Interpretacja indywidualna z dnia 29 marca 2023 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0112-KDSL1-2.4011.74.2023.2.MO

Możliwość skorzystania z rozliczenia w sposób przewidziany dla osoby samotnie wychowującej dzieci.

Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe

Szanowna Pani,

stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

20 lutego 2023 r. złożyła Pani wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie możliwości skorzystania z rozliczenia w sposób przewidziany dla osoby samotnie wychowującej dzieci. Uzupełniła go Pani – w odpowiedzi na wezwanie – pismem złożonym 13 marca 2023 r. Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

(…) Sąd Okręgowy w (...) rozwiązał związek małżeński Wnioskodawczyni bez orzekania o winie. Zgodnie z wyrokiem wykonywanie władzy rodzicielskiej nad małoletnimi dziećmi sąd powierzył obu stronom, ustalając miejsce stałego pobytu dzieci w miejscu zamieszkania matki.

Wnioskodawczyni opiekuje się dziećmi na co dzień, każdego dnia, troszcząc się samodzielnie o całość czynności związanych z prowadzeniem domu i życiem rodziny. Przygotowuje posiłki, zawozi i odbiera dzieci z zajęć dodatkowych, ze spotkań z przyjaciółmi, dba o wypoczynek w trakcie wakacji, pomaga rozwijać zainteresowania. Wnioskodawczyni samodzielnie zabezpiecza potrzeby bytowe i zdrowotne dzieci (opłaty za wizyty lekarskie, utrzymanie domu, wyposażenie, zakup ubrań, środków czystości, uczestniczenie w zebraniach w szkole, kontakt z wychowawcami).

Ojciec dzieci został zobowiązany do płacenia alimentów (po 500 zł na dziecko). Wnioskodawczyni od czasu rozwodu (czyli od 9 lat) nie wnioskowała o podwyższenie alimentów. Ojciec dzieci zdecydował o przekazywaniu dodatkowej kwoty w wysokości 470 zł miesięcznie na lekcje rysunku córki oraz na naukę języka angielskiego obojga dzieci (kwota nie pokrywa całości tych wydatków). Kontakty ojca z dziećmi nie zostały ustalone sądownie, są każdorazowo ustalane między stronami. Nie została orzeczona opieka naprzemienna. Od 3 lat dzieci nie były na wakacjach z ojcem. Od stycznia do lipca 2022 r. dzieci spędzały u ojca jedną noc, średnio raz na dwa tygodnie, od sierpnia do chwili obecnej spotykają się z nim na ok. 1-2 godzin, średnio co dwa tygodnie.

Poza dziećmi w gospodarstwie domowym nie ma innych osób. Wnioskodawczyni uzyskuje dochody z tytułu umowy o pracę oraz własnej działalności gospodarczej. Dzieci są w wieku x i y lat.

W okresie podatkowym będącym przedmiotem zapytania w stosunku do Wnioskodawczyni oraz dzieci nie miały zastosowania przepisy art. 30c ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1128 ze zm.), ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym, ustawy o podatku tonażowym lub ustawy o aktywizacji przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych.

W uzupełnieniu wniosku wskazała Pani:

Stan cywilny Wnioskodawczyni w okresie, którego dotyczy wniosek nie uległ zmianie tzn. od dnia rozwodu do chwili obecnej Wnioskodawczyni jest rozwódką, czyli osobą, o której mowa w art. 6 ust. 4c ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W 2022 r. ojciec dzieci nie uczestniczył w ich wychowaniu. Nie brał czynnego udziału w sprawach dotyczących dzieci związanych z ich kształceniem, czy zajęciami dodatkowymi. Od września 2022 r. ojciec ponosił jedynie część kosztu zajęć z języka angielskiego i rysunku, w wysokości 470,00 zł miesięcznie. Z uwagi na rosnące koszty utrzymania, gdyby ojciec dzieci nie przekazywał tej kwoty, Wnioskodawczyni wystąpiłaby do sądu o podwyższenie alimentów, które od 10 lat nie uległy zmianie. Wnioskodawczyni sama zapewniała dowóz i odbiór dzieci z zajęć dodatkowych, ze szkoły oraz ze spotkań z przyjaciółmi. Ojciec dzieci nie pomagał również w edukacji szkolnej. W razie trudności w nauce to Wnioskodawczyni starała się tłumaczyć dzieciom materiał, ewentualnie szukała korepetytorów. Wnioskodawczyni sama brała udział w zebraniach szkolnych z wychowawcami i pomagała dzieciom w nauce. Ojciec nie zabezpieczał potrzeb bytowych i zdrowotnych, poza płaconymi alimentami. W razie choroby dzieci czy zdarzeń losowych, to Wnioskodawczyni jeździła i jeździ do lekarzy, organizuje wizyty w przychodni i u specjalistów. Kwestie związane z zaspokojeniem potrzeb bytowych realizowała Wnioskodawczyni, poprzez zapewnienie dzieciom domu, ogrzewania, przygotowywania posiłków. Ojciec nie sprawował pieczy nad dziećmi w 2022 r., poza okazjonalnymi spotkaniami na jedną do dwóch godzin, średnio co dwa tygodnie. Wydatki związane z wypoczynkiem dzieci również ponosiła Wnioskodawczyni. Ojciec dzieci nie troszczył się o ich rozwój fizyczny i duchowy, nie uczestniczył aktywnie w ich wychowaniu. Wnioskodawczyni samodzielnie zajmuje się sprawami małoletnich dzieci, podejmując trud wykonywania wszystkich obowiązków, niezbędnych dla ich prawidłowego rozwoju.

Pytanie

Czy w świetle przedstawionego stanu faktycznego Wnioskodawczyni jest uprawniona do rozliczenia się za 2022 r. na zasadach określonych w art. 6 ust. 4c oraz 4d ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, czyli jako osoba rozwiedziona, samotnie wychowująca dzieci?

Pani stanowisko w sprawie

Zgodnie z orzecznictwem i doktryną wychowanie dziecka polega na kształtowaniu jego samodzielności, obowiązkowości, rozwijaniu predyspozycji intelektualnych i umiejętności praktycznych, kształtowaniu światopoglądu oraz systemu wartości oraz postaw emocjonalnych (por. wyrok NSA z dnia 31 maja 2011 r., sygn. akt II FSK 30/10).

„Wychowywać” w rozumieniu słownikowym oznacza: zapewniać byt, doprowadzać do osiągnięcia rozwoju psychicznego i fizycznego. Nie można tego dokonać spędzając z dzieckiem parę godzin w miesiącu.

Zatem w sytuacji, gdy dzieci zamieszkują z Wnioskodawczynią, pozostają pod jej stałą, codzienną opieką, status osoby samotnie wychowującej dzieci przysługuje Wnioskodawczyni. To ona troszczy się o ich byt materialny oraz rozwój emocjonalny. Fakt płacenia przez ojca dzieci alimentów oraz ponoszenia części kosztów związanych z zajęciami dodatkowymi, nie decyduje o jego uczestniczeniu w ich wychowaniu, równie dobrze z uwagi na rosnące koszty utrzymania Wnioskodawczyni mogłaby wystąpić do sądu o podwyższenie alimentów. To Wnioskodawczyni – matka – samodzielnie zapewnia dzieciom utrzymanie, płaci za wyjazdy na wakacje, obozy, kupuje książki, leki, ubrania, płaci za prywatne wizyty lekarskie i przede wszystkim zajmuje się nimi, dba o nie każdego dnia, troszcząc się samodzielnie o ich wychowanie. Wnioskodawczyni samodzielnie zajmuje się sprawami małoletnich dzieci, wykonując wszystkie obowiązki, dzięki którym dzieci będą wychowywane w sposób zapewniający ich prawidłowy rozwój.

Wnioskodawczyni uważa, że spełnia wszystkie warunki niezbędne do rozliczenia się w sposób przewidziany dla osób samotnie wychowujących dzieci.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 6 ust. 4c ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2647 ze zm.):

Stosownie do art. 6 ust. 4d ww. ustawy:

Na podstawie art. 6 ust. 4e ww. ustawy:

Art. 6 ust. 4f ww. ustawy stanowi:

W myśl art. 6 ust. 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Przepis art. 6 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie może być odczytywany w ten sposób, że każda osoba mająca dzieci i znajdująca się w stanie wolnym określonym w tym przepisie jest osobą samotnie wychowującą dziecko.

Z istoty pojęcia „osoby samotnie wychowującej dziecko” wynika, że jest to osoba, która w określonej sytuacji, w określonym czasie, tj. w roku podatkowym, zupełnie sama (bez udziału drugiej osoby), zajmuje się wychowywaniem dziecka. Jak wynika z powyższego, ustawodawca uzależnił prawo do skorzystania z preferencyjnych zasad rozliczenia podatku dochodowego od osób fizycznych od spełnienia m.in. warunku samotnego wychowywania w roku podatkowym dzieci (dziecka) wymienionych w art. 6 ust. 4 ww. ustawy. Przepis ten wymienia enumeratywnie osoby, którym przysługuje status osób samotnie wychowujących dzieci, odwołując się zarówno do statusu cywilnoprawnego osoby wychowującej dzieci, jak również do tego, że osoba ta w roku podatkowym musi faktycznie wychowywać dzieci samotnie, tj. bez wsparcia drugiego z rodziców.

Z uwagi na to, że ustawodawca w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych nie zawarł definicji pojęcia „wychowywać”, należy odwołać się do jego definicji słownikowych. „Wychowywać” w słownikowym rozumieniu oznacza: zapewniając byt doprowadzić do osiągnięcia pełnego rozwoju psychicznego i fizycznego. Wychowywanie polega na stałym troszczeniu się o byt materialny dziecka oraz o jego rozwój emocjonalny.

Z opisu sprawy wynika, że (…) sąd rozwiązał Pani związek małżeński bez orzekania o winie. Po rozwodzie Pani stan cywilny to rozwódka. Wykonywanie władzy rodzicielskiej nad małoletnimi dziećmi sąd powierzył obojgu rodzicom ustalając miejsce pobytu przy matce. Dzieci faktycznie zamieszkują z Panią i są w wieku x i y lat. Nie została orzeczona przez sąd opieka naprzemienna. Drugi rodzic został zobowiązany do płacenia alimentów (po 500 zł na dziecko).

Pracuje Pani na podstawie umowy o pracę oraz własnej działalności gospodarczej. W 2022 r. w stosunku do Pani bądź w stosunku do dzieci nie miały zastosowania przepisy: art. 30c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym, ustawy o podatku tonażowym lub ustawy o aktywizacji przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych.

Pani opiekuje się dziećmi na co dzień, przygotowuje posiłki, zawozi i odbiera dzieci z zajęć dodatkowych, ze szkoły, ze spotkań z przyjaciółmi, dba o wypoczynek w trakcie wakacji, pomaga rozwijać zainteresowania. Zabezpiecza Pani samodzielnie potrzeby bytowe i zdrowotne dzieci – organizuje Pani wizyty w przychodni i u specjalistów, opłaca wizyty lekarskie, utrzymuje dom, wyposaża go, zakupuje ubrania, środki czystości, pomaga dzieciom w nauce, uczestniczy w zebraniach w szkole, kontaktuje się z wychowawcami.

Od stycznia do lipca 2022 r. dzieci spędzały z ojcem jedną noc, średnio raz na dwa tygodnie. Od sierpnia do chwili obecnej spotykają się z nim na ok. 1-2 godzin, średnio co dwa tygodnie.

Ojciec dzieci (poza płaconymi alimentami – po 500 zł na dziecko) od września 2022 r. ponosił część kosztu zajęć z języka angielskiego i rysunku, w wysokości 470 zł miesięcznie. Kwestie związane z zaspokojeniem potrzeb bytowych realizowała Pani, poprzez zapewnienie dzieciom domu, ogrzewania. Wydatki związane z wypoczynkiem również ponosiła Pani. Poza dziećmi w gospodarstwie domowym nie ma innych osób, z których pomocy mogłaby Pani skorzystać przy wychowywaniu dzieci.

W tym miejscu należy jednoznacznie podkreślić, że wszelkie ulgi i zwolnienia podatkowe są odstępstwem od zasady powszechności opodatkowania, wynikającej z art. 84 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78 poz. 483 ze zm.), stanowiącego, że:

Oznacza to, że wszelkie odstępstwa od tej zasady, muszą bezwzględnie wynikać z przepisów prawa i być interpretowane ściśle z jego literą. Co więcej, zgodnie z konstrukcją i systematyką ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wszelkie ulgi i zwolnienia podatkowe stanowią wyjątek od generalnej zasady powszechności opodatkowania wyrażonej w art. 9 ust. 1 ww. ustawy.

Stąd też, korzystanie z każdej preferencji podatkowej, w tym ulgi przewidzianej w art. 6 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, uzależnione jest od spełnienia wszystkich przesłanek wymaganych do jej zastosowania.

Niezbędną przesłanką w przedmiotowej sprawie jest, jak już wcześniej zaznaczono, aby osoba, która chce skorzystać z preferencyjnego opodatkowania dochodów w trakcie roku podatkowego faktycznie samotnie, tj. bez wsparcia drugiego z rodziców wychowywała dziecko. Podkreślić należy, że wychowywanie dziecka nie sprowadza się jedynie do „jego utrzymania”, czy też czasowego (doraźnego) przebywania z nim, lecz obejmuje ogół czynności zmierzających do należytego ukształtowania człowieka w sferze duchowej i psychicznej oraz zapewnienia mu materialnych podstaw rozwoju.

Z istoty pojęcia „osoba samotnie wychowująca dzieci” należy wyprowadzić taki stan, w którym nie wystąpi konkurencja wspomnianych w analizowanym przepisie art. 6 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych osób.

Użycie określenia „osoba samotnie wychowująca dzieci” oznacza zatem, że intencją ustawodawcy było przyznanie prawa do rozliczenia dochodów jako osoba samotnie wychowująca dziecko jednemu z rodziców lub opiekunów prawnych, który faktycznie wychowuje dziecko.

W przypadku, gdy żadne z rodziców nie jest pozbawione władzy rodzicielskiej, rodzic który faktycznie w roku podatkowym dziecko wychowuje, czyli sprawuje nad nim ciągłą opiekę, stale troszczy się o byt materialny i rozwój emocjonalny dziecka, ma prawo do przedmiotowej preferencji podatkowej. Nie jest przy tym konieczne, aby drugi z rodziców był całkowicie wyeliminowany z opieki i wychowania dziecka. W sytuacji, gdy dziecko zamieszkując wraz z jednym rodzicem, pozostaje pod jego stałą, codzienną opieką, a drugi rodzic jest zobowiązany do płacenia alimentów oraz zajmowania się dzieckiem doraźnie (w określonych, ustalonych przez sąd przedziałach czasowych, np. niektóre święta, tydzień ferii, miesiąc wakacji, co drugi weekend każdego miesiąca oraz ściśle określone dni powszednie), status samotnego rodzica ma ten, przy którym dziecko zamieszkuje i który wykonuje wszystkie obowiązki, dzięki którym dziecko będzie wychowywane w sposób zapewniający jego prawidłowy rozwój. Fakt utrzymywania kontaktów pomiędzy dzieckiem i drugim rodzicem, nie pozbawia pierwszego rodzica (przy którym dziecko mieszka) prawa do opodatkowania swoich dochodów na zasadach określonych w art. 6 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Pojęcie wychowywania dziecka uszczegółowił Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 31 maja 2011 r., sygn. akt II FSK 30/10, w uzasadnieniu którego znalazło się następujące stwierdzenie: „Wychowanie dziecka można określić jako kształtowanie osobowości dziecka poprzez kształtowanie jego samodzielności, obowiązkowości, rozwijanie predyspozycji intelektualnych i umiejętności praktycznych, kształtowanie światopoglądu oraz systemu wartości oraz postaw emocjonalnych”.

Podstawową kwestią jest zatem ustalenie, który z rodziców faktycznie wychowuje dziecko, gdy rodzice nie pozostają w związku małżeńskim i żadnemu z rodziców sąd nie ograniczył władzy rodzicielskiej, a jednocześnie ojciec (matka) dziecka częściowo wypełnia postanowienia wyroku sądowego w zakresie realizacji kontaktów z dzieckiem/świadczeń alimentacyjnych. Jednakże wychowywanie dziecka nie sprowadza się jedynie do łożenia na jego utrzymanie oraz do czasowego (doraźnego) z nim przebywania. Wychowywanie dziecka obejmuje bowiem ogół czynności zmierzających do należytego ukształtowania człowieka w sferze duchowej, emocjonalnej i psychicznej wraz z materialną podstawą rozwoju. Oznacza to, że wykonywanie władzy rodzicielskiej polega na tym, że rodzic osobiście zajmuje się sprawami małoletniego dziecka, czyli podejmuje trud wykonywania wszystkich obowiązków, dzięki którym dziecko będzie wychowywane w sposób zapewniający jego prawidłowy rozwój.

Zatem, prawo do omawianej preferencji podatkowej będzie przysługiwało jedynie temu z rodziców, czy opiekunów prawnych, który będąc osobą stanu wolnego (za wyjątkiem ściśle w ustawie określonym) faktycznie w roku podatkowym samotnie dziecko wychowuje, czyli sprawuje nad nim samodzielnie ciągłą opiekę, bez udziału drugiego rodzica w procesie wychowawczym.

Jednocześnie przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie uzależniają prawa podatnika do preferencyjnego opodatkowania jego dochodów od tego, czy przez cały rok był osobą samotnie wychowującą dziecko. Wystarczające jest zatem, aby taki stan zaistniał w ciągu roku, a nie trwał przez cały rok.

Mając na uwadze przedstawiony opis sprawy i powołane przepisy prawa stwierdzić należy, że skoro w 2022 r. to Pani faktycznie wykonywała władzę rodzicielską w stosunku do swoich dzieci, tj. uczestniczyła w ich wychowaniu, sprawowała nad nimi pieczę, troszczyła się o rozwój fizyczny i duchowy, zabezpieczała potrzeby bytowe dzieci, zdrowotne i edukacyjne, dostarczała niezbędnych dóbr materialnych, organizowała ferie i wakacje, pomagała rozwijać zainteresowania, natomiast ojciec dzieci poza płaconymi alimentami i ponoszeniem części kosztów związanych z zajęciami dodatkowymi oraz spędzaniem czasu z dziećmi średnio 1-2 godziny, raz na dwa tygodnie, nie zabezpieczał potrzeb bytowych, zdrowotnych i edukacyjnych, nie brał czynnego udziału w sprawach dotyczących dzieci związanych z ich kształceniem oraz zajęciami, to spełnia Pani warunki określone w art. 6 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Tym samym przysługuje Pani prawo do skorzystania za rok 2022 z preferencyjnego rozliczenia jako osoba samotnie wychowująca dzieci na zasadach określonych w art. 6 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, który Pani przedstawiła i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pani sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pani do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

·Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (…). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 259; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.).