Czy okres dopuszczalnej nieobecności nauczyciela w pracy z powodu choroby jest ustalany na podstawie okresu zasiłkowego

Stosunek pracy z nauczycielem zatrudnionym na podstawie mianowania ulega rozwiązaniu w razie czasowej niezdolności nauczyciela do pracy spowodowanej chorobą, jeżeli okres tej niezdolności przekracza 182 dni, przy czym do okresu niezdolności do pracy wlicza się również przypadające w tym okresie przerwy obejmujące dni, w których w szkole, zgodnie z odrębnymi przepisami nie odbywają się zajęcia. W szczególnie uzasadnionych wypadkach okres nieobecności w pracy może być przedłużony o kolejne 12 miesięcy, o ile nauczyciel uzyska prawo do świadczenia rehabilitacyjnego, o którym mowa przepisach dotyczących świadczeń pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa lub zostanie mu udzielony urlop dla poratowania zdrowia.

W orzecznictwie wskazuje się, że przepis ten nie jest jednoznacznie sformułowany i jego interpretacja może nasuwać wątpliwości. Co się tyczy sposobu liczenia okresu niezdolności do pracy, nie odsyła on do przepisów ustawy o świadczeniach pieniężnych w razie choroby i macierzyństwa i ustalonych tam zasad liczenia długości okresu zasiłkowego. Mając na uwadze różnicę celów przepisów o rozwiązaniu stosunku pracy oraz przepisów o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby, można by argumentować, że jednodniowa przerwa w uzyskanych zwolnieniach chorobowych nie przerywa czasowej niezdolności do pracy i nie nakazuje liczyć okresu tej niezdolności od początku (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 stycznia 2009 r., I PK 135/2008). Oznacza to, że przy obliczaniu dopuszczalnego okresu nieobecności w pracy z powodu choroby nauczyciela należy również wliczać te dni, na które wprawdzie nauczyciel nie ma wystawionego zwolnienia lekarskiego, ale w które nie odbywają się zajęcia w szkole, w tym także urlop nauczyciela - ferie.

W związku z tym, że w okresach przerw między poszczególnymi zwolnieniami lekarskimi w szkole nie odbywały się zajęcia, dopuszczalny okres nieobecności (182 dni) upływał w dniu 16 listopada 2021 r. Warunkiem przerwania tego okresu jest udokumentowanie zdolności do pracy w ramach badań kontrolnych, a przyjemniej zaświadczenie lekarza leczącego nauczyciela o zakończeniu okresu choroby. Dyrektor miał więc podstawy do rozwiązania stosunku pracy z dniem 30 listopada 2021 r., tj. z końcem miesiąca, w którym upływa okres czasowej niezdolności nauczyciela do pracy. Do rozwiązania stosunku pracy jednak nie doszło, a dyrektor udzielił nauczycielowi urlopu dla poratowania zdrowia na okres od 15 lutego 2023 r. do 14 lutego 2023 r. W tej sytuacji konieczne było przeprowadzenie badań kontrolnych po zakończeniu urlopu dla poratowania zdrowia. Po wyczerpaniu dopuszczalnego okresu nieobecności z powodu choroby należy najpierw ustalić możliwość dalszego zatrudnienia nauczyciela, zanim zostanie udzielony urlop wypoczynkowy. Okres dopuszczalnej nieobecności nauczyciela może być bowiem wydłużony wyłącznie o urlop dla poratowania zdrowia lub świadczenie rehabilitacyjne. Jeżeli więc nauczyciel był nieobecny z powodu choroby przez okres 182 dni, a okres ten został wydłużony dodatkowo o 12 miesięcy urlopu dla poratowania zdrowia, to konieczne było badanie kontrolne, a dopiero po uzyskaniu zdolności do pracy udzielenie urlopu uzupełniającego.

Jeżeli jednak chodzi o samo zagadnienie prawa do zasiłku chorobowego, to urlop dla poratowania zdrowia stanowi przerwę między okresami niezdolności do pracy z powodu choroby, która uzasadnia ustalenie nowego okresu zasiłkowego. Zasiłek chorobowy przysługuje przez okres trwania niezdolności do pracy z powodu choroby lub niemożności wykonywania pracy z przyczyn określonych w art. 6 ust. 2, nie dłużej jednak niż przez 182 dni, a jeżeli niezdolność do pracy została spowodowana gruźlicą lub występuje w trakcie ciąży nie dłużej niż przez 270 dni. Do okresu zasiłkowego wlicza się okresy poprzednich niezdolności do pracy, jeżeli przerwa pomiędzy ustaniem poprzedniej, a powstaniem ponownej niezdolności do pracy nie przekraczała 60 dni. Do okresu zasiłkowego nie wlicza się okresów niezdolności do pracy przypadających przed przerwą nie dłuższą niż 60 dni, jeżeli po przerwie niezdolność do pracy wystąpiła w trakcie ciąży. W orzecznictwie przyjmuje się, że urlop dla poratowania zdrowia jest szczególnym świadczeniem pracowniczym zbliżonym do instytucji urlopu wypoczynkowego, przysługującym w ramach istniejącego indywidualnego stosunku pracy łączącego nauczyciela ze szkołą, a jego celem jest przy zagwarantowaniu trwałości tego stosunku oraz możliwości korzystania przez pracownika z dotychczasowych uprawnień w zakresie wynagrodzenia i innych świadczeń pracowniczych, w tym socjalnych, zapewnienie nauczycielowi możliwości poddania się zalecanemu leczeniu dla odzyskania pełnej zdolności do pracy i kontynuowania zatrudnienia (wyrok SN z dnia 13 czerwca 2012 r., II PK 298/11). Analogiczna sprawa była przedmiotem postępowania w Sądzie Rejonowym w Jeleniej Górze. Wyrokiem z dnia 22 kwietnia 2013 r. (IV U 60/13) sąd ten orzekł, że nie ma podstaw do zaliczenia okresu urlopu dla poratowania zdrowia do okresu zasiłkowego. Nieuprawnionym było zliczenie przez ZUS okresów niezdolności do pracy przed i po udzieleniu wnioskodawcy urlopu dla poratowania zdrowia do jednego okresu. Zdaniem sądu w przedmiotowej sprawie po wykorzystaniu urlopu dla poratowania zdrowia, okres zasiłkowy dla wnioskodawcy powinien rozpocząć bieg od początku.

Powołane orzecznictwo:

wyrok SN z dnia 28 stycznia 2009 r., sygn. I PK 135/08.

Dariusz Dwojewski

doktor nauk prawnych, wykładowca Uniwersytetu Śląskiego, specjalista w zakresie prawa pracy, pragmatyk pracowniczych i związków zawodowych, współpracownik firm szkoleniowych i autor wielu publikacji