Interpretacja indywidualna z dnia 24 kwietnia 2023 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0111-KDIB3-1.4012.63.2023.2.IK

Opodatkowanie zwrotu wydatków poniesionych tytułem Kosztów Programu i zwrot wydatków poniesionych tytułem Kosztów Wykupu oraz udokumentowanie świadczeń wykonywanych przez Wnioskodawcę.

Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku od towarów i usług jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

23 stycznia 2023 r. wpłynął Państwa wniosek z 23 stycznia 2023 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy m.in. podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania zwrotu wydatków poniesionych tytułem Kosztów Programu i zwrotu wydatków poniesionych tytułem Kosztów Wykupu oraz udokumentowanie świadczeń wykonywanych przez Państwa.

Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

R. S.A. jest spółką akcyjną z siedzibą w Polsce, która podlega nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu (dalej: Spółka lub Wnioskodawca).

Wnioskodawca jest podmiotem dominującym w rozumieniu art. 3 ust. 1 pkt 37 ustawy o rachunkowości (ustawa z dnia 29 września 1994 r.; Dz. U. z 2019 r., poz. 351) w Grupie, posiadającym bezpośrednio akcje Spółki A, B, C, D oraz pośrednio (poprzez A) akcje innych spółek zależnych, tj. spółki X oraz Y. Wszystkie spółki, tj. Spółki A, B, C, D oraz X i Y są spółkami kapitałowymi z siedzibą w Polsce, podlegającymi nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu (dalej: Spółki Zależne).

Wnioskodawca jako organizator planuje wdrożyć program motywacyjny (dalej: Program), którym zostaną objęte osoby pełniące kluczowe funkcje kierownicze oraz kadra menedżerska (dalej: Uczestnicy) Wnioskodawcy oraz Spółek A, B, C, D oraz X i Y. Wnioskodawca oraz Spółki Zależne w dalszej części niniejszego wniosku będą określane łącznie jako Spółki Grupy. Uczestnicy uzyskiwali, uzyskują i będą uzyskiwali od Wnioskodawcy oraz/lub Spółek Zależnych świadczenia lub inne należności z tytułów określonych w art. 12 lub art. 13 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Program będzie miał na celu umożliwienie Uczestnikom partycypacji we wzroście wartości Spółek Grupy, co z założenia wymagać będzie od Uczestników pełnego zaangażowania w pracę wykonywaną na rzecz danego podmiotu, w którym pełnią oni określone funkcje kierownicze oraz menedżerskie. Celem programu jest m.in. związanie ze Spółkami Grupy, wyróżniających się i strategicznych z perspektywy działalności Spółek, Uczestników, wzrost ich motywacji oraz zaangażowania w pracę na rzecz Spółek Grupy, a także docelowe zatrzymanie kluczowych dla ich działalności Uczestników pełniących ww. funkcje kierownicze i menedżerskie. Program ma również przyczynić się do zwiększenia efektywności Spółek Grupy, co z kolei wpłynie korzystnie na ich sytuację finansową.

Głównym organizatorem i koordynatorem Programu będzie Wnioskodawca. Przez cały okres trwania Programu, Wnioskodawca będzie ponosił wszelkie koszty organizacji, wdrożenia, funkcjonowania etc. Programu, tj. m.in. koszty doradztwa prawnego, finansowego czy też koszty administracyjne (dalej: Koszty Programu).

Następnie, wydatki pokrywane przez Wnioskodawcę w odniesieniu do uczestników Programu zatrudnionych lub wykonujących działalność osobistą na rzecz Wnioskodawcy oraz Spółek Zależnych będą przenoszone (na podstawie właściwego dokumentu księgowego) na Spółki Zależne. Obciążenie tych podmiotów będzie dokonywane proporcjonalnie do kosztów poniesionych przez Wnioskodawcę w związku z uczestnictwem w Programie Uczestników związanych ze Spółką lub Spółką Zależną. Jednocześnie oczywiście, kosztem dla Wnioskodawcy będą te wydatki, które będą dotyczyć ich własnych Uczestników (koszty którymi Spółki Zależne nie zostaną obciążone).

Sposób funkcjonowania Programu, w tym sposób wyboru Uczestników, długość trwania Programu czy regulamin uczestnictwa zostanie ustalony stosowną uchwałą walnego zgromadzenia spółki Wnioskodawcy (jednostki dominującej wobec Spółki oraz Spółek Zależnych) w rozumieniu art. 3 ust. 1 pkt 37 ustawy o rachunkowości.

W ramach Programu, Uczestnicy będą mieli prawo do objęcia akcji Spółki Wnioskodawcy w zamian za wkład pieniężny (zwykłe podwyższenie kapitału akcyjnego na podstawie uchwały Walnego Zgromadzenia lub w ramach docelowego kapitału akcyjnego). Tak podwyższony kapitał akcyjny Spółki Wnioskodawcy będzie podlegał rejestracji w Krajowym Rejestrze Sądowym.

Dalsza realizacja Programu związana będzie z jednorazowym zbyciem akcji przez uczestników Programu w modelu obejmującym nabycie akcji własnych przez Wnioskodawcę, tj. podjęcie uchwały walnego zgromadzenia akcjonariuszy w sprawie wyrażenia zgody na nabycie akcji własnych od Uczestników Programu; zawarcie umów sprzedaży pomiędzy uczestnikami Programu a Wnioskodawcą, podjęcie uchwały przez walne zgromadzenie akcjonariuszy Wnioskodawcy w sprawie umorzenia akcji i obniżenia kapitału zakładowego, przeprowadzenie postępowania konwokacyjnego, rejestracja obniżenia kapitału zakładowego. Warunkiem utrzymania prawa do sprzedaży akcji przez Uczestników na warunkach objętych Programem będzie aktywna relacja prowadzonej współpracy pomiędzy Uczestnikiem a daną spółką wchodzącą w skład Grupy. Dodatkowo każdy Uczestnik będzie zobowiązany do pełnego zwrotu środków z wykupu akcji, jeśli na swój wniosek rozwiąże z Grupą umowę o współpracy w okresie do 31.12.2023.

Finalnie, koszty poniesione przez Wnioskodawcę na nabycie akcji własnych zostaną następnie przeniesione (na podstawie odpowiedniego dokumentu księgowego) na Spółki Zależne, w takiej proporcji w jakiej koszt nabycia akcji własnych Wnioskodawcy będzie dotyczył odkupu od Uczestników danego podmiotu (dalej: Koszty Wykupu). Innymi słowy Spółki Zależne zostaną obciążone przez Wnioskodawcę w odpowiedniej proporcji Kosztami Wykupu. Koszty Wykupu dotyczące bezpośrednio Wnioskodawcy, które nie będą przenoszone na Spółki Zależne, nie będą stanowić kosztów uzyskania przychodu Wnioskodawcy.

Jak to już zostało wskazane powyżej, umożliwienie Uczestnikom udziału w Programie (objęcie akcji Wnioskodawcy) będzie miało na celu m.in. zapewnienie utrzymania Spółkom Grupy wykwalifikowanej kadry kierowniczej oraz menedżerskiej, stanowiącej gwarancję kontynuowania efektywnej działalności gospodarczej oraz dalszego rozwoju i wzrostu wartości Spółek Grupy, co będzie miało również istotny w pływ na wyniki finansowe osiągane przez te podmioty. Ponadto, wprowadzenie Programu umożliwi wprowadzenie efektywnego mechanizmu motywacyjnego dla kluczowych Uczestników Spółek Grupy.

Pytanie w zakresie podatku od towarów i usług

Czy otrzymany zwrot wydatków poniesionych przez Wnioskodawcę tytułem Kosztów Programu oraz Kosztów Wykupu będzie podlegać opodatkowaniu VAT i powinien zostać udokumentowany przez Wnioskodawcę fakturą z wykazaną kwotą podatku VAT?

Państwa stanowisko w sprawie

Zdaniem Wnioskodawcy, zwrot wydatków poniesionych tytułem Kosztów Programu jak również zwrot wydatków poniesionych tytułem Kosztów Wykupu będą podlegały opodatkowaniu VAT i powinny zostać udokumentowane przez Wnioskodawcę fakturą VAT z wykazaną kwotą podatku VAT.

Uzasadnienie stanowiska Wnioskodawcy:

Zdaniem Wnioskodawcy, zwrot wydatków poniesionych tytułem Kosztów Programu oraz Kosztów Wykupu będzie podlegał opodatkowaniu VAT i powinien zostać udokumentowany przez Wnioskodawcę fakturą z wykazaną kwotą podatku VAT.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy o VAT, opodatkowaniu VAT, podlegają:

1) odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju;

2) eksport towarów;

3) import towarów na terytorium kraju;

4) wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju;

5) wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.

Z kolei zgodnie z art. 7 ust. 1 ustawy o VAT, przez dostawę towarów należy rozumieć przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel.

W myśl art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

1) przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;

2) zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;

3) świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Na podstawie art. 2 pkt 22 ustawy o VAT, przez sprzedaż rozumie się odpłatną dostawę towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów oraz wewnątrzwspólnotową dostawę towarów.

Okoliczności, w których występuje obowiązek wystawienia faktury wskazane zostały w art. 106b ust. 1 ustawy o VAT, zgodnie z którym, podatnik jest obowiązany wystawić fakturę dokumentującą:

1) sprzedaż, a także dostawę towarów i świadczenie usług, o których mowa w art. 106a pkt 2, dokonywane przez niego na rzecz innego podatnika podatku, podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym charakterze lub na rzecz osoby prawnej niebędącej podatnikiem;

2) sprzedaż wysyłkową z terytorium kraju i sprzedaż wysyłkową na terytorium kraju na rzecz podmiotu innego niż wskazany w pkt 1;

3) wewnątrzwspólnotową dostawę towarów na rzecz podmiotu innego niż wskazany w pkt 1;

4) otrzymanie przez niego całości lub części zapłaty przed dokonaniem czynności, o których mowa w pkt 1 i 2, z wyjątkiem przypadku, gdy zapłata dotyczy wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów lub czynności, dla których obowiązek podatkowy powstaje zgodnie z art. 19a ust. 5 pkt 4.

Mając powyższe na uwadze należy uznać, że kwoty otrzymane przez Wnioskodawcę od Spółek Zależnych tytułem zwrotu Kosztów Programu oraz Kosztów Wykupu, będą podlegały opodatkowaniu podatkiem VAT i powinny zostać udokumentowane fakturą VAT, bowiem stanowią one wynagrodzenie z tytułu organizacji przez Wnioskodawcę Programu. Wnioskodawca pokrywa, w pierwszej kolejności, samodzielnie całość wydatków związanych z organizacją Programu, np. wydatki na wynagrodzenie z tytułu usług prawnych. Wnioskodawca, koszty te pokrywa na podstawie otrzymanych od usługodawców, faktur. Następnie, część tych kosztów, w proporcji w jakiej dotyczą one Spółek Zależnych będą refakturowane na Spółki Zależne. Refakturowanie następować będzie na podstawie faktur wystawianych przez Wnioskodawcę na Spółki Zależne, a refaktury będą obejmować Koszty Programu (np. wynagrodzenie na usługi prawne) oraz Koszty Wykupu.

W związku z tym, że Koszty Programu oraz Koszty Wykupu dotyczą usług podlegających opodatkowaniu podatkiem VAT, ich zwrot, w proporcji w jakiej dotyczą Spółek Zależnych, również powinien zostać udokumentowany fakturą. Faktura, zgodnie z art. 106e ust. 1 pkt 12 ustawy o VAT, powinna zawierać wskazanie właściwej stawki VAT dla danego świadczenia.

Wnioskodawca wskazuje, iż przy organizacji poprzedniej edycji Programu Motywacyjnego otrzymał interpretację podatkową (z dnia 29 maja 2020 r. sygn. 0114-KDIP4-3.4012.100.2020.2.IG), która wskazywała na powyższy sposób opodatkowania VAT zarówno Kosztów Programu jak i Kosztów Wykupu.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawiliście Państwo we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 931 ze zm.), zwanej dalej ustawą lub ustawą o VAT,

Zakres tych czynności został zdefiniowany w art. 7 i art. 8 ustawy.

I tak, w myśl art. 7 ust. 1 ustawy,

Stosownie do art. 2 pkt 6 ustawy,

Stosownie natomiast do postanowień art. 8 ust. 1 ustawy

przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

1) przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;

2) zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;

3) świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Na podstawie art. 2 pkt 22 ustawy o VAT,

Z przedstawionego we wniosku zdarzenia przyszłego wynika, że jesteście Państwo spółką akcyjną z siedzibą w Polsce, która podlega nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu. Podmiotem dominującym w rozumieniu art. 3 ust. 1 pkt 37 ustawy o rachunkowości w Grupie, posiadającym bezpośrednio akcje Spółki A, B, C, D oraz pośrednio (przez A) akcje innych spółek zależnych tj. Spółek Y i Z. Spółki A, B, C, D oraz X, Y są spółkami kapitałowymi z siedzibą w Polsce, podlegającymi nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu.

Planują Państwo jako organizator wdrożyć program motywacyjny, którym zostaną objęte osoby pełniące kluczowe funkcje kierownicze oraz kadra menedżerska Państwa oraz innych Spółek Grupy.

Program będzie miał na celu umożliwienie Uczestnikom partycypacji we wzroście wartości Spółek Grupy, co z założenia wymagać będzie od Uczestników pełnego zaangażowania w pracę wykonywaną na rzecz danego podmiotu, w którym pełnią oni określone funkcje kierownicze oraz menedżerskie. Celem programu jest m.in. związanie ze Spółkami Grupy wyróżniających się i strategicznych z perspektywy działalności Spółek Grupy pracowników, wzrost ich motywacji oraz zaangażowania w pracę na rzecz Spółek Grupy, a także docelowe zatrzymanie kluczowych dla ich działalności pracowników pełniących ww. funkcje kierownicze i menedżerskie. Program ma również przyczynić się do zwiększenia efektywności Spółek Grupy, co z kolei wpłynie korzystnie na ich sytuację finansową.

Głównym organizatorem i koordynatorem Programu będą Państwo. Przez cały okres trwania Programu, będą Państwo ponosili wszelkie koszty organizacji, wdrożenia, funkcjonowania etc. Programu, tj. m.in. koszty doradztwa prawnego, finansowego czy też koszty administracyjne.

Następnie, wydatki pokrywane przez Państwa w odniesieniu do uczestników Programu zatrudnionych lub wykonujących działalność osobistą na rzecz Wnioskodawcy oraz Spółek Zależnych będą przenoszone na podstawie właściwego dokumentu księgowego na Spółki Zależne. Obciążenie tych podmiotów będzie dokonywane proporcjonalnie do kosztów poniesionych przez Państwa w związku z uczestnictwem w Programie Uczestników związanych ze Spółką lub Spółką Zależną. Jednocześnie kosztem dla Państwa będą te wydatki, które będą dotyczyć ich własnych pracowników lub osób wykonujących działalność osobistą na Państwa rzecz.

Sposób funkcjonowania Programu, w tym sposób wyboru Uczestników, długość trwania Programu czy regulamin uczestnictwa zostanie ustalony stosowną uchwałą walnego zgromadzenia Państwa spółki - jednostki dominującej wobec Spółki oraz Spółek Zależnych w rozumieniu art. 3 ust. 1 pkt 37 ustawy o rachunkowości.

W ramach Programu, Uczestnicy będą mieli prawo do objęcia akcji Państwa Spółki w zamian za wkład pieniężny - zwykłe podwyższenie kapitału akcyjnego na podstawie uchwały Walnego Zgromadzenia lub w ramach docelowego kapitału akcyjnego. Tak podwyższony kapitał akcyjny Państwa Spółki będzie podlegał rejestracji w Krajowym Rejestrze Sądowym.

Dalsza realizacja Programu związana będzie ze zbywaniem akcji przez uczestników Programu w modelu obejmującym nabycie akcji własnych przez Państwa, tj. podjęcie uchwały walnego zgromadzenia akcjonariuszy w sprawie wyrażenia zgody na nabycie akcji własnych od Uczestników Programu; zawarcie umów sprzedaży pomiędzy uczestnikami Programu a Państwem, podjęcie uchwały przez walne zgromadzenie akcjonariuszy Państwa, przeprowadzenie postępowania konwokacyjnego, rejestracja obniżenia kapitału zakładowego.

Finalnie, koszty poniesione przez Państwa na nabycie akcji własnych zostaną następnie przeniesione na podstawie odpowiedniego dokumentu księgowego na Spółki Zależne, w takiej proporcji w jakiej koszt nabycia akcji własnych Państwa będzie dotyczył odkupu od uczestników danego podmiotu. Innymi słowy Spółki Zależne zostaną obciążone przez Państwa w odpowiedniej proporcji Kosztami Wykupu. Koszty Wykupu dotyczące bezpośrednio Państwa, które nie będą przenoszone na Spółki Zależne, nie będą stanowić Państwa kosztów uzyskania przychodu.

Umożliwienie Uczestnikom udziału w Programie - objęcie akcji - będzie miało na celu m.in. zapewnienie utrzymania Spółkom Grupy wykwalifikowanej kadry kierowniczej oraz menedżerskiej, stanowiącej gwarancję kontynuowania efektywnej działalności gospodarczej oraz dalszego rozwoju i wzrostu wartości Spółek Grupy, co będzie miało również istotny wpływ na wyniki finansowe osiągane przez te podmioty. Ponadto, wprowadzenie Programu umożliwi wprowadzenie efektywnego mechanizmu motywacyjnego dla kluczowych pracowników Spółek Grupy.

Analiza okoliczności sprawy przedstawionych przez Państwa w odniesieniu do obowiązujących w tym zakresie przepisów pozwala stwierdzić, że zwrot wydatków poniesionych przez Państwa tytułem Kosztów Programu oraz zwrot wydatków poniesionych przez Państwa tytułem Kosztów Wykupu będzie podlegał opodatkowaniu jako wynagrodzenie za świadczenie usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy.

Należy bowiem wskazać, że przez świadczenie usług należy przede wszystkim rozumieć określone zachowanie podatnika na rzecz odrębnego podmiotu, które zasadniczo wynika z dwustronnego stosunku zobowiązaniowego, zakładającego istnienie podmiotu będącego odbiorcą (nabywcą usługi), jak również podmiotu świadczącego usługę. Przez świadczenie usług należy zatem rozumieć każde zachowanie niebędące dostawą towarów i świadczone na rzecz innego podmiotu. Powołane przepisy wskazują, że pojęcie świadczenia usług ma bardzo szeroki zakres, gdyż nie obejmuje wyłącznie działań podatnika, lecz również zobowiązanie do powstrzymania się od dokonywania czynności lub do tolerowania czynności bądź sytuacji. Pod pojęciem usługi (świadczenia) należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy).

Zatem każde świadczenie niebędące dostawą towarów polegające na działaniu, zaniechaniu lub tolerowaniu czyjegoś zachowania stanowi, co do zasady, usługę w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług. Niemniej muszą być przy tym spełnione następujące warunki:

- w następstwie zobowiązania, w wykonaniu którego usługa jest świadczona, druga strona (wierzyciel/nabywca) jest bezpośrednim beneficjentem świadczenia,

- świadczonej usłudze odpowiada świadczenie wzajemne ze strony nabywcy (wynagrodzenie).

Należy podkreślić, że oba ww. warunki winny być spełnione łącznie, aby świadczenie podlegało jako usługa, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT. Przy czym z treści powołanego wyżej przepisu art. 5 ust. 1 pkt 1 jednoznacznie wynika, że dostawa towarów i świadczenie usług co do zasady podlegają opodatkowaniu VAT wówczas, gdy są wykonywane odpłatnie (z wyjątkiem przypadków ściśle określonych w art. 7 ust. 2 oraz w art. 8 ust. 2 cyt. ustawy).

Aby dana czynność podlegała opodatkowaniu musi istnieć bezpośredni związek o charakterze przyczynowym, pomiędzy jej wykonaniem a otrzymanym świadczeniem wzajemnym, w ten sposób, że zapłacone kwoty stanowią rzeczywiste wynagrodzenie za wyodrębnioną czynność w ramach stosunku prawnego lub dochodzi do wymiany świadczeń wzajemnych. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia. Wynagrodzenie musi być należne za wykonanie tego świadczenia.

Odpłatność oznacza wykonanie czynności (dostawy towarów oraz świadczenia usług) za wynagrodzeniem. W znaczeniu potocznym wynagrodzenie to zapłata za pracę, należność. Natomiast odpłatny to taki, który wymaga zapłacenia, zwrotu kosztów, płatny. Zatem pod pojęciem odpłatności świadczenia usług rozumieć należy prawo podmiotu sprzedającego towar lub świadczącego usługę do żądania od nabywcy towaru, odbiorcy usługi lub osoby trzeciej zapłaty ceny lub ekwiwalentu (np. w postaci świadczenia wzajemnego).

Należy podkreślić, że przepisy dotyczące funkcjonowania podatku VAT w krajach członkowskich Unii Europejskiej podlegają harmonizacji na zasadach określonych w Dyrektywie 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L Nr 347 str. 1, z późn. zm.).

Uszczegółowieniem zasad obowiązywania i funkcjonowania podatku VAT określonych w dyrektywie są wyroki Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE).

TSUE, w wyroku z dnia 27 października 2011 r. w sprawie C-93/10 Finanzamt Essen-NordOst przeciwko GFKL Financial Services AG wskazał, że „(…) w ramach systemu podatku VAT czynnościami podlegającymi opodatkowaniu są transakcje między stronami, przewidujące zapłatę ceny lub inne wynagrodzenie. Zatem jeżeli czynność polega jedynie na świadczeniu jednej ze stron, bez bezpośredniego wynagrodzenia, nie ma podstawy opodatkowania, w związku z czym świadczenie takie nie podlega podatkowi VAT (zob. wyrok z dnia 29 października 2009 r. w sprawie C-246/08 Komisja przeciwko Finlandii, Zb.Orz. s. I 10605, pkt 43). W tym świetle świadczenie usługi następuje „odpłatnie” w rozumieniu art. 2 pkt 1 szóstej dyrektywy VAT, a zatem podlega opodatkowaniu, tylko jeżeli pomiędzy usługodawcą a usługobiorcą istnieje stosunek prawny, w ramach którego następuje wymiana świadczeń wzajemnych, gdyż świadczenie otrzymywane przez usługodawcę stanowi rzeczywiste odzwierciedlenie wartości usługi świadczonej usługobiorcy (ww. wyrok w sprawie MKG-Kraftfahrzeuge-Factoring, pkt 47). Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem „świadczenie usług dokonywane odpłatnie” w rozumieniu art. 2 pkt 1 szóstej dyrektywy wymaga bezpośredniego związku między wyświadczoną usługą a otrzymanym wynagrodzeniem (wyrok z dnia 29 lipca 2010 r. w sprawie C-40/09 Astra Zeneca UK, Zb. Orz. s. I 7505, pkt 27 i przytoczone orzecznictwo)” (pkt 17-19).

W wyroku z dnia 27 marca 2014 r. w sprawie C-151/13 Le Rayon d’Or SARL przeciwko Ministre de l’Économie et des Finances Trybunał wskazał, że „(…) aby świadczenie usług mogło być uznane za „odpłatne” w rozumieniu tej dyrektywy, nie wymaga ona, aby świadczenie wzajemne za taką usługę było uzyskane bezpośrednio od jej odbiorcy. Świadczenie wzajemne może pochodzić także od osoby trzeciej (zob. podobnie wyrok Loyalty Management UK i Baxi Group, C-53/09 i C-55/09, EU:C:2010:590, pkt 56)” (pkt 34).

Również w wyroku z dnia 8 marca 1988 r. w sprawie C-102/86 Apple and Pear Development Council przeciwko Commissioners of Customs and Excise, przyjmuje się, że odpłatność ma miejsce wtedy, gdy istnieje bezpośredni związek pomiędzy dostawą towarów lub świadczeniem usług a otrzymanym wynagrodzeniem, przy czym wynagrodzenie jakkolwiek musi być wyrażone w pieniądzu, to jednak nie musi być w tej formie dokonane. Należy podkreślić, że na gruncie przepisów o podatku od towarów i usług bez znaczenia pozostaje to, czy kwota uzyskanego wynagrodzenia (cena) została skalkulowana tak, że stanowi tylko koszt wytworzenia towaru lub wykonania usługi, czy została powiększona także o zysk sprzedającego.

Pojęcie „odpłatności” pojawiło się również w orzeczeniu z dnia 5 lutego 1981 r. C-154/80, które zapadło na tle przepisów I Dyrektywy VAT z dnia 11 kwietnia 1967 r. w sprawie harmonizacji przepisów Państw Członkowskich w zakresie podatków obrotowych (67/227/EWEC). Trybunał wskazał, że termin „zapłata” stanowi integralną część przepisów prawa wspólnotowego, które nie odwołuje się do prawa państw członkowskich dla ustalenia jego znaczenia i zakresu. Stąd też wykładnia tego wyrażenia nie może być pozostawiona dyskrecjonalnemu władztwu każdego państwa członkowskiego. Ponadto Trybunał przypomniał, że świadczenie podlega opodatkowaniu jedynie w wypadku, gdy podstawę opodatkowania stanowi świadczenie wzajemne otrzymane przez świadczącego usługę. Musi również istnieć możliwość wyrażenia w pieniądzu wartości tego świadczenia wzajemnego. W końcu – jak wskazał Trybunał – świadczenie wzajemne musi stanowić pewną wartość subiektywną, gdyż podstawą opodatkowania jest świadczenie wzajemne rzeczywiście otrzymane, nie zaś wartość otrzymana według kryteriów obiektywnych.

Zatem, w dorobku orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej przyjmuje się, że odpłatność ma miejsce wtedy, gdy istnieje bezpośredni związek pomiędzy dostawą towarów lub świadczeniem usług a otrzymanym wynagrodzeniem, przy czym wynagrodzenie jakkolwiek musi być wyrażone w pieniądzu, to jednak nie musi być w tej formie dokonane. Należy podkreślić, że na gruncie przepisów o podatku od towarów i usług bez znaczenia pozostaje to, czy kwota uzyskanego wynagrodzenia (cena) została skalkulowana tak, że stanowi tylko koszt wytworzenia towaru lub wykonania usługi, czy została powiększona także o zysk sprzedającego. Skoro przepisy nie określają formy zapłaty za świadczoną usługę należy uznać, że zobowiązanie usługobiorcy może mieć postać świadczenia nie tylko określonej sumy pieniędzy, ale także świadczenie innej usługi (usługi wzajemnej). Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę. Ponadto, aby dana czynność (świadczenie) podlegała opodatkowaniu podatkiem VAT musi istnieć bezpośredni związek o charakterze przyczynowym, pomiędzy świadczoną usługą a świadczeniem wzajemnym. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia.

A więc za czynności opodatkowane VAT uważane mogą być takie sytuacje, w których:

- istnieje związek prawny między usługodawcą i usługobiorcą, w ramach którego następuje wzajemne świadczenie,

- wynagrodzenie otrzymane przez usługodawcę stanowi wartość faktycznie przekazaną w zamian za usługi świadczone na rzecz usługobiorcy,

- istnieje bezpośrednia i jasno zindywidualizowana korzyść po stronie dostawcy towaru lub usługi,

- odpłatność za otrzymane świadczenie (towar lub usługę) pozostaje w bezpośrednim związku z czynnością, która miałaby być opodatkowana tym podatkiem,

- istnieje możliwość wyrażenia w pieniądzu wartości tego świadczenia wzajemnego – tak stwierdził również Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 22 grudnia 2016 r., sygn. I FSK 421/15.

Dopiero łączne spełnienie powyższych warunków pozwala przyjąć, że określony przepływ środków finansowych stanowi wynagrodzenie za wykonaną na rzecz płacącego usługę podlegającą opodatkowaniu VAT.

Odpłatność określana jest przez strony umowy i jeśli strony ustalą zapłatę wówczas wykonane świadczenie staje się odpłatne. W przypadku istnienia świadczenia wzajemnego otrzymanego przez świadczącego usługę, należy uznać czynności wykonywane w ramach zawartej umowy za odpłatne świadczenie usług określone w art. 8 ust. 1 ustawy, podlegające opodatkowaniu na zasadach ogólnych.

W konsekwencji powyższego stwierdzić należy, że opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług będzie podlegało świadczenie (dostawa lub usługa), w przypadku którego istnieje konsument, tj. odbiorca świadczenia odnoszący z niego choćby potencjalną korzyść. Dopóki nie istnieje podmiot, który odnosiłby lub powinien odnosić konkretne korzyści o charakterze majątkowym związanym z danym świadczeniem, dopóty świadczenie to nie będzie czynnością podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

W opisanej sytuacji, zarówno zwrot Kosztów Programu, jak i zwrot Kosztów Wykupu stanowią elementy realizacji poszczególnych etapów tego samego Programu motywacyjnego, którego organizatorem i koordynatorem będą Państwo.

W opisanej sytuacji istnieje konsument, tj. odbiorca świadczenia odnoszący z niego choćby potencjalną korzyść – czyli Spółki Zależne.

Państwo poniosą koszty programu, w ramach którego Uczestnicy (pracownicy Państwa i Spółek Zależnych) będą mieli prawo do objęcia akcji Państwa Spółki w zamian za wkład pieniężny, a na dalszym etapie Państwo nabędą własne akcje od Uczestników Programu (w tym będących pracownikami Spółek Zależnych) i uzyskają od Spółek Zależnych zwrot Kosztów Wykupu akcji, które posiadali pracownicy Spółek Zależnych.

W analizowanej sprawie zarówno w stosunku do Kosztów Programu jak i do Kosztów Wykupu spełnione są wszystkie elementy charakteryzujące świadczenie usług - czynności dokonywane przez Państwa na rzecz Spółek Zależnych, stanowią w istocie elementy tego samego programu motywacyjnego. W zamian za świadczenie tych usług, Państwo otrzymacie wynagrodzenie w postaci zwrotu poniesionych Kosztów Programu i Kosztów Wykupu. W konsekwencji, należy uznać, że Państwo dokonacie odpłatnego świadczenia usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o VAT.

Na gruncie przepisów podatku od towarów i usług bez znaczenia pozostaje to, czy kwota uzyskanego wynagrodzenia została skalkulowana tak, że stanowi tylko koszt wykonania usługi, czy w kalkulacji został uwzględniony Państwa zysk.

W sprawie mamy do czynienia ze świadczeniem wzajemnym, gdyż Państwo będą organizatorem i koordynatorem programu. Program motywacyjny obejmuje pracowników Spółki, jak również pracowników Spółek Zależnych. Program motywacyjny generuje określone koszty (takie jak koszty organizacji, wdrożenia, funkcjonowania Programu, tj. m.in. koszty doradztwa prawnego, finansowego, administracyjne, jak również koszty poniesione na nabycie akcji własnych), pokryciem których ostatecznie obciążony jest podmiot, którego pracownik uczestniczy w programie. Program będzie miał na celu umożliwienie Uczestnikom partycypacji we wzroście wartości Spółek Grupy, co z założenia wymagać będzie od Uczestników pełnego zaangażowania w pracę wykonywaną na rzecz danego podmiotu, w którym pełnią oni określone funkcje kierownicze oraz menedżerskie. Celem programu jest m.in. związanie ze Spółkami Grupy wyróżniających się i strategicznych z perspektywy działalności Spółek, Grupy pracowników, wzrost ich motywacji oraz zaangażowania w pracę na rzecz Spółek Grupy, a także docelowe zatrzymanie kluczowych dla ich działalności pracowników pełniących ww. funkcje kierownicze i menedżerskie. Program ma również przyczynić się do zwiększenia efektywności Spółek Grupy, co z kolei wpłynie korzystnie na ich sytuację finansową. Zatem, w przedstawionym zdarzeniu, Spółki Zależne uzyskają potencjalną korzyść z udziału we wskazanym programie motywacyjnym.

W opisanej sytuacji zarówno zwrot przez Spółki Zależne Kosztów Programu oraz Kosztów Wykupu, stanowi dla tych Spółek Zależnych wydatki związane z programem motywacyjnym dotyczącym zatrudnionych przez nich pracowników i stanowią wynagrodzenie za świadczenie usług przez Państwa na rzecz tych Spółek Zależnych.

Tym samym na gruncie opisanego we wniosku zdarzenia przyszłego, zwrot wydatków poniesionych przez Państwa tytułem Kosztów Programu oraz zwrot wydatków poniesionych przez Państwa tytułem Kosztów Wykupu, dokonany przez Spółki Zależne na Państwa rzecz będzie związany ze świadczeniem odpłatnych usług, wykonywanych przez Państwa na rzecz Spółek Zależnych, stanowiących czynność opodatkowaną podatkiem VAT.

Zgodnie z art. 2 pkt 31 ustawy,

Zasady wystawiania faktur regulują przepisy art. 106a-106q ustawy.

W myśl art. 106b ust. 1 ustawy,

Stosownie do art. 106b ust. 3 ustawy,

Przy czym, jak stanowi art. 2 pkt 22 ustawy,

Faktura VAT jest dokumentem potwierdzającym zaistnienie określonej transakcji, a ustawodawca określił w jakich okolicznościach należy ją wystawić. Przede wszystkim wystawiane przez podatników podatku od towarów i usług faktury muszą dokumentować wykonanie przez nich czynności, tj. dostawy towarów lub świadczenia usług.

Zgodnie z art. 106e ust. 1 ustawy o VAT,

Podsumowując, na gruncie opisanego we wniosku zdarzenia przyszłego, zwrot wydatków poniesionych przez Państwa tytułem Kosztów Programu oraz zwrot wydatków poniesionych przez Państwa tytułem Kosztów Wykupu, dokonany przez Spółki Zależne na Państwa rzecz będzie związany ze świadczeniem odpłatnych usług, wykonywanych przez Państwa na rzecz Spółek Zależnych, stanowiących czynność opodatkowaną podatkiem VAT i powinien zostać udokumentowany przez Państwa fakturą VAT z wykazaną właściwą stawką i kwotą podatku VAT.

Tym samym, Państwa stanowisko w zakresie podatku od towarów i usług jest prawidłowe

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Państwa i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Przedmiotowa interpretacja rozstrzyga wyłącznie w zakresie podatku od towarów i usług. Ocena prawna Państwa stanowiska w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych zostanie wydana w odrębnym rozstrzygnięciu.

Ze względu na autonomiczność prawa podatkowego i odrębność uregulowań prawnych w zakresie podatku dochodowego i podatku VAT, rozstrzygnięcie przyjęte w niniejszej interpretacji dotyczące opodatkowania zwrotu wydatków poniesionych tytułem Kosztów Programu i zwrotu wydatków poniesionych tytułem Kosztów Wykupu oraz udokumentowanie świadczeń wykonywanych przez Państwa, pozostaje bez wpływu na rozstrzygnięcie przyjęte w tym zakresie na gruncie przepisów dotyczacych podatku dochodowego.

Wskazujemy, że wydana interpretacja dotyczy tylko sprawy będącej przedmiotem wniosku (pytania) Państwa. Inne kwestie przedstawione w opisie zdarzenia przyszłego, bądź we własnym stanowisku, które nie zostały objęte pytaniami nie mogą być – zgodnie z art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej – rozpatrzone.

Zgodnie z art. 14b § 3 ustawy Ordynacja podatkowa, składający wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej obowiązany jest do wyczerpującego przedstawienia zaistniałego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego. Organ jest ściśle związany przedstawionym we wniosku stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego). Zainteresowany ponosi ryzyko związane z ewentualnym błędnym lub nieprecyzyjnym przedstawieniem we wniosku opisu stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego). Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego) podanym przez Państwa w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego w opisie sprawy, udzielona odpowiedź traci swą aktualność.

Pełna weryfikacja przedstawionych we wniosku okoliczności możliwa jest jedynie w toku postępowania podatkowego lub kontrolnego, prowadzonego przez uprawnione do tego organy, będącego poza zakresem instytucji interpretacji indywidualnej. Postępowanie w sprawie dotyczącej wydania interpretacji indywidualnej jest postępowaniem szczególnym, mającym charakter uproszczony, odrębny od postępowania podatkowego, uregulowanego w dziale IV Ordynacji podatkowej. Wydając bowiem interpretację indywidualną Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej przedstawia jedynie swój pogląd dotyczący wykładni treści analizowanych przepisów i sposobu ich zastosowania w odniesieniu do przedstawionego we wniosku stanu faktycznego bądź zdarzenia przyszłego (którego elementy przyjmuje, jako podstawę rozstrzygnięcia bez weryfikacji).

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r., poz. 2651 ze zm.). Aby interpretacja mogła pełnić funkcję ochronną: Państwa sytuacja musi być zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i muszą się Państwo zastosować do interpretacji.

Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – t. j. Dz.U. z 2023 r. poz. 259; dalej jako „PPSA”.

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

- w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

- w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa.