Jakie są konsekwencje błędnie określonego obowiązku podatkowego w VAT

Zobowiązanie podatkowe w VAT, co do zasady, powstaje z mocy prawa za okres, w którym powstał obowiązek podatkowy. Prawidłowe rozpoznanie tego momentu jest podstawowym obowiązkiem każdego czynnego podatnika VAT. Umożliwia terminowe zadeklarowanie i rozliczenie kwot podatku należnego oraz właściwe udokumentowanie dostawy towarów lub świadczenia usług. Ustalenie terminu powstania obowiązku podatkowego determinuje również okres odliczenia podatku naliczonego przez nabywcę. Dlatego ewentualne błędy w tym zakresie powinny być niezwłocznie korygowane. Pomyłki mogą bowiem skutkować powstaniem zaległości podatkowych, od których naliczane są odsetki za zwłokę. W skrajnych przypadkach nieterminowe rozpoznanie obowiązku podatkowego może narazić podatników na ustalenie kwoty dodatkowego zobowiązania podatkowego w postaci sankcji.

Obowiązek podatkowy w podatku od towarów i usług powstaje z chwilą dokonania dostawy towarów lub wykonania usługi. Jest to ogólna zasada wyrażona w art. 19a ust. 1 ustawy o VAT.

Wyjątki od zasady ogólnej, określające w sposób odmienny szczególne terminy powstania obowiązku podatkowego, wskazano w dalszej treści art. 19a oraz w art. 20, 20a, 20b i 21 ustawy.

Prawidłowe ustalenie momentu powstania obowiązku podatkowego w podatku od towarów i usług wymaga zatem przede wszystkim rozstrzygnięcia, czy w przypadku realizowanych czynności obowiązek podatkowy powstaje na zasadach ogólnych, czy też obejmują go wyjątki od zasady wskazanej w art. 19a ust. 1 ustawy.

Błędy w zakresie ustalania momentu powstania obowiązku podatkowego mogą skutkować zarówno przedwczesnym jego rozpoznaniem, jak i wykazaniem obowiązku podatkowego z opóźnieniem. Zasadniczo oba te przypadki wymagają korekty rozliczeń. Rozpoznanie chwili powstania obowiązku podatkowego z opóźnieniem może jednak skutkować dla podatnika znacznie poważniejszymi konsekwencjami.

1. Przedwczesne wykazanie obowiązku podatkowego

Do przedwczesnego wykazania obowiązku podatkowego w podatku od towarów i usług dochodzi najczęściej w przypadku wystawienia faktury jeszcze przed powstaniem obowiązku podatkowego. Ustawodawca dopuścił możliwość wystawiania