Interpretacja indywidualna z dnia 26 czerwca 2023 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0114-KDIP3-2.4011.446.2023.2.AC

Można Pana uznać za osobę samotnie wychowującą dzieci za 2022 r., ponieważ to Pan w sposób stały wykonuje obowiązki rodzicielskie. Powyższe ustalenia będą miały również zastosowanie do Pana dochodów uzyskanych w latach następnych do 2025 r., o ile nie ulegnie zmianie stan faktyczny i prawny.

Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe

Szanowny Panie,

stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

18 kwietnia 2023 r. wpłynął Pana wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy możliwości rozliczenia się jako osoba samotnie wychowująca dzieci. Uzupełnił go Pan – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 7 czerwca 2023 r. (wpływ 7 czerwca 2023 r.). Treść wniosku jest następująca:

Opis i uzupełnienie stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego

Zwrócił się Pan o interpretację indywidualną w sprawie właściwego sposobu opodatkowania. Według Urzędu Skarbowego (…) nie może Pan rozliczyć się jako osoba samotnie wychowująca dzieci w oparciu o wyrok sądu, w którym orzeczono opiekę naprzemienną. W treści wyroku jest zapis, że dzieci zostają przy ojcu, czyli przy Panu. W rzeczywistości tak jest. Dzieci mieszkają u Pana i Pan je utrzymuje.

Matka widuje się z dziećmi sporadycznie i nieregularnie. Dzieci nie otrzymują od niej żadnych środków na życie. Nie przebywa Pan w żadnym innym związku i jest Pan ze wszystkim sam. Spędza Pan z dziećmi każdą wolną chwilę, gotuje im, pierze, prasuje, pomaga w nauce oraz wspiera na każdym etapie ich życia. Nie ma Pan innych pasji niż swoje dzieci. Pana dzieci przeżyli dotkliwie rozwód, który był konieczny z winy matki, ale dla dobra dzieci zgodził się Pan na nieorzekanie o winie. Dzieci są utrzymywane z Pana środków i oszczędności. Stara się Pan rekompensować dzieciom rozłąkę w każdej sytuacji kiedy ma Pan do tego okazję. Dba Pan o wyposażenie dzieci, wygląd, stan psychiczny jak tylko Pan potrafi i na ile pozwalają Panu środki finansowe.

Pana synowie są na etapie studiów i liceum. Emocjonalnie to dla nich bardzo trudny okres ze względu na zmianę środowiska, szkoły. Starszy syn mieszka w wynajmowanym mieszkaniu w miejscowości, w której się uczy, co również generuje niemałe wydatki. Oprócz opierunku i pożywienia opłaca Pan wynajem mieszkania, czyli czynsz i media. Stara się Pan, aby dzieci nie poczuły zobowiązania wobec Pana i zapewnia ich Pan nieustannie, że nie muszą się o nic martwić. Gdy tylko ma Pan możliwość bierze Pan nadgodziny, aby zarobić ile tylko to możliwe, aby zapewnić dzieciom spokój. Dzieci przeszły różne sytuacje, gdyż – jak Pan wskazał - środowisko nastolatków w tych czasach jest bardzo brutalne.

Nie pije Pan, prawie nie ma Pan już przyjaciół, więc spotyka się Pan tylko z najbliższymi i w miarę możliwości stara się Pan dbać o rodziców, którzy ze względu na wiek coraz częściej chorują. Głównym celem dla Pana jest, aby uczestniczyć jak najwięcej w życiu dzieci. Dzieci wiedzą, że zawsze mogą na Pana liczyć. Zabiera Pan synów do kina, na zakupy, rozwija turystycznie, gdy tylko zostaną Panu środki. Nigdy nie był Pan karany. Dba Pan o wizerunek prywatnie i zawodowo, aby być jak najlepszym przykładem dla chłopców. Nie nawiązuje Pan nowych związków, aby dzieci nie musiały tego przeżywać. Źródłem Pana dochodów jest stosunek pracy.

Okresem podatkowym będącym przedmiotem zapytania jest 2022 r. oraz lata przyszłe do 2025 r.

Syn N.S. urodził się 19 marca 2003 r., a syn A.S. 26 czerwca 2007 r. Pana synowie będą się uczyli w szkole w okresie będącym przedmiotem zapytania.

Pana pełnoletni syn N. osiągnął dochody od 1 lipca 2022 r. do 31 sierpnia 2022 r. w wysokości 3400 brutto z tytułu umowy zlecenie. Pana synowie nie pobierają zasiłków.

W okresie podatkowym będącym przedmiotem zapytania w stosunku do Pana, bądź w stosunku do Pana synów, miały i nie będą miały zastosowania przepisy art. 30c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych lub ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym, z wyjątkiem art. 6 ust. 1a tej ustawy w zakresie osiągniętych w roku podatkowym przychodów, poniesionych kosztów uzyskania przychodów, zobowiązania lub uprawnienia do zwiększania lub pomniejszenia podstawy opodatkowania albo przychodów, zobowiązania lub uprawnienia do dokonywania innych doliczeń lub odliczeń oraz Pan i Pana synowie nie podlegają opodatkowaniu na zasadach wynikających z ustawy z dnia 24 sierpnia 2006 r. o podatku tonażowym lub ustawy z dnia 6 lipca 2016 r. o aktywizacji przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych.

Pana wyrok rozwodowy uprawomocnił się (…) 2019 r.

W odpowiedzi na pytanie „czy w okresie podatkowym, którego dotyczy wniosek, posiadał Pan status osoby samotnie wychowującej dzieci?” odpowiedział Pan, że tak.

Dzieci są zameldowane u Pana. N. obecnie studiuje i opłaca mu Pan mieszkanie oraz przekazuje środki na życie. A. mieszka z Panem. Matka widuje się z dziećmi sporadycznie. W każdym wolnym czasie organizuje Pan wyjazdy weekendowe z dziećmi w góry lub inne atrakcje na miejscu, np. wyjście do kina. Wyjeżdża Pan z dziećmi na urlop i choć dzieci mają swoich przyjaciół i środowisko zabiega Pan o każdą możliwą chwilę, aby spędzić z nimi fajnie czas. Gotuje im Pan, pierze, pomaga, gdy jest taka potrzeba dba o stan psychiczny, ponieważ młodzież często jest bezwzględna w stosunku do dzieci z rozbitych rodzin.

Pomiędzy Panem i Pana byłą żoną została ustalona opieka naprzemienna. W ubiegłym roku odkładał Pan połowę świadczenia na oszczędności (przyszłość dziecka), drugą połowę otrzymywała matka. Za drugiego syna nie otrzymywał Pan świadczenia. W 2023 roku zrzekł się Pan świadczenia na poczet matki dzieci ze względu na jej sytuację materialną.

Pytanie

Czy może Pan rozliczyć się jako osoba samotnie wychowująca dzieci?

Pana stanowisko w sprawie

Uważa Pan, że może rozliczyć się jako osoba samotnie wychowująca dzieci.

Jest Pan osobą samotnie wychowującą dzieci bez dodatkowych środków i udziału osób drugich. Zważając na treść wniosku, opisującą Pana sytuację poprosił Pan o przyznanie statusu osoby samotnie wychowującej dzieci.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z przepisem art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2647 ze zm.):

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Stosownie do art. 6 ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Od dochodów jednego rodzica lub opiekuna prawnego, podlegającego obowiązkowi podatkowemu, o którym mowa w art. 3 ust. 1, będącego panną, kawalerem, wdową, wdowcem, rozwódką, rozwodnikiem, osobą, w stosunku do której orzeczono separację w rozumieniu odrębnych przepisów, lub osobą, której małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności, jeżeli ten rodzic lub opiekun w roku podatkowym samotnie wychowuje dzieci:

1)małoletnie;

2)pełnoletnie, które zgodnie z odrębnymi przepisami otrzymywały zasiłek (dodatek) pielęgnacyjny lub rentę socjalną,

3)pełnoletnie do ukończenia 25. roku życia, uczące się w szkołach, o których mowa w przepisach regulujących system oświatowy lub szkolnictwo wyższe, obowiązujących w Rzeczypospolitej Polskiej oraz w innym państwie;

- podatek może być określony zgodnie z ust. 4d na wniosek wyrażony w rocznym zeznaniu podatkowym.

Brzmienie art. 6 ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych precyzuje pojęcie "osoby samotnie wychowującej dzieci" w taki sposób, aby nie budziło wątpliwości, że prawo do preferencyjnego opodatkowania dochodów nie przysługuje wszystkim osobom stanu wolnego posiadającym dzieci własne lub przysposobione, o których mowa w art. 6 ust. 4c, a wyłącznie tym, które samotnie wychowują dzieci. Do skorzystania z tej preferencji, niewystarczające jest samo legitymowanie się określonym stanem cywilnym. Równie istotne jest samotne troszczenie się o byt materialny i rozwój emocjonalny dziecka bez udziału innej osoby, tj. w szczególności ojca lub matki dziecka.

Na podstawie art. 6 ust. 4d cytowanej ustawy:

W przypadku, o którym mowa w ust. 4c, podatek jest określany w podwójnej wysokości podatku obliczonego od połowy dochodów osoby samotnie wychowującej dzieci, z uwzględnieniem art. 7, przy czym do sumy tych dochodów nie wlicza się dochodów (przychodów) opodatkowanych w sposób zryczałtowany na zasadach określonych w niniejszej ustawie.

Następnie z art. 6 ust. 4e ww. ustawy w brzmieniu do 15 grudnia 2022 r. wynika, że:

Przepisu ust. 4c pkt 3 nie stosuje się, jeżeli dziecko, o którym mowa w tym przepisie, uzyskało w roku podatkowym:

1)dochody, z wyjątkiem renty rodzinnej, podlegające opodatkowaniu na zasadach określonych w art. 27 lub art. 30b lub

2)przychody, o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 148 i 152

- w łącznej wysokości przekraczającej dwunastokrotność kwoty renty socjalnej określonej w ustawie z dnia 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej (Dz.U. z 2022 r. poz. 240), w wysokości obowiązującej w grudniu roku podatkowego.

Według art. 6 ust. 4e ww. ustawy w brzmieniu od 16 grudnia 2022 r.:

Przepisu ust. 4c pkt 3 nie stosuje się, jeżeli dziecko, o którym mowa w tym przepisie, uzyskało w roku podatkowym:

1)dochody, z wyjątkiem renty rodzinnej, podlegające opodatkowaniu na zasadach określonych w art. 27 lub art. 30b lub

2)przychody, o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 148 i 152

- w łącznej wysokości przekraczającej dwunastokrotność kwoty renty socjalnej określonej w ustawie z dnia 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej (Dz.U. z 2022 r. poz. 240 i 2476), w wysokości obowiązującej w grudniu roku podatkowego.

Na podstawie art. 6 ust. 1 ustawy z 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 240 ze zm.):

Renta socjalna wynosi 100% kwoty najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy ustalonej i podwyższonej zgodnie z ustawą o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Kwota najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy wynosi od 1 marca 2022 r. do 28 lutego 2023 r. - 1338,44 zł brutto – czyli tyle samo wynosi kwota renty socjalnej. A zatem w grudniu 2022 roku będzie obowiązywała ta sama kwota renty socjalnej, więc dwunastokrotność tej kwoty (która ma znaczenie dla rozliczeń podatkowych za 2022 rok) wynosi 16 061,28 zł (12 × 1338,44 zł = 16 061,28 zł).

Zatem osiągnięte przez pełnoletnie dziecko dochody w 2022 roku nie mogą przekroczyć kwoty 16 061,28 zł.

Z kolei art. 6 ust. 4f ww. ustawy w brzmieniu do 15 grudnia 2022 r. stanowi, że:

Sposób opodatkowania, o którym mowa w ust. 4d, nie ma zastosowania do osoby, która wychowuje wspólnie z drugim rodzicem albo opiekunem prawnym co najmniej jedno dziecko, w tym również gdy dziecko jest pod opieką naprzemienną, w związku z którą obydwojgu rodzicom zostało ustalone świadczenie wychowawcze zgodnie z art. 5 ust. 2a ustawy z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci (Dz.U. z 2019 r. poz. 2407 oraz z 2021 r. poz. 1162, 1981 i 2270).

Na podstawie art. 6 ust. 4f ww. ustawy w brzmieniu od 16 grudnia 2022 r.:

Sposób opodatkowania, o którym mowa w ust. 4d, nie ma zastosowania do osoby, która wychowuje wspólnie z drugim rodzicem albo opiekunem prawnym co najmniej jedno dziecko, w tym również gdy dziecko jest pod opieką naprzemienną, w związku z którą obydwojgu rodzicom zostało ustalone świadczenie wychowawcze zgodnie z art. 5 ust. 2a ustawy z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci (Dz.U. z 2022 r. poz. i 2140).

Nadany przez art. 1 pkt 2 lit. d ustawy z dnia 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2021 r. poz. 2105) i mający zastosowanie do dochodów (przychodów) uzyskanych od 1 stycznia 2021 r. w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 stycznia 2022 r. do 30 czerwca 2022 r. stanowi:

Sposób opodatkowania, o którym mowa w ust. 2 i 4, nie ma zastosowania, w przypadku sytuacji, gdy chociażby jeden do jednego z małżonków:

1)stosuje, osoby samotnie wychowującej dzieci lub do jej dziecka mają zastosowanie przepisy:

a)art. 30c lub

b)ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym, ustawy z wyjątkiem art. dnia 24 sierpnia 2006 r. o podatku tonażowym lub ustawy z dnia 6 ust lipca 2016 r. 1a tej ustawy

- o aktywizacji przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych. 9. Zasada określona w zakresie osiągniętych w roku podatkowym przychodów ust. 8 nie dotyczy osób, poniesionych kosztów uzyskania przychodów o których mowa w art. 1 pkt 2 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym, zobowiązania lub uprawnienia do zwiększania lub pomniejszenia podstawy niekorzystających jednocześnie z opodatkowania albo przychodów, zobowiązania z pozarolniczej działalności gospodarczej lub uprawnienia do dokonywania innych doliczeń lub odliczeń;

2)podlega opodatkowaniu z działów specjalnych produkcji rolnej na zasadach wynikających określonych w art. 30c, w ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym, w ustawie z ustawy z dnia 24 sierpnia 2006 r. o podatku tonażowym lub ustawy albo w ustawie z dnia 6 lipca 2016 r. o aktywizacji przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych.

Ponadto art. 6 ust. 8 powołanej ustawy, w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 lipca 2022 r. wskazuje, że:

Sposób opodatkowania, o którym mowa w ust. 2 i 4d, nie ma zastosowania, w przypadku gdy chociażby jeden z małżonków, osoba samotnie wychowująca dziecko lub jej dziecko:

1) stosuje przepisy:

a) art. 30c lub

b) ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym, z wyjątkiem art. 6 ust. 1a tej ustawy

- w zakresie osiągniętych w roku podatkowym przychodów, poniesionych kosztów uzyskania przychodów, zobowiązania lub uprawnienia do zwiększania lub pomniejszenia podstawy opodatkowania albo przychodów, zobowiązania lub uprawnienia do dokonywania innych doliczeń lub odliczeń;

2) podlega opodatkowaniu na zasadach wynikających z ustawy z dnia 24 sierpnia 2006 r. o podatku tonażowym lub ustawy z dnia 6 lipca 2016 r. o aktywizacji przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych.

Natomiast zgodnie z art. 6 ust. 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Zasada określona w ust. 8 nie dotyczy osób, o których mowa w art. 1 pkt 2 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym, niekorzystających jednocześnie z opodatkowania przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej lub z działów specjalnych produkcji rolnej na zasadach określonych w art. 30c, w ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym, w ustawie z dnia 24 sierpnia 2006 r. o podatku tonażowym albo w ustawie z dnia 6 lipca 2016 r. o aktywizacji przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych.

Z powyższego wynika, że ustawodawca uzależnił prawo do skorzystania z preferencyjnych zasad obliczania podatku dochodowego dla osób samotnie wychowujących dzieci od spełnienia łącznie wszystkich warunków określonych w stosownych przepisach.

Podkreślić należy, że – zgodnie ze stanowiskiem utrwalonym zarówno w orzecznictwie, jak i w doktrynie prawa – wszelkie preferencje podatkowe stanowią wyłom od zasady powszechności opodatkowania oraz mają charakter przywileju, z którego podatnik ma prawo, a nie obowiązek korzystania; muszą one być zatem interpretowane bez dokonywania wykładni rozszerzającej, a także zawężającej danego przepisu prawa podatkowego. Nadto przy wszelkiej interpretacji przepisów prawa podatkowego i próbach odkodowania zawartych w nich norm prawnych należy posługiwać się przede wszystkim wykładnią językową.

Wynika z tego, że ustawodawca uzależnił prawo do skorzystania z preferencyjnych zasad obliczania podatku dochodowego dla osób samotnie wychowujących dzieci od spełnienia łącznie następujących warunków:

• posiadania statusu osoby samotnie wychowującej dziecko,
• wychowywania samotnie w roku podatkowym dzieci (dziecka),
• nie uzyskiwania przez rodzica i dziecko (dzieci) przychodów/dochodów, do których zastosowanie mają przepisy art. 30c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym, ustawy z dnia 24 sierpnia 2006 r. o podatku tonażowym lub ustawy z dnia 6 lipca 2016 r. o aktywizacji przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych,
• nie uzyskiwania przez pełnoletnie dzieci (dziecko) dochodów podlegających opodatkowaniu na zasadach określonych w art. 27 lub art. 30b lub uzyskania przychodów, o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 148, w łącznej wysokości przekraczającej kwotę stanowiącą iloraz kwoty zmniejszającej podatek określonej w art. 27 ust. 1b pkt 1 oraz stawki podatku, określonej w pierwszym przedziale skali, o której mowa w art. 27 ust. 1, z wyjątkiem renty rodzinnej.

W świetle powyższego, z preferencyjnego sposobu opodatkowania dochodów osób samotnie wychowujących dzieci, przewidzianego w art. 6 ust. 4 w brzmieniu do dnia 31 grudnia 2020 r. oraz w art. 6 ust. 4c w brzmieniu od 1 stycznia 2021 r. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, może skorzystać każdy, kto wypełni wszystkie warunki ustanowione przez ustawodawcę.

Rozpatrując wszelkie ulgi i zwolnienia podatkowe należy jednoznacznie podkreślić, że nie stanowią one standardu prawnego, lecz są odstępstwem od zasady powszechności opodatkowania, wynikającej z art. 84 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. z 1997 r., Nr 78, poz. 483 ze zm.), stanowiącego, że każdy jest obowiązany do ponoszenia ciężarów i świadczeń publicznych, w tym podatków, określonych w ustawie. Oznacza to, że wszelkie odstępstwa od tej zasady, muszą bezwzględnie wynikać z przepisów prawa i być interpretowane ściśle z jego literą. Co więcej, zgodnie z konstrukcją i systematyką ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wszelkie ulgi i zwolnienia podatkowe stanowią wyjątek od generalnej zasady powszechności opodatkowania wyrażonej w art. 9 ust. 1 tej ustawy. Stąd też, korzystanie z każdej preferencji podatkowej, wymaga spełnienia warunków określonych w przepisach je konstytuujących. Tak więc, przepisy regulujące prawo do ulgi winny być interpretowane ściśle, niedopuszczalna jest ich interpretacja rozszerzająca.

Z powołanych wyżej przepisów jednoznacznie wynika, że przepis art. 6 ust. 4 w brzmieniu do dnia 31 grudnia 2020 r. oraz art. 6 ust. 4c w brzmieniu od 1 stycznia 2021 r. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych stanowią odstępstwo od generalnej zasady indywidualnego opodatkowania. Możliwość ich zastosowania obwarowana jest szeregiem warunków wyraźnie wskazanych w tej ustawie, które należy interpretować ściśle, co oznacza, że nie można dokonywać wykładni rozszerzającej ani też zawężającej.

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych nie definiuje pojęcia „osoby samotnie wychowującej dziecko”, ani nie odsyła w tym zakresie do odrębnych regulacji, przy czym, dokonując wykładni przedmiotowego pojęcia, nie można pominąć żadnego z jego elementów. Zgodnie z literalną wykładnią, podatnik, aby mógł opodatkować swoje dochody w sposób, o którym mowa w art. 6 ust. 4 ustawy PIT, powinien nie tylko mieć określony stan cywilny, ale też wychowywać samotnie dziecko. Jednocześnie orzeczenie sądowe o sprawowaniu władzy rodzicielskiej tylko przez jednego z rodziców nie stanowi warunku sine qua non dla stwierdzenia, że kryterium samotnego wychowywania dziecka jest spełnione.

W przypadku, gdy żadne z rodziców nie jest pozbawione władzy rodzicielskiej, rodzic, który faktycznie w roku podatkowym dziecko wychowuje, czyli sprawuje nad nim ciągłą opiekę, stale troszczy się o byt materialny i rozwój emocjonalny dziecka, ma prawo do przedmiotowej preferencji podatkowej. Nie jest przy tym konieczne, aby drugi z rodziców był całkowicie wyeliminowany z opieki i wychowania dziecka. W sytuacji, gdy dziecko zamieszkując wraz z jednym rodzicem, pozostaje pod jego stałą, codzienną opieką, a drugi rodzic jest zobowiązany do płacenia alimentów oraz zajmowania się dzieckiem doraźnie (w określonych, ustalonych przez sąd przedziałach czasowych, np. niektóre święta, tydzień ferii, miesiąc wakacji, co drugi weekend każdego miesiąca oraz ściśle określone dni powszednie), status samotnego rodzica ma ten, przy którym dziecko zamieszkuje i który wykonuje wszystkie obowiązki, dzięki którym dziecko będzie wychowywane w sposób zapewniający jego prawidłowy rozwój. Fakt utrzymywania kontaktów pomiędzy dzieckiem i drugim rodzicem, nie pozbawia pierwszego rodzica (przy którym dziecko mieszka) prawa do opodatkowania swoich dochodów na zasadach określonych w art. 6 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Pojęcie wychowywania dziecka uszczegółowił Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 31 maja 2011 r. sygn. akt II FSK 30/10, w uzasadnieniu, którego znalazło się następujące stwierdzenie:

Wychowanie dziecka można określić jako kształtowanie osobowości dziecka poprzez kształtowanie jego samodzielności, obowiązkowości, rozwijanie predyspozycji intelektualnych i umiejętności praktycznych, kształtowanie światopoglądu oraz systemu wartości oraz postaw emocjonalnych.

Jak wynika z powyższego, z istoty pojęcia „osoby samotnie wychowującej dziecko” wynika, że jest to osoba, która w określonej sytuacji, w określonym czasie zupełnie sama (bez udziału drugiej osoby) zajmuje się wychowywaniem dziecka, stale troszczy się o jego byt materialny i rozwój emocjonalny. Ustawodawca uzależnił prawo do skorzystania z preferencyjnych zasad rozliczenia podatku dochodowego od osób fizycznych od spełnienia m.in. warunku samotnego wychowywania w roku podatkowym dzieci (dziecka) wymienionych w art. 6 ust. 4 ww. ustawy. Jednocześnie, przepis art. 6 ust. 4 ustawy wymienia enumeratywnie osoby, którym przysługuje status osób samotnie wychowujących dzieci, odwołując się zarówno do statusu cywilnoprawnego osoby wychowującej dziecko/dzieci (panna, kawaler, wdowa, wdowiec, rozwódka, rozwodnik), jak również do tego, że osoba ta musi faktycznie wychowywać dziecko/dzieci samotnie, tj. bez wsparcia drugiego z rodziców. Jednakże nadmienić należy, że przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie uzależniają prawa podatnika do preferencyjnego opodatkowania jego dochodów od tego, czy przez cały rok był osobą samotnie wychowującą dziecko. Wystarczające jest zatem, aby taki stan zaistniał w ciągu roku, a nie trwał przez cały rok. W konsekwencji, podatnikowi przysługuje prawo do jej zastosowania, jeśli spełni warunki dla niej określone, a w szczególności, jeśli spełnia wymogi definicji osoby samotnie wychowującej dziecko a także jeśli w trakcie roku podatkowego faktycznie samotnie, tj. bez wsparcia drugiego z rodziców, wychowywał dziecko/dzieci.

Z opisu stanu faktycznego wynika, że jest Pan po rozwodzie w (…) r. i wychowuje Pan małoletniego i pełnoletniego syna. W orzeczeniu sądu otrzymał Pan opiekę naprzemienną z miejscem zamieszkania u Pana. Utrzymuje Pan dzieci. Małoletni syn chodzi do liceum zamieszkuje z Panem, pełnoletni w wynajmowanym przez Pana mieszkaniu w miejscowości, w której studiuje. Matka widuje się z dziećmi sporadycznie i nieregularnie. Dzieci nie otrzymują od niej żadnych środków na życie. Nie przebywa Pan w żadnym innym związku. Spędza Pan z dziećmi każdą wolną chwilę, gotuje im, pierze, prasuje, pomaga w nauce oraz wspiera na każdym etapie ich życia. Dzieci są utrzymywane z Pana środków i oszczędności. Dba Pan o wyposażenie dzieci, wygląd, stan psychiczny jak tylko Pan potrafi i na ile pozwalają Panu środki finansowe. Zabiera Pan dzieci do kina, na zakupy, rozwija turystycznie. Źródłem Pana dochodów jest stosunek pracy. Pana pełnoletni syn Nikodem osiągnął dochody od 1 lipca 2022 r. do 31 sierpnia 2022 r. w wysokości 3400 brutto z tytułu umowy zlecenie. Pana synowie nie pobierają zasiłków.

W okresie podatkowym będącym przedmiotem zapytania w stosunku do Pana, bądź w stosunku do Pana synów, miały i nie będą miały zastosowania przepisy art. 30c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych lub ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym, z wyjątkiem art. 6 ust. 1a tej ustawy w zakresie osiągniętych w roku podatkowym przychodów, poniesionych kosztów uzyskania przychodów, zobowiązania lub uprawnienia do zwiększania lub pomniejszenia podstawy opodatkowania albo przychodów, zobowiązania lub uprawnienia do dokonywania innych doliczeń lub odliczeń oraz Pan i Pana synowie nie podlegają opodatkowaniu na zasadach wynikających z ustawy z dnia 24 sierpnia 2006 r. o podatku tonażowym lub ustawy z dnia 6 lipca 2016 r. o aktywizacji przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych.

Jak wynika z powyższego stanu faktycznego oraz powołanych przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, to Pan ponosi zdecydowanie większy ciężar wychowania dzieci.

Wychowywanie dzieci nie powinno być utożsamiane wyłącznie z fizycznym przebywaniem z nimi czy wysokością wydatków ponoszonych na dzieci. Wychowania dzieci nie da się bowiem wyliczyć liczbowo, lecz należy wziąć pod uwagę całokształt działań i czynności wykonywanych przez każdego z rodziców, w tym także tych o charakterze niewymiernym (jak kształtowanie osobowości, światopoglądu, systemu wartości, postaw emocjonalnych). Z przedstawionego stanu faktycznego wyraźnie wynika, że zaangażowanie ojca w proces wychowawczy dzieci jest zdecydowanie większe. Podkreślić należy, że wychowanie dzieci nie sprowadza się jedynie do ich „utrzymania”, czy też czasowego (doraźnego) z nimi przebywania, lecz obejmuje ogół czynności zmierzających do należytego ukształtowania dzieci w sferze duchowej i psychicznej oraz zapewnienia im materialnych podstaw rozwoju.

W związku z powyższym rodzic, który jest stanu cywilnego, o którym mowa w art. 6 ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i w pojedynkę troszczy się o zaspokojenie bieżących potrzeb dziecka, nie traci statusu osoby samotnie wychowującej dziecko z racji utrzymywania sporadycznych kontaktów z dzieckiem przez drugiego rodzica lub płacenia alimentów. W konsekwencji, wykonywanie władzy rodzicielskiej, a co za tym idzie również wychowywanie dziecka, należy zawsze odnieść do konkretnych okoliczności faktycznych dotyczących zachowań rodziców wobec dzieci.

Pewne problemy przy ocenie, czy dana osoba jest osobą samotnie wychowującą dziecko, może sprawiać fakt, że w niektórych przypadkach samotnie wychowywane dziecko ma nadal dwoje rodziców czy też opiekunów. Żadne z nich bowiem nie jest pozbawione władzy rodzicielskiej. W niektórych przypadkach powstawać mogą wątpliwości, która z tych osób jest osobą samotnie wychowującą dziecko. Zaznaczyć przy tym należy, że tylko jedna osoba (spośród obydwu rodziców lub opiekunów) może być uznana za samotnie wychowującą to samo dziecko w danym czasie (por. wyrok WSA w Warszawie z dnia 6 lutego 2007 r., sygn. akt III SA/Wa 2693/06). W takim wypadku osobą samotnie wychowującą dziecko jest osoba, która faktycznie, w pojedynkę – w pełni albo w przeważającej mierze wychowuje dziecko bez udziału drugiego z rodziców, stale, na co dzień troszcząc się nie tylko o byt materialny, ale także rozwój emocjonalny dziecka. Przez wychowywanie należy bowiem rozumieć zapewnianie stałej opieki, prowadzącej do uzyskania pełnego rozwoju fizycznego i psychicznego.

Jak wskazał Naczelny Sąd Administracyjny w postanowieniu z dnia 11 października 2010 r., sygn. akt II FPS 3/10:

(…) aby skorzystać z ulgi, o której mowa w art. 6 ust. 4 ww. ustawy, podatnik musi mieć nie tylko określony stan cywilny, ale też wychowywać samotnie dziecko.

Powyższe potwierdził Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z dnia 4 sierpnia 2011 r., sygn. akt III SA/WA 2487/10, w którym stwierdził:

Przepis art. 6 ust. 5 ww. ustawy określa krąg osób, które ze względu na swój stan cywilny mogą być uznane za samotnie wychowujące dzieci, jednakże przepis ten nie może być odczytywany w ten sposób, że każda osoba mająca dzieci i znajdująca się w stanie wolnym określonym w tym przepisie jest osobą samotnie wychowującą dziecko w rozumieniu przepisu ustawy.

Zatem z preferencyjnego opodatkowania nie może zatem skorzystać rodzic będący stanu wolnego, ale prowadzący wspólne gospodarstwo domowe z drugim rodzicem tego dziecka.

Mając na uwadze powyższe, można Pana uznać za osobę samotnie wychowującą dzieci za 2022 r., ponieważ to Pan w sposób stały wykonuje obowiązki rodzicielskie. Wprawdzie matka dziecka ma zasądzoną opiekę naprzemienną, jednak kontakty matki z dziećmi są znikome i to Pan zamieszkuje z małoletnim synem oraz wynajmuje i opłaca mieszkanie dla studiującego pełnoletniego syna. Troszczy się Pan o byt materialny swoich dzieci, stara się Pan spędzać z nimi jak najwięcej czasu. Powyższe ustalenia w zakresie możliwości skorzystania z preferencyjnego rozliczenia, będą miały również zastosowanie do Pana dochodów uzyskanych w latach następnych do 2025 r., o ile nie ulegnie zmianie stan faktyczny i prawny.

Zatem Pana stanowisko jest prawidłowe.

Ponadto podkreślamy, że Pana pełnoletni syn ma obowiązek rozliczenia się samodzielnie w odrębnym zeznaniu podatkowym.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Pana i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym oraz zdarzenia przyszłego i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Procedura wydawania indywidualnych interpretacji przepisów prawa podatkowego nie podlega regułom przewidzianym dla postępowania podatkowego, czy kontrolnego. Organ wydający interpretacje opiera się wyłącznie na opisie stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego przedstawionego we wniosku – nie prowadzi postępowania dowodowego. Przedmiotem interpretacji wydanej na podstawie art. 14b ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 ze zm.) jest sam przepis prawa. Jeżeli zatem, przedstawiony we wniosku stan faktyczny będzie różnił się od występującego w rzeczywistości, wówczas wydana interpretacja nie będzie chroniła Pana w zakresie rzeczywiście zaistniałego stanu faktycznego.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

• Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.). Aby interpretacja mogła pełnić funkcję ochronną: Pana sytuacja musi być zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego i musi się Pan zastosować do interpretacji.
• Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1)z zastosowaniem art. 119a;

2)w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3)z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

• Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (…).

Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 259; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

• w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
• w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2647 ze zm.).