konkretnego członka Stowarzyszenia - kupca - nie zachodzi bezpośredni związek. Omawianym świadczeniom nie można w żaden sposób przypisać waloru ekwiwalentności. Ponadto ww. składki/opłaty nie stanowią także wynagrodzenia za dostawę towarów, bowiem w wyniku dokonania powyższych czynności nie dochodzi do przeniesienia prawa do rozporządzania towarami jak właściciel. Należności powyższe przeznaczone są na potrzeby związane z utrzymaniem samego Stowarzyszenia, utrzymaniem w odpowiednim stanie technicznym całej infrastruktury, czyli z realizowaniem celów statutowych Stowarzyszenia. Wnioskodawca, podejmując ww. czynności, nie działa w charakterze podatnika podatku od towarów i usług.

W konsekwencji składki członkowskie finansujące działalność statutową Stowarzyszenia oraz opłaty przeznaczone na fundusz remontowy, jako związane z celami statutowymi, nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy.”

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2022 r., poz. 931 ze zm.), zwanej dalej ustawą, opodatkowaniu ww. podatkiem, podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Art. 7 ust. 1 ustawy stanowi, że przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (…).

Stosownie do art. 2 pkt 6 ustawy,przez towary należy rozumieć rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii.

Zgodnie z art. 2 pkt 22 ustawy o VAT, przez sprzedaż rozumie się odpłatną dostawę towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów oraz wewnątrzwspólnotową dostawę towarów.

Na mocy art. 8 ust. 1 ustawy, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

1) przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;

2) zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;

3) świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Z treści powołanego wyżej przepisu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy jednoznacznie wynika, że dostawa towarów i świadczenie usług, co do zasady, podlegają opodatkowaniu VAT wówczas, gdy są wykonywane odpłatnie (z wyjątkiem przypadków ściśle określonych w art. 7 ust. 2 oraz w art. 8 ust. 2 ustawy).

Przez świadczenie usług należy zatem rozumieć każde zachowanie nie będące dostawą towarów i świadczone na rzecz innego podmiotu. Powołane przepisy wskazują, że pojęcie świadczenia usług ma bardzo szeroki zakres, gdyż nie obejmuje wyłącznie działań podatnika, lecz również zobowiązanie do powstrzymania się od dokonywania czynności lub do tolerowania czynności bądź sytuacji. Pod pojęciem usługi (świadczenia) należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy). Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy mieć na względzie, że ustawa zalicza do „grona” usług każde świadczenie, które nie jest dostawą w rozumieniu art. 7 ustawy.

Zatem każde świadczenie niebędące dostawą towarów polegające na działaniu, zaniechaniu lub tolerowaniu czyjegoś zachowania stanowi, co do zasady, usługę w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług. Niemniej muszą być przy tym spełnione następujące warunki:

- w następstwie zobowiązania, w wykonaniu którego usługa jest świadczona, druga strona (wierzyciel/nabywca) jest bezpośrednim beneficjentem świadczenia,

- świadczonej usłudze odpowiada świadczenie wzajemne ze strony nabywcy (wynagrodzenie).

Aby dana czynność podlegała opodatkowaniu musi istnieć bezpośredni związek o charakterze przyczynowym, pomiędzy jej wykonaniem, a otrzymanym świadczeniem wzajemnym, w ten sposób, że zapłacone kwoty stanowią rzeczywiste wynagrodzenie za wyodrębnioną czynność w ramach stosunku prawnego lub dochodzi do wymiany świadczeń wzajemnych. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia. Wynagrodzenie musi być należne za wykonanie tego świadczenia.

Odpłatność oznacza wykonanie czynności (dostawy towarów oraz świadczenia usług) za wynagrodzeniem. W znaczeniu potocznym wynagrodzenie to zapłata za pracę, należność. Natomiast odpłatny to taki, który wymaga zapłacenia, zwrotu kosztów, płatny.

Zatem pod pojęciem odpłatności świadczenia usług rozumieć należy prawo podmiotu sprzedającego towar lub świadczącego usługę do żądania od nabywcy towaru, odbiorcy usługi lub osoby trzeciej zapłaty ceny lub ekwiwalentu (np. w postaci świadczenia wzajemnego).

Dana czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności. Przy czym związek pomiędzy otrzymywaną płatnością a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można stwierdzić, że płatność następuje w zamian za to świadczenie.

Wskazać należy, że kwestia odpłatności była wielokrotnie przedmiotem rozstrzygnięć Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. I tak, przykładowo w wyroku z dnia 8 marca 1988 r. w sprawie C-102/86 Apple and Pear Development Council przeciwko Commissioners of Customs and Excise, TSUE uznał, że określoną czynność można uznać za wykonaną odpłatnie, jeśli istnieje bezpośrednia i jasno zindywidualizowana korzyść po stronie dostawcy towaru lub usługi, a ponadto gdy odpłatność za otrzymane świadczenie pozostaje w bezpośrednim związku z czynnością, która miała być opodatkowana VAT.

Na uwagę zasługuje także orzeczenie z dnia 3 marca 1994 r. w sprawie C-16/93 R. J. Tolsma przeciwko Inspecteur der Omzetbelasting Leeuwarden, gdzie podkreślono, że usługi świadczone są za wynagrodzeniem, wyłącznie jeżeli istnieje stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a jej odbiorcą, na mocy którego występuje świadczenie wzajemne, przy czym wynagrodzenie otrzymane przez świadczącego usługę stanowi wartość przekazywaną w istocie w zamian za usługę wyświadczoną jej odbiorcy.

Uwzględniając powyższe, jak również stanowisko Trybunału zaprezentowane w sprawie C-102/86 Apple and Pear Development, zgodnie z którym korzyści wynikające z wykonywanych przez usługodawcę zadań muszą mieć bezpośredni związek z usługobiorcą, zaś w sytuacji, gdy taki związek nie istnieje (np. związek ma wyłącznie charakter pośredni, bo usługobiorcą jest cała branża a nie konkretny plantator), nie można uznać takich czynności za usługi opodatkowane VAT, stwierdzić należy, że co do zasady nie jest wynagrodzeniem w rozumieniu przepisów o podatku od towarów i usług płatność (składka członkowska), która dokonywana jest jedynie w związku z przynależnością do określonej organizacji. Szczególnie gdy, jak w ostatnim z powołanych wyroków, organizacja ma dowolność co do przeznaczenia otrzymanych środków, zaś jej członkowie nie mają bezpośredniego wpływu na ich spożytkowanie. W tym bowiem przypadku nie można uznać, że składka członkowska ma charakter zapłaty za usługę, bowiem brak było bezpośredniego związku pomiędzy płatnością a korzyściami jakie osiągają poszczególni jej członkowie. Powyższe rozważania nie mogą być jednak, co do zasady, stosowane wobec wszystkiego rodzaju składek członkowskich. Jeżeli bowiem określona organizacja została utworzona także w celu wykonywania na rzecz swoich członków jednego, czy kilku konkretnych świadczeń, to w tym przypadku składkę na jej rzecz można potraktować jako zapłatę za określone świadczenie (usługę).

W konsekwencji powyższego stwierdzić należy, że opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług będzie podlegało tylko to świadczenie (dostawa lub usługa), w przypadku którego istnieje konsument, tj. odbiorca świadczenia odnoszący z niego choćby potencjalną korzyść. Dopóki nie istnieje podmiot, który odnosiłby lub powinien odnosić konkretne korzyści o charakterze majątkowym związanym z danym świadczeniem, dopóty świadczenie to nie będzie czynnością podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Taka konstrukcja definicji świadczenia jest wyrazem zasady powszechności opodatkowania podatkiem od towarów i usług transakcji dokonywanych w ramach profesjonalnego obrotu gospodarczego.

Odpłatność oznacza wykonanie czynności (dostawy towarów oraz świadczenia usług) za wynagrodzeniem. Zatem pod pojęciem odpłatności świadczenia usług rozumieć należy prawo podmiotu świadczącego usługę do żądania od odbiorcy usługi lub osoby trzeciej zapłaty ceny lub ekwiwalentu (np. w postaci świadczenia wzajemnego).

Zauważyć należy, że nie każda czynność stanowiąca dostawę towarów lub świadczenie usług podlega opodatkowaniu podatkiem VAT. Aby dana czynność podlegała opodatkowaniu tym podatkiem musi być wykonana przez podatnika.

W myśl art. 15 ust. 1 i ust. 2 ustawy,

 1. Podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

 2. Działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Definicja działalności gospodarczej zawarta w ustawie ma zatem charakter uniwersalny, pozwalający na objęcie pojęciem „podatnik” tych wszystkich podmiotów, które prowadzą określoną działalność gospodarczą.

Aby ustalić zasady opodatkowania danej czynności, dokonanej w zamian za wynagrodzenie, niezbędne jest rozstrzygnięcie, czy czynności te skutkują uzyskaniem bezpośrednich korzyści przez wpłacającego – tj. w tym przypadku przez osobę fizyczną/prawną zainteresowaną członkostwem w Stowarzyszeniu, która dokonuje wpłaty składki członkowskiej za członkostwo w Stowarzyszeniu.

Z przedstawionego opisu sprawy wynika, że celem działalności Stowarzyszenia jest m.in. poszukiwanie dla swoich członków ochrony ubezpieczeniowej w zakresie ubezpieczeń osobowych i majątkowych nie stanowiących dystrybucji ubezpieczeń w rozumieniu ustawy o dystrybucji ubezpieczeń.

Stowarzyszenie realizuje swoje cele m.in. poprzez zawieranie grupowych lub generalnych umów ubezpieczenia na cudzy rachunek z zakładami ubezpieczeń także przy udziale agenta lub brokera ubezpieczeniowego, których celem jest określenie warunków szczególnych dla poszczególnych rodzajów ubezpieczeń, korzystniejszych niż oferowane przez zakłady ubezpieczeń dla pojedynczej osoby fizycznej. Na podstawie tych grupowych lub generalnych umów ubezpieczenia członkowie Stowarzyszenia będą mogli przystąpić do grupowych umów ubezpieczeń majątkowych lub osobowych,

Członkami Stowarzyszenia mogą być zarówno osoby fizyczne jak i prawne. Statut Stowarzyszenia przewiduje istnienie członków zwyczajnych, wspierających, honorowych i specjalnych. Członkowie zwyczajni opłacają, przystępując do Stowarzyszenia, składkę członkowską (składka roczna). Członkowie wspierający mogą zostać zwolnieni z opłacania składek, jeżeli aktywnie działają na rzecz Stowarzyszenia. Członkowie specjalni nie opłacają składek, lecz są zobowiązani do aktywnego działania na rzecz Stowarzyszenia.

W związku z przynależnością do Stowarzyszenia członkowie mogą na preferencyjnych zasadach korzystać z niektórych świadczeń. Na moment składania wniosku członkowie Stowarzyszenia mogą na preferencyjnych warunkach przystąpić do ubezpieczenia, gdzie Stowarzyszenie działa jako ubezpieczający.

W analizowanej sprawie wniesienie przez osobę fizyczną/prawną składki członkowskiej uprawnia członka Stowarzyszenia do korzystania z preferencyjnych świadczeń, rozwiązań na ich rzecz np. przystąpienia do korzystniejszej umowy ubezpieczenia w porównaniu do umów zawieranych indywidualnie. Powyższe uprawnienia członka powodują po Państwa stronie wyszukanie korzystniejszej umowy ubezpieczeń lub innych preferencyjnych rozwiązań. Zawierają Państwo grupowe lub generalne umowy ubezpieczenia na cudzy rachunek z zakładami ubezpieczeń, których celem jest określenie warunków szczególnych dla poszczególnych rodzajów ubezpieczeń, korzystniejszych niż oferowane przez zakłady ubezpieczeń dla pojedynczej osoby fizycznej. Na podstawie grupowych lub generalnych umów ubezpieczenia członkowie Stowarzyszenia będą mogli przystąpić do grupowych umów ubezpieczeń majątkowych lub osobowych. Jak wskazali Państwo, członkowie Stowarzyszenia mogą na preferencyjnych warunkach przystąpić do ubezpieczenia, gdzie Stowarzyszenie działa jako ubezpieczający.

Bez dokonania wpłaty składki członkowskiej na rzecz Stowarzyszeniu osoba fizyczna/prawna nie mogłaby przystąpić na korzystniejszych warunkach do umowy ubezpieczenia, a zatem zachodzi ścisła relacja pomiędzy wpłatą składki członkowskiej a możliwością przystąpienia do umowy na korzystniejszych warunkach.

Zatem należy stwierdzić, że w przedmiotowej sprawie mamy do czynienia z sytuacją, w której wystąpią skonkretyzowane świadczenia udzielane przez Stowarzyszenie na rzecz Kupującego/członka Stowarzyszenia w zamian za określone wynagrodzenie. Określona wpłata w postaci składki członkowskiej na rzecz Państwa będzie w rzeczywistości wypłatą wynagrodzenia za świadczenie w postaci poszukiwania dla swoich członków korzystnej ochrony ubezpieczeniowej w zakresie ubezpieczeń osobowych i majątkowych w związku z przynależnością do stowarzyszenia i opłacaną składką członkowską. W wyniku czego członkowie Stowarzyszenie mają prawo przystąpić na korzystnych warunkach do umowy ubezpieczenia. W przedmiotowym przypadku otrzymają Państwo od Kupującego określoną kwotę (opłatę za członkostwo na rzecz Stowarzyszenia), w zamian za poszukiwanie dla nich korzystnej ochrony ubezpieczeniowej w zakresie ubezpieczeń osobowych i majątkowych, którą należy traktować jako skonkretyzowane świadczenie usług podlegające opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, ponieważ spełniona jest przesłanka istnienia związku pomiędzy wpłatą należności, a otrzymaniem świadczenia wzajemnego, co jest warunkiem koniecznym do uznania, że wypłata tej kwoty podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

W konsekwencji, wpłata składki członkowskiej w Stowarzyszeniu przez osobę fizyczną/prawną (członka Stowarzyszenia) na rzecz Państwa, stanowi wynagrodzenie za odpłatne świadczenie usług, o którym mowa w art. 8 ust. 1 ustawy i podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT.

Zatem stanowisko Wnioskodawcy, że składki członkowskie wnoszone przez członków na rzecz Stowarzyszenia pozostają poza zakresem opodatkowania VAT, należało uznać za nieprawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Należy zauważyć, że zgodnie z art. 14b § 3 ustawy Ordynacja podatkowa, składający wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej obowiązany jest do wyczerpującego przedstawienia zaistniałego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego. Organ jest ściśle związany przedstawionym we wniosku opisem zdarzenia przyszłego. Zainteresowany ponosi ryzyko związane z ewentualnym błędnym lub nieprecyzyjnym przedstawieniem we wniosku opisu zdarzenia przyszłego. Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie z opisem stanu faktycznego podanym przez Państwa w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swą aktualność.

Jednocześnie należy podkreślić, że niniejsza interpretacja została wydana na podstawie przedstawionego we wniosku opisu sprawy co oznacza, że w przypadku gdy w toku postępowania podatkowego, kontroli podatkowej, kontroli celno-skarbowej zostanie określony odmienny stan sprawy, interpretacja nie wywoła w tym zakresie skutków prawnych.

Interpretacja dotyczy:

- zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Państwa i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia,

- zdarzenia przyszłego, które Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.). Aby interpretacja mogła pełnić funkcję ochronną: Państwa sytuacja musi być zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i muszą się Państwo zastosować do interpretacji.

Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej,

przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1) z zastosowaniem art. 119a;

2) w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3) z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej,

przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w …. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 259 ze zm.; dalej jako „PPSA”.

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA).

Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

- w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

- w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa.