Interpretacja indywidualna z dnia 3 lipca 2023 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0111-KDIB2-2.4015.53.2023.4.MM

W zakresie skutków podatkowych nieodpłatnego działu spadku.

Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku od spadków i darowiznjest prawidłowe.

Zakres wniosku wspólnego o wydanie interpretacji indywidualnej

28 marca 2023 r. wpłynął Państwa wniosek wspólny z 20 marca 2023 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy m.in. podatku od spadków i darowizn w zakresie skutków podatkowych nieodpłatnego działu spadku. Uzupełnili go Państwo – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 27 czerwca 2023 r. (wpływ 28 i 30 czerwca 2023 r.).

Treść wniosku wspólnego jest następująca:

Zainteresowani, którzy wystąpili z wnioskiem

1) Zainteresowana będąca stroną postępowania: I. K.(...);

2) Zainteresowany niebędący stroną postępowania: P. K.(...);

Opis stanu faktycznego

W grudniu 2022 r. zmarł ojciec Wnioskodawcy (Zainteresowanego niebędącego stroną postępowania) i Wnioskodawczyni (Zainteresowanej będącej stroną postępowania). Na podstawie dziedziczenia ustawowego jedynymi spadkobiercami został Wnioskodawca i Wnioskodawczyni - rodzeństwo. Protokół dziedziczenia został otwarty w dniu 8 lutego 2023 r. Zgodnie z dziedziczeniem Wnioskodawca i Wnioskodawczyni dziedziczą w równej części po połowie masy spadkowej.

W skład masy spadkowej wchodzą:

- udział wynoszący 82/150 części w zabudowanej nieruchomości gruntowej, składającej się z działek oznaczonych numerem (…), o obszarze 0,450 ha, o wartości udziału wynoszącego 1.349.333 zł;

- udział w nieruchomości stanowiącej odrębną nieruchomość lokal mieszkalny numer (…) o pow. 112,6 m², o wartości udziału wynoszącego 1.000.000 zł;

- udział wynoszący 1/4 części w stanowiącym odrębną nieruchomość lokalu niemieszkalnym - garażu o pow. 56,6 m², o wartości udziału wynoszącego 50.000 zł;

- udział wynoszący 4/6 części w niezabudowanej nieruchomości gruntowej, składającej się z działki oznaczonej numerem (…) o obszarze 0,1021 ha, o wartości udziału wynoszącego 260.000 zł;

- udział wynoszący 1/3 części w niezabudowanej nieruchomości gruntowej, składającej się z działki oznaczonej numerem (…) o obszarze 1.568,00 m², o wartości udziału wynoszącego 466.667 zł;

- udział wynoszący 1/2 części w niezabudowanej nieruchomości gruntowej, składającej się z działek oznaczonych numerami ewidencyjnymi (…) o obszarze 6.539,00 m², o wartości udziału wynoszącego 980.850 zł;

- udział wynoszący 3/216 części w niezabudowanej nieruchomości gruntowej, składającej się z działki oznaczonej numerem (…), o obszarze 1.129,00 m², o wartości udziału wynoszącego 4.704 zł.

(zwane w dalszej części jako nieruchomości)

- samochód osobowy z 2006 roku o wartości 17.000 zł;

- samochód osobowy z 2009 roku o wartości ok. 40.000 zł.

(zwane w dalszej części jako samochody).

Dodatkowo w skład spadku wchodzą środki pieniężne, obligacje i środki w funduszach i polisy:

- obligacje C. o wartości 217.840 zł;

- obligacje C. o wartości 159.075 zł;

- obligacje r. o wartości 200.920 zł;

- środki w funduszach o wartości 45.840 zł;

- środki pieniężne o wartości 231.450 zł,

- polisa o wartości 8.000 zł.

W celu uzyskania zwolnienia od podatku, z art. 4a ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz. U. 2021 poz. 1043 z późń.zm.; dalej: ustawa od spadków i darowizn), Wnioskodawca i jego siostra zamierzają złożyć - nie później niż 6 miesięcy od prawomocnego stwierdzenia nabycia spadku - zgłoszenie do właściwego urzędu skarbowego w przedmiocie nabycia spadku (formularz SD-Z2). Na zgłoszeniu Wnioskodawca planuje wskazać następujące elementy nabywanego spadku:

- 1/2 udziału w Obligacjach serii C.;

- 1/2 udziału w Obligacjach serii C.;

- 1/2 udziału w Obligacjach serii r.;

- 1/2 udziału w funduszach;

- 1/2 udziału w środkach pieniężnych;

- 1/2 udziału w polisie.

Jednocześnie Wnioskodawca i Wnioskodawczyni planują dokonać zgodnego działu spadku i zniesienia współwłasności w odniesieniu do poszczególnych składników majątku, przy czym na mocy tej czynności Wnioskodawczyni otrzyma taką część majątku, która nie odpowiada jej udziałowi (będzie wyższa) i nie jest planowane nałożenie żadnych spłat czy dopłat dla Wnioskodawcy z tego tytułu.

W ramach tego nierównego działu spadku Wnioskodawczyni przypadnie wyłączne prawo dziedziczenia nieruchomości oraz samochodów. Wnioskodawczyni nie dokona żadnych dopłat, ani spłat na rzecz Wnioskodawcy w ramach nierównego działu spadku.

W wyniku takiego podziału Wnioskodawczyni nabędzie spadek ponad udział przypadający jej w ramach dziedziczenia.

W uzupełnieniu wniosku Zainteresowani wskazali, że podział majątku nastąpi na podstawie działu spadku. Przy czym w wyniku dokonania nierównego działu spadku - nieruchomości (prawa wyliczone w treści wniosku) będące częścią zostaną w pełni odziedziczone przez Wnioskodawczynię. Podobnie z samochodami (wskazanymi w treści wniosku), które w wyniku nierównego działu spadku zostaną odziedziczone w pełni przez Wnioskodawczynię. Pozostałe składniki masy spadkowej po zmarłym ojcu będą przypadać zgodnie z dziedziczeniem ustawowym po połowie. Zatem podział majątku będzie wynikiem nierównego działu spadku względem ustawowo określonego dziedziczenia.

W ocenie Wnioskodawczyni nie zachodzi tutaj zniesienie współwłasności.

Podział majątku nie nastąpi na podstawie zniesienia współwłasności oraz poza Wnioskodawczynią i jej bratem nie będzie nikt inny uczestniczył w dziedziczeniu.

Wnioskodawczyni nabędzie w drodze spadku:

- udział wynoszący 82/150 części w zabudowanej nieruchomości gruntowej, składającej się z działek oznaczonych numerem (…), o obszarze 0,450 ha, o wartości udziału wynoszącego 1.349.333 zł;

- udział w nieruchomości stanowiącej odrębną nieruchomość lokal mieszkalny numer (…) o pow. 112,6 m², o wartości udziału wynoszącego 1.000.000 zł;

- udział wynoszący 1/4 części w stanowiącym odrębną nieruchomość lokalu niemieszkalnym - garażu o pow. 56,6 m², o wartości udziału wynoszącego 50.000 zł;

- udział wynoszący 4/6 części w niezabudowanej nieruchomości gruntowej, składającej się z działki oznaczonej numerem (…) o obszarze 0,1021 ha, o wartości udziału wynoszącego 260.000 zł;

- udział wynoszący 1/3 części w niezabudowanej nieruchomości gruntowej, składającej się z działki oznaczonej numerem (…) o obszarze 1.568,00 m², o wartości udziału wynoszącego 466.667 zł;

- udział wynoszący 1/2 części w niezabudowanej nieruchomości gruntowej, składającej się z działek oznaczonych numerami ewidencyjnymi (…) o obszarze 6.539,00 m², o wartości udziału wynoszącego 980.850 zł;

- udział wynoszący 3/216 części w niezabudowanej nieruchomości gruntowej, składającej się z działki oznaczonej numerem (…), o obszarze 1.129,00 m², o wartości udziału wynoszącego 4.704 zł;

- samochód osobowy z 2006 roku o wartości 17.000 zł;

- samochód osobowy z 2009 roku o wartości ok. 40.000 zł.

Oraz (wartości w nawiasach przedstawiają łączną wartość danego składnika masy spadkowej):

- 1/2 udziału w Obligacjach serii C. (o wartości obligacji 217.840 zł);

- 1/2 udziału w Obligacjach serii C. (o wartości obligacji 159.075 zł);

- 1/2 udziału w Obligacjach serii r. (o wartości obligacji 200.920 zł);

- 1/2 udziału w funduszach (środki w funduszach mają wartość 45.840 zł);

- 1/2 udziału w środkach pieniężnych (środki pieniężne mają wartość 231 450 zł);

- 1/2 udziału w polisie (polisa ma wartość 8.000 zł);

Wnioskodawca (brat Wnioskodawczyni) nabędzie w drodze spadku (wartości w nawiasach przedstawiają łączną wartość danego składnika masy spadkowej):

- 1/2 udziału w Obligacjach serii C. (o wartości obligacji 217.840 zł);

- 1/2 udziału w Obligacjach serii C. (o wartości obligacji 159.075 zł);

- 1/2 udziału w Obligacjach serii r. (o wartości obligacji 200.920 zł);

- 1/2 udziału w funduszach (środki w funduszach mają wartość 45.840 zł);

- 1/2 udziału w środkach pieniężnych (środki pieniężne mają wartość 231 450 zł);

- 1/2 udziału w polisie (polisa ma wartość 8.000 zł).

Brat Wnioskodawczyni (Wnioskodawca) nie nabędzie w drodze działu spadku majątku przypadającego mu ponad udział wynikający w ramach spadku.

Pytania

1. Czy w związku z planowanym nierównym działem spadku przedstawionym w opisie zdarzenia przyszłego (winno być: stanu faktycznego), na mocy którego Wnioskodawczyni przypadnie majątek o wartości przewyższającej wartość części spadku, odpowiadającą udziałowi w jakim dziedziczy, po stronie Wnioskodawczyni wystąpi obowiązek zapłaty podatku?

2. Czy w związku z planowanym nierównym działem spadku przedstawionym w opisie zdarzenia przyszłego (winno być: stanu faktycznego), na mocy którego Wnioskodawczyni przypadnie majątek o wartości przewyższającej wartość części spadku, odpowiadającą udziałowi w jakim dziedziczy, po stronie Wnioskodawcy wystąpi obowiązek zapłaty podatku?

Państwa stanowisko w sprawie

Zdaniem Zainteresowanych, nierówny dział spadku nie może stanowić przedmiotu opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn - jako darowizna lub jakakolwiek inna nieodpłatna czynność Wnioskodawcy na rzecz jego siostry, bowiem nieodpłatny dział spadku jako niewymieniony katalogu art. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, nie jest czynnością podlegającą opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn. To, że podatek od spadków i darowizn nie obejmuje działu spadku potwierdził m.in. w wydanej interpretacji Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, Znak: IBPBII/1/436-133/14/MCZ.

Również częściowy dział spadku, jako czynność niewymieniona w art. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, nie będzie podlegał opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn (tak potwierdzono w interpretacji indywidualnej z 6 lipca 2012 r., Znak: IPTPB2/436-49/12-2/KK). Podatek od spadków i darowizn nie obejmuje zatem ani pełnego, ani częściowego działu spadku.

Jednocześnie, jak podaje art. 4 ust. 1 pkt 15 ustawy o podatku od spadków i darowizn, zwalnia się od podatku nabycie przez osoby zaliczone do I grupy podatkowej własności rzeczy lub praw majątkowych w drodze nieodpłatnego zniesienia współwłasności.

Zatem, po stronie Wnioskodawczyni i Wnioskodawcy nie wystąpi obowiązek podatkowy w podatku od spadków i darowizn.

Powyżej przywołaliśmy tylko tę część stanowiska Zainteresowanych, która dotyczy podatku od spadków i darowizn.

Ocena stanowiska

Zgodnie z art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 1043 ze zm.):

Podatkowi od spadków i darowizn, zwanemu dalej „podatkiem”, podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem:

1) dziedziczenia, zapisu zwykłego, dalszego zapisu, zapisu windykacyjnego, polecenia testamentowego;

2) darowizny, polecenia darczyńcy;

3) zasiedzenia;

4) nieodpłatnego zniesienia współwłasności;

5) zachowku, jeżeli uprawniony nie uzyskał go w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny lub w drodze dziedziczenia albo w postaci zapisu;

6) nieodpłatnej: renty, użytkowania oraz służebności.

Stosownie do art. 1 ust. 2 ww. ustawy:

Podatkowi podlega również nabycie praw do wkładu oszczędnościowego na podstawie dyspozycji wkładem na wypadek śmierci oraz nabycie jednostek uczestnictwa na podstawie dyspozycji uczestnika funduszu inwestycyjnego otwartego albo specjalistycznego funduszu inwestycyjnego otwartego na wypadek jego śmierci.

Mając powyższe na uwadze stwierdzić należy, że katalog czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn, określony w art. 1 ust. 1 i 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn, jest katalogiem zamkniętym. Wobec tego wymienione w nim tytuły nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych stanowią jedyne przypadki podlegające opodatkowaniu tym podatkiem.

Ponieważ przepisy ww. ustawy nie definiują pojęć: „spadek” czy „dział spadku”, należy odwołać się do odpowiednich przepisów ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1360 ze zm.).

W myśl art. 922 § 1 ww. Kodeksu cywilnego:

Prawa i obowiązki majątkowe zmarłego przechodzą z chwilą jego śmierci na jedną lub kilka osób stosownie do przepisów księgi niniejszej.

Zgodnie z art. 924 Kodeksu cywilnego:

Spadek otwiera się z chwilą śmierci spadkodawcy.

Stosownie do art. 925 Kodeksu cywilnego:

Spadkobierca nabywa spadek z chwilą otwarcia spadku.

Zgodnie z art. 1035 cyt. ustawy:

Jeżeli spadek przypada kilku spadkobiercom, do wspólności majątku spadkowego oraz do działu spadku stosuje się odpowiednio przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych z zachowaniem przepisów niniejszego tytułu.

W myśl art. 1037 § 1 Kodeksu cywilnego:

Dział spadku może nastąpić bądź na mocy umowy między wszystkimi spadkobiercami, bądź na mocy orzeczenia sądu na żądanie któregokolwiek ze spadkobierców.

Zatem do momentu dokonania działu spadku, spadkobiercy są współwłaścicielami rzeczy i praw wchodzących w skład spadku.

Na podstawie art. 1038 § 1 i 2 ww. Kodeksu:

§ 1. Sądowy dział spadku powinien obejmować cały spadek. Jednakże z ważnych powodów może być ograniczony do części spadku.

§ 2. Umowny dział spadku może objąć cały spadek lub być ograniczony do części spadku.

Dział spadku jest zatem instytucją odrębną od dziedziczenia (nabycia spadku), którego mogą ale nie muszą dokonać spadkobiercy po nabyciu spadku.

Jak już wskazano powyżej, katalog czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn określony w art. 1 ust. 1 i 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn jest katalogiem zamkniętym. Wobec tego jedynie wymienione w nim tytuły nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych stanowią przypadki podlegające opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn. Tym samym nabycie tytułem działu spadku (bez względu na to czy wiąże się ze spłatą czy też dokonywany jest nieodpłatnie) nie podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, że Zainteresowani nabyli spadek po ojcu w równych częściach, tj. każdy po 1/2 części masy spadkowej. Obecnie Zainteresowani zamierzają dokonać działu spadku w ten sposób, że Wnioskodawczyni otrzyma majątek o wartości przewyższającej wartość jej udziału w spadku. Zainteresowani nie planują żadnych spłat i dopłat.

Wobec tego skoro jak wskazali Zainteresowani w uzupełnieniu wniosku planowany podział majątku nastąpi na podstawie działu spadku, to nabycie tym tytułem, czyli tytułem czynności niewymienionej w zamkniętym katalogu określonym w art. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, nie będzie podlegać w ogóle regulacjom ustawy o podatku od spadków i darowizn. Tym samym z tytułu ww. nabycia po stronie Zainteresowanych nie powstanie obowiązek podatkowy w podatku od spadków i darowizn. Nie ma przy tym znaczenia czy dział spadku będzie obejmował cały majątek nabyty przez Zainteresowanych w spadku, czy tylko jego część. Stanowisko Zainteresowanych, zgodnie z którym dział spadku jak i częściowy dział spadku jako czynność niewymieniona w art. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn nie podlega opodatkowaniu, uznano za prawidłowe.

Należy jednak wyjaśnić, że na treść niniejszego rozstrzygnięcia nie ma wpływu przywołany przez Zainteresowanych we własnym stanowisku art. 4 ust. 1 pkt 15 ustawy o podatku od spadków i darowizn, który dotyczy zwolnienia z opodatkowania nabycia w drodze nieodpłatnego zniesienia współwłasności. Jak wynika bowiem z uzupełnienia wniosku, po stronie Zainteresowanych nie nastąpi nabycie tytułem nieodpłatnego zniesienia współwłasności.

Wskazać również należy, że przedmiotem niniejszej interpretacji nie jest kwestia ustalenia jakie składniki majątku Zainteresowani powinni wykazać w zgłoszeniach SD-Z2 składanych z tytułu nabycia spadku po ojcu, ponieważ kwestia ta nie była przedmiotem zapytania Zainteresowanych.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Zaznacza się, że przedmiotem niniejszej interpretacji jest ocena Państwa stanowiska tylko w zakresie podatku od spadków i darowizn. W pozostałym zakresie wniosku, dotyczącym podatku dochodowego od osób fizycznych oraz podatku od czynności cywilnoprawnych, zostaną wydane odrębne rozstrzygnięcia.

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego. Z funkcji ochronnej będą mogli skorzystać Ci z Państwa, którzy zastosują się do interpretacji.

Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1) z zastosowaniem art. 119a;

2) w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3) z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację przez Zainteresowanego, który jest stroną postępowania

Pani I. K. (Zainteresowana będąca stroną postępowania – art. 14r § 2 Ordynacji podatkowej) ma prawo wnieść skargę na tę interpretację indywidualną do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w ... Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 259; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA).

Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

- w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

- w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a, art. 14b § 1 i art. 14r ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.).