Sposoby obsadzania stanowiska dyrektora jednostki systemu oświaty

Powierzenie stanowiska dyrektora szkoły lub placówki łączy w sobie elementy administracyjne i pracownicze. Zadanie to zostało przypisane organowi prowadzącemu, a ustawodawca ściśle wyznaczył tryb obsadzania tego stanowiska. Obsadzanie stanowiska dyrektora może nastąpić przede wszystkim w trybie konkursowym, na który składa się ciąg czynności, począwszy od ogłoszenia konkursu po zatwierdzenie jego wyników albo jego unieważnienie. Nie jest to jednak jedyny sposób powierzenia stanowiska. Organ prowadzący posiada również inny wachlarz możliwości powierzenia stanowiska wybranemu kandydatowi, w tym w trybie pozakonkursowym. Publikacja stanowi opis poszczególnych trybów powierzenia stanowiska dyrektora wraz ze zwróceniem uwagi na pojawiające się wątpliwości w praktycznym zastosowaniu. 

Powierzenie stanowiska dyrektora w trybie konkursowym

Konkurs na dyrektora stanowi ciąg czynności, na które składa się nie tylko postępowanie konkursowe sensu stricto, lecz czynności poprzedzające posiedzenie komisji i wybór kandydata oraz czynności następcze – w tym zatwierdzenie wyników konkursu. Konieczność zapewnienia ciągłości funkcjonowania szkoły lub placówki oświatowej czyni to zagadnienie aktualnym i istotnym dla zapewnienia prawidłowej realizacji procesu dydaktycznego. 

Stanowisko dyrektora szkoły powierza organ prowadzący, z tym że przez organ prowadzący należy w tym znaczeniu rozumieć organ wykonawczy – tj. wójta, burmistrza, prezydenta miasta, zarząd powiatu lub zarząd województwa. Akt ten powinien nastąpić w drodze zarządzenia – w przypadku organu jednoosobowego lub w formie uchwały – w przypadku organu kolegialnego. 

Analizując akt powierzenia stanowiska dyrektora pod kątem jego charakterystycznych cech, należy wskazać, że akt powierzenia stanowiska dyrektora jest aktem administracyjnym – nie powoduje więc nawiązania stosunku pracy z dyrektorem szkoły. W szczególności powierzenie stanowiska dyrektora szkoły nie jest równoznaczne z powołaniem w rozumieniu ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (dalej: k.p.). Z tego względu, z nauczycielem, który nie był uprzednio zatrudniony w szkole, a który wygrał konkurs na stanowisko dyrektora szkoły, należy w pierwszej kolejności nawiązać stosunek pracy. W sprawie charakteru prawnego aktu powierzenia stanowiska dyrektora wypowiadał się Naczelny Sąd Administracyjny, który m.in. w wyroku z 15 czerwca 2016 r. (sygn. akt I OSK 156/16) stwierdził, że akt powierzenia stanowiska dyrektora szkoły, dla której organem prowadzącym jest gmina, a które następuje w formie zarządzenia organu wykonawczego gminy, ma charakter kompetencji władczej przysługującej temu organowi na podstawie przepisów prawa administracyjnego. Tym samym sam akt powierzenia na stanowisko dyrektora szkoły nie należy wyłącznie do czynności ze sfery prawa pracy, w których właściwy jest sąd powszechny, ale jest aktem prawnym o podwójnym charakterze, tj. wywołującym skutki zarówno w sferze publicznoprawnej, jak i w sferze prawa pracy.