Interpretacja indywidualna z dnia 10 stycznia 2023 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0111-KDIB3-1.4012.721.2022.4.IK

Brak opodatkowania składki członkowskiej.

Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zaistniałego stanu faktycznego w podatku od towarów i usług w zakresie braku opodatkowania składki członkowskiej.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

21 września 2022 r. wpłynął Państwa wniosek z 15 września 2022 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy m.in. podatku od towarów i usług m.in. w zakresie braku opodatkowania składki członkowskiej (pytanie nr 4). Wniosek – w odpowiedzi na wezwanie - został uzupełniony pismem z 21 grudnia 2022 r. (data wpływu 27 grudnia 2022 r.).

Treść wniosku jest następująca:

Opis zaistniałego stanu faktycznego

Stowarzyszenie I. (dalej jako: „I”, „Wnioskodawca”, „Podatnik”) jest dobrowolną organizacją osób fizycznych i prawnych o celach niezarobkowych, zarejestrowaną w KRS i posiadającą osobowość prawną.

Zgodnie z treścią statutu I, celem stowarzyszenia jest m.in. wspieranie działalności oświatowej i kulturalnej realizowanej poprzez wspieranie rozwoju oraz budowanie tożsamości przedsiębiorstw i przedsiębiorców działających w obszarze technologii informacyjnej (IT), a w szczególności:

(...)

Ponadto celem jest działalność naukowa, naukowo-techniczna oraz oświatowa, w tym także realizowana poprzez partnerską współpracę m.in. z uczelniami i jednostkami badawczymi, a w szczególności poprzez: (...)

Celem Wnioskodawcy jest również działalność charytatywna oraz działalność na rzecz organizacji, których celami statutowymi jest: działalność społeczna, charytatywna oświatowa, kulturalna w zakresie kultury fizycznej i sportu, ochrony środowiska, dobroczynności ochrony zdrowia i pomocy społecznej, rehabilitacji skierowana do dzieci i młodzieży.

I. prowadzi także działania których celem jest rozwój współpracy zagranicznej, w szczególności poprzez: (...)

Zgodnie ze swoim statutem stowarzyszenie ITC realizuje powyższe cele poprzez: (...)

Dla realizacji swoich Celów może także:

a)prowadzić działalność wydawniczą,

b)prowadzić prace badawczo-rozwojowe,

c)organizować konferencje naukowe i technologiczne,

d)opracowywać, administrować i zarządzać programami lub projektami innych organizacji, instytucji oraz zespołów profesjonalistów i grup nieformalnych.

Wnioskodawca prowadzi działalność gospodarczą i jest zarejestrowane jako podatnik VAT czynny. Działalność gospodarcza Stowarzyszenia obejmuje: (...)

Zgodnie ze statutem, I. może prowadzić działalność gospodarczą wyłącznie w rozmiarach służących realizacji celów statutowych. Cały dochód z tej działalności przeznaczany jest na działalność statutową I. i nie może być przeznaczony do podziału między członków stowarzyszenia.

I. w ramach prowadzonej działalności statutowej zrzesza podmioty biznesowe z branży IT. Członkowie I. na chwilę obecną zobowiązani są do opłacania miesięcznej składki członkowskiej (jest związana z pozostawaniem członkiem tej organizacji) i jednocześnie I. nie jest zobowiązane do świadczeń wzajemnych na rzecz swoich członków. Wszystkie dotychczasowe dochody uzyskiwane przez stowarzyszenie I. w całości przeznaczane są na jego cele statutowe, w konsekwencji I. korzysta ze zwolnienia od podatku na mocy art. 17 ust. 1 pkt 40 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

W związku ze znacznym poszerzeniem kręgu podmiotów należących do I. oraz ze względu na zwiększenie zasobów wiedzy, I. planuje zmianę sposobu finansowania swojej działalności statutowej polegającą na:

- ustaleniu stałej, rocznej składki członkowskiej dla obecnych członków stowarzyszenia I. na poziomie dużo niższym od dotychczasowego,

- zawieraniu z obecnymi członkami stowarzyszenia I. umów o odpłatne świadczenie usług udostępniania zasobów wiedzy, zgromadzonych dotychczas przez I.,

- odpłatnym udostępnianiu podmiotom zewnętrznym niebędącym członkami I., także w ramach świadczonych usług, zgromadzonych zasobów wiedzy - na zasadach i po cenach analogicznych, jak dla obecnych członków.

I. w czasie swojej dotychczasowej działalności zebrało znaczne zasoby wiedzy. Obecnie jest to baza wielu nagrań webinarów, a także liczne raporty, opracowania i publikacje. Zasoby te stale rosną zyskując przy tym coraz większą wartość komercyjną. W związku z tym wymagają też coraz większych nakładów organizacyjnych ze strony I., generując po stronie I. koszty obsługi, agregowania, porządkowania, przechowywania i udostępniania.

Co niezwykle ważne, zebrane i opracowane przez I. zasoby wiedzy mają także znaczną wartość dla podmiotów niebędących członkami I., którym Wnioskodawca zamierza również świadczyć odpłatne usługi związane z ich udostępnianiem.

Ponadto dynamicznie w ciągu ostatnich lat wzrosła liczba członków Stowarzyszenia. Powoduje to, iż nowi członkowie korzystaliby z zasobów zebranych w czasie, gdy nie byli członkami I. i nie płacili składek.

Przedmiotowe usługi nie byłyby zatem świadczone tylko na rzecz członków I., ale również na rzecz zewnętrznych podmiotów, co oznacza, iż charakter takiej działalności przyjąłby postać zbliżoną do modelu działania podmiotu komercyjnego, działającego na rynku usług związanych z wiedzą. Wprowadzenie zmian w powyższym zakresie spowoduje, że świadczenie przez I. usług polegających na udostępnianiu zasobów wiedzy na rzecz zarówno swoich obecnych członków jak i podmiotów zewnętrznych związane będzie z otrzymywaniem przez Wnioskodawcę wynagrodzenia, które nie będzie jednak miało charakteru składek członkowskich a będzie zapłatą za konkretną usługę.

Należy podkreślić, iż działalność gospodarcza będzie miała charakter pomocniczy i służebny w stosunku do celów statutowych I., poprzez umożliwienie ich finansowania.

W uzupełnieniu do wniosku wskazali Państwo, że:

1.Czy Stowarzyszenie jest organizacją społeczną lub zawodową? Jakie przepisy regulują Państwa funkcjonowanie?

Stowarzyszenie jest organizacją społeczną. Funkcjonowanie Stowarzyszenia regulują przepisy ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 r. - Prawo o stowarzyszeniach (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 2261 z późn. zm.).

2.Które cele statutowe, wskazane w art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o CIT są przez Państwa realizowane?

Stowarzyszenie realizuje następujące cele statutowe:

- działalność oświatowa, w tym również polegająca na kształceniu studentów,

- działalność kulturalna,

- działalność naukowa,

- działalność naukowo-techniczna, działalność charytatywna.

Jednocześnie Wnioskodawca wskazuje, że planowana jest zmiana Statutu Stowarzyszenia i doprecyzowanie wskazanych powyżej celów poprzez przeformułowanie celów szczegółowych.

3.Które dokładnie postanowienia Państwa statutu wskazują na realizowanie ww. celów preferowanych przez ustawodawcę?

W §2 Statutu Stowarzyszenia zostały przewidziane cele Stowarzyszenia i sposoby ich realizacji. Odnosząc sposoby realizacji do poszczególnych celów należy wskazać: (...)

4.W jaki dokładnie sposób dochody z usług świadczonych na rzecz swoich członków oraz usług świadczonych na rzecz zewnętrznych podmiotów służyć będą realizacji ww. celów ustawowych (przez Państwa realizowanych)?

Dochody z usług świadczonych na rzecz swoich członków oraz usług świadczonych na rzecz zewnętrznych podmiotów będą służyć realizacji ww. celów ustawowych poprzez sfinansowanie lub współfinansowanie działań podejmowanych przez Wnioskodawcę w ramach realizacji celów ustawowych (wskazane w odpowiedzi na pytanie nr 3 oraz we wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej).

5.Czy uzyskane przez Państwa dochody są/będą przeznaczone wyłącznie na cele statutowe lub inne cele określone w ww. przepisie ustawy, w tym także nabycie środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych służących bezpośrednio realizacji tych celów oraz na opłacenie podatków niestanowiących kosztu uzyskania przychodów? Proszę dokładnie wskazać jakie wydatki zostaną sfinansowane z ww. środków oraz który cel preferowany przez ustawodawcę (określony w art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o CIT) zostanie zrealizowany?

Uzyskane przez Wnioskodawcę dochody są i będą przeznaczone wyłącznie na cele statutowe lub inne cele określone w przepisie ustawy o CIT, w tym także na nabycie środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych służących bezpośrednio realizacji tych celów oraz na opłacenie podatków niestanowiących kosztów uzyskania przychodów.

Wnioskodawca sfinansuje tymi dochodami następujące wydatki na:

- organizację wydarzeń i spotkań managerskich,

- organizację szkoleń i warsztatów,

- organizację kongresów,

powyższe wydatki obejmują:

- usługi transportowe,

- wynajem lokalu, w którym będą odbywać się ww. wydarzenia,

- usługi gastronomiczne,

- przygotowanie materiałów na ww. wydarzenia,

- inne usługi obce, takie jak oprawa techniczna/dźwiękowa wydarzeń.

Ponadto Wnioskodawca ponosi wydatki ogólne (czyli zarówno na działalność statutową i działalność gospodarczą), takie jak:

- wynagrodzenia pracowników i pozostałe świadczenia na rzecz pracowników,

- usługi administracyjne, księgowe, prawne,

- najem powierzchni biurowej (siedziba Stowarzyszenia),

- materiały biurowe, pomocnicze, reklamowe,

- usługi telekomunikacyjne, internetowe,

- zakup środków trwałych i wyposażenia niezbędnych do prowadzenia działalności (sprzęt elektroniczny, wyposażenie biura),

- ubezpieczenia majątkowe i odpowiedzialności cywilnej,

- zakup licencji i oprogramowania, opłaty bankowe.

Wnioskodawca prowadzi ewidencję pozwalającą na określenie, które wydatki zostały przeznaczone na cele statutowe i inne cele określone w ustawie o CIT, a w konsekwencji na określenie, które dochody podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób prawnych, a które korzystają ze zwolnienia, o którym mowa w art. 17 ust. 1 pkt 4 i pkt 40 ustawy o CIT. Wydatki przypisywane są do określonych celów/rodzaju działalności Wnioskodawcy w proporcji, w jakiej wydatki te zostały przeznaczone na określone cele (statutowe i działalności gospodarczej).

W tym zakresie zostaną zrealizowane następujące cele:

- działalność oświatowa, w tym również polegająca na kształceniu studentów,

- działalność kulturalna,

- działalność naukowa,

- działalność naukowo-techniczna,

- działalność charytatywna.

6.Czy uzyskujecie Państwo dochody z działalności polegającej na wytwarzaniu wyrobów przemysłu elektronicznego, paliwowego, tytoniowego, spirytusowego, winiarskiego, piwowarskiego, a także pozostałych wyrobów alkoholowych o zawartości alkoholu powyżej 1,5% oraz wyrobów z metali szlachetnych albo z udziałem tych metali lub dochodów uzyskanych z handlu tymi wyrobami; z działalności polegającej na oddaniu środków trwałych lub wartości niematerialnych / prawnych do odpłatnego używania na warunkach określonych w art. 17a-17k?

Wnioskodawca nie uzyskuje takich dochodów.

7.Czy składki członkowskie są wyłącznie pobierane ze względu na przynależność do Stowarzyszenia?

Tak, składki członkowskie są wyłącznie pobierane ze względu na przynależność do Stowarzyszenia.

8.Czy członkowie Stowarzyszenia mają bezpośrednio wpływ na spożytkowanie składki?

Nie, członkowie Stowarzyszenia nie mają bezpośredniego wpływu na spożytkowanie składki.

Organem Stowarzyszenia odpowiedzialnym za bieżące sprawy Stowarzyszenia jest Zarząd.

Członkowie Stowarzyszenia, którzy mają czynne lub bierne prawo wyborcze biorą udział w obradach Walnego Zebrania Stowarzyszenia, na którym podejmowane są uchwały, w tym uchwała w sprawie budżetu Stowarzyszenia i wyboru Zarządu. Mają zatem pośredni wpływ na spożytkowanie składki.

9.Czy Stowarzyszenie zostało utworzone w celu wykonywania na rzecz swoich członków konkretnych świadczeń?

Nie, Stowarzyszenie zostało utworzone w celu realizacji określonych w statucie Stowarzyszenia celów, które zostały opisane we wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej oraz zostały doprecyzowane w ramach niniejszego pisma.

Pytanie w zakresie podatku od towarów i usług oznaczone we wniosku nr 4

Czy roczna kwota składki członkowskiej związanej z przynależnością do I. podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług?

Państwa stanowisko w sprawie

Zdaniem Wnioskodawcy, roczne składki członkowskie z tytułu przynależności do I. nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Kluczowe w zakresie określania czy pobieranie składek członkowskich można uznać za opodatkowane VAT jest ustalenie, czy składki te można uznać za wynagrodzenie za świadczenie usług przez I. na rzecz jego członków.

Uwagi ogólne - świadczenie usług na gruncie ustawy VAT

Zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy VAT, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

1)przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;

2)zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;

3)świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Pojęcie świadczenia usług oznacza każdą transakcję, która nie stanowi dostawy towarów. Innymi słowy, w każdym przypadku, gdy określonej czynności nie będzie można przypisać charakteru dostawy towarów, właściwym będzie jego zakwalifikowanie jako świadczenie usług. Należy podkreślić, że powyższa definicja nie oznacza jednakże, iż opodatkowane jako świadczenie usług będą wszelkie czynności podejmowane przez danego podatnika.

Możliwość opodatkowania danego działania podatnika jako świadczenia usług uzależniona jest od wystąpienia czynności świadczenia. „Świadczyć” zgodnie z definicją zawartą w Słowniku Języka Polskiego oznacza wykonać coś na czyjąś rzecz, termin „świadczenie” z kolei należy rozumieć jako obowiązek wykonania czegoś.

Z szeroko sformułowanej definicji świadczenia usług wynika, że przez świadczenie usług należy przede wszystkim rozumieć określone zachowanie podatnika na rzecz odrębnego podmiotu, które zasadniczo wynika z dwustronnego stosunku zobowiązaniowego, zakładającego istnienie podmiotu będącego odbiorcą (nabywcą usługi), jak również podmiotu świadczącego usługę.

Za świadczenie usług należy zatem uznawać zachowanie niebędące dostawą towarów i świadczone na rzecz innego podmiotu. Powołane przepisy wskazują, że pojęcie świadczenia usług ma bardzo szeroki zakres, gdyż nie obejmuje wyłącznie działań podatnika, lecz również zobowiązanie do powstrzymania się od dokonywania czynności lub do tolerowania czynności bądź sytuacji. Pod pojęciem usługi (świadczenia) należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy). Należy jednak zaznaczyć, że nie każde powstrzymanie się od działania czy tolerowanie czynności lub sytuacji może zostać uznane za usługę w rozumieniu przepisów ustawy.

Powyżej wskazany charakter pojęcia świadczenia usług potwierdzają także zapisy kodeksu cywilnego. Zgodnie z art. 353 § 2 kodeksu cywilnego, świadczenie może polegać na działaniu albo na zaniechaniu. Tak więc na świadczenie może składać się zachowanie polegające na działaniu (dokonanie czynności na rzecz innego podmiotu) albo na zaniechaniu (zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji). Na świadczenie mogą się również składać jednocześnie zachowania polegające na działaniu oraz na zaniechaniu.

Zgodnie z art. 25 dyrektywy VAT świadczeniem usług jest każde zachowanie się podmiotu w wykonaniu stosunku zobowiązaniowego, które niekoniecznie polega na fizycznym wykonaniu jakiejkolwiek czynności lub podjęciu działania. Dyrektywa VAT obejmuje definicją świadczenia usług również zobowiązanie do zaniechania działania bądź do tolerowania czynności lub sytuacji.

Dodatkowo, świadczenie usług co do zasady podlegają opodatkowaniu VAT wówczas, gdy są wykonywane odpłatnie (z wyjątkiem przypadków ściśle określonych w art. 7 ust. 2 oraz w art. 8 ust. 2 ustawy VAT). Aby uznać dane świadczenie za odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Przy czym przepisy ustawy VAT nie określają postaci wynagrodzenia.

W dorobku orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej przyjmuje się, że odpłatność ma miejsce wtedy, gdy istnieje bezpośredni związek pomiędzy dostawą towarów lub świadczeniem usług a otrzymanym wynagrodzeniem, przy czym wynagrodzenie jakkolwiek musi być wyrażone w pieniądzu, to jednak nie musi być w tej formie dokonane. Należy podkreślić, że na gruncie przepisów o podatku od towarów i usług bez znaczenia pozostaje to, czy kwota uzyskanego wynagrodzenia (cena) została skalkulowana tak, że stanowi tylko koszt wytworzenia towaru lub wykonania usługi, czy została powiększona także o zysk sprzedającego. Skoro przepisy nie określają formy zapłaty za świadczoną usługę należy uznać, że zobowiązanie usługobiorcy może mieć postać świadczenia nie tylko określonej sumy pieniędzy, ale także świadczenie innej usługi (usługi wzajemnej). Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę. Ponadto, aby dana czynność (świadczenie) podlegała opodatkowaniu podatkiem VAT musi istnieć bezpośredni związek o charakterze przyczynowym, pomiędzy świadczoną usługą a świadczeniem wzajemnym. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia.

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w orzeczeniu 102/86 pomiędzy Apple and Pear Development Council a Commissioners of Customs and Excise z Wielkiej Brytanii stwierdził, iż nałożenie na plantatorów obowiązkowej opłaty w celu finansowania tego rodzaju czynności, nie stanowi świadczenia usług za wynagrodzeniem, w rozumieniu VI Dyrektywy. Trybunał odwołał się w uzasadnieniu do wyroku wydanego w sprawie R.J.Tolsrna vs. Inspecteur der Omzetbelasting Leeuwarden z Holandii, C-16/93, w którym uznano, że świadczenie usług realizowane jest za wynagrodzeniem w rozumieniu artykułu 2 VI Dyrektywy i stąd podlega opodatkowaniu wyłącznie wtedy, gdy istnieje związek prawny między usługodawcą a usługobiorcą, w ramach którego następuje świadczenie wzajemne, przy czym wynagrodzenie otrzymane przez usługodawcę stanowi wartość faktycznie przekazaną w zamian za usługi świadczone na rzecz usługobiorcy.

Odpłatność określana jest przez strony umowy i jeśli strony ustalą zapłatę wówczas wykonane świadczenie staje się odpłatne. W przypadku istnienia świadczenia wzajemnego otrzymanego przez świadczącego usługę, należy uznać czynności wykonywane w ramach zawartej umowy za odpłatne świadczenie usług określone w art. 8 ust. 1 ustawy VAT podlegające opodatkowaniu na zasadach ogólnych.

Wobec powyższych rozważań świadczenie usług podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług wtedy, gdy są wykonane odpłatnie oraz gdy pomiędzy dostawcą towaru lub świadczącym usługę i ich beneficjentem (odbiorcą) istnieje jawny lub dorozumiany stosunek prawny (umowa), w ramach którego spełniane są świadczenia wzajemne.

Zauważyć należy, że z cytowanych wyżej przepisów ustawy VAT wynika, że przy określeniu, czy miała miejsce czynność podlegająca opodatkowaniu istotne jest określenie, czy wykonywano świadczenie i czy wynagrodzenie z tytułu wykonywania tego świadczenia miało być wypłacone. Analiza ww. przepisów ustawy prowadzi do wniosku, że istotną cechą wynagrodzenia jest istnienie bezpośredniego związku pomiędzy usługą i otrzymaną zapłatą. Kolejnym czynnikiem decydującym o tym, czy mamy do czynienia z wynagrodzeniem jest ustalenie, czy wynagrodzenie takie było należne z tytułu danego świadczenia. Czynność opodatkowana powstaje w związku z zaistnieniem stosunku prawnego określonego umową między stronami. Zatem wystąpić musi bezpośredni związek pomiędzy wykonywanymi czynnościami i wysokością otrzymanego wynagrodzenia, oparty o relacje cywilnoprawne pomiędzy podmiotami.

W związku z powyższym, czynność podlega opodatkowaniu wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności. Dla uznania, że w konkretnej sytuacji mamy do czynienia ze świadczeniem usług konieczne jest zaistnienie bezpośredniego konsumenta, odbiorcy usługi, beneficjenta świadczenia - innymi słowy podmiotu, który odnosi bezpośrednie korzyści związane z uzyskiwaniem świadczenia od innej jednostki. Jeżeli czynność dokonana przez jednostkę nie przyniesie korzyści o charakterze majątkowym konkretnemu podmiotowi, nie może być mowy o świadczeniu usług.

Składki członkowskie a wynagrodzenie za świadczenie usług

W kontekście powyższego należy zauważyć, że przynależność do I. wiąże się zasadniczo z koniecznością opłacania składek członkowskich przeznaczonych na cele statutowe I. Zdaniem Wnioskodawcy, aby ustalić czy składka członkowska podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług konieczne jest ustalenie w pierwszej kolejności, czy czynność wpłaty składki przez członków I. skutkuje uzyskaniem przez nich bezpośrednich korzyści tzn. czy spełnione będą przesłanki, w ramach których wystąpi świadczeniodawca oraz beneficjent świadczenia, a spełnionemu świadczeniu będzie odpowiadał ekwiwalent w postaci składki członkowskiej. Przy czym związek ten zdaniem Wnioskodawcy musi mieć na tyle wyraźny i bezpośredni charakter, aby można było stwierdzić, że płatność nastąpiła w zamian za to świadczenie.

Nie może być uznana za wynagrodzenie w rozumieniu VAT płatność, która dokonywana jest jedynie w związku z przynależnością do określonego stowarzyszenia. Roczne składki członkowskie otrzymywane przez I. nie mają zdaniem Wnioskodawcy charakteru wynagrodzenia za świadczoną usługę, gdyż ta opodatkowana będzie podatkiem od towarów i usług jedynie w zakresie usług udostępniania zasobów wiedzy o których mowa w pytaniu nr 1 niniejszego wniosku.

Składka roczna wypłacana przez członków I. konsumowana jest na działalność statutową I., w ramach której każdy członek może korzystać z ogólnie oferowanych świadczeń mających związek z realizacją założeń statutowych. Takie składki nie rodzą po stronie stowarzyszenia I. jakiegokolwiek zobowiązania do dokonania określonych świadczeń na rzecz konkretnego podmiotu, a służą jedynie realizacji celów statutowych stowarzyszenia, nie są zatem zapłatą za świadczenie usług bądź dostawę towarów.

Tym samym, zdaniem Wnioskodawcy, roczne składki członkowskie z tytułu przynależności do I. nie powinny podlegać opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawiliście Państwo we wniosku w zakresie pytania nr 4 jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j.Dz. U. z 2022 r., poz. 931 ze zm.), zwanej dalej ustawą lub ustawą o VAT,

Art. 7 ust. 1 ustawy stanowi, że

Stosownie do art. 2 pkt 6 ustawy,

Zgodnie z art. 2 pkt 22 ustawy o VAT,

Na mocy art. 8 ust. 1 ustawy,

Z treści powołanego wyżej przepisu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy jednoznacznie wynika, że dostawa towarów i świadczenie usług, co do zasady, podlegają opodatkowaniu VAT wówczas, gdy są wykonywane odpłatnie (z wyjątkiem przypadków ściśle określonych w art. 7 ust. 2 oraz w art. 8 ust. 2 ustawy).

Przez świadczenie usług należy zatem rozumieć każde zachowanie nie będące dostawą towarów i świadczone na rzecz innego podmiotu. Powołane przepisy wskazują, że pojęcie świadczenia usług ma bardzo szeroki zakres, gdyż nie obejmuje wyłącznie działań podatnika, lecz również zobowiązanie do powstrzymania się od dokonywania czynności lub do tolerowania czynności bądź sytuacji. Pod pojęciem usługi (świadczenia) należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy). Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy mieć na względzie, że ustawa zalicza do „grona” usług każde świadczenie, które nie jest dostawą w rozumieniu art. 7 ustawy.

Zatem każde świadczenie niebędące dostawą towarów polegające na działaniu, zaniechaniu lub tolerowaniu czyjegoś zachowania stanowi, co do zasady, usługę w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług. Niemniej muszą być przy tym spełnione następujące warunki:

-     w następstwie zobowiązania, w wykonaniu którego usługa jest świadczona, druga strona (wierzyciel/nabywca) jest bezpośrednim beneficjentem świadczenia,

-     świadczonej usłudze odpowiada świadczenie wzajemne ze strony nabywcy (wynagrodzenie).

Aby dana czynność podlegała opodatkowaniu musi istnieć bezpośredni związek o charakterze przyczynowym, pomiędzy jej wykonaniem, a otrzymanym świadczeniem wzajemnym, w ten sposób, że zapłacone kwoty stanowią rzeczywiste wynagrodzenie za wyodrębnioną czynność w ramach stosunku prawnego lub dochodzi do wymiany świadczeń wzajemnych. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia. Wynagrodzenie musi być należne za wykonanie tego świadczenia.

Odpłatność oznacza wykonanie czynności (dostawy towarów oraz świadczenia usług) za wynagrodzeniem. W znaczeniu potocznym wynagrodzenie to zapłata za pracę, należność. Natomiast odpłatny to taki, który wymaga zapłacenia, zwrotu kosztów, płatny.

Zatem pod pojęciem odpłatności świadczenia usług rozumieć należy prawo podmiotu sprzedającego towar lub świadczącego usługę do żądania od nabywcy towaru, odbiorcy usługi lub osoby trzeciej zapłaty ceny lub ekwiwalentu (np. w postaci świadczenia wzajemnego).

Dana czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności. Przy czym związek pomiędzy otrzymywaną płatnością a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można stwierdzić, że płatność następuje w zamian za to świadczenie.

Wskazać należy, że kwestia odpłatności była wielokrotnie przedmiotem rozstrzygnięć Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. I tak, przykładowo w wyroku z dnia 8 marca 1988 r. w sprawie C-102/86 Apple and Pear Development Council przeciwko Commissioners of Customs and Excise, TSUE uznał, że określoną czynność można uznać za wykonaną odpłatnie, jeśli istnieje bezpośrednia i jasno zindywidualizowana korzyść po stronie dostawcy towaru lub usługi, a ponadto gdy odpłatność za otrzymane świadczenie pozostaje w bezpośrednim związku z czynnością, która miała być opodatkowana VAT.

Na uwagę zasługuje także orzeczenie z dnia 3 marca 1994 r. w sprawie C-16/93 R. J. Tolsma przeciwko Inspecteur der Omzetbelasting Leeuwarden, gdzie podkreślono, że usługi świadczone są za wynagrodzeniem, wyłącznie jeżeli istnieje stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a jej odbiorcą, na mocy którego występuje świadczenie wzajemne, przy czym wynagrodzenie otrzymane przez świadczącego usługę stanowi wartość przekazywaną w istocie w zamian za usługę wyświadczoną jej odbiorcy.

Uwzględniając powyższe, jak również stanowisko Trybunału zaprezentowane w sprawie C-102/86 Apple and Pear Development, zgodnie z którym korzyści wynikające z wykonywanych przez usługodawcę zadań muszą mieć bezpośredni związek z usługobiorcą, zaś w sytuacji, gdy taki związek nie istnieje (np. związek ma wyłącznie charakter pośredni, bo usługobiorcą jest cała branża a nie konkretny plantator), nie można uznać takich czynności za usługi opodatkowane VAT, stwierdzić należy, że co do zasady nie jest wynagrodzeniem w rozumieniu przepisów o podatku od towarów i usług płatność (składka członkowska), która dokonywana jest jedynie w związku z przynależnością do określonej organizacji. Szczególnie gdy, jak w ostatnim z powołanych wyroków, organizacja ma dowolność co do przeznaczenia otrzymanych środków, zaś jej członkowie nie mają bezpośredniego wpływu na ich spożytkowanie. W tym bowiem przypadku nie można uznać, że składka członkowska ma charakter zapłaty za usługę, bowiem brak było bezpośredniego związku pomiędzy płatnością a korzyściami jakie osiągają poszczególni jej członkowie. Powyższe rozważania nie mogą być jednak, co do zasady, stosowane wobec wszystkiego rodzaju składek członkowskich. Jeżeli bowiem określona organizacja została utworzona także w celu wykonywania na rzecz swoich członków jednego, czy kilku konkretnych świadczeń, to w tym przypadku składkę na jej rzecz można potraktować jako zapłatę za określone świadczenie (usługę).

W konsekwencji powyższego stwierdzić należy, że opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług będzie podlegało tylko to świadczenie (dostawa lub usługa), w przypadku którego istnieje konsument, tj. odbiorca świadczenia odnoszący z niego choćby potencjalną korzyść. Dopóki nie istnieje podmiot, który odnosiłby lub powinien odnosić konkretne korzyści o charakterze majątkowym związanym z danym świadczeniem, dopóty świadczenie to nie będzie czynnością podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Taka konstrukcja definicji świadczenia jest wyrazem zasady powszechności opodatkowania podatkiem od towarów i usług transakcji dokonywanych w ramach profesjonalnego obrotu gospodarczego.

Odpłatność oznacza wykonanie czynności (dostawy towarów oraz świadczenia usług) za wynagrodzeniem. Zatem pod pojęciem odpłatności świadczenia usług rozumieć należy prawo podmiotu świadczącego usługę do żądania od odbiorcy usługi lub osoby trzeciej zapłaty ceny lub ekwiwalentu (np. w postaci świadczenia wzajemnego).

Z opisu sprawy wynika, że Państwo są Stowarzyszeniem, dobrowolną organizacją osób fizycznych i prawnych o celach niezarobkowych, zarejestrowaną w KRS i posiadającą osobowość prawną. Stowarzyszenie nie zostało utworzone w celu wykonywania na rzecz swoich członków  konkretnych świadczeń, ale w celu realizacji określonych w statucie celów. Zgodnie z treścią Państwa statutu, celem stowarzyszenia jest m.in. wspieranie działalności oświatowej i kulturalnej realizowanej poprzez wspieranie rozwoju oraz budowanie tożsamości przedsiębiorstw i przedsiębiorców działających w obszarze technologii informacyjnej (IT). Zgodnie ze statutem, mogą Państwo prowadzić działalność gospodarczą wyłącznie w rozmiarach służących realizacji celów statutowych. Cały dochód z tej działalności przeznaczany jest na działalność statutową i nie może być przeznaczony do podziału między członków stowarzyszenia. W ramach prowadzonej działalności statutowej zrzeszają Państwo podmioty biznesowe z branży IT. Członkowie Stowarzyszenia na chwilę obecną zobowiązani są do opłacania miesięcznej składki członkowskiej (jest związana z pozostawaniem członkiem tej organizacji) i jednocześnie Stowarzyszenie nie jest zobowiązane do świadczeń wzajemnych na rzecz swoich członków. Wszystkie dotychczasowe dochody uzyskiwane przez Państwa w całości przeznaczane są na jego cele statutowe. Składki członkowskie są wyłącznie pobierane ze względu na przynależność do Stowarzyszenia. Członkowie Stowarzyszenia nie mają bezpośredniego wpływu na spożytkowanie składki.

W przedmiotowej sprawie nie występuje zatem wzajemność świadczeń tj. przez wniesienie składki członkowskiej nie powstanie między Stowarzyszeniem a członkami  stosunek prawny, przedmiotem którego byłoby żądanie ze strony członków do skonkretyzowanego świadczenia przez Stowarzyszenie na ich rzecz. Uiszczana składka członkowska nie ma charakteru zapłaty za usługę, ponieważ brak jest bezpośredniego związku pomiędzy dokonaną opłatą członkowską a otrzymanym świadczeniem, które przynosi bezpośrednie i skonkretyzowane korzyści członkom.

Wobec powyższego skoro – jak wskazano wyżej – w okolicznościach niniejszej sprawy nie dochodzi do żadnego świadczenia, to tym samym Stowarzyszenie w świetle ustawy o podatku od towarów i usług nie będzie zobowiązane do opodatkowania kwot składek członkowskich.

W związku z powyższym Państwa stanowisko w zakresie pytania oznaczonego we wniosku nr 4 jest prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Państwa i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia.

Ocena prawna Państwa stanowiska  w zakresie podatku od towarów i usług w kwestii zakreślonej pytaniem nr 3 oraz w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych została wydana w odrębnych rozstrzygnięciach.

W przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swą aktualność.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

- Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy  z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.). Aby interpretacja mogła pełnić funkcję ochronną: Państwa sytuacja musi być zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i muszą się Państwo zastosować do interpretacji.

- Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (...) Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 329 ze zm.; dalej jako „PPSA”.  

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

- w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

- w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa.