Interpretacja indywidualna z dnia 15 maja 2023 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0114-KDIP3-2.4011.472.2023.3.JK3

Możliwość skorzystania z ulgi prorodzinnej.

Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe

Szanowna Pani,

stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku dochodowym od osób fizycznych w zakresie możliwości skorzystania z ulgi prorodzinnej jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

3 marca 2023 r. wpłynął Pani wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie możliwości rozliczenia jako osoba samotnie wychowująca dzieci oraz z możliwości skorzystania z ulgi prorodzinnej. Uzupełniła go Pani – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 25 kwietnia 2023 r. (wpływ 25 kwietnia 2023 r.) oraz pismem z 2 maja 2023 r. (wpływ 2 maja 2023 r.). Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

Z uwagi na przemoc ze strony męża wobec Pani i dzieci, w dniu 1 października 2015 r. wyprowadziła się Pani wraz z dziećmi z domu, w którym mieszkała Pani wraz z mężem do Pani rodzinnego domu (...). Od tamtej pory ojciec dzieci zamieszkuje osobno i nie wychowuje dzieci, czyli nie podejmuje czynności faktycznych przy dzieciach, mających na celu ich wychowanie. Dzieci po przeprowadzce rozpoczęły naukę w niepublicznym przedszkolu (...), a potem ją kontynuowały w Zespole Szkół (...). W dniu 26 października 2015 r. został złożony pozew o rozwód. Rozwód został orzeczony przez Sąd Okręgowy w (…) w dniu 7 maja 2018 r. sygn. Akt (…). Sąd orzekł również o ograniczeniu ojcu dzieci władzy rodzicielskiej nad małoletnimi synami. Dzieci nie chcą utrzymywać kontaktów z ojcem z uwagi na przemoc psychiczną wobec nich. Podkreślenia wymaga fakt, że wobec ojca dzieci toczyło się postępowanie o czyn z art. 207 kk. Niestety, ze względu na niski stopień szkodliwości społecznej, zostało ono umorzone. W lutym 2020 r. wyprowadziła się Pani wraz z dziećmi do (…). Dzieci rozpoczęły naukę w SP (…) w (...). Ojciec dzieci nie uczestniczy w wychowaniu synów. Jego postępowanie wywiera negatywny wpływ na proces wychowania i rozwój psychiczny dzieci. Ojciec dzieci nie troszczy się również o byt materialny dzieci. Nie dokłada się do wydatków szkolnych, wycieczek ani leczenia dzieci. Jedyne koszty jakie ponosi są z tytułu alimentów. Młodszy syn (...) na kontakty z ojcem jeździ ok. 2 razy w roku.

Uzupełnienie i doprecyzowanie opisu stanu faktycznego

Zwróciła się Pani z prośbą o wydanie interpretacji indywidualnej za lata 2017 - 2020. Wyrok sądu o rozwodzie uprawomocnił się 29 maja 2018 r. Od 2015 r. po wyprowadzce od męża sama wychowuje Pani dzieci. Formalnie Pani stan cywilny w przedmiotowych latach podatkowych, z uwagi na skomplikowane postępowanie sądowe, wyglądał następująco: 2017 – mężatka; 2018 – rozwódka; 2019 – rozwódka; 2020 – rozwódka. Do dnia dzisiejszego Pani stan cywilny nie uległ zmianie i nadal jest Pani rozwódką i samotnie wychowuje dzieci. W 2017 r. nie posiadała Pani statusu osoby samotnie wychowującej dzieci. W latach 2018 -2020 – posiadała Pani status osoby samotnie wychowującej dzieci. W okresie podatkowym będącym przedmiotem zapytania tj. 2017 – 2020 syn (...) miał 8 lat – 11 lat, a syn (…) 5 lat – 8 lat. Dzieci w latach podatkowych będącym przedmiotem Pani zapytania nie osiągnęły dochodu. Dzieci w latach podatkowych 2017-2020 mieszkały z Panią. Zawsze posiadała Pani pełnię władzy rodzicielskiej względem dzieci i tylko Pani troszczyła się o ich wychowanie, sprawowała nad nim pieczę, troszczyła się o rozwój fizyczny i duchowy, zabezpieczała Pani potrzeby bytowe, zdrowotne i edukacyjne, dostarczała niezbędnych dóbr materialnych, organizowała im czas, wakacje czy ferie, wspierała Pani w realizacji hobby. Ojciec dzieci od 2018 r. (od uprawomocnienia się wyroku sądu o rozwód) ma ograniczoną władzę rodzicielską. Nigdy nie chciał uczestniczyć w życiu dzieci ani nie zabezpieczał ich potrzeb bytowych, zdrowotnych itp. Nie zostało zawarte żadne porozumienie pomiędzy Panią a ojcem dzieci odnośnie wysokości ulgi prorodzinnej do odliczenia w zeznaniu. Ojciec dzieci nigdy nie chciał i nadal nie chce współpracować z Panią dla dobra dzieci. W okresie będącym przedmiotem zapytania uzyskiwała Pani dochody ze stosunku pracy. W roku latach podatkowych, których dotyczy wniosek, Pani dzieci nie zostały na podstawie orzeczenia Sądu umieszczone w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie w rozumieniu przepisów o świadczeniach rodzinnych. W latach podatkowych, których dotyczy przedmiotowy wniosek w stosunku do Pani i Pani dzieci nie miały zastosowanie przepisy: art. 30c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym, ustawy z dnia 24 sierpnia 2006 r. o podatku tonażowym lub w ustawie z dnia 6 lipca 2016 r. o aktywizacji przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych. W okresie, którego dotyczy wniosek Pani dzieci nie otrzymywały zasiłku (dodatku) pielęgnacyjnego lub renty socjalnej.

Pytanie

Czy za lata 2017-2020 przysługiwało Pani prawo do skorzystania z ulgi prorodzinnej na dzieci oraz możliwość rozliczenia jako osoba samotnie wychowująca dzieci?

Przedmiotem interpretacji jest możliwość skorzystania z ulgi prorodzinnej, natomiast w zakresie możliwości rozliczenia jako osoba samotnie wychowująca dzieci zostanie wydane odrębne rozstrzygnięcie.

Pani stanowisko w sprawie

Pani zdaniem miała Pani prawo rozliczyć się w latach 2017-2020 jako matka samotnie wychowująca dzieci w 100%. Otóż należy mieć na uwadze, że celem wprowadzenia ulgi było umożliwienie preferencyjnego rozliczenia podatkowego dla tych osób, które w roku podatkowym doświadczyły samotnej i samodzielnej pieczy nad dzieckiem i jego wychowaniem. Cel ten wpisuje się w idee polityki prorodzinnej Państwa, która na gruncie prawa podatkowego realizowana jest na wiele sposobów. Należy zauważyć, że to przy Pani sąd ustalił miejsce zamieszkania dzieci. Pani wkład własny (zaangażowanie w opiekę) jest nieporównywalnie większe niż ojca dzieci, tym bardziej, że działania ojca dzieci wywierają negatywny skutek na rozwój emocjonalny i społeczny dzieci. Z uwagi na zaistniały stan rzeczy małoletni muszą korzystać z opieki psychologa i psychiatry. Również to Pani ponosi przeważającą część kosztów wychowania dzieci. Koszty ubrania, pomocy szkolnych, jedzenia, prywatnej płatnej opieki medycznej, wyposażenia i utrzymania mieszkania. Pani zdaniem spełnia Pani łącznie wszystkie warunki przewidziane do skorzystania z możliwości odliczenia podatku w sposób przewidziany dla osoby samotnie wychowującej dzieci oraz przysługuje Pani prawo do ulgi prorodzinnej w pełnym wymiarze.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z przepisem art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2647 ze zm.):

W myśl art. 27f ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Natomiast, zgodnie z art. 27f ust. 2 ww. ustawy:

Zgodnie z art. 27f ust. 2a powyższej ustawy:

Z art. 27f ust. 2b ww. ustawy wynika, że:

W myśl art. 27f ust. 2c ustawy:

Zgodnie z art. 27 ust. 3 ww. ustawy:

Z przepisu art. 27f ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wynika, że:

Na podstawie art. 27f ust. 5 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w brzmieniu obowiązującym do 28 lutego 2017 r.:

Stosownie zaś do art. 27f ust. 5 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w brzmieniu obowiązującym od 1 marca 2017 r.:

Zgodnie z art. 27f ust. 7 ww. ustawy:

Zgodnie z art. 92 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2020 r., poz. 1359):

Stosownie do art. 93 § 1 ww. Kodeksu:

W myśl art. 95 ww. Kodeksu:

W świetle art. 96 § 1 ww. Kodeksu:

Zgodnie z art. 97 § 1 powołanego Kodeksu:

Art. 106 ww. Kodeksu wskazuje, że:

Zgodnie zaś z treścią art. 107 § 1 ww. Kodeksu:

Stosownie do art. 107 § 2 ww. Kodeksu:

Podkreślenia przy tym wymaga, że separacja bądź rozwód rodziców nie są równoznaczne z utratą przez rodzica prawa do wykonywania władzy rodzicielskiej. Sąd rodzinny, ogłaszając separację bądź rozwiązując związek małżeński określa także prawa rodzicielskie. Jeżeli zatem nie pozbawia tego prawa jednego z rodziców, to uznaje, że rodzice są zdolni do porozumienia w sprawach dotyczących dziecka.

Warunkiem niezbędnym do zastosowania ulgi na dzieci w stosunku do małoletniego dziecka jest wykonywanie władzy rodzicielskiej (a nie samo jej posiadanie). Nie można utożsamiać pojęcia „wykonywanie władzy rodzicielskiej” z pojęciem „przysługiwanie władzy rodzicielskiej”. Należy mieć na uwadze, że do nabycia prawa do odliczenia ulgi prorodzinnej konieczne jest zarówno posiadanie przez rodzica władzy rodzicielskiej nad małoletnim dzieckiem, jak i jej faktyczne wykonywanie w danym roku podatkowym. Należy przy tym odróżnić treść władzy rodzicielskiej od jej wykonywania, gdyż samo posiadanie władzy rodzicielskiej nie oznacza jej wykonywania.

Władza rodzicielska obejmuje w szczególności obowiązek i prawo rodziców do wykonywania pieczy nad osobą i majątkiem dziecka oraz do wychowania dziecka. Przy czym przez wychowywanie należy rozumieć zapewnianie stałej opieki, prowadzącej do uzyskania pełnego rozwoju fizycznego i psychicznego. Chodzi zatem o aktywne uczestniczenie w wychowywaniu dziecka i realny wpływ na rozwój jego osobowości. Realizacja prawa wykonywania władzy rodzicielskiej może następować przykładowo poprzez osobiste kontakty z nauczycielami, interesowanie się stanem zdrowia dziecka i pomoc w jego leczeniu, zapewnianie wsparcia w nauce, interesowanie się sposobem spędzania wolnego czasu.

W konsekwencji, wykonywanie obowiązku alimentacyjnego, czyli fakt płacenia alimentów na dzieci, nie jest rozstrzygający dla uznania, że rodzic wykonuje władzę rodzicielską. Obowiązek alimentacyjny jest bowiem niezależny od władzy rodzicielskiej, a więc spoczywa także na rodzicach, którzy zostali pozbawieni tej władzy.

Stąd ulga na dzieci przysługuje tym rodzicom, którzy faktycznie sprawują pieczę nad osobą i majątkiem dziecka. Jeżeli władza rodzicielska przysługuje formalnie obojgu rodzicom, a tylko jeden z rodziców faktycznie ją wykonuje, to z odliczenia całości kwoty może skorzystać tylko ten rodzic. Jeżeli rodzic dziecka pomimo posiadania praw rodzicielskich nie zajmuje się dzieckiem albo jego kontakty są sporadyczne należy uznać, że nie wykonuje władzy rodzicielskiej i w związku z tym nie ma prawa do ulgi.

Powyższe potwierdza Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z dnia 27 lipca 2016 r., sygn. akt. II FSK 2378/15, stwierdzając; „(…) dla nabycia prawa do odliczenia ulgi prorodzinnej, konieczne jest łączne spełnienie dwóch przesłanek, to jest posiadanie władzy rodzicielskiej (nawet ograniczonej na podstawie wyroku sądowego) i jej faktyczne wykonywanie w danym roku podatkowym. Czym innym jest bowiem posiadanie władzy a czym innym jej wykonywanie, a to oznacza, że utożsamianie ich na gruncie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie znajduje uzasadnienia. W celu nabycia prawa do przedmiotowej ulgi podatnik powinien wykazać zatem, że w danym roku podatkowym wykonywał, a nie tylko posiadał władzę rodzicielską (…).”

Zatem, o wykonywaniu władzy rodzicielskiej nie świadczy tylko sam fakt jej posiadania czy spełniania obowiązku alimentacyjnego ani sporadyczne kontakty z dzieckiem. Wykonywanie władzy rodzicielskiej polega na sprawowaniu faktycznej pieczy nad małoletnim dzieckiem w sposób zapewniający jego prawidłowy rozwój, a w szczególności podejmowanie przez rodzica (rodziców) obowiązków w zakresie zaspokojenia potrzeb fizycznych, edukacyjnych i duchowych dziecka. Wykonywanie władzy rodzicielskiej należy zatem odnieść do konkretnych okoliczności faktycznych, w oparciu o zachowania i konkretną aktywność rodziców wobec dziecka.

Z przytoczonych regulacji wynika, że wysokość odliczenia z tytułu ulgi na dzieci, o której mowa w art. 27f ustawy, została określona na dziecko, przy czym rodzicom dziecka ustawodawca przyznał jeden wspólny limit. Jeżeli zatem w stosunku do danego dziecka obojgu rodzicom przysługuje władza rodzicielska i władza ta jest wykonywana przez oboje rodziców, to każdy z rodziców ma prawo do odliczenia, w granicach przysługującej kwoty ulgi. Powyższe oznacza, że suma miesięcznych odliczeń dokonanych przez oboje rodziców względem tego samego dziecka nie może przekroczyć kwoty obliczonej zgodnie z art. 27f ust. 2 ww. ustawy. Co istotne, kwotę tę rodzice dziecka mogą odliczyć od podatku w częściach równych lub w dowolnej proporcji przez nich ustalonej, z tym że, biorąc pod uwagę umiejscowienie w przepisach ustawy sformułowania lub w dowolnej proporcji przez nich ustalonej, tj. po wyrazach kwotę tę rodzice dziecka mogą odliczyć od podatku w częściach równych, należy przyjąć, że podstawową formą podziału przysługującego odliczenia pomiędzy rodziców – z których każdy ma prawo do zastosowania ulgi – jest podział tej kwoty w częściach równych. Tym samym, możliwość skonsumowania kwoty ulgi przez rodziców dziecka w inny sposób niż w proporcji pół na pół, należy traktować w kategorii przywileju (wyjątku od generalnej zasady) wymagającego zgody obojga rodziców.

Dotyczy to zarówno rodziców pozostających w związku małżeńskim lub partnerskim, jak i rodziców rozwiedzionych czy będących w separacji.

Zatem, ustawodawca dał rodzicom możliwość wyboru, w jaki sposób dokonają odliczeń kwoty przysługującej im ulgi prorodzinnej. Istotne jest jednak to, aby odliczona kwota przez oboje rodziców nie przekroczyła rocznego limitu ulgi określonego ustawą. W związku z tym możliwe jest skorzystanie z odliczenia od podatku przez jednego z rodziców, przy czym konieczne jest w tym zakresie uzyskanie porozumienia pomiędzy osobami uprawnionymi, gdyż to im ustawodawca pozostawił decyzję w tym względzie. Natomiast w sytuacji braku takiego porozumienia odliczenie przysługuje w częściach równych.

Porozumienie rodziców co do wysokości dokonywanego odliczenia nie jest natomiast wymagane w przypadku, gdy rodzic spełnia warunki do zastosowania odliczenia na podstawie art. 27f ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i odliczenia tego dokonuje w wysokości 50% kwoty ulgi określonej zgodnie z art. 27f ust. 2 tej ustawy.

Podkreślić należy, że korzystanie z każdej preferencji podatkowej, w tym ulgi przewidzianej w art. 27f ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, uzależnione jest od spełnienia wszystkich ustawowych przesłanek wymaganych do jej zastosowania.

Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, że ojciec dzieci nie wychowuje dzieci, czyli nie podejmuje czynności faktycznych przy dzieciach, mających na celu ich wychowanie. Ojciec dzieci nie uczestniczy w wychowaniu synów. Jego postępowanie wywiera negatywny wpływ na proces wychowania i rozwój psychiczny dzieci. Ojciec dzieci nie troszczy się również o byt materialny dzieci. Nie dokłada się do wydatków szkolnych, wycieczek ani leczenia dzieci. Jedyne koszty jakie ponosi są z tytułu alimentów. Młodszy syn na kontakty z ojcem jeździ ok. 2 razy w roku. Zawsze posiadała Pani pełnię władzy rodzicielskiej względem dzieci i tylko Pani troszczyła się o ich wychowanie, sprawowała nad nim pieczę, troszczyła się o rozwój fizyczny i duchowy, zabezpieczała Pani potrzeby bytowe, zdrowotne i edukacyjne, dostarczała niezbędnych dóbr materialnych, organizowała im czas, wakacje czy ferie, wspierała Pani w realizacji hobby. Ojciec dzieci od 2018 r. (od uprawomocnienia się wyroku sądu o rozwód) ma ograniczoną władzę rodzicielską. Nigdy nie chciał uczestniczyć w życiu dzieci ani nie zabezpieczał ich potrzeb bytowych, zdrowotnych itp. Nie zostało zawarte żadne porozumienie pomiędzy Panią a ojcem dzieci odnośnie wysokości ulgi prorodzinnej do odliczenia w zeznaniu. Ojciec dzieci nigdy nie chciał i nadal nie chce współpracować z Panią dla dobra dzieci.

Mając na uwadze powołane wyżej przepisy prawa oraz przedstawiony stan faktyczny stwierdzić należy, że w latach 2017 -2020 główny ciężar związany z wykonywaniem władzy rodzicielskiej w stosunku do małoletnich dzieci spoczywał na Pani, która wykonywała władzę rodzicielską bez udziału drugiego rodzica. Zatem, przysługuje Pani prawo do odliczenie ulgi z tytułu wychowywania dzieci w pełnej wysokości. Sporadyczne spotkania ojca z dziećmi nie sposób uznać za wystarczające dla przyjęcia, że wykonywał on władzę rodzicielską w rozumieniu art. 27f ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, tym bardziej, że obowiązek alimentacyjny nie jest uzależniony od wykonywania, czy nawet posiadania takiej władzy.

Zatem, w przedmiotowej sprawie przysługuje Pani wyłączne prawo do dokonania odliczeń ramach ulgi prorodzinnej na małoletnie dzieci za lata 2017-2020.

W związku z powyższym stanowisko Pani w tym zakresie uznano za prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pani przedstawiła i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

‒Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.). Aby interpretacja mogła pełnić funkcję ochronną: Pani sytuacja musi być zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego i musi się Pani zastosować do interpretacji.

‒Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1)z zastosowaniem art. 119a;

2)w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3)z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

‒Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (…).

Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 259; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

‒w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

‒w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2647 ze zm.).