Interpretacja indywidualna z dnia 5 czerwca 2023 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0113-KDIPT1-2.4012.246.2023.2.JSZ

Uznanie czynności wydania towarów podmiotowi podszywającemu się pod Kontrahenta za dostawę towarów opodatkowaną podatkiem VAT.

Interpretacja indywidualna – stanowisko nieprawidłowe

Szanowna Pani,

stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku od towarów i usług jest nieprawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

3 kwietnia 2023 r. wpłynął Pani wniosek z 3 kwietnia 2023 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy nieuznania czynności wydania towarów podmiotowi podszywającemu się pod Kontrahenta za dostawę towarów opodatkowaną podatkiem VAT. Uzupełniła go Pani – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 22 maja 2023 r. (wpływ 22 maja 2023 r.).

Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

Wnioskodawca prowadzi działalność gospodarczą w zakresie produkcji dzianin. Podczas targów branżowych, na których Wnioskodawca był wystawcą, przedstawiciele strony nawiązali kontakt z osobą, która podawała się za działającą w imieniu spółki z Włoch, będącej producentem i dystrybutorem tkanin. Spółka włoska była zainteresowana nabyciem produktów wytwarzanych przez Wnioskodawcę tj. dzianiny pod nazwą markizeta. Wnioskodawca prowadził korespondencję mailową z osobą posługującą się pieczątkami firmowymi i podpisami przyszłego rzekomego odbiorcy oraz telefoniczną – z osobą poznaną w trakcie targów, która miała reprezentować spółkę włoską. Strony ustaliły warunki przyszłej transakcji, mającej polegać na sprzedaży dzianiny bawełnianej na rzecz spółki włoskiej. Strony ustaliły, że płatność za dostawę towarów zostanie dokonana w terminie 30 dni po dokonaniu dostawy. Dla zabezpieczenia interesów Wnioskodawcy płatność miała zostać objęta ubezpieczeniem należności handlowych oferowanym przez jedno z towarzystw ubezpieczeniowych, które pozytywnie oceniło jej wiarygodność finansową. Wnioskodawca ubezpieczył więc należności handlowe od włoskiej spółki.

Warunki zamówienia, tj. warunki płatności, rodzaj i ilość towaru, warunki transportu oraz termin realizacji zostały potwierdzone ostemplowanym oraz podpisanym potwierdzeniem zamówienia, które zostało przesłane w formie skanu z adresu e-mail osoby podającej się za reprezentanta spółki z Włoch. Na zamówieniu widoczna była pieczęć podmiotu zamawiającego tj. spółki z Włoch oraz parafa. Zgodnie z ustaleniami transport towaru do Włoch leżał po stronie Wnioskodawcy i został dokonany przez wynajętą firmę przewozową. Towar dostarczono na adres wskazany przez osobę podającą się za reprezentanta spółki włoskiej. Pod wskazanym adresem towar został odebrany, odbiór potwierdzono podpisem oraz pieczęcią nabywcy na dokumencie CMR, jak również na pisemnym oświadczeniu o odbiorze towaru. Zgodnie z przyjętą przez Wnioskodawcę polityką, spółka włoska została zweryfikowana w systemie VIES, a także telefonicznie spółka z Włoch potwierdziła, iż jest podmiotem wielooddziałowym i zawiera kontrakty handlowe z jednostkami z całej Europy.

W związku z brakiem zapłaty za towar w przewidzianym terminie Wnioskodawca skontaktował się z włoską spółką w celu ponaglenia uregulowania należności. Włoski podmiot poinformował stronę polską, że osoba z którą Wnioskodawca współpracował nigdy nie reprezentowała ich firmy, podmiot ten nigdy nie zamawiał markizety, jak również nie otrzymał faktur za zakup towaru, w związku z czym nie jest zobowiązany do ich zapłaty. W wyniku powyższych okoliczności Wnioskodawca złożył zawiadomienie o możliwości popełnienia przestępstwa do Prokuratury Rejonowej …, tj. m.in. oszustwa i otrzymał zawiadomienie o wszczęciu śledztwa o czyn z art. 286 § 1 kk w zw. z art. 294 § 1 kk. Wnioskodawca nigdy nie otrzymał zapłaty za wysłany towar, którego nie udało się również odzyskać.

Ponadto na niżej wskazane pytania udzielono odpowiednio następujących odpowiedzi:

1.Czy dochowała Pani należytej staranności w celu uniknięcia opisanego we wniosku zdarzenia? Jakie działania zabezpieczające podjęła Pani w tym celu?

Odpowiedź: Z kontrahentem poznała się Pani osobiście na międzynarodowych targach tekstylnych ... Otrzymała Pani od klienta imienną wizytówkę z danymi personalnymi (w tym stanowisko, nr telefonu adres email) oraz danymi firmy. Na temat firmy wyszukała Pani liczne informacje w internecie wskazujące, że jest to duża, wielooddziałowa firma działająca w branży tekstylnej. Dane na wizytówce i na stronie firmy były tożsame. Następnie istnienie firmy oraz możliwości udzielenia jej kredytu kupieckiego zostały potwierdzone przez międzynarodową firmę ubezpieczającą należności ... Dodatkowo kontrolowała Pani dokumenty, które kontrahent odsyłał, w szczególności zamówienia, skan podpisanej faktury pro forma oraz dokumenty przewozowe. Wszystkie te dokumenty opatrzone były podpisem i pieczęcią firmową zgodną z podanymi przez kontrahenta danymi. Ostatnią czynnością sprawdzającą było potwierdzenie numeru VAT (VIES) przed wysyłką towaru.

2.Czy w odniesieniu do sytuacji opisanej we wniosku funkcjonowały u Pani odpowiednie procedury kontrolne i nadzorcze?

Odpowiedź: Tak. Te procedury to: sprawdzenie firmy w …, otrzymanie pisemnego zamówienia z danymi i podpisami zamawiającego, potwierdzenie numery VAT(VIES), zwrotne dokumenty przewozowe potwierdzające odbiór przesyłki.

3.Jakie czynności wykonała Pani w celu sprawdzenia kontrahenta.

Odpowiedź: Czynności te opisane są w dwóch powyższych podpunktach.

4.Czy podjęła Pani działania w celu odzyskania utraconego towaru?

Odpowiedź: Tak. Niezwłocznie po uzyskaniu informacji o możliwości zaistnienia oszustwa złożyła Pani zawiadomienie w Komendzie Wojewódzkiej Policji na ... Jednocześnie w porozumieniu z Policją prowadziła Pani dalsze rozmowy handlowe i upozorowała Pani kolejną dostawę na ten sam adres, tak, żeby ewentualnie umożliwić policji włoskiej podjęcie interwencji podczas tej rzekomej dostawy.

5.W związku z informacją, iż ubezpieczyła Pani należności handlowe od włoskiej spółki należy doprecyzować czy podjęła Pani działania w celu uzyskania równowartości od ubezpieczyciela?

Odpowiedź: Nie. Ze względu na to, że oszustwo zostało przez Panią wykryte, a następnie potwierdzone przed drugą planowaną dostawą, miała Pani świadomość, że de facto transakcja nie została dokonana przez firmę …, pod którą podszywał się oszust. W firmie … ubezpiecza Pani należności na wypadek niewypłacalności lub trudności płatniczych klienta. W tym przypadku okazało się, że ubezpieczony klient (…) nie ma wobec Pani zobowiązania, zatem próba uzyskania odszkodowania z firmy … byłaby oszustwem i próbą wyłudzenia.

6.Czy faktury dokumentujące transakcję, o której mowa we wniosku zostały przesłane i doręczone kontrahentowi?

Odpowiedź: Tak, faktury zostały przesłane i doręczone drogą elektroniczną na adres wskazany w zamówieniu i podczas korespondencji mailowej. Ponadto oryginały zostały dostarczone wraz z dostawą towaru.

7.Czy ww. faktury zostały przekazane wraz z wydanym towarem firmie transportowej, która miała przetransportować towar do kontrahenta?

Odpowiedź: Tak. Zostało to opisane w punkcie 6. Oprócz tego firmie transportowej przekazała Pani dokument CRM, packing list oraz specyfikację dostawy. Kopie tych trzech dokumentów otrzymała Pani od przewoźnika po dokonaniu dostawy. Dokumenty zwrotne są opatrzone pieczęcią firmową, datą i podpisem odbiorcy.

8.Czy postępowanie prowadzone przez organy ścigania, w związku ze zgłoszeniem oszustwa przez nieznanego sprawcę, zostało obecnie zakończone?

Odpowiedź: W piśmie z dnia 30.12.2022 roku Prokuratura Rejonowa … informuje o zawieszeniu śledztwa w związku z koniecznością wykonania czynności na terenie Republiki Włoch oraz wydaniem Europejskiego Nakazu Dochodzeniowego. Dalsze czynności będą podjęte po uzyskaniu materiałów z międzynarodowej pomocy prawnej.

Pytanie

Czy w zaistniałej sytuacji można uznać dostawę towarów na rzecz oszusta jako transakcję opodatkowaną podatkiem VAT?

Pani stanowisko w sprawie

Zdaniem Wnioskodawcy kradzież towaru nie jest czynnością opodatkowaną VAT, o której mowa w art. 5 ust. 1 ustawy o VAT.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 punkt 1 w związku z art. 7 ust. 1 VATU przez dostawę towarów rozumie się odpłatne przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel.

Aby zatem transakcja stanowiła dostawę w rozumieniu ustawy musi mieć charakter odpłatny i przenosić na inny podmiot prawo do rozporządzania towarami.

W niniejszym stanie faktycznym, Wnioskodawca, jako właściciel towarów, nie dokonał przeniesienia prawa do rozporządzania towarami jak właściciel na podmiot, który ten towar ukradł. Wolą Wnioskodawcy było zawarcie umowy ze spółką włoską, której nazwa widnieje na fakturze. Do takiej transakcji jednak nie doszło, co potwierdziła spółka włoska, która potwierdziła, że nie zawarły umowy z Wnioskodawcą i nie otrzymała od niego żadnych towarów. Należy podkreślić, że spółka dochowała należytej staranności w realizacji ww. zamówienia. Towar jednak został wyłudzony i przejęty przez osobę, która podszywała się pod spółkę włoską. Na skutek nielegalnego działania osoby podszywającej się pod włoską spółkę, Wnioskodawca został pozbawiony prawa do dysponowania towarem. Wnioskodawca nie uzyskał z tego tytułu ani zapłaty, ani też nie może tego towaru sprzedać, gdyż nie został on zwrócony.

Jak stwierdził Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi w wyroku z dnia 25 marca 2009 roku (sygn. akt I SA/Łd 1521/08): aby doszło do dostawy towaru, po stronie dostawcy musi istnieć wola przekazania innemu podmiotowi władztwa nad rzeczą. Kradzież nie może być uznana za odpłatną dostawę towarów. W przypadku kradzieży właściciel zostaje bowiem pozbawiony faktycznego władztwa nad rzeczą, przy czym nie pozbawia go to przysługujących mu praw do rzeczy. Fakt kradzieży nie zmienia więc tego, że wciąż ta sama osoba tj. tylko właściciel może skutecznie przenosić prawo do rzeczy. W przypadku kradzieży nie następuje zatem konieczny dla uznania danej czynności za dostawę towaru element przejścia prawa do skutecznego rozporządzania rzeczą w ramach uprawnień właścicielskich.

W związku z powyższym w ocenie Wnioskodawcy ww. zdarzenie, polegające na dostarczeniu towaru do miejsca, w którym został on de facto skradziony, nie będzie podlegało opodatkowaniu VAT, ponieważ nie doszło do przeniesienia prawa do rozporządzania towarem jak właściciel.

Jak słusznie zauważył Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi w wyroku z dnia 27.04.2021 roku (sygn. akt I SA/Łd 171/21): nie do pomyślenia jest w demokratycznym państwie prawa przekonanie, że w wyniku przedmiotowej czynności przeniesiono prawo do rozporządzania towarem na rzecz oszusta. Zaakceptowanie tego oczywiście niezasadnego poglądu prowadziłoby wprost do uznania, że uprawnienie to można nabyć za pomocą czynu zabronionego, co jest nie do przyjęcia. Wykraczałoby to poza granice art. 2 Konstytucji RP i godziło w pewność obrotu gospodarczego.

Odwołując się do orzecznictwa TSUE oraz sądów administracyjnych (por. wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) z 14 lipca 2005 r., sygn. C-435/03; wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 6 grudnia 2012 r., III SA/Wa 1123/12; wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z 25 marca 2009 r., I SA/Łd 1521/08, wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z 27 kwietnia 2021 roku, I SA/Łd 171/21) Wnioskodawca stoi na stanowisku, że w przypadku oszustwa, którego skutkiem była kradzież towaru, nie doszło do jego dostawy, o której mowa w art. 5 ust. 1 w zw. z art. 7 ust. 1 i art. 13 ust. 1 ustawy o VAT.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku jest nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z treścią art. 5 ust. 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 931 ze zm.), zwanej dalej „ustawą”:

W myśl definicji zawartej w art. 2 pkt 1 ustawy:

Na mocy art. 2 pkt 3 ustawy:

Artykuł 7 ust. 1 ustawy stanowi, że:

Stosownie do art. 2 pkt 6 ustawy:

Zgodnie z definicją zawartą w ustawie, istotą dostawy towarów jest przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel. W celu przedstawienia właściwego rozumienia pojęcia „przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel” należy zaznaczyć, że dotyczy ono tego rodzaju czynności, która daje otrzymującemu towar prawo do postępowania z nią jak właściciel. Należy przy tym podkreślić, że chodzi tutaj przede wszystkim o możliwość faktycznego dysponowania rzeczą, a nie rozporządzania nią w sensie prawnym. Istotą dostawy towarów nie jest przeniesienie prawa własności, zatem zwrotu „prawo do rozporządzania jak właściciel” nie można interpretować jako „prawa własności”, lecz jako własność ekonomiczną. Własność ekonomiczna to sytuacja, w której – z punktu widzenia aspektów ekonomicznych oraz w rozumieniu potocznym – należałoby uznać kogoś za właściciela rzeczy, np. posiadacza nieruchomości, której wydaniu nie towarzyszyło przeniesienie własności w formie aktu notarialnego. W przypadku przejścia własności ekonomicznej ma miejsce dostawa towarów. Przy czym, czynności przejścia własności ekonomicznej nie musi towarzyszyć przejście własności w sensie prawnym. Dostawa towarów nie ogranicza się więc wyłącznie do zbycia prawa własności rzeczy.

Co należy rozumieć przez „przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel” określił Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w sprawie C-320/88. W orzeczeniu tym stwierdza się, że dla uznania danej czynności za opodatkowaną dostawę towarów, nie ma znaczenia to, czy dochodzi do przeniesienia własności według prawa właściwego dla danego kraju. Regulacja ta ma zastosowanie do każdego przeniesienia prawa do rozporządzania towarem na inny podmiot, które to przeniesienie skutkuje tym, że strona ta uzyskuje de facto możliwość korzystania z rzeczy tak jak właściciel, nawet jeżeli nie wiąże się to z przeniesieniem własności. W tym orzeczeniu, odnosząc się do dostawy towarów, Trybunał posłużył się terminem przeniesienia „własności w sensie ekonomicznym”, podkreślając tym samym uniezależnienie opodatkowania od przeniesienia własności towarów. Oznacza to więc, że na gruncie przedmiotowego przepisu kluczowym elementem jest przeniesienie, w istocie rzeczy, praktycznej kontroli nad rzeczą i możliwości dysponowania nią.

Stosownie do art. 2 pkt 22 ustawy:

Z kolei według art. 13 ust. 1 ustawy:

Zatem dla uznania danej czynności za wewnątrzwspólnotową dostawę towarów musi zaistnieć wywóz towarów z terytorium kraju na terytorium innego państwa członkowskiego, w wyniku dokonania dostawy tych towarów (przeniesienia prawa do rozporządzania towarami jak właściciel).

Zgodnie z art. 13 ust. 2 ustawy:

Na podstawie art. 13 ust. 6 ustawy:

Z art. 6 pkt 2 ustawy wynika, że:

Jednocześnie, w myśl art. 22 ust. 1 pkt 1 ustawy:

Mając na uwadze przedstawione okoliczności sprawy oraz obowiązujące przepisy prawa należy stwierdzić, że w ramach prowadzonej działalności dokonała Pani dostawy towarów, która podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. W przedmiotowej sprawie miała miejsce wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 5 w zw. z art. 13 ust. 1 i art. 7 ust. 1 ustawy.

Z okoliczności sprawy wynika, że została zrealizowana dostawa towarów, w ramach której nastąpił wywóz towarów z terytorium kraju na terytorium innego państwa członkowskiego UE (Włochy). Co prawda dostawa ta nastąpiła na rzecz innego podmiotu niż wskazuje na to prowadzona przez Panią korespondencja, a w konsekwencji wystawione przez Panią faktury. Niemniej jednak nie zmienia to faktu, że dostawa towarów miała miejsce. Okoliczność, że nie otrzymała Pani zapłaty za dokonane dostawy, gdyż przedstawiciel (osoba) zamawiająca towar podszyła się pod kontrahenta, który zamówienia nie dokonał nie wpływa na opodatkowanie samej czynności. Ustawa o podatku od towarów i usług nie uzależnia opodatkowania czynności od otrzymania zapłaty. W analizowanym przypadku sama dostawa towarów, rozumiana jako przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, miała miejsce, co potwierdza Pani wskazując, że wysłany towar dostarczono na adres wskazany przez osobę podającą się za reprezentanta spółki włoskiej. Pod wskazanym adresem towar został odebrany, odbiór potwierdzono podpisem oraz pieczęcią nabywcy na dokumencie CMR, jak również na pisemnym oświadczeniu o odbiorze towaru. Zatem podmiot, który zamówił towar uzyskał de facto możliwość korzystania z tych towarów tak jak właściciel. Ponadto, ujawnienie okoliczności, że najprawdopodobniej padła Pani ofiarą oszustwa nastąpiło po dokonaniu transakcji i po tym jak towary zostały przemieszczone z Polski na terytorium innego państwa członkowskiego UE. Tym samym dokonanej transakcji nie można uznać za czynność niebędącą przedmiotem prawnie skuteczne umowy.

Należy zatem stwierdzić, że w niniejszej sprawie została zrealizowana dostawa towarów, w rozumieniu art. 7 ust. 1 ustawy na rzecz podmiotu innego niż ten, na który została wystawiona faktura. Przy tym, w wyniku dokonanej dostawy nastąpił wywóz towarów na terytorium państwa członkowskiego UE inne niż terytorium kraju. Zatem doszło do wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów, o której mowa w art. 13 ust. 1 ustawy podlegającej opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na terytorium kraju, na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 5 ustawy.

Tym samym Pani stanowisko należało uznać za nieprawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pani przedstawiła i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

Odnosząc się do powołanych we wniosku orzeczeń wyjaśnić należy, że wskazane wyroki zostały potraktowane jako element Pani argumentacji, są to jednak rozstrzygnięcia odnoszące się do indywidualnych spraw i co do zasady, wiążą one strony postępowania w konkretnych, indywidualnych sprawach, nie rozciągając swojego oddziaływania na inne, choćby podobne lub zbieżne sprawy. Ponadto wskazane przez Panią orzeczenie sygn. akt I SA/Łd 171/21 jest nieprawomocne, z kolei np. orzeczenie TSUE w sprawie C-435/03 odnosi się stricte do kradzieży z magazynu, a nie do wydania przez sprzedawcę towaru podmiotowi podszywającemu się pod inny podmiot. Zatem powołane orzeczenia nie mogą wpłynąć na ocenę prawidłowości przedmiotowej kwestii.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Pani sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego i zastosuje się Pani do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

·Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 259 ze zm. (dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.).