Interpretacja indywidualna z dnia 24 kwietnia 2023 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0111-KDIB2-2.4015.26.2022.4.MM

Skutki podatkowe nieodpłatnego działu spadku.

Interpretacja indywidualna

– stanowisko nieprawidłowe

Szanowny Panie,

stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku od spadków i darowizn jest nieprawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

3 lutego 2023 r. wpłynął Pana wniosek z 3 lutego 2023 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy m.in. podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych nieodpłatnego działu spadku. Uzupełnił go Pan – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 7 kwietnia 2023 r. (wpływ 7 kwietnia 2023 r.).

Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

Od (...) czerwca 2021 r. dla zmarłej (...) maja 2021 r. przedsiębiorczyni ustanowiono zarząd sukcesyjny. Przedsiębiorstwem w spadku (dalej: PwS) zarządza zarządca sukcesyjny - córka zmarłej przedsiębiorczyni (jedna ze spadkobierców). Wyrokiem Sądu Rejonowego przedłużono zarząd sukcesyjny do 5 lat od dnia śmierci przedsiębiorczyni. Działalność PwS stanowiąca kontynuację działalności zmarłej przedsiębiorczyni polega na prowadzeniu dwóch zorganizowanych części, tj. hurtowni materiałów budowlanych w miejscowości oraz ośrodka wypoczynkowego nad jeziorem. PwS jest podatnikiem podatku dochodowego od osób fizycznych (dalej: PIT) opłacającym podatek wg podatku liniowego oraz jest czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług (dalej: VAT). Spadkobiercami zmarłej przedsiębiorczyni są mąż (dalej: Wnioskodawca) i dwoje dzieci, którzy posiadają status właścicieli PwS w udziałach 2/3 mąż i dzieci po 1/6. Wnioskodawca zamierza przejąć PwS do dalszego prowadzenia w ramach działu spadku, w którym pozostali spadkobiercy nie będą domagali się spłat i dopłat. W tym celu założy działalność gospodarczą, rejestrując się w tym celu także jako podatnik VAT.

W uzupełnieniu wniosku Wnioskodawca wskazał, że nabędzie przedsiębiorstwo w ramach działu spadku.

Pytanie (przeformułowane w uzupełnieniu wniosku)

Czy przejęcie przez Wnioskodawcę jako jednego ze spadkobierców przedsiębiorstwa w spadku, do dalszego jego prowadzenia jest neutralne na gruncie PSD i PCC dla Wnioskodawcy?

Pana stanowisko w sprawie (przeformułowane w uzupełnieniu wniosku)

Zdaniem Wnioskodawcy, przejęcie przez niego jako jednego ze spadkobierców przedsiębiorstwa w spadku (dalej: PwS), do dalszego jego prowadzenia jest neutralne na gruncie ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1043, dalej: u.p.s.d.) oraz na gruncie ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (t.j. Dz.U. z 2022 poz. 111 ze zm., dalej: u.p.c.c.).

Zarząd sukcesyjny unormowany jest w ustawie z dnia 5 lipca 2018 r. o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej i innych ułatwieniach związanych z sukcesją przedsiębiorstw (dalej: Ustawa). Zgodnie z art. 59 ust. 1 tej Ustawy zarząd sukcesyjny wygasa m.in. z upływem dwóch lat od dnia śmierci przedsiębiorcy (pkt 7, z zastrzeżeniem art. 60), dniem dokonania działu spadku obejmującego PwS (pkt 6) lub dniem nabycia przedsiębiorstwa w spadku w całości przez jedną osobę, o której mowa w art. 3 pkt 3 (właściciela przedsiębiorstwa w spadku lub podmiotu, który nabył przedsiębiorstwo od jego właścicieli) (pkt 3).

Zgodnie z art. 60 Ustawy sąd z ważnych przyczyn może przed dniem wygaśnięcia zarządu sukcesyjnego przedłużyć okres zarządu sukcesyjnego na czas nie dłuższy niż pięć lat od dnia śmierci przedsiębiorcy.

Na gruncie PSD i PCC przedsiębiorstwo w spadku nie ma statusu podatnika, co także potwierdza zakres art. 49 Ustawy. Ze względu na ograniczony zakres podmiotowy PwS jako podatnika, istotne jest kompleksowe zbadanie sytuacji prawno-podatkowej Wnioskodawcy jako jego współwłaściciela.

Ustawodawca nie uregulował wprost skutków podatkowych przejęcia PwS przez jednego ze spadkobierców do dalszego jego prowadzenia. Przejęcie przedsiębiorstwa w drodze działu spadku w celu kontynuowania jego działalności stanowi wygaśnięcie zarządu sukcesyjnego a tym samym zakończenie bytu prawnego przedsiębiorstwa w spadku. Wraz z działem spadku, w wyniku którego jeden ze spadkobierców w całości staje się jedynym właścicielem przedsiębiorstwa, kończy się wspólne posiadanie przedsiębiorstwa w spadku nabytego w ramach spadkobrania w procedurze nabycia spadku (sądowego lub notarialnego). Następuje bowiem nieodpłatne zniesienie majątku spadkowego w taki sposób, że część tego majątku stanowiąca zorganizowane przedsiębiorstwo (PwS) nabywa jeden spadkobierca do dalszego jego prowadzenia.

Nieodpłatne zniesienie współwłasności uregulowane zostało w art. 1 ust. 1 pkt 4 u.p.s.d. Natomiast art. 4 ust. 1 pkt 15 u.p.s.d. przewiduje zwolnienie przedmiotowe dla nabycia przez osoby zaliczone do I grupy podatkowej własności rzeczy lub praw majątkowych w drodze nieodpłatnego zniesienia współwłasności. Ponieważ Wnioskodawca nabędzie przedsiębiorstwo składające się z rzeczy i praw majątkowych od innych spadkobierców, tj. dzieci, to zniesienie będzie dla niego zwolnione z PSD.

Ze względu na brak spłat i dopłat przyszłego działu spadku w ocenie Wnioskodawcy nie będą miały w jego sprawie zastosowania przepisy art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. f) u.p.c.c..

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku jest nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Na wstępie zaznacza się, że przedmiotem niniejszej interpretacji jest ocena Pana stanowiska wyłącznie w zakresie podatku od spadków i darowizn. W pozostałym zakresie wniosku, dotyczącym podatku od czynności cywilnoprawnych, podatku dochodowego od osób fizycznych i podatku od towarów i usług, zostaną wydane odrębne rozstrzygnięcia.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 1043 ze zm.):

Stosownie do art. 1 ust. 2 ww. ustawy:

Mając powyższe na uwadze stwierdzić należy, że katalog czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn, określony w art. 1 ust. 1 i 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn, jest katalogiem zamkniętym. Wobec tego wymienione w nim tytuły nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych stanowią jedyne przypadki podlegające opodatkowaniu tym podatkiem.

Ponieważ przepisy ww. ustawy nie definiują pojęć: „spadek” czy „dział spadku”, należy odwołać się do odpowiednich przepisów ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r., Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1360 ze zm.).

W myśl art. 922 § 1 ww. Kodeksu cywilnego:

Zgodnie z art. 924 Kodeksu cywilnego:

Stosownie do art. 925 Kodeksu cywilnego:

Zgodnie z art. 1035 cyt. ustawy:

W myśl art. 1037 § 1 Kodeksu cywilnego:

Zatem do momentu zniesienia współwłasności lub dokonania działu spadku, spadkobiercy są współwłaścicielami rzeczy i praw wchodzących w skład spadku.

Na podstawie art. 1038 § 1 i 2 ww. Kodeksu:

Dział spadku jest zatem instytucją odrębną od dziedziczenia (nabycia spadku), którego mogą ale nie muszą dokonać spadkobiercy po nabyciu spadku.

Jak już wskazano powyżej, katalog czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn określony w art. 1 ust. 1 i 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn jest katalogiem zamkniętym. Wobec tego jedynie wymienione w nim tytuły nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych stanowią przypadki podlegające opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn. Tym samym nabycie tytułem działu spadku (bez względu na to czy wiąże się ze spłatą czy też dokonywany jest nieodpłatnie) nie podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn.

Z przedstawionego we wniosku zdarzenia wynika, że Wnioskodawca wraz z dziećmi nabyli w spadku po zmarłej żonie Wnioskodawcy przedsiębiorstwo. Obecnie Wnioskodawca zamierza nabyć całe przedsiębiorstwo w drodze działu spadku. Pozostali spadkobiercy nie będą domagali się spłat i dopłat.

Wobec tego skoro jak wskazał Wnioskodawca w uzupełnieniu wniosku czynnością, na podstawie której nabędzie przedsiębiorstwo, będzie dział spadku, to nabycie tym tytułem, czyli tytułem czynności niewymienionej w zamkniętym katalogu określonym w art. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, nie będzie podlegać w ogóle regulacjom ustawy o podatku od spadków i darowizn. Tym samym z tytułu ww. nabycia po stronie Wnioskodawcy nie powstanie obowiązek podatkowy w podatku od spadków i darowizn.

Wnioskodawca uzasadniając własne stanowisko powołał się na zawarte w ustawie o podatku od spadków i darowizn uregulowania dotyczące nieodpłatnego zniesienia współwłasności.

W związku z powyższym należy wskazać, że zgodnie z art. 217 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. Nr 78, poz. 483, ze zm.):

Oznacza to, że jeżeli określona czynność – tytuł nabycia nie został wskazany w ustawie (w tym wypadku w ustawie o podatku od spadków i darowizn), to nabycie na jego podstawie nie może powodować powstania obowiązku podatkowego. Do takiego nabycia nie mają tym samym zastosowania żadne uregulowania zawarte w ustawie (również te dotyczące zwolnienia z opodatkowania).

Nie można zatem zgodzić się ze stanowiskiem Wnioskodawcy, że nabycie przedsiębiorstwa od innych spadkobierców, tj. dzieci Wnioskodawcy korzysta ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn na podstawie art. 4 ust. 1 pkt 15 ustawy o podatku od spadków i darowizn. Skoro bowiem w przedmiotowej sprawie tytuł nabycia to nieodpłatny dział spadku, który w ogóle nie podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn, to nie może mieć zastosowania ww. zwolnienie z opodatkowania wymienionym podatkiem, dotyczące czynności nieodpłatnego zniesienia współwłasności.

Wobec powyższego, stanowisko Wnioskodawcy – pomimo, że nie będzie on zobowiązany do zapłaty podatku od spadków i darowizn z tytułu omawianej czynności – należało uznać za nieprawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Pan przedstawił i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

- Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pana sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pan do interpretacji.

- Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

- Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego … . Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 259; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

• w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
• w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy Ordynacja podatkowa.