Wyrok SN z dnia 17 stycznia 2020 r., sygn. IV CSK 513/18

Zaspokojenie wierzyciela z przewłaszczonej rzeczy następuje nie z chwilą nabycia przez wierzyciela własności rzeczy, ale z chwilą dokonania czynności powodującej zaspokojenie się wierzyciela z tej rzeczy i prowadzącej do umorzenia w całości lub w części zabezpieczonej wierzytelności.

Teza od Redakcji

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Roman Trzaskowski (przewodniczący, sprawozdawca)

SSN Anna Owczarek

‎SSN Katarzyna Tyczka-Rote

w sprawie z powództwa Z. O. przeciwko P. P. ‎o zobowiązanie do złożenia oświadczenia woli, ‎po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Cywilnej w dniu 17 stycznia 2020 r., ‎skargi kasacyjnej powoda od wyroku Sądu Apelacyjnego w (…) z dnia 8 maja 2018 r., sygn. akt I ACa (…),

uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę Sądowi Apelacyjnemu w (…) do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia o kosztach postępowania kasacyjnego.

Uzasadnienie

Wyrokiem z dnia 8 maja 2018 r. Sąd Apelacyjny w (…) oddalił apelację powoda Z. O. od wyroku Sądu Okręgowego w L. z dnia 2 marca 2017 r., oddalającego jego powództwo o zobowiązanie pozwanego P. P. do przeniesienia na rzecz powoda praw własności bliżej oznaczonych lokali - mieszkalnego (Lokal nr 5) i użytkowego (Lokal nr 25) - dla których prowadzone są księgi wieczyste nr (…) i nr LUI (…), wraz z udziałami w nieruchomości wspólnej, wyodrębnionych w budynku znajdującym się na gruncie położonym w L. przy ul. K., dla którego prowadzona jest księga wieczysta nr (…) (dalej - „Nieruchomość”).

W sprawie ustalono m.in., że w dniu 17 stycznia 2013 r. między stronami doszło do zawarcia umowy pożyczki (dalej - „Umowa pożyczki”), mającej zapewnić środki na realizację inwestycji gospodarczej, mocą której pozwany pożyczył i wydał powodowi kwotę 35.000 zł, którą ten zobowiązał się zwrócić, bez odsetek, gotówką najpóźniej do dnia 17 maja 2013 r.

W celu zabezpieczenia wierzytelności o zwrot pożyczki w tym samym dniu strony zawarły notarialną umowę przeniesienia własności nieruchomości na zabezpieczenie (dalej - „Umowa przewłaszczenia”). Jej mocą powód przewłaszczył na pozwanego swój udział we współwłasności Nieruchomości w wielkości 20/120, co pozwany zaakceptował, oświadczając, że nabywa to prawo „w celu zabezpieczenia” wierzytelności wynikającej z Umowy pożyczki (§ 4 Umowy przewłaszczenia). Pozwany zobowiązał się - pod warunkiem spłaty całej wierzytelności wynikającej w Umowy pożyczki - do powrotnego przewłaszczenia udziału na powoda lub osobę przez niego wskazaną w terminie 14 dni od ziszczenia się tego warunku (§ 5 tiret pierwsze Umowy przewłaszczenia), jak również do niezbywania ani nieobciążania tego udziału na rzecz osób trzecich do dnia wymagalności udzielonej przez niego pożyczki (§ 5 tiret drugie Umowy przewłaszczenia). Uzgodniono, że Lokale nr 5 i nr 25, z których powód korzystał w ramach swojego udziału, pozostaną w jego władaniu z możliwością ich używania zgodnie z przeznaczeniem, bez pogarszania ich stanu poza zwykłym zużyciem, do chwili otrzymania przezeń pisemnego żądania wydania nieruchomości wystosowanego przez pozwanego, co mogło nastąpić w razie bezskutecznego upływu terminu spłaty pożyczki (§ 6 i 7 Umowy przewłaszczenia).