Interpretacja indywidualna z dnia 12 czerwca 2023 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0111-KDIB2-2.4014.316.2022.6.PB

W zakresie skutków podatkowych nabycia od Spółki wierzytelności wymagalnych lub wierzytelności niewymagalnych i wierzytelności dochodzonych na drodze sądowej.

Interpretacja indywidualna – stanowisko w części prawidłowe i w części nieprawidłowe

Szanowny Panie,

stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku od czynności cywilnoprawnych jest:

–prawidłowe w części dotyczącej nabycia od Spółki wierzytelności wymagalnych oraz wierzytelności dochodzonych na drodze sądowej,

–nieprawidłowe w części dotyczącej nabycia od Spółki wierzytelności niewymagalnych.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

15 grudnia 2022 r. wpłynął Pana wniosek z 12 grudnia 2022 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy m.in. podatku od czynności cywilnoprawnych  w zakresie skutków podatkowych nabycia od Spółki wierzytelności wymagalnych lub wierzytelności niewymagalnych i wierzytelności dochodzonych na drodze sądowej. Uzupełnił go Pan – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 22 lutego 2023 r. (wpływ  23 lutego 2023 r.). Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

Przedsiębiorca R. P., prowadzący samodzielną działalność gospodarczą, zwany dalej podatnikiem, stroną lub Wnioskodawcą, prowadzi działalność gospodarczą w zakresie wykonywania usług budowlanych (tynków w budynkach mieszkalnych oraz niemieszkalnych), na zlecenie, jest podatnikiem czynnym VAT, w zakresie podatku od towarów i usług zobowiązanym do składania deklaracji miesięcznych. W zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych podatnik jest zobowiązany w 2022 r. do prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów i w przyszłości zamierza także prowadzić podatkową księgę przychodów i rozchodów. Dochód z samodzielnej działalności gospodarczej prowadzonej przez Wnioskodawcę jest i będzie w przyszłości opodatkowany podatkiem dochodowym od osób fizycznych według stawki liniowej w wysokości 19%. Podatnik prowadząc samodzielną działalność gospodarczą w zakresie wykonywania tynków na zlecenie jest także prezesem zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością prowadzącej działalność pod firmą: X sp. z o.o. z siedzibą w B., zwaną dalej w skrócie Spółką. Z uwagi na zastój w budownictwie w przyszłości wspólnicy zamierzają dokonać likwidacji Spółki, podejmując w tym zakresie stosowną uchwałę przez Nadzwyczajne Zgromadzenie Wspólników.

Na dzień złożenia niniejszego wniosku Spółka posiada u kontrahentów wierzytelności wymagalne w kwocie 589.155,89 zł z tytułu należności za wykonane na rzecz Zleceniodawców usługi budowlane oraz należności z tytułu niezwróconych przez kontrahentów kaucji gwarancyjnych w kwocie 393.515,72 zł, zwane w skrócie wierzytelnościami wymagalnymi oraz należności niewymagalne z tytułu kaucji gwarancyjnych w kwocie 120.865,89 zł, zwane dalej w skrócie wierzytelnościami niewymagalnymi. Powyżej opisane wierzytelności wymagalne zostały zgłoszone przez Spółkę w postępowaniach restrukturyzacyjnych oraz w postępowaniach upadłościowych, które to postępowania do dnia złożenia wniosku przez stronę nie zostały zakończone. Nadto część wierzytelności wymagalnych w kwocie 111.113,72 zł jest dochodzona na drodze sądowej.

Spółka w przyszłości przed zakończeniem jej likwidacji zamierza, po uzyskaniu zgody Zgromadzenia Wspólników, dokonać odpłatnej odsprzedaży powyżej opisanych wierzytelności wymagalnych i wierzytelności niewymagalnych i wierzytelności dochodzonych na drodze sądowej dla przedsiębiorcy R. P. – Wnioskodawcy. Spółka zamierza w przyszłości dokonać sprzedaży wierzytelności wymagalnych i wierzytelności niewymagalnych oraz wierzytelności dochodzonych na drodze sądowej, dla przedsiębiorcy R. P. w zależności od oceny odzyskania tychże wierzytelności, poniżej ich wartości nominalnej lub powyżej ich wartości nominalnej lub też według wartości nominalnej. Wnioskodawca aktualnie i w przyszłości nie uzyska w danym roku podatkowym przychodu wyższego od kwoty 2.000.000,00 Euro. Sprzedaż wierzytelności przez Spółkę będzie udokumentowana fakturą. Podatnik nie wpisał do dnia złożenia niniejszego wniosku w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej, iż zajmuje się w ramach prowadzonej działalności nabywaniem wierzytelności, PKD 64.99.Z. W przyszłości strona po nabyciu wierzytelności od Spółki zamierza zgłosić się jako następca oraz uczestnik postępowania w prowadzonych przez nią postępowaniach sądowych, postępowaniach restrukturyzacyjnych oraz postępowaniach upadłościowych, w których zgłoszono ww. wierzytelności.

Uzupełnienie i doprecyzowanie opisu zdarzenia przyszłego

Wierzytelności wymagalne, które zamierza nabyć podatnik od Spółki są wierzytelnościami trudnymi, tj. takimi wierzytelnościami, w stosunku do których istnieje wątpliwość ściągnięcia długu oraz istnieje wątpliwość czy zostaną one zaspokojone.

Wierzytelności niewymagalne, które zamierza nabyć podatnik od Spółki są wierzytelnościami trudnymi, tj. takimi wierzytelnościami, w stosunku do których istnieje wątpliwość ściągnięcia długu oraz istnieje wątpliwość czy zostaną one zaspokojone.

Wierzytelności dochodzone na drodze sądowej, które zamierza nabyć podatnik od Spółki, są wierzytelnościami trudnymi, tj. takimi wierzytelnościami, w stosunku do których istnieje wątpliwość ściągnięcia długu oraz istnieje wątpliwość czy zostaną one zaspokojone.

Umowy nabycia wierzytelności nie będą zawierały postanowień umożliwiających dokonanie przez Wnioskodawcę zwrotu wierzytelności lub ich części dla Spółki jako pierwotnego właściciela, w określonych przypadkach.

Cena za jaką zakupi Wnioskodawca wierzytelności od Spółki nie będzie odzwierciedlała ich rzeczywistej (nominalnej) wartości.

Przy nabyciu powyżej opisanych wierzytelności nie dojdzie do przekazania dla Wnioskodawcy jakiegokolwiek wynagrodzenia (np. premii, prowizji).

Umowy przelewu wierzytelności w przyszłości nie będą nakładały na Wnioskodawcę obowiązek dokonania na rzecz Spółki jakiekolwiek innych świadczeń.

Wnioskodawca nabędzie od Spółki ww. wierzytelności we własnym imieniu, na własny rachunek oraz na własne ryzyko.

Spółka będzie sprzedawała w przyszłości dla Wnioskodawcy wierzytelności wymagalne, wierzytelności niewymagalne oraz wierzytelności dochodzone na drodze sądowej, poniżej ich wartości nominalnej.

Pytanie

Czy w przyszłości Wnioskodawca nabywając od Spółki wierzytelności wymagalne lub wierzytelności niewymagalne i wierzytelności dochodzone na drodze sądowej zobowiązany będzie uznać ww. nabycie za czynność podlegającą opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych, skutkiem czego na stronie spoczywać będzie obowiązek zadeklarowania oraz naliczenia od podstawy opodatkowania podatku od czynności cywilnoprawnych  w wysokości 1% z tytułu zawarcia przez Wnioskodawcę ze Spółką umowy nabycia  ww. wierzytelności? (pytanie oznaczone we wniosku nr 2)

Pana stanowisko w sprawie

Zdaniem Wnioskodawcy, co do zasady stosownie do art. 1 ust. 1 pkt a) (winno być: art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a)) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych zawarcie przez podatnika umowy nabycia wierzytelności jest czynnością podlegającą opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Powyższa zasada, jak to zostało przedstawione powyżej w punkcie pierwszym wniosku o wydanie interpretacji indywidualnych, nie dotyczy sytuacji gdy strona nabędzie wierzytelność od podatnika VAT czynnego powyżej jej wartości nominalnej, gdyż w tej sytuacji jest to usługa podlegająca opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Dlatego też reasumując powyższe Wnioskodawca nabywając od Spółki w przyszłości wierzytelności wymagalne lub wierzytelności niewymagalne i wierzytelności dochodzone na drodze sądowej będzie zobowiązany uznać ww. nabycie za czynność podlegającą opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych, skutkiem czego na Wnioskodawcy spoczywać będzie obowiązek zadeklarowania oraz naliczenia od podstawy opodatkowania podatku od czynności cywilnoprawnych w wysokości 1% z tytułu zawarcia ze Spółką umowy nabycia ww. wierzytelności.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku jest:

–prawidłowe w części dotyczącej nabycia od Spółki wierzytelności wymagalnych oraz wierzytelności dochodzonych na drodze sądowej,

–nieprawidłowe w części dotyczącej nabycia od Spółki wierzytelności niewymagalnych.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zaznacza się, że przedmiotem niniejszej interpretacji jest ocena Pana stanowiska tylko w zakresie podatku od czynności cywilnoprawnych. W pozostałym zakresie wniosku, dotyczącym podatku od towarów i usług została wydana interpretacja indywidualna z 15 marca 2023 r. Znak: 0114-KDIP4-3.4012.724.2022.9.DS, natomiast w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych zostanie wydane odrębne rozstrzygnięcie.

Przepis art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 170 ze zm.) zawiera zamknięty katalog czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych:

W myśl art. 1 ust. 1 pkt 2 i 3 ww. ustawy:

Instytucję przelewu (cesji) wierzytelności regulują przepisy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r.  – Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 1360 ze zm.).

Zgodnie z art. 509 § 1 Kodeksu cywilnego:

Przelew wierzytelności jest konstrukcją prawną, przewidzianą w ogólnych zasadach zobowiązań, prowadzącą do zmiany osoby wierzyciela, podczas gdy przedmiot zobowiązania pozostaje ten sam. Umowy cesji wierzytelności należą do czynności prawnych rozporządzających o skutkach zbliżonych do umowy przenoszącej własność. Dodać należy, że cesja nie ma formy samoistnej umowy, dlatego też dla jej realizacji musi być dokonana czynność cywilnoprawna, na podstawie której nastąpi przeniesienie wierzytelności.

Z treści art. 510 § 1 Kodeksu cywilnego:

Przy czym stosownie do art. 555 Kodeksu cywilnego:

Podkreślić należy, że umowa cesji jako niewymieniona w art. 1 ust. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych, o ile nie przybierze postaci jednej z umów wymienionych w tym przepisie, w szczególności umowy sprzedaży uregulowanej w przepisach Kodeksu cywilnego.

Z kolei, jeśli umowa cesji wierzytelności przybierze postać umowy sprzedaży, to wówczas podlega opodatkowaniu tym podatkiem na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

W myśl art. 3 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy:

Na podstawie art. 4 pkt 1 ww. ustawy:

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 1 oraz ust. 2-4 ww. ustawy:

Na podstawie art. 7 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy:

W ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych przewiedziano jednak sytuacje,  w których czynność mieszcząca się w zakresie przedmiotowym ustawy jest wyłączona  z opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Zgodnie bowiem z art. 2 pkt 4 lit. a) i b) ww. ustawy:

Zaznaczyć jednak należy, że o wyłączeniu z opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych nie decyduje okoliczność, że strony tej umowy posiadają generalnie status podatnika podatku od towarów i usług, lecz wyłącznie fakt, że dana czynność (ta konkretna) jest opodatkowana podatkiem od towarów i usług lub przynajmniej jedna ze stron tej czynności jest z tytułu tej czynności z tego podatku zwolniona (z zastrzeżeniami określonymi w lit. b) tego przepisu).

W świetle art. 1a pkt 7 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych:

Z przedstawionego opisu zdarzenia przyszłego wynika, że prowadzi Pan działalność gospodarczą w zakresie wykonywania usług budowlanych. Jest Pan również prezesem zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością prowadzącej działalność pod firmą:  X sp. z o.o. z siedzibą w B., zwaną dalej w skrócie Spółką. Na dzień złożenia niniejszego wniosku Spółka posiada u kontrahentów wierzytelności wymagalne w kwocie 589.155,89 zł  z tytułu należności za wykonane na rzecz Zleceniodawców usługi budowlane oraz należności z tytułu niezwróconych przez kontrahentów kaucji gwarancyjnych w kwocie 393.515,72 zł, zwane w skrócie wierzytelnościami wymagalnymi oraz należności niewymagalne z tytułu kaucji gwarancyjnych w kwocie 120.865,89 zł, zwane dalej w skrócie wierzytelnościami niewymagalnymi. Nadto część wierzytelności wymagalnych w kwocie 111.113,72 zł jest dochodzona na drodze sądowej. Spółka w przyszłości przed zakończeniem jej likwidacji zamierza, po uzyskaniu zgody Zgromadzenia Wspólników, dokonać odpłatnej odsprzedaży powyżej opisanych wierzytelności wymagalnych i wierzytelności niewymagalnych i wierzytelności dochodzonych na drodze sądowej dla Pana.

W związku z tym należy podkreślić, że jakkolwiek Pana zapytanie dotyczy opodatkowania przeniesienia (sprzedaży) wierzytelności podatkiem od czynności cywilnoprawnych, to jednak w pierwszej kolejności rozstrzygnięcia wymaga kwestia czy planowana transakcja – dokonana pomiędzy wskazanymi we wniosku Stronami – podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług w świetle przepisów ustawy o podatku od towarów i usług, bowiem ocena ta ma zasadnicze znaczenie dla ewentualnego objęcia tej czynności podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Opodatkowanie ww. czynności podatkiem od towarów i usług może bowiem skutkować wyłączeniem obowiązku podatkowego w podatku od czynności cywilnoprawnych na podstawie art. 2 pkt 4 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

W interpretacji indywidualnej Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 15 marca 2023 r. Znak: 0114-KDIP4-3.4012.724.2022.9.DS, wydanej dla Pana w zakresie podatku od towarów i usług, Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdził, że „(…) w związku z nabyciem wierzytelności wymagalnych i wierzytelności dochodzonych na drodze sądowej, jako wierzytelności „trudnych”, nie dojdzie do odpłatnego świadczenia usług, o którym mowa w art. 8 ust. 1 ustawy, tym samym transakcja ta pozostaje poza zakresem opodatkowania podatkiem od towarów i usług. (…) nabycie przez Pana wierzytelności niewymagalnych należy uznać za świadczenie usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług, podlegające opodatkowaniu tym podatkiem na podstawie art. 5 ust. 1 tej ustawy. (…) Zatem świadczona przez Pana usługa nabycia wierzytelności niewymagalnych nie będzie korzystała ze zwolnienia od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy i będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem VAT przy zastosowaniu właściwej stawki.”

Reasumując, należy wskazać, że skoro nabycie wierzytelności wymagalnych oraz wierzytelności dochodzonych na drodze sądowej nie będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, to umowa sprzedaży w części dotyczącej ww. wierzytelności będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych, na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.  W związku z powyższym, na Panu jako kupującym będzie ciążył obowiązek podatkowy w tym podatku. Podatek ten – zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt 1 lit. b) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych będzie wynosił 1% podstawy opodatkowania.

Natomiast odnosząc się do wierzytelności niewymagalnych, skoro jak wynika z powyższej interpretacji, nabywanie ich będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług i nie będzie z tego podatku zwolnione, to umowa sprzedaży w części dotyczącej ww. wierzytelności zgodnie z uregulowaniem zawartym w art. 2 pkt 4 lit. a) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych będziewyłączona z opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Nabywanie wierzytelności niewymagalnych nie będzie więc podlegało opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Tym samym na Panu jako kupującym nie będzie ciążył obowiązek zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych z tytułu nabywania wierzytelności niewymagalnych.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Pan przedstawił i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

- Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pana sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pan do interpretacji.

- Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w ..... Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 259; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

- w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

- w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.).