Interpretacja indywidualna z dnia 12 lipca 2023 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0111-KDIB2-3.4015.85.2023.4.JKU

Skutki podatkowe nieodpłatnego działu spadku.

Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe

Szanowna Pani,

stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku od spadków i darowizn jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

9 maja 2023 r. wpłynął Pani wniosek z 11 kwietnia 2023 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy m.in. podatku od spadków i darowizn w zakresie skutków podatkowych nieodpłatnego działu spadku. Uzupełniła go Pani – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 3 lipca 2023 r. (wpływ pisma 5 lipca 2023 r., wpływ brakującej opłaty 29 czerwca 2023 r.,). Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

Pan X zmarł w 2011 r. Na moment śmierci Pana X jedynymi znanymi spadkobiercami po Panu X była Pani, Osoba A, Osoba B oraz Osoba C. W dniu (…) zostało wydane przez Sąd Rejonowy w (…) postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku, gdzie Sąd stwierdził nabycie spadku po Panu X w ten sposób, że:

a)Pani nabyła udział w spadku w wysokości 1/3,

b)Osoba A (Pani matka i żona Pana X) nabyła udział w spadku w wysokości 1/3,

c)Osoba B (dziecko Pani brata) nabyła udział w spadku w wysokości 1/6,

d)Osoba C (dziecko Pani brata) nabyła udział w spadku w wysokości 1/6.

Nabycie majątku po Panu X nastąpiło na podstawie przepisów regulujących dziedziczenie ustawowe (art. 931 i n. Kodeksu cywilnego), bowiem Pan X nie sporządził testamentu.

Na moment śmierci Pana X, łączna wartość majątku spadkowego wynosiła 100.

W ostatnim czasie powzięła Pani informację, że prawdopodobnie istnieje jeszcze jedna osoba uprawniona do dziedziczenia majątku po Panu X, tj. Osoba D. Aktualnie trwa proces weryfikowania tej okoliczności. Jeśli powyższa okoliczność zostanie potwierdzona, to będzie to oznaczało, że Panią i Osobę D łączy stosunek pokrewieństwa (Pani i Osoba D będą rodzeństwem).

Od momentu stwierdzenia nabycia przez Panią spadku na mocy wskazanego powyżej postanowienia, do czasu powzięcia wiadomości o istnieniu Osoby D, odziedziczony po Panu X majątek uległ istotnym przeobrażeniom na skutek różnych zdarzeń gospodarczych, takich jak zbycie czy utrata składników majątkowych.

Pani z odziedziczonego majątku uzyskiwała także pożytki oraz czyniła na poszczególne składniki majątkowe stosowne nakłady.

Pragnie Pani zaznaczyć, że w zw. z ww. przeobrażeniami dopełniła Pani wszelkich obowiązków podatkowych w przypadku ich wystąpienia, w tym zapłaty należnych podatków oraz złożenia stosownych deklaracji lub informacji podatkowych.

Aktualna łączna wartość odziedziczonego majątku wynosi 20, na co składają się m.in. nieruchomości i gotówka.

Przewiduje Pani, że zostanie wszczęte postępowanie o uchylenie lub zmianę stwierdzenia nabycia spadku w trybie art. 679 § 1- § 3 ustawy Kodeks postępowania cywilnego.

W ramach tego postępowania, w drodze zmiany uprzednio wydanego postanowienia, dojdzie do ujednolicenia stanu prawnego ze stanem rzeczywistym, tzn. zostanie stwierdzone, że:

a) Pani nabyła udział w spadku w wysokości 1/4,

b) Osoba A (Pani matka) nabyła udział w spadku w wysokości 1/4,

c) Osoba B (dziecko Pani brata) nabyła udział w spadku w wysokości 1/8,

d) Osoba C (dziecko Pani brata) nabyła udział w spadku w wysokości 1/8,

e) Osoba D (Pani potencjalne rodzeństwo) nabyła udział w spadku w wysokości 1/4.

Jednocześnie Pani, Osoba D i pozostali spadkobiercy planują zawrzeć umowę o podział pozostałego majątku wspólnego i dział spadku, na mocy której:

a)Pani przypadnie 40% wartości z pozostałego spadku o łącznej wartości 20;

b)Osobie D przypadnie 40% wartości z pozostałego spadku o łącznej wartości 20;

c)pozostałym spadkobiercom przypadnie łącznie 20% wartości pozostałego spadku o łącznej wartości 20.

Dodatkowo w ww. umowie Pani, Osoba D oraz pozostali spadkobiercy umieszczą postanowienia, zgodnie z którymi:

-Pani oraz Osoba D i pozostali spadkobiercy zrzekają się wzajemnie wszelkich roszczeń, w tym o pożytki i nakłady;

-Osoba D zrzeka się wszelkich roszczeń względem Pani i pozostałych spadkobierców związanych z faktem, że Pani i pozostali współspadkobiercy zbyli część majątku wchodzącą w skład spadku.

W związku z wyżej opisanym działem spadku uzyska Pani ostatecznie składniki majątku o wartości przewyższającej wartość części spadku odpowiadającą udziałowi, jaki Pani przypada. Na Pani nie będzie bowiem ciążył obowiązek spłaty Osoby D oraz pozostałych spadkobierców w zakresie jego udziału dotyczącego tej części majątku, która stanowi różnicę między majątkiem istniejącym na moment śmierci spadkodawcy (o łącznej wartości 100), a majątkiem istniejącym w chwili obecnej (o łącznej wartości 20).

Pytanie w podatku od spadków i darowizn

Czy przedstawione w opisie zdarzenia przyszłego wzajemne rozliczenia Pani i Osoby D i pozostałych spadkobierców dokonane na podstawie umowy o dział spadku, będą podlegały opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn? (pytanie oznaczone we wnioskiem nr 1)

Pani stanowisko w sprawie

Pani zdaniem, przedstawione w opisie zdarzenia przyszłego wzajemne rozliczenia Pani i Osoby D i pozostałych spadkobierców, dokonane na podstawie umowy o dział spadku, nie będą podlegały opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn.

Ustawa o podatku od spadków i darowizn zawiera zamknięty katalog zdarzeń podlegających opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn.

Przywołując treść art. 1  ust. 1 i ust. 2 oraz art. 1a ustawy o podatku od spadków i darowizn wskazała Pani, że w Pani ocenie przedstawiony w zdarzeniu przyszłym sposób rozliczenia Pani z Osobą D i pozostałymi spadkobiercami na podstawie umowy o dział spadku, nie stanowi żadnego zdarzenia przedstawionego w art. 1-1a ustawy o podatku od spadków i darowizn, w szczególności takim zdarzeniem nie jest dział spadku.

Tym samym, przedstawione w opisie zdarzenia przyszłego wzajemne rozliczenia Pani  i Osoby D i pozostałych spadkobierców, w tym zawarcie umowy o dział spadku, nie będą podlegały opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn.

Na potwierdzenie swojego stanowiska powołała się Pani na interpretacje indywidualną.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 1 ust. 1 i ust. 2 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (t. j. Dz. U. z 2021 r. poz. 1043 ze zm.):

Mając powyższe na uwadze stwierdzić należy, że katalog czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn, określony w art. 1 ust. 1 i 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn, jest katalogiem zamkniętym. Wobec tego wymienione w nim tytuły nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych stanowią jedyne przypadki podlegające opodatkowaniu tym podatkiem.

Ponieważ przepisy ww. ustawy nie definiują pojęć: „spadek”, „dział spadku” czy „zniesienie współwłasności” należy odwołać się do odpowiednich przepisów ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1360 ze zm.).

W myśl art. 922 § 1 ww. Kodeksu cywilnego:

Stosownie do art. 925 w zw. z art. 924 Kodeksu cywilnego:

Zgodnie z art. 1035 cyt. ustawy:

W myśl art. 1037 § 1 Kodeksu cywilnego:

W przypadku, gdy spadek przypada kilku spadkobiercom powstaje między nimi współwłasność w częściach ułamkowych, co oznacza, że każdy z nich jest właścicielem całej rzeczy i żaden nie jest właścicielem całości. Od chwili nabycia spadku między współspadkobiercami istnieje wspólność majątku spadkowego, do której stosuje się odpowiednie przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych. Każdy ze współspadkobierców może swobodnie rozporządzać swoim udziałem w spadku, nie może natomiast swobodnie rozporządzać udziałem w konkretnej rzeczy należącej do spadku (tu potrzebna jest zgoda współspadkobierców, wyrażona przed lub po dokonaniu czynności); a w razie jej braku, zgodę taką może zastąpić zgoda sądu.

Wspólność między spadkobiercami ma charakter przejściowy, tj. do chwili podziału między spadkobiercami majątku spadkowego. Zniesienie tej współwłasności następuje przez dział spadku. Ustawa nie nakłada jednak obowiązku działu, ani nie wprowadza terminu na jego dokonanie.

Natomiast zgodnie z art. 195 ustawy Kodeks cywilny:

Przez współwłasność należy rozumieć stan, gdy własność tej samej rzeczy przysługuje niepodzielnie kilku osobom. Co oznacza, że każdemu ze współwłaścicieli przysługują wszystkie atrybuty prawa własności (tzn. wszystkie uprawnienia składające się na własność). Z kolei niepodzielność oznacza, że każdemu ze współwłaścicieli przysługuje prawo do całej rzeczy, a nie do jej części odpowiadającej udziałowi.

W myśl art. 210 zdanie 1 ww. Kodeksu:

Sposoby wyjścia ze stanu współwłasności regulują postanowienia art. 211 i art. 212 Kodeksu cywilnego.

W świetle wyżej powołanych przepisów zniesienie współwłasności może nastąpić w drodze umowy między współwłaścicielami albo, w braku zgody między współwłaścicielami, na podstawie orzeczenia sądu.

W ramach wymienionych trybów ustawodawca przewiduje trzy sposoby zniesienia współwłasności:

1)podział rzeczy wspólnej, czyli np. podzielenie jednej nieruchomości na kilka mniejszych (tzw. podział fizyczny),

2)przyznanie rzeczy jednemu lub niektórym ze współwłaścicieli,

3)sprzedaż rzeczy wspólnej (tzw. podział cywilny).

Zatem dział spadku jest instytucją odrębną od dziedziczenia (nabycia spadku), którego mogą ale nie muszą dokonać spadkobiercy po nabyciu spadku. Natomiast do momentu zniesienia współwłasności lub dokonania działu spadku, spadkobiercy są współwłaścicielami rzeczy i praw wchodzących w skład spadku.

Dział spadku jest też instytucją odrębną od zniesienia współwłasności, dotyczy on bowiem tylko rzeczy wchodzących w skład masy spadkowej.

Jak już wskazano na wstępie, opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn może podlegać jedynie nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych wymienionych  w ww. art. 1 ust. 1 i ust. 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn. Tym samym, nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych z innych tytułów, nie podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn.

Biorąc powyższe pod uwagę, należy stwierdzić, iż dział spadku, jako czynność niewymieniona w art. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn nie podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn.

Z przedstawionego we wniosku zdarzenia przyszłego wynika, że 12 listopada 2012 r. zostało wydane postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku, w którym sąd stwierdził nabycie spadku po Panu X w ten sposób, że: Pani nabyła udział w spadku w wysokości 1/3, Osoba A nabyła udział w spadku w wysokości 1/3, Osoba B nabyła udział w spadku w wysokości 1/6, Osoba C nabyła udział w spadku w wysokości 1/6. W ostatnim czasie powzięła Pani informację, że prawdopodobnie istnieje jeszcze jedna osoba uprawniona do dziedziczenia majątku po Panu X, tj. Osoba D. Przewiduje Pani, że zostanie wszczęte postępowanie o uchylenie lub zmianę stwierdzenia nabycia spadku i ujednolicenia stanu prawnego ze stanem rzeczywistym, tzn. zostanie stwierdzone, że: Pani nabyła udział w spadku w wysokości 1/4, Osoba A nabyła udział w spadku w wysokości 1/4, Osoba B nabyła udział w spadku w wysokości 1/8, Osoba C nabyła udział w spadku w wysokości 1/8, Osoba D (Pani potencjalne rodzeństwo) nabyła udział w spadku w wysokości 1/4. Jednocześnie Pani, Osoba D i pozostali spadkobiercy planują zawrzeć umowę o podział pozostałego majątku wspólnego i dział spadku, w związku z którym uzyska Pani ostatecznie składniki majątku o wartości przewyższającej wartość części spadku odpowiadającą udziałowi, jaki Pani przypada. Na Pani nie będzie ciążył obowiązek spłaty Osoby D oraz pozostałych spadkobierców.

Biorąc pod uwagę opisane zdarzenie, należy stwierdzić, iż przedmiotem planowanego podziału będzie de facto majątek, który wchodził w skład masy spadkowej. Nabycie tytułem działu spadku jako dokonane na podstawie czynności, która nie jest wymieniona w art. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, nie podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn.

A zatem rozliczenia dokonane na podstawie umowy o dział spadku i nabycie tytułem działu spadku nie spowoduje powstania po Pani stronie obowiązku podatkowego wynikającego z ustawy o podatku od spadków i darowizn. Do takiego nabycia nie mają bowiem zastosowania żadne uregulowania zawarte w tej ustawie.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Pani przedstawiła i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Ta interpretacja stanowi ocenę Pani stanowiska wyłącznie w zakresie przepisów ustawy o podatku od spadków i darowizn. W zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych zostanie wydane odrębne rozstrzygnięcie.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

- Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pani sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pani do interpretacji.

- Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

- Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (…) . Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz.U. z 2023 r. poz. 259, ze zm.); dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

- w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

- w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa.