Czas pracy a wykonywanie czynności innych niż świadczenie pracy

Czasem pracy jest nie tylko czas, w którym pracownik faktycznie świadczy pracę na rzecz pracodawcy. Również czas, w którym pracodawca może wydawać pracownikowi polecenia i dyspozycje związane z wykonaniem obowiązków służbowych, ale niebędące faktycznie pracą, w niektórych przypadkach może być zaliczony do czasu pracy.

Do czasu pracy pracownika wlicza się czas rzeczywistego wykonywania przez niego obowiązków służbowych oraz czas pozostawania w dyspozycji pracodawcy. Ponadto przepisy przewidują w niektórych przypadkach wliczanie do czasu pracy okresów niewykonywania pracy przez pracownika. W szczególności są to:

• przerwy w pracy (15-minutowa przerwa na spożycie posiłku, gdy dobowy wymiar czasu pracy pracownika wynosi co najmniej 6 godzin, 5-minutowa przerwa pracowników zatrudnionych przy monitorach ekranowych, 15-minutowa przerwa osoby niepełnosprawnej na gimnastykę usprawniającą lub wypoczynek),
• przerwy dla pracownicy karmiącej dziecko piersią,
• czas odbywania przez pracowników szkoleń w dziedzinie bhp,
• czas nauki pracownika młodocianego w wymiarze wynikającym z obowiązkowego programu zajęć szkolnych, bez względu na to, czy odbywa się ona w godzinach pracy.

Przepisy prawa pracy przewidują również sytuacje, w których okres niewykonywania pracy przez pracownika nie będzie zaliczany do czasu pracy, jednak z tytułu okoliczności, w jakich nastąpił, pracownikom będzie należna z tego tytułu rekompensata. Przykładem takiego rozwiązania jest pełnienie dyżuru, którego nie wlicza się do czasu pracy, jeżeli w jego trakcie pracownik nie wykonywał pracy. Przy czym za czas tego dyżuru (poza dyżurem pełnionym w domu) należy się pracownikowi czas wolny w takim samym wymiarze, w jakim był pełniony dyżur. Jeżeli pracodawca nie udzielił pracownikowi czasu wolnego, wówczas za czas dyżuru przysługuje mu wynagrodzenie wynikające ze stawki osobistego zaszeregowania, określonego stawką godzinową lub miesięczną, a jeżeli taki składnik wynagrodzenia nie został wyodrębniony przy określaniu warunków wynagradzania - 60% wynagrodzenia (art. 151§ 3 Kodeksu pracy)