Nowe zasady ustalania wysokości dodatkowego zobowiązania podatkowego

Sankcja VAT w postaci dodatkowego zobowiązania, przewidziana w art. 112b i art. 112c, ma zastosowanie w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości skutkujących błędnym rozliczeniem podatku. Stosowanie sankcji ma charakter obligatoryjny niezależnie od przyczyny stwierdzonej nieprawidłowości. 

Obecnie wysokość sankcji może jedynie zmienić uznanie nieprawidłowości przez podatnika i ich skorygowanie przy jednoczesnym wpłaceniu kwoty zobowiązania (lub zwrotu nienależnie pobranej kwoty zwrotu).

Taki sposób ustalania dodatkowego zobowiązania został zakwestionowany przez TSUE. Dlatego sposób ustalania zobowiązania zostanie zmieniony. Będzie istniała możliwość ustalenia wysokości dodatkowego zobowiązania według uznania organu podatkowy (art. 112b ust. 1, 2 i 2a ustawy o VAT). Jednak ustawodawca daje wytyczne, jakimi powinien kierować się organ, wymierzając dodatkowe zobowiązanie. Naczelnik urzędu skarbowego lub naczelnik urzędu celno-skarbowego będzie musiał wziąć pod uwagę:

1) okoliczności powstania nieprawidłowości,

2) rodzaj i stopień naruszenia ciążącego na podatniku obowiązku, które skutkowało powstaniem nieprawidłowości,

3) rodzaj, stopień i częstotliwość stwierdzanych dotychczas nieprawidłowości dotyczących nieprzedawnionych zobowiązań w podatku,

4) kwotę stwierdzonych nieprawidłowości, w tym kwotę zaniżenia zobowiązania podatkowego, kwotę zawyżenia zwrotu różnicy podatku, zwrotu podatku naliczonego lub różnicy podatku do obniżenia podatku należnego za następne okresy rozliczeniowe,

5) działania podjęte przez podatnika po stwierdzeniu nieprawidłowości w celu usunięcia skutków nieprawidłowości.

Jednocześnie ustawodawca ustalił górne granice sankcji. Będzie to, w zależności od okoliczności, 30%, 20% albo 15%. Oznacza to, że wysokość sankcji nie wzrośnie w porównaniu z obecnym stanem prawnym, gdyż obecnie sankcje wynoszą 30% albo 20%, albo 15%. To oznacza, że mogą być tylko niższe niż przed zmianą.

Pomimo że wyrok TSUE dotyczył sankcji z art. 112b ustawy o VAT, zmianami objęto również art. 112c ustawy o VAT, dotyczący ustalania sankcji w wysokości 100%. Po zmianach dodatkowe zobowiązanie w wysokości 100% będzie ustalane, gdy organ uzna, że działanie podatnika było celowe.

Przepisy przejściowe

Organ podatkowy będzie stosował nowe zasady ustalania sankcji, nawet gdy nieprawidłowość będzie wynikała z postępowań podatkowych, kontroli podatkowych lub kontroli celno-skarbowych, wszczętych i niezakończonych przed 1 lipca 2023 r.

Przygotowanie do zmian

Podatnicy, gdy zostanie im ustalone dodatkowe zobowiązanie, powinni dokładnie przeanalizować, jakie czynniki wziął pod uwagę organ podatkowy. Ponieważ są to wskaźniki nieostre, więc gdy nie zgadzamy się z umotywowaniem organu, należy złożyć odwołanie. Może uda się wtedy obniżyć sankcję.

Zmiana wejdzie w życie następnego dnia po publikacji ustawy zmieniającej w Dzienniku Ustaw.

Oprac. Joanna Dmowska

Czytaj więcej w artykule Biuletynu VAT Nr 5/2023: "Jak przygotować się do zmian SLIM VAT 3" >>