Interpretacja indywidualna z dnia 17 lutego 2023 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0111-KDIB2-1.4010.712.2022.1.AR

Ustalenia czy strata, powstała jako ekonomiczny wynik transakcji zakupu obligacji zawieranych na rynku wtórnym przez Państwa oraz transakcji wykupu obligacji przez emitenta, stanowi stratę podatkową w podatku dochodowym od osób prawnych, możliwą do rozliczenia w ramach źródła przychodu z zysków kapitałowych na zasadach wynikających z art. 7 ust. 5 ustawy CIT.

Interpretacja indywidualna – stanowisko nieprawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku dochodowym od osób prawnych – jest nieprawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

18 listopada 2022 r. wpłynął Państwa wniosek z tego samego dnia o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy m.in. ustalenia czy strata, powstała jako ekonomiczny wynik transakcji zakupu obligacji zawieranych na rynku wtórnym przez Państwa oraz transakcji wykupu obligacji przez emitenta, stanowi stratę podatkową w podatku dochodowym od osób prawnych, możliwą do rozliczenia w ramach źródła przychodu z zysków kapitałowych na zasadach wynikających z art. 7 ust. 5 ustawy CIT.

Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

Spółka z o. o. (dalej jako „Wnioskodawca”) jest przedsiębiorstwem wodociągowo-kanalizacyjnym w rozumieniu przepisu art. 2 pkt 4 ustawy z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków. Wnioskodawca jest podatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych oraz zarejestrowanym czynnym podatnikiem podatku VAT. W ramach realizowanych zadań prowadzi działalność gospodarczą w zakresie realizacji gospodarki wodno- ściekowej na terenie gmin (…).

Poza działalnością bezpośrednio związaną z realizacją zadań podstawowych, Wnioskodawca od dłuższego czasu prowadzi działalność polegającą na alokowaniu nadwyżek finansowych w instrumentach dłużnych emitowanych przez Skarb Państwa, w szczególności w obligacjach skarbowych o różnym terminie wykupu (dalej: obligacje).

Wnioskodawca uczestniczy w rynku wskazanych obligacji za pośrednictwem rachunków papierów wartościowych prowadzonych przez banki, z którymi to Wnioskodawcę łączy umowa o prowadzenie obrotu instrumentami dłużnymi. W ramach swojej działalności, dealerzy odpowiednich departamentów banków zawierają transakcje zgodnie ze zleceniami Wnioskodawcy.

Wnioskodawca, z udziałem pośredników, o których mowa powyżej dokonuje transakcji zakupu i sprzedaży obligacji na rynku. Wnioskodawca co do zasady nie obejmuje instrumentów od emitenta w chwili emisji, a odkupuje obligacje od innych uczestników rynku wtórnego. Obligacje nabyte przez Wnioskodawcę są sprzedawane na rynku wtórnym lub wykupywane przez emitenta instrumentu w terminie wykupu.

W związku z faktem nabywania instrumentów przez Wnioskodawcę na rynku wtórnym cena instrumentu zwykle odbiega od ceny emisyjnej. Poziom ceny instrumentu finansowego będącego obligacją, na rynku wtórnym zależy od szeregu czynników takich jak np. okres pozostały do wykupu instrumentu przez emitenta, ryzyko inwestycyjne związane z instrumentem, wpływ otoczenia ekonomicznego itp. Można powiedzieć, że cena rynkowa instrumentu jest wynikiem wyceny takiego instrumentu dokonanej przez uczestników rynku dyskontujących posiadane przez siebie informacje i jest ustalana na poziomie konsensusu ofert złożonych przez sprzedających i kupujących.

Co do zasady, Wnioskodawca jako uczestnik rynku wtórnego może osiągnąć dwa strumienie przychodu.

Pierwszym z nich są odsetki od nabytych obligacji wypłacane przez emitenta na rzecz posiadacza obligacji.

Jak stanowi art. 7b ust. 1 pkt 6 lit. b ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (dalej: u.p.d.o.p.) za przychody z zysków kapitałowych uważa się przychody z papierów wartościowych i pochodnych instrumentów finansowych, z wyłączeniem pochodnych instrumentów finansowych służących zabezpieczeniu przychodów albo kosztów, niezaliczanych do zysków kapitałowych.

W konsekwencji, tego rodzaju przychody stanowią dla Wnioskodawcy przychód do opodatkowania w ramach źródła z zysków kapitałowych w momencie wypłaty, co potwierdzają wydane przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej interpretacje indywidualne, np. ta z dnia 1 marca 2019 r. (0114-KDIP2-2.4010.669.2018.1.AG).

Kwestia klasyfikacji przychodu z odsetek od obligacji jest jasna i nie stanowi wątpliwości dla Wnioskodawcy.

Drugim źródłem przychodu jest przysporzenie związane ze zbyciem przez Wnioskodawcę obligacji na rynku wtórnym lub wykupem dokonywanym przez emitenta. Jak wskazano powyżej, transakcja taka może zakończyć się różnym wynikiem ekonomicznym. Wnioskodawca w związku ze zbyciem lub wykupem części lub całości posiadanych obligacji może odnotować zysk lub stratę, zależnie od ceny rynkowej obligacji w momencie ich nabycia i sprzedaży lub wykupu.

Należy przy tym podkreślić, że w przypadku wykupu obligacji od Wnioskodawcy przez emitenta, transakcja taka jest zawierana na poziomie ceny emisyjnej obligacji. Ma to szczególne znaczenie w kontekście wcześniejszego nabycia tych instrumentów na rynku wtórnym za cenę rynkową, która zawiera w sobie kwotę odsetek przypisaną do danej obligacji i może być (zwykle jest) wyższa od ceny emisyjnej.

Pytanie

Czy strata, powstała jako ekonomiczny wynik transakcji wykupu obligacji przez emitenta, stanowi stratę podatkową w podatku dochodowym od osób prawnych, możliwą do rozliczenia w ramach źródła przychodu z zysków kapitałowych, na zasadach wynikających z art. 7 ust. 5 ustawy CIT.

(część sformułowanego we wniosku pytania)

Państwa stanowisko w sprawie

Zdaniem Wnioskodawcy, strata, powstała jako ekonomiczny wynik transakcji zakupu i sprzedaży obligacji zawieranych na rynku wtórnym przez Wnioskodawcę, stanowi stratę podatkową w podatku dochodowym od osób prawnych, możliwą do rozliczenia w ramach źródła przychodu z zysków kapitałowych na zasadach wynikających z art. 7 ust. 5 u.p.d.o.p

Uzasadnienie prawne

Pojęcie obligacji

Podstawowym aktem prawnym dotyczącym skarbowych papierów wartościowych jest ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych.

Zgodnie z art. 95 ust. 1 tej ustawy, skarbowy papier wartościowy jest papierem wartościowym, w którym Skarb Państwa stwierdza, że jest dłużnikiem właściciela takiego papieru i zobowiązuje się wobec niego do spełnienia określonego świadczenia, które może mieć charakter pieniężny lub niepieniężny.

W ramach skarbowych papierów wartościowych wyróżnia się dwa podstawowe rodzaje papierów wartościowych: bony skarbowe i obligacje skarbowe.

Zgodnie z art. 100 ust. 1 ustawy o finansach publicznych obligacja skarbowa jest papierem wartościowym oferowanym do sprzedaży w kraju lub za granicą, oprocentowanym w postaci dyskonta lub odsetek.

Podstawa opodatkowania

Ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych nie zawiera przepisów regulujących bezpośrednio sposób rozpoznawania przychodów ze sprzedaży i wykupu obligacji.

Zgodnie z art. 7 ust. 1 u.p.d.o.p. przedmiotem opodatkowania podatkiem dochodowym jest dochód stanowiący sumę dochodu osiągniętego z zysków kapitałowych oraz dochodu osiągniętego z innych źródeł przychodów. W przypadkach, o których mowa w art. 21, art. 22 i art. 24b, przedmiotem opodatkowania jest przychód.

W myśl art. 7 ust. 2 u.p.d.o.p. dochodem ze źródła przychodów, z zastrzeżeniem art. 11c, art. 11 i, art. 24a, art. 24b, art. 24ca, art. 24d i art. 24f, jest nadwyżka sumy przychodów uzyskanych z tego źródła przychodów nad kosztami ich uzyskania, osiągnięta w roku podatkowym. Jeżeli koszty uzyskania przychodów przekraczają sumę przychodów, różnica jest stratą ze źródła przychodów.

Jak wynika z cytowanej normy prawnej, dochód jest dodatnią różnicą pomiędzy przychodami a kosztami jego uzyskania. Dla ustalenia czy dojdzie do powstania dochodu konieczne jest zatem określenie właściwej wysokości przychodów oraz kosztów ich osiągnięcia.

Przychód

Zgodnie z art. 12 ust. 1 u.p.d.o.p., przychodami, z zastrzeżeniem ust. 3 i 4 oraz art. 14, są w szczególności:

1) otrzymane pieniądze, wartości pieniężne, w tym również różnice kursowe;

2) wartość otrzymanych rzeczy lub praw, a także wartość innych świadczeń w naturze, w tym wartość rzeczy i praw otrzymanych nieodpłatnie lub częściowo odpłatnie, a także wartość innych nieodpłatnych lub częściowo odpłatnych świadczeń, z wyjątkiem świadczeń związanych z używaniem środków trwałych otrzymanych przez samorządowe zakłady budżetowe w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych oraz spółki użyteczności publicznej z wyłącznym udziałem jednostek samorządu terytorialnego lub ich związków od Skarbu Państwa, jednostek samorządu terytorialnego lub ich związków w nieodpłatny zarząd lub używanie.

W myśl art. 12 ust. 3 u.p.d.o.p., za przychody związane z działalnością gospodarczą i z działami specjalnymi produkcji rolnej, osiągnięte w roku podatkowym, a także za przychody uzyskane z zysków kapitałowych, z wyłączeniem przychodów, o których mowa w art. 7b ust. 1 pkt 1, uważa się także należne przychody, choćby nie zostały jeszcze faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont.

Ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych nie definiuje ściśle pojęcia przychodu podatkowego. Ustawodawca ograniczył się w tym zakresie do wskazania w art. 12 ust. 1 u.p.d.o.p. przykładowych przysporzeń, zaliczanych do tej kategorii. Jednakże z treści art. 12 u.p.d.o.p. wynika, że pojęcie „przychodu” jest bardzo szerokie i obejmuje m.in. wszystkie otrzymane pieniądze z zastrzeżeniem wyjątków wskazanych w przepisach.

Źródło przychodu

Od 2018 r. w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych, przychody podatników tego podatku zostały rozdzielone na źródła:

-z zysków kapitałowych oraz

-z innych źródeł.

Wydzielając źródło przychodów z zysków kapitałowych na gruncie u.p.d.o.p., ustawodawca zamieścił w ustawie katalog, w którym określił listę przychodów alokowanych do tego źródła. Katalog ten został zawarty w art. 7b u.p.d.o.p.

Zgodnie z art. 7b ust. 1 pkt 6 u.p.d.o.p., za przychody z zysków kapitałowych uważa się przychody:

a) z praw majątkowych, o których mowa w art. 16b ust. 1 pkt 4-7, z wyłączeniem przychodów z licencji bezpośrednio związanych z uzyskaniem przychodów niezaliczanych do zysków kapitałowych,

b) z papierów wartościowych i pochodnych instrumentów finansowych, z wyłączeniem pochodnych instrumentów finansowych służących zabezpieczeniu przychodów albo kosztów, niezaliczanych do zysków kapitałowych,

c) z tytułu uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych lub instytucjach wspólnego inwestowania,

d) z najmu, dzierżawy lub innej umowy o podobnych charakterze dotyczącej praw, o których mowa w lit. a-c,

e) ze zbycia praw, o których mowa w lit. a-c.

Trzeba wskazać, że wyodrębnienie źródeł przychodów w podatku dochodowym od osób prawnych dotyczy również kosztów uzyskania przychodów. Tym samym, koszty takie będą mogły podlegać zaliczeniu do źródła zyski kapitałowe, o ile dotyczą kategorii przychodu wskazanej w dodanym art. 7b u.p.d.o.p.

W art. 7b ust. 1 pkt 6 lit. b u.p.d.o.p. wprost wskazano, że za przychody z zysków kapitałowych uważa się przychody z papierów wartościowych i pochodnych instrumentów finansowych. Jednocześnie, z przychodów tych wyłączono przychody uzyskiwane z pochodnych instrumentów finansowych służących zabezpieczeniu przychodów albo kosztów, niezaliczanych do zysków kapitałowych.

Analogicznego wyłączenia nie zawarto natomiast w odniesieniu do przychodów z papierów wartościowych, w związku z czym, mając na uwadze opis niniejszej sprawy, przychody uzyskane przez Wnioskodawcę ze sprzedaży obligacji powinny zostać w całości zaliczone do źródła „zyski kapitałowe”. Potwierdzenie powyższego stanowiska można odnaleźć, m.in. w interpretacji indywidualnej Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 29 kwietnia 2022 r. (0111-KDIB1-4010.549.2021.4.JKU).

Koszt uzyskania przychodu

Pojęcie kosztów uzyskania przychodów definiuje art. 15 ust. 1 u.p.d.o.p., zgodnie z którym, kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów ze źródła przychodów lub w celu zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1. Koszty poniesione w walutach obcych przelicza się na złote według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień poniesienia kosztu.

Definicja kosztów uzyskania przychodów sformułowana przez ustawodawcę ma charakter ogólny. Z tego względu każdorazowy wydatek poniesiony przez podatnika powinien podlegać indywidualnej analizie w celu dokonania jego kwalifikacji prawnej. Wyjątkiem jest jedynie sytuacja, gdy ustawa wyraźnie wskazuje jego przynależność do kategorii kosztów uzyskania przychodów lub wyłącza możliwość zaliczenia go do tego rodzaju kosztów. W pozostałych przypadkach należy natomiast zbadać istnienie związku przyczynowego pomiędzy poniesieniem kosztu a powstaniem przychodu ze źródła przychodu lub realną szansą powstania przychodu podatkowego, bądź też zachowaniem albo zabezpieczeniem źródła jego uzyskiwania. Innymi słowy oznacza to, że dla kwalifikacji prawnej danego kosztu istotne znaczenie ma cel, w jakim został poniesiony. Wydatek zostanie uznany za koszt uzyskania przychodów, jeżeli pomiędzy jego poniesieniem, a powstaniem, zwiększeniem bądź też możliwością powstania przychodu istnieje związek przyczynowy.

Zgodnie z brzmieniem art. 16 ust. 1 pkt 8 u.p.d.o.p, nie zalicza się do kosztów podatkowych wydatków na objęcie lub nabycie udziałów albo wkładów w spółdzielni, udziałów (akcji) oraz papierów wartościowych, a także wydatków na nabycie tytułów uczestnictwa w funduszach kapitałowych; wydatki takie są jednak kosztem uzyskania przychodu z odpłatnego zbycia tych udziałów w spółdzielni, udziałów (akcji) oraz papierów wartościowych, w tym z tytułu wykupu przez emitenta papierów wartościowych, a także z odkupienia albo umorzenia tytułów uczestnictwa w funduszach kapitałowych, z zastrzeżeniem ust. 7e.

Trzeba podkreślić, że do sprzedaży przez Wnioskodawcę obligacji na rynku wtórnym oraz wykupu obligacji przez emitenta po cenie emisyjnej nie znajdzie zastosowania regulacja art. 16 ust. 1 pkt 39 u.p.d.o.p. który stanowi, że nie uważa się za koszty uzyskania przychodów strat z tytułu odpłatnego zbycia wierzytelności, w tym w sposób określony w art. 12 ust. 1 pkt 7, z wyjątkiem wierzytelności lub jej części, które uprzednio zostały zarachowane jako przychód należny - do wysokości uprzednio zarachowanej jako przychód należny.

Nie sposób bowiem uznać, że obligacja stanowiąca papier wartościowy w rozumieniu art. 95 ust. 1 ustawy o finansach publicznych jest jednocześnie wierzytelnością. Wnioskodawca w tym zakresie w całości podziela pogląd Ministra Finansów wyrażony w interpretacji ogólnej z 26 kwietnia 2021 r. (SP4.8203.2.2020). W opinii Ministra Finansów, „wydatki na nabycie SPW są kosztami uzyskania przychodów w rozumieniu art. 15 ust. 1 w związku z art. 16 ust. 1 pkt 8. Wyłączenie z kosztów uzyskania przychodów straty z odpłatnego zbycia wierzytelności, które wynika z art. 16 ust. 1 pkt 39, nie obejmuje zbycia SPW.”

Jak wskazano w uzasadnieniu tejże interpretacji, Minister Finansów stoi na stanowisku, że „nie można zaakceptować wykładni przepisów u.p.d.o.p., która prowadziłaby do niespójnej kwalifikacji tego samego zjawiska gospodarczego lub tej samej instytucji prawnej (tutaj: SPW i obrotu nimi) na gruncie różnych przepisów. Nie można bowiem przyjąć, że zamiarem racjonalnego ustawodawcy było takie ukształtowanie przepisów ustawy, aby SPW były nazywane i rozumiane jednocześnie jako obligacja, papier wartościowy, pożyczka i wierzytelność, zwłaszcza jeżeli kwalifikacja do tych pojęć może prowadzić do niespójnych lub nawet odmiennych skutków podatkowych. Jest to tym bardziej uzasadnione, że w konstrukcji legalnej definicji przychodów z zysków kapitałowych ustawodawca odrębnie kwalifikuje „przychody z papierów wartościowych” (art. 7b ust. 1 pkt 6 lit. b) i przychody z ich zbycia (art. 7b ust. 1 pkt 6 lit. e), a odrębnie „przychody ze zbycia wierzytelności” (art. 7b ust. 1 pkt 5). Ta odrębność w definicji przychodów nie powinna pozostawać obojętna dla rozumienia podobnych przepisów o kosztach uzyskania przychodów. (...) Nie ulega wątpliwości, że SPW są papierami wartościowymi w rozumieniu normatywnym (art. 95 ust. 1 ustawy o finansach publicznych). Z tej perspektywy jest oczywiste, że przepis art. 16 ust. 1 pkt 8 obejmuje swoim zakresem przedmiotowym SPW. Nie jest natomiast w pełni przesądzone, czy zawarte w przepisie art. 16 ust. 1 pkt 39 pojęcie wierzytelności obejmuje SPW. Pierwszy z przywołanych przepisów dotyczy wydatków na nabycie papierów wartościowych i odpłatnego zbycia tych papierów wartościowych, w tym z tytułu wykupu przez emitenta papierów wartościowych, natomiast drugi przepis odnosi się do odpłatnego zbycia wierzytelności. Na tym tle nieuzasadnionym byłoby twierdzenie, że pojęcie SPW jest tożsame z pojęciem wierzytelności. Owszem, sądy administracyjne w niektórych wyrokach utożsamiają pojęcia obligacji i wierzytelności na gruncie art. 16 ust. 1 pkt 39, argumentując, iż obligacja inkorporuje (zawiera w sobie) wierzytelność, jednak tutaj - abstrahując od ograniczoności czy specyfiki stanów faktycznych w sprawach rozstrzyganych przez sądy - powstaje uzasadniona wątpliwość, czy nazwany wprost w przepisie prawa podatkowego przedmiot zbycia (tutaj: SPW) można utożsamiać ze składnikiem innej instytucji prawnej (tutaj: wierzytelności inkorporowane w SPW czy z tytułu SPW), nawet jeżeli ów składnik jest kluczowy czy konstytutywny dla tego przedmiotu. Jest to tym bardziej zasadna wątpliwość, że pojęcie wierzytelności w rozumieniu cywilistycznym jest składnikiem każdej umowy cywilno-prawnej, nazwanej i nienazwanej."

Wykup obligacji przez emitenta po cenie emisyjnej

Ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych nie zawiera przepisów regulujących bezpośrednio sposób rozpoznawania przychodów z wykupu obligacji. Jest przy tym możliwe odnalezienie stanowiska organów podatkowych, w których kwestię wykupu obligacji traktuje się przez pryzmat podobieństwa obligacji do umów pożyczki i zwrotu kapitału pożyczki.

Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, w interpretacji indywidualnej z dnia 27 marca 2022 r. (Znak: 0111-KDIB1 -3.4010.64.2020.1 .MMU) (Por. również interpretację indywidualną z dnia 27 października 2017 r.; Znak: 0114-KDIP2-3.4010.240.2017.1.JBB) zgodził się z uzasadnieniem przedstawionym przez wnioskodawcę, zgodnie z którym „skoro przychodu pożyczkodawcy nie stanowi spłata pożyczki w części kapitałowej, a jedynie faktycznie otrzymane od pożyczkobiorcy odsetki, to analogicznie w przypadku wykupu obligacji, za przychód obligatariusza należy uznać jedynie odsetki wypłacone przez emitenta, nie zaś kwotę nominalną wykupionych obligacji. Wspomniana bowiem neutralność pożyczek, jak również innych transakcji niemających cech definitywnego przysporzenia (w zakresie kwoty głównej) na gruncie podatku dochodowego od osób prawnych, powoduje, iż również dla obligatariusza kwota wykupu uzyskana od emitenta (do wysokości kwoty nominalnej obligacji) nie stanowi przychodu na gruncie u.p.d.o.p.”

Wnioskodawca zdaje sobie sprawę, że przywołane powyżej stanowisko organu podatkowego dotyczy obligacji korporacyjnych nie zaś obligacji skarbowych. Trzeba jednak w tym miejscu podkreślić, że taką samą analogią posługuje się Minister Finansów w przywołanej wyżej interpretacji ogólnej (SP4.8203.2.2020). Wskazuje on, że „(..) właśnie na tej zasadzie do tej pory przyjmuje się, że otrzymanie wartości emisyjnej obligacji nie stanowi przychodu dla emitenta. W braku takiego wyłączenia wprost w przepisach art. 12 ust. 4 przyjmuje się bowiem gospodarcze podobieństwo obligacji do umowy pożyczki i emisji obligacji do obrotu kapitałem pożyczkowym, wyłączając z przychodów wartość emisyjną obligacji na podstawie tej części przepisu art. 12 ust. 4 pkt 1, u.p.d.o.p. która dotyczy otrzymanych pożyczek (...) Przykładem nieracjonalnego i niezamierzonego skutku podatkowego jest taka wykładnia przepisów art. 16 ust. 1 pkt. 8 i 39, która prowadziłaby do niemożliwości uwzględnienia w kosztach uzyskania przychodów wydatków na nabycie obligacji skarbowych w części odsetkowej. Jeżeli nabycie dotyczy obligacji z oprocentowaniem stałym lub zmiennym w postaci odsetek, to w tym momencie cena nabycia może uwzględniać - oprócz wartości nominalnej - m.in. wartość przyszłych (nabycie od emitenta) lub już naliczonych (nabycie na rynku wtórnym) odsetek. W świetle przepisu art. 16 ust. 1 pkt 8, poniesiony w tej części wydatek staje się kosztem uzyskania przychodów w związku z odpłatnym zbyciem albo wykupem obligacji skarbowych.”

W konsekwencji należy stwierdzić, że Wnioskodawca w przypadku wykupu obligacji przez emitenta będzie uprawniony do rozpoznania w ramach takiej transakcji kosztu uzyskania przychodu w wysokości wydatku poniesionego na zakup obligacji na rynku wtórnym.

Strata

Jak stanowi art. 7 ust. 2 u.p.d.o.p. dochodem ze źródła przychodów, z zastrzeżeniem art. 11 c, art. 11i , art. 24a, art. 24b, art. 24ca, art. 24d i art. 24f, jest nadwyżka sumy przychodów uzyskanych z tego źródła przychodów nad kosztami ich uzyskania, osiągnięta w roku podatkowym. Jeżeli koszty uzyskania przychodów przekraczają sumę przychodów, różnica jest stratą ze źródła przychodów.

Zgodnie z art. 7 ust. 5 u.p.d.o.p. o wysokość straty ze źródła przychodów, poniesionej w roku podatkowym, podatnik może:

1) obniżyć dochód uzyskany z tego źródła w najbliższych kolejno po sobie następujących pięciu latach podatkowych, z tym że kwota obniżenia w którymkolwiek z tych lat nie może przekroczyć 50% wysokości tej straty, albo

2) obniżyć jednorazowo dochód uzyskany z tego źródła w jednym z najbliższych kolejno po sobie następujących pięciu lat podatkowych o kwotę nieprzekraczającą 5 000 000 zł, nieodliczona kwota podlega rozliczeniu w pozostałych latach tego pięcioletniego okresu, z tym że kwota obniżenia w którymkolwiek z tych lat nie może przekroczyć 50% wysokości tej straty.

Literalne brzmienie powyższych przepisów wskazuje, że w ramach danego źródła przychodu, potencjalna nadwyżka kosztów nad uzyskanymi przychodami stanowi stratę podatkową. Taką stratę rozlicza się w ciągu 5 kolejnych lat podatkowych, odejmując ją od dochodu w wysokości nie większej niż 50% poniesionej straty w danym roku podatkowym. Jeśli uzyskana strata nie przekracza 5 000 000 zł, to możliwe jest odliczenie straty od razu w całości również w jednym z 5 kolejnych lat.

Przenosząc powyższe na grunt przedstawionych okoliczności sprawy należy stwierdzić, że jeżeli Wnioskodawca w wyniku zawieranych na rynku wtórnym transakcji kupna i sprzedaży obligacji oraz w wyniku wykupu obligacji przez emitenta zanotuje stratę, to będzie uprawniony do obniżenia dochodu uzyskanego w ramach źródła z kapitałów pieniężnych na zasadach omówionych w akapicie powyżej.

Konkluzja

W konsekwencji przedstawionej argumentacji należy stwierdzić, że podstawą opodatkowania przychodu osiągniętego przez Wnioskodawcę w ramach źródła z zysków kapitałowych z tytułu kupna i sprzedaży obligacji na rynku wtórnym będzie dochód stanowiący różnicę pomiędzy przychodem ze sprzedaży oraz wydatkiem poniesionym na nabycie obligacji, który kosztem uzyskania przychodu stanie się w momencie dokonania sprzedaży przez Wnioskodawcę. Jeżeli posiadane przez Wnioskodawcę obligacje zostaną wykupione przez emitenta, to osiągnięte przez niego przysporzenie będzie stanowić zwrot wpłaconego przez obejmującego obligacje i nie będzie dla niego przychodem podatkowym. Kosztem uzyskania przychodu będzie w takiej transakcji będzie kwota odpowiadająca wydatkowi poniesionemu na nabycie wykupionych obligacji na rynku wtórnym.

Jeżeli w wyniku dokonanych transakcji Wnioskodawca poniesie stratę, będzie uprawniony do jej rozliczenia w ramach źródła z zysków kapitałowych na zasadach wynikających z art. 7 ust. 5 u.p.d.o.p.

Ocena stanowiska

Stanowisko które przedstawili Państwo we wniosku w zakresie ustalenia czy strata, powstała jako ekonomiczny wynik transakcji zakupu obligacji zawieranych na rynku wtórnym przez Państwa oraz transakcji wykupu obligacji przez emitenta, stanowi stratę podatkową w podatku dochodowym od osób prawnych, możliwą do rozliczenia w ramach źródła przychodu z zysków kapitałowych na zasadach wynikających z art. 7 ust. 5 ustawy CIT – jest nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz.U. z 2022 r. poz. 2587, dalej: updop),

W myśl art. 7 ust. 2 ww. ustawy,

Jak stanowi art. 7 ust. 5 updop,

Zgodnie z art. 7b ust. 1

W omawianej sprawie wskazać również należy, że podstawowym aktem prawnym dotyczącym skarbowych papierów wartościowych jest ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz.U. z 2022 r., poz. 1634 ze zm.). Zgodnie z art. 95 ust. 1 tej ustawy,

W ramach skarbowych papierów wartościowych wyróżnia się dwa podstawowe rodzaje papierów wartościowych: bony skarbowe i obligacje skarbowe.

Zgodnie z art. art. 100 ust. 1 ustawy o finansach publicznych

Obligacje skarbowe mogą być oprocentowane w postaci dyskonta lub odsetek. Oprocentowanie w postaci odsetek może być stałe albo zmienne.

Obligacje skarbowe z dyskontem (tzw. obligacje zerokuponowe) polegają na tym, że są emitowane z dyskontem w stosunku do ich wartości nominalnej. To oznacza, że ich cena emisyjna jest określona przez Ministra Finansów poniżej wartości nominalnej. Różnica pomiędzy wartością nominalną a niższą od niej ceną emisyjną jest nazywana dyskontem. W sensie ekonomicznym cena nabycia takich obligacji jest jej wartością nominalną pomniejszoną o należne w przyszłości oprocentowanie, a ich wykup według wartości nominalnej zawiera w sobie skapitalizowane oprocentowanie pod postacią dyskonta.

Stałe oprocentowanie polega na tym, że nie zmienia się ono w trakcie całego umownego okresu inwestycji. Jest ono z góry określone w liście emisyjnym danych obligacji skarbowych i nie zmienia się aż do dnia zakończenia inwestycji (zbycie albo wykup obligacji). Odsetki w ramach stałego oprocentowania są naliczane w określonych przedziałach czasowych (tzw. okres odsetkowy). Po zakończeniu okresu odsetkowego następuje wypłata odsetek lub ich kapitalizacja.

W przypadku obligacji o zmiennym oprocentowaniu, oprocentowanie to może być uzależnione od wielu czynników, najczęściej jest to stopa inflacji, równie dobrze może to być jednak poziom wskazanej rynkowej stopy procentowej. Obligacje o zmiennym oprocentowaniu są najczęściej wypłacane kwartalnie. Stopa procentowa w tym przypadku ustalana jest na początku tego okresu.

Z przedstawionego we wniosku opisu sprawy wynika, że dokonujecie Państwo transakcji zakupu i sprzedaży obligacji skarbowych na rynku. Co do zasady nie obejmują Państwo instrumentów od emitenta w chwili emisji, a odkupujecie obligacje od innych uczestników rynku wtórnego. Obligacje nabyte przez Państwa są sprzedawane na rynku wtórnym lub wykupywane przez emitenta instrumentu w terminie wykupu. W związku z faktem nabywania instrumentów przez Państwa na rynku wtórnym cena instrumentu zwykle odbiega od ceny emisyjnej. Cena rynkowa instrumentu jest wynikiem wyceny takiego instrumentu dokonanej przez uczestników rynku dyskontujących posiadane przez siebie informacje i jest ustalana na poziomie konsensusu ofert złożonych przez sprzedających i kupujących. Co do zasady, jako uczestnik rynku wtórnego możecie Państwo osiągnąć dwa strumienie przychodu.

Pierwszym z nich są odsetki od nabytych obligacji wypłacane przez emitenta na rzecz posiadacza obligacji. Drugim źródłem przychodu jest przysporzenie związane ze zbyciem obligacji na rynku wtórnym lub wykupem dokonywanym przez emitenta. Transakcja taka może zakończyć się różnym wynikiem ekonomicznym. Spółka w związku ze zbyciem lub wykupem części lub całości posiadanych obligacji może odnotować zysk lub stratę, zależnie od ceny rynkowej obligacji w momencie ich nabycia i sprzedaży lub wykupu.

Przedmiotem Państwa wątpliwości jest m.in. kwestia ustalenia czy strata, powstała jako ekonomiczny wynik transakcji wykupu obligacji przez emitenta obliczony w sposób określony we wniosku, stanowi stratę podatkową w podatku dochodowym od osób prawnych, możliwą do rozliczenia w ramach źródła przychodu z zysków kapitałowych, na zasadach wynikających z art. 7 ust. 5 ustawy CIT.

Odnosząc się do powyższej wątpliwości zgodzić się z Państwem należy, że przychód podatkowy z tytułu wykupu obligacji powstaje w źródle przychodów „zyski kapitałowe”. Jak wcześniej bowiem wskazano, obligacje stanowią papiery wartościowe, a zatem ich wykup przez emitenta prowadzi do powstania przychodu, o którym mowa w art. 7b ust. 1 pkt 6 lit. b ustawy CIT, tj. z tytułu otrzymanych odsetek od obligacji.

Zauważyć ponadto należy, że jak wynika z cytowanego wyżej art. 7 ust. 2 updop, dochodem ze źródła przychodów jest nadwyżka sumy przychodów uzyskanych z tego źródła przychodów nad kosztami ich uzyskania, osiągnięta w roku podatkowym. Do powstania straty ze źródła przychodów dochodzi natomiast w sytuacji gdy koszty uzyskania przychodów przekraczają sumę przychodów osiągniętych w danym roku podatkowym.

We wskazanym przepisie ustawodawca wyraźnie posługuje się pojęciem dochodu i straty podatkowej jako wyniku osiągniętym z określonego źródła przychodu a nie wyniku ekonomicznym uzyskanym na danego rodzaju transakcjach.

Uwzględniając powyższe wskazać należy, że o tym czy w danym roku podatkowym uzyskaliście Państwo dochód lub stratę podatkową ze źródła zyski kapitałowe decyduje suma wszystkich uzyskanych przez Państwa w tym roku podatkowym przychodów z tego źródła przychodów (wymienionych w art. 7b updop) oraz łączna kwota kosztów podatkowych poniesionych w ramach tego źródła przychodów.

W celu ustalenia czy w danym roku podatkowym na źródle zyski kapitałowe wykazujecie Państwo dochód czy też stratę konieczne jest zatem w pierwszej kolejności właściwe rozpoznanie osiągniętych przychodów oraz poniesionych kosztów w ramach tego źródła przychodów.

Wskazać należy, że przypadku wykupu obligacji przez emitenta przychód z tytułu tej transakcji powstaje jedynie w wysokości wartości dyskonta, stanowiącego różnicę miedzy wartością nominalną obligacji a wydatkami poniesionymi na ich nabycie.

Zauważyć należy, iż istota obligacji polega na tym, że ich emitent (którym w przypadku obligacji skarbowych jest Skarb Państwa) co do zasady poprzez emisje uzyskuje od obligatariuszy określoną kwotę pieniężną, którą obowiązany jest zwrócić w oznaczonym terminie oraz zapłacić określoną kwotę lub procent za korzystanie z pieniędzy obligatariuszowi. Można zatem przyjąć, że charakter obligacji jest zbliżony do pożyczki, która w myśl art. 720 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz.U. z 2022 r., poz. 1360 ze zm.) stanowi umowę, na mocy której dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.

W konsekwencji, obligacje jako dłużne papiery wartościowe wykazujące duże podobieństwo do pożyczek, spełniają tożsamą funkcję w obrocie gospodarczym (tj. stosowane są jako instrument służący pozyskiwaniu finansowania), gdzie emitent papieru wartościowego postrzegany jest jako „pożyczkobiorca”, a obligatariusz jako „pożyczkodawca”. Tym samym do określania na gruncie przepisów Ustawy o CIT przychodów z wykupu obligacji, przez analogię stosować należy przepisy o rozpoznawaniu przychodów z pożyczek.

W myśl art. 12 ust. 4 pkt 1 i 2Ustawy o CIT,

Na gruncie Ustawy o CIT, udzielenie pożyczki i późniejsza jej spłata pozostają zatem neutralne podatkowo i nie stanowią źródła przychodu dla pożyczkodawcy, ponieważ umowa pożyczki nakłada na pożyczającego obowiązek zwrotu tej samej ilości pieniędzy. Inaczej rzecz ujmując, kwota przenoszona w wykonaniu takiej umowy ma charakter zwrotny, nie stanowi dla podmiotu otrzymującego taką kwotę definitywnego przysporzenia majątkowego i z tego względu jest zdarzeniem nierodzącym konsekwencji na gruncie podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie powstania przychodów i kosztów.

Neutralność pożyczek, jak również innych transakcji niemających cech definitywnego przysporzenia (w zakresie kwoty głównej) na gruncie podatku dochodowego od osób prawnych, powoduje, iż również dla obligatariusza kwota wykupu uzyskana od emitenta (do wysokości „pożyczonej” wcześniej kwoty emitentowi Obligacji, tj. w omawianej sprawie do wysokości wartości wydatków na nabycie obligacji) nie stanowi przychodu na gruncie Ustawy o CIT.

Zatem stwierdzić należy, iż w omawianej sprawie kwota wypłacona Państwu przez emitenta tytułem wykupu obligacji skarbowych, do wysokości wydatków poniesionych na nabycie ww. obligacji na rynku wtórnym, nie będzie stanowić przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, a zatem nie będziecie Państwo uprawnieni również do rozpoznania kosztów uzyskania przychodów z tytułu wykupu obligacji w wysokości wydatków poniesionych na nabycie wykupionych obligacji.

Strata podatkowa w ramach źródła zyski kapitałowe rozumiana jako nadwyżka wszystkich wykazanych w roku podatkowym w ramach tego źródła przychodów oraz rozpoznanych w ramach tego źródła kosztów (w tym przychodów i kosztów rozpoznanych z transakcji dokonywanych na obligacjach skarbowych) stanowi co do zasady stratę podatkową w podatku dochodowym od osób prawnych, możliwą do rozpoznania w ramach wskazanego źródła przychodów, na zasadach określonych w art. 7 ust. 5 ustawy CIT.

Stratą tą nie będzie jednak strata powstała jako ekonomiczny wynik transakcji zakupu, obligacji zawieranych na rynku wtórnym oraz transakcji wykupu obligacji przez emitenta ustalony w sposób określony prze Państwa we wniosku. Nie można bowiem zgodzić się z Państwem, iż kosztem uzyskania przychodu w przypadku wykupienia przez emitenta nabytych wcześniej przez Państwa na rynku wtórnym obligacji będzie kwota odpowiadająca wydatkowi poniesionemu na ich nabycie.

Uwzględniając powyższe Państwa stanowisko należało uznać za nieprawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Państwa i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Interpretacja rozstrzyga wyłącznie w zakresie ustalenia czy strata, powstała jako ekonomiczny wynik transakcji wykupu obligacji przez emitenta, stanowi stratę podatkową w podatku dochodowym od osób prawnych, możliwą do rozliczenia w ramach źródła przychodu z zysków kapitałowych na zasadach wynikających z art. 7 ust. 5 ustawy CIT.

W pozostałym zakresie wniosku wydane zostanie odrębne rozstrzygnięcie.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

- Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2022 r. poz. 2651). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego i zastosują się Państwo do interpretacji.

- Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (…). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2022 r. poz. 329 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

- w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

- w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2022 r. poz. 2651).