Kiedy możemy utracić prawo do odliczenia VAT

Zakup towarów albo usług, które będą służyły działalności opodatkowanej, uprawnia do odliczenia VAT. Ograniczenia dotyczą tylko dwóch rodzajów usług - noclegowych i gastronomicznych. Mimo spełnienia warunków formalnych podatnik może być tego prawa pozbawiony. Stanie się tak, gdygdy transakcja miała na celu wyłudzenie VAT. Podatnik może się jednak bronić, udowadniając że dochował należytej staranności.

Uprawnienie do odliczenia VAT naliczonego jest fundamentalnym prawem podatnika VAT. Wiąże się ono z zasadą neutralności VAT. Dlatego ograniczenia w prawie do odliczenia nie mogą:

• wykraczać poza prawo wspólnotowe, z zastrzeżeniem tzw. klauzuli stałości,
• być interpretowane rozszerzająco.

W ustawie o VAT przypadki, gdy prawo do odliczenia VAT nie przysługuje, określa art. 88 ustawy o VAT.

1. Zakup usług noclegowych i gastronomicznych

Z art. 88 ust. 1 pkt 4 ustawy o VAT wynika, że podatnik nie odliczy VAT od zakupu usług noclegowych i gastronomicznych. Od tej zasady są dwa wyjątki. Odliczymy VAT od nabycia:

1. gotowych posiłków przeznaczonych dla pasażerów przez podatników świadczących usługi przewozu osób,
2. usług noclegowych w celu ich odprzedaży, opodatkowanych u tego podatnika na podstawie art. 8 ust. 2a ustawy o VAT; oznacza to, że ten drugi przypadek ma zastosowanie, gdy podatnik refakturuje nabyte usługi noclegowe na inny podmiot, czyli kiedy podatnik działa we własnym imieniu, ale na rzecz osoby trzeciej.

Ograniczenia w odliczeniu VAT nie dotyczą usług cateringowych i stołówkowych, które są odrębnymi usługami od usług gastronomicznych.

Wprowadzenie od 2021 r. możliwości odliczenia VAT od usług noclegowych, które są następnie refakturowane, jest następstwem wyroku TSUE z 2 maja 2019 r. w sprawie C-225/18 (Lotos). Trybunał uznał za zgodne z przepisami UE wyłączenie prawa do odliczenia VAT od usług noclegowych i gastronomicznych, które nie są następnie refakturowane, czyli nabywają je ostateczni konsumenci.

Ważne

Według TSUE podatnik może odliczyć VAT od zakupu usług gastronomicznych i noclegowych, gdy refakturuje je w ramach świadczenia usług turystycznych.