(1)

Rozporządzenie Rady (UE) nr 269/2014 (2) nadaje skuteczność środkom ograniczającym przewidzianym w decyzji 2014/145/WPZiB.

(2)

W dniu 24 lutego 2025 r. Rada przyjęła decyzję (WPZiB) 2025/388 (3), dotyczącą zmiany decyzji 2014/145/WPZiB.

(3)

Decyzją (WPZiB) 2025/388 wprowadzono dwa kolejne kryteria dotyczące umieszczania w wykazie osób fizycznych lub prawnych, podmiotów lub organów, których dotyczy zamrożenie ich środków finansowych i zasobów gospodarczych, oraz zakazu udostępniania im środków finansowych i zasobów gospodarczych. Pierwsze kryterium ma zastosowanie do osób, podmiotów lub organów, które są właścicielami statków uczestniczących w określonych działaniach, sprawują nad nimi kontrolę, zarządzają nimi lub eksploatują je, lub w inny sposób zapewniają wsparcie materialne, techniczne lub finansowe na rzecz działalności takich statków. Drugie kryterium ma zastosowanie do osób, podmiotów lub organów, które wchodzą w skład kompleksu wojskowego i przemysłowego Rosji, wspierają go materialnie lub finansowo, lub uzyskują od niego korzyści. Decyzją (WPZiB) 2025/388 rozszerzono także istniejące odstępstwo od wycofywania inwestycji na trzy dodatkowe osoby umieszczone w wykazie, wprowadzono odstępstwo dotyczące dostarczania określonych towarów i usług niezbędnych do funkcjonowania budapesztańskiego metra oraz rozszerzono zakres stosowania dwóch istniejących odstępstw dotyczących niektórych transferów środków finansowych i płatności.

(4)

Dochody z eksportu rosyjskiej ropy transportowanej drogą morską stanowią znaczącą część budżetu Rosji i w związku z tym wspierają nielegalną wojnę napastniczą przeciwko Ukrainie. Na potrzeby eksportu ropy naftowej Rosja w coraz większym stopniu opiera się na flocie statków stosujących nieprzepisowe praktyki żeglugowe i praktyki żeglugowe wysokiego ryzyka, takie jak prowadzenie działalności z nieodpowiednim lub nieistniejącym ubezpieczeniem (tzw. flota cieni). Statki te stwarzają znaczące zagrożenia, jeśli chodzi o bezpieczeństwo morskie i środowisko, dla Unii, jej nadbrzeżnych państw członkowskich oraz nadbrzeżnych państw trzecich. Zagrożenia te zostały w szczególności wskazane przez Międzynarodową Organizację Morską w rezolucji Zgromadzenia Ogólnego A.1192(33), przyjętej w dniu 6 grudnia 2023 r., w której wezwano jej państwa członkowskie oraz inne odpowiednie zainteresowane strony do opracowania zdolności i praktyk w zakresie należytej staranności w celu zapobiegania, wykrywania i zgłaszania działalności flot cieni oraz nielegalnych działań ułatwianych przez takie statki. Zniechęcanie osób i podmiotów do podejmowania i ułatwiania praktyk żeglugowych wysokiego ryzyka przy transporcie ropy naftowej pochodzenia rosyjskiego oraz zakłócanie działalności floty cieni przyczyniają się zatem do osłabienia generowania dochodów na potrzeby rosyjskich działań wojennych, i jednocześnie do wspierania międzynarodowych środków mających na celu zachowanie i poprawę jakości środowiska. Takie starania na rzecz rozwiązania problemu działalności floty cieni powinny być realizowane w sposób ukierunkowany, z uwzględnieniem poziomu odpowiedzialności odnośnych operatorów w zakresie podejmowania decyzji i prowadzenia działalności. Ponadto nie należy utrudniać realizacji usług pilotażu niezbędnych ze względów bezpieczeństwa morskiego.

(5)

Jeżeli jest to konieczne do zwalczania obchodzenia zakazów określonych w rozporządzeniu (UE) nr 269/2014, należy umożliwić Komisji wymianę informacji dotyczących handlu i transakcji z państwami trzecimi oraz podmiotów z państw trzecich z właściwymi organami krajów partnerskich, o których mowa w załączniku VIII do rozporządzenia (UE) nr 833/2014 (4), które stosują podobne środki ograniczające.

(6)

Zgodnie z dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/849 (5) na niektóre rodzaje podmiotów, to jest podmioty zobowiązane określone w jej art. 2 ust. 1, nałożono wymóg zgłaszania podejrzanych transakcji jednostkom analityki finansowej państw członkowskich. Zgodnie z dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2024/1226 (6) naruszenie unijnych środków ograniczających dodano do wykazu przestępstw źródłowych określonego w art. 2 pkt 1 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/1673 (7). W wyniku tego uzupełnienia i zgodnie z art. 33 dyrektywy (UE) 2015/849 od maja 2025 r. nałożono na podmioty zobowiązane obowiązek zgłaszania jednostkom analityki finansowej państw członkowskich wszystkich podejrzanych transakcji związanych z podejrzewaną działalnością przestępczą mającą związek z naruszeniem unijnych środków ograniczających. Ponadto w art. 8 rozporządzenia (UE) nr 269/2014 zobowiązano osoby fizyczne i prawne, podmioty i organy do dostarczania wszelkich informacji, które ułatwiłyby wykonanie tego rozporządzenia, właściwemu organowi państwa członkowskiego, w którym mają miejsce zamieszkania lub siedzibę, w terminie dwóch tygodni od otrzymania tych informacji, oraz do współpracy z właściwym organem przy weryfikacji tych informacji. Aby uniknąć podwójnej sprawozdawczości, państwa członkowskie mogą zdecydować, że te osoby, podmioty i organy nie są zobowiązane do zgłaszania tych samych informacji właściwym organom innym niż jednostki analityki finansowej państw członkowskich.

(7)

Należy zacieśnić współpracę między właściwymi organami krajowymi, także poprzez wzmocnienie roli jednostek analityki finansowej państw członkowskich w wymianie informacji, które są istotne na potrzeby wdrażania i egzekwowania środków ograniczających przewidzianych w rozporządzeniu (UE) nr 269/2014.

(8)

Biorąc pod uwagę, że przestrzeganie przepisów przez podmioty unijne ma zasadnicze znaczenie dla skuteczności środków ograniczających, Komisja powinna zapewnić im pomoc w celu ułatwiania przestrzegania przepisów, w szczególności w przypadku, gdy wymagałoby ono znacznych zasobów oraz gdy scentralizowane wsparcie mogłoby poprawić efektywność. Dotyczy to w szczególności należytej staranności wymaganej od podmiotów unijnych w odniesieniu do potencjalnych partnerów biznesowych. Komisja powinna mieć możliwość przetwarzania danych osobowych niezbędnych w tym celu.

(9)

Aby zapewnić prawidłowe wdrożenie środków ograniczających oraz odpowiednią ochronę podmiotów unijnych, powinny one, zgodnie z art. 11a rozporządzenia (UE) nr 269/2014, być uprawnione do dochodzenia w postępowaniu sądowym przed właściwymi sądami państwa członkowskiego odszkodowania z tytułu niektórych bezpośrednich lub pośrednich szkód poniesionych w wyniku roszczeń zgłoszonych przez podmioty lub osoby, o których mowa w art. 11 ust. 1 lit. a) lub b) tego rozporządzenia, w tym za szkody poniesione przez osoby prawne, podmioty lub organy, których właścicielami są te podmioty unijne lub nad którymi sprawują one kontrolę, z zastrzeżeniem przepisów krajowych zakazujących dochodzenia podwójnego odszkodowania. Oprócz tego podmioty unijne powinny móc dochodzić odszkodowania od osób, podmiotów lub organów, które są właścicielami podmiotów lub organów, o których mowa w art. 11 ust. 1 lit. a) lub b) rozporządzenia (UE) nr 269/2014, lub które takie podmioty lub organy kontrolują. W sytuacjach, w których Rosja lub inne państwo trzecie wprowadza środki w celu ograniczenia skuteczności zapewniania przestrzegania rozporządzenia (UE) nr 269/2014, można uznać, że podmioty unijne są de facto pozbawione skutecznego dostępu do środków ochrony prawnej w ramach tych jurysdykcji krajowych.

(10)

Aby zapewnić skuteczne wdrożenie środków ograniczających oraz zaradzić ewentualnym sytuacjom pozbawienia prawa do sądu, należy przewidzieć forum necessitatis, aby umożliwić sądowi państwa członkowskiego, w drodze wyjątku, orzekanie w sprawie roszczenia odszkodowawczego dochodzonego na podstawie art. 11a rozporządzenia (UE) nr 269/2014, w przypadku gdy prawo Unii lub prawo państwa członkowskiego nie przewiduje jurysdykcji żadnego konkretnego sądu państwa członkowskiego. Jurysdykcja oparta na forum necessitatis powinna być jednak sprawowana wyłącznie wtedy, gdy sprawa ma wystarczający związek z państwem członkowskim sądu, do którego ją wniesiono, na przykład gdy powód ma miejsce zamieszkania w tym państwie członkowskim lub jest zarejestrowany zgodnie z prawem tego państwa członkowskiego.

(11)

Rozporządzenie (UE) nr 269/2014 ma zastosowanie wyłącznie w granicach jurysdykcji określonych w jego art. 17. Jednocześnie, jeżeli unijne podmioty gospodarcze są w stanie wywierać i faktycznie wywierają decydujący wpływ na postępowanie osoby prawnej, podmiotu lub organu mającego siedzibę poza Unią, mogą ponosić odpowiedzialność za działania tej osoby prawnej, tego podmiotu lub organu, które ograniczają skuteczność środków ograniczających, i powinny wykorzystać swój wpływ, aby zapobiec takim działaniom.

(12)

Taki wpływ może wynikać z własności osoby prawnej, podmiotu lub organu, lub sprawowania nad nimi kontroli. Własność oznacza posiadanie co najmniej 50 % praw własności w osobie prawnej, podmiocie lub organie, lub posiadanie w nim większościowych udziałów. Elementy wskazujące na kontrolę obejmują: prawo lub uprawnienia do powoływania lub odwoływania większości członków organu administrującego, zarządzającego lub nadzorczego; prawo do użytkowania całości lub części aktywów osoby prawnej, podmiotu lub organu; zarządzanie działalnością osoby prawnej, podmiotu lub organu na jednolitych zasadach, przy jednoczesnym publikowaniu skonsolidowanych sprawozdań finansowych; lub prawo do wywierania dominującego wpływu na daną osobę prawną, dany podmiot lub organ.

(13)

Należy zobowiązać unijne podmioty gospodarcze do dołożenia wszelkich starań w celu zapewnienia, aby osoby prawne, podmioty i organy mające siedzibę poza Unią, będące ich własnością lub pod ich kontrolą, nie uczestniczyły w działaniach ograniczających skuteczność środków ograniczających przewidzianych w rozporządzeniu (UE) nr 269/2014. Takimi działaniami są działania prowadzące do skutku, jakiemu te środki ograniczające mają zapobiegać, na przykład temu, że osobie umieszczonej w wykazie w załączniku I do rozporządzenia (UE) nr 269/2014 udostępnia się środki finansowe lub zasoby gospodarcze.

(14)

Dołożenie wszelkich starań należy rozumieć jako wszelkie działania, które są odpowiednie i niezbędne, aby osiągnąć rezultat polegający na zapobieżeniu ograniczaniu skuteczności środków ograniczających przewidzianych w rozporządzeniu (UE) nr 269/2014. Działania te mogą obejmować na przykład wdrożenie odpowiednich polityk, kontroli i procedur w celu skutecznego ograniczania ryzyka i zarządzania nim, z uwzględnieniem takich czynników jak umiejscowienie siedziby w państwie trzecim, sektor działalności gospodarczej oraz rodzaj działalności prowadzonej przez osobę prawną, podmiot lub organ, które są własnością unijnego podmiotu gospodarczego lub są przez niego kontrolowane. Jednocześnie dołożenie wszelkich starań należy rozumieć jako obejmujące wyłącznie działania, które są wykonalne dla unijnego podmiotu gospodarczego ze względu na jego charakter, wielkość i odpowiednie okoliczności faktyczne, w szczególności możliwość sprawowania skutecznej kontroli nad osobą prawną, podmiotem lub organem z siedzibą poza Unią. Okoliczności takie obejmują sytuację, w której unijny podmiot gospodarczy, z przyczyn, których sam nie spowodował, takich jak przepisy państwa trzeciego, nie jest w stanie sprawować kontroli nad osobą prawną, podmiotem lub organem, których jest właścicielem.

(15)

Należy wprowadzić szereg zmian technicznych w celu zapewnienia jasności niektórych przepisów rozporządzenia (UE) nr 269/2014, w tym przepisów dotyczących dokumentów będących w posiadaniu instytucji Unii oraz przetwarzania danych osobowych.

(16)

Środki te są objęte zakresem stosowania Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, a zatem konieczne jest podjęcie działań regulacyjnych na poziomie Unii, w szczególności w celu zapewnienia ich jednolitego stosowania we wszystkich państwach członkowskich.

(17)

Należy zatem odpowiednio zmienić rozporządzenie (UE) nr 269/2014,