(1)

Zgodnie z art. 3 ust. 2 Traktatu o Unii Europejskiej (TUE) Unia stanowi przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości bez kontroli na granicach wewnętrznych, w której zagwarantowana jest swoboda przepływu osób, w powiązaniu z właściwymi środkami w odniesieniu do kontroli granic zewnętrznych, azylu, imigracji, jak również zapobiegania i zwalczania przestępczości.

(2)

Stworzenie przestrzeni, na której zapewniony jest swobodny przepływ osób przez granice wewnętrzne, jest jednym z głównych osiągnięć Unii. Ważne jest, aby wspólnym celem Unii i państw członkowskich, które zgodziły się uczestniczyć w takiej przestrzeni opartej na zaufaniu i solidarności, było jej normalne funkcjonowanie i wzmocnienie. W związku z tym tymczasowe przywrócenie kontroli granicznej na granicach wewnętrznych powinno mieć charakter wyjątkowy i być stosowane jedynie w ostateczności, przy czym w stosownych przypadkach zainteresowane państwa członkowskie powinny konsultować się i współpracować ze sobą oraz z Komisją jako strażniczką traktatów.

(3)

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/399 (zwane dalej „kodeksem granicznym Schengen”) (4) określa zasady regulujące przepływ osób do obszaru bez kontroli na granicach wewnętrznych (zwanego dalej „strefą Schengen”) i z tego obszaru, a także między państwami członkowskimi, które należą do strefy Schengen.

(4)

W ostatnich latach strefa Schengen stawała przed bezprecedensowymi wyzwaniami, które ze względu na swój charakter nie ograniczały się do terytorium pojedynczego państwa członkowskiego. Wyzwania te uwydatniły fakt, że ochrona porządku i bezpieczeństwa publicznego w strefie Schengen jest wspólnym obowiązkiem wymagającym połączonych i skoordynowanych działań między państwami członkowskimi oraz na poziomie Unii. Uwidoczniły one również luki w obowiązujących zasadach regulujących funkcjonowanie strefy Schengen zarówno na granicach zewnętrznych, jak i wewnętrznych, oraz konieczność ustanowienia lepszych i solidniejszych ram umożliwiających skuteczniejsze reagowanie na wyzwania stojące przed strefą Schengen, aby umocnić wzajemne zaufanie i solidarność oraz zapewnić brak jakichkolwiek kontroli osób, niezależnie od ich obywatelstwa, przy przekraczaniu granic wewnętrznych, a jednocześnie umożliwić państwom członkowskim skuteczne reagowanie na wyzwania, przed którymi stoją.

(5)

Kontrola graniczna na granicach zewnętrznych leży w interesie nie tylko państwa członkowskiego, na którego granicach zewnętrznych jest ona dokonywana, ale w interesie wszystkich państw członkowskich, które zniosły kontrolę graniczną na granicach wewnętrznych, oraz całej Unii. Państwa członkowskie mają obowiązek zapewnić wysokie normy zarządzania swoimi granicami zewnętrznymi, w tym w drodze wzmocnionej współpracy między strażą graniczną, policją, organami celnymi i innymi właściwymi organami. Unia udziela aktywnego wsparcia, zapewniając pomoc finansową za pośrednictwem odpowiednich agencji unijnych oraz zarządzając mechanizmem oceny i monitorowania Schengen ustanowionym na podstawie rozporządzenia Rady (UE) 2022/922 (5). Zasady mające zastosowanie do granic zewnętrznych muszą zostać wzmocnione, aby umożliwić skuteczniejsze reagowanie na nowe wyzwania, które w ostatnim czasie wystąpiły na granicach zewnętrznych.

(6)

Europejskie zintegrowane zarządzanie granicami opiera się na czteropoziomowym modelu kontroli dostępu, określonym w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1896 (6). Kontrola graniczna, w tym środki ułatwiające legalne przekraczanie granic, stanowi jeden z kluczowych elementów europejskiego zintegrowanego zarządzania granicami. Aby zapobiegać przestępstwom transgranicznym na granicach zewnętrznych, w szczególności przemytowi migrantów, handlowi ludźmi i terroryzmowi, oraz aby wykrywać te przestępstwa, państwa członkowskie wraz z Europejską Agencją Straży Granicznej i Przybrzeżnej, ustanowioną na podstawie rozporządzenia (UE) 2019/1896, powinny wdrażać europejskie zintegrowane zarządzanie granicami w oparciu o czteropoziomowy model kontroli dostępu.

(7)

Pandemia COVID-19 uwidoczniła, że zagrożenia dla zdrowia publicznego mogą wymagać stosowania jednolitych zasad w odniesieniu do ograniczeń w podróżowaniu w przypadku podróży obywateli państw trzecich do Unii. Przyjęcie niespójnych i rozbieżnych środków na granicach zewnętrznych służących przeciwdziałaniu takim zagrożeniom wywiera negatywny wpływ na funkcjonowanie całej strefy Schengen, a także ogranicza przewidywalność dla podróżnych z państw trzecich oraz kontakty międzyludzkie z obywatelami państw trzecich. Aby przygotować strefę Schengen na przyszłe wyzwania o skali porównywalnej z pandemią COVID-19, należy ustanowić nowy mechanizm, który umożliwi terminowe przyjmowanie i znoszenie skoordynowanych środków na poziomie Unii. Nowy mechanizm na granicy zewnętrznej powinien być stosowany w przypadku stanu zagrożenia zdrowia publicznego na dużą skalę stanowiącego poważne transgraniczne zagrożenie zdrowia, stwierdzonego przez Komisję na poziomie Unii bez uszczerbku dla rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/2371 (7), z uwzględnieniem informacji otrzymanych od właściwych organów krajowych.

(8)

W przypadku stanu zagrożenia zdrowia publicznego na dużą skalę mechanizm ten powinien przewidywać przyjęcie rozporządzenia wykonawczego określającego tymczasowe ograniczenia w podróżowaniu, w tym ograniczenia dotyczące wjazdu i minimalne tymczasowe ograniczenia związane ze zdrowiem, oraz warunki ich zniesienia. Z uwagi na politycznie drażliwy charakter takich ograniczeń, które dotyczą prawa wjazdu na terytorium państw członkowskich, uprawnienia wykonawcze do przyjęcia takiego rozporządzenia wykonawczego (zwanego dalej „rozporządzeniem wykonawczym”) powinny zostać powierzone Radzie, stanowiącej na podstawie wniosku Komisji.

(9)

Co ważne, zgodnie z obowiązującymi zobowiązaniami wynikającymi z prawa Unii i prawa międzynarodowego obywatele państw trzecich, którzy na podstawie umów między Unią i jej państwami członkowskimi, z jednej strony, a tymi państwami trzecimi, z drugiej strony, korzystają z takich samych praw do swobodnego przemieszczania się jak obywatele Unii, oraz członkowie ich rodzin powinni zawsze mieć możliwość wjazdu na terytorium Unii. Rezydenci w Unii powinni również zawsze mieć możliwość powrotu do Unii, w szczególności do państwa członkowskiego, w którym legalnie przebywają. W rozporządzeniu wykonawczym należy ustanowić minimalne tymczasowe ograniczenia związane ze zdrowiem, którym mogłyby podlegać te osoby. Jeżeli chodzi o obywateli państw trzecich legalnie przebywających w Irlandii, państwa członkowskie powinny na zasadzie wzajemności zezwolić im na powrót do Irlandii tranzytem przez terytorium państw członkowskich. Wzywa się Irlandię do dostosowania swojej polityki krajowej do ograniczeń związanych z podróżą do Unii Europejskiej. Rozporządzenie wykonawcze powinno zawierać wszystkie elementy niezbędne do zapewnienia, aby ograniczenia związane z podróżowaniem były skuteczne, ukierunkowane, niedyskryminujące i proporcjonalne do zmieniającej się sytuacji epidemiologicznej. Powinno się w nim określić, w przypadku gdy jest to wymagane ze względu na charakter stanu zagrożenia zdrowia publicznego na dużą skalę, kategorie osób odbywających podróże niezbędne wymienione w załączniku XI część B, które mają być zwolnione z ograniczeń dotyczących wjazdu, oraz ustanawiać warunki, na jakich powinno być możliwe nałożenie - w drodze wyjątku - na tych podróżnych ograniczeń w podróżowaniu. Ponadto, lub jako rozwiązanie alternatywne, rozporządzenie wykonawcze powinno wskazywać wszystkie obszary geograficzne lub państwa trzecie, z których podróż może podlegać szczególnym środkom, oraz ustanowić procedurę okresowego przeglądu sytuacji i ograniczeń w podróżowaniu, opartą na obiektywnej metodyce oraz obiektywnych kryteriach mających zastosowanie do tej procedury, w tym w szczególności sytuacji epidemiologicznej. Rozporządzenie wykonawcze mogłoby określać warunki, na jakich można byłoby zezwolić na podróż, takie jak testy, kwarantanna, samoizolacja lub wszelkie inne odpowiednie środki, takie jak wymóg wypełnienia karty lokalizacji pasażera lub korzystania z innych narzędzi ustalania kontaktów zakaźnych, z uwzględnieniem w szczególności wszelkich systemów unijnych opracowanych w celu ułatwienia podróżowania w bezpiecznych warunkach, takich jak systemy cyfrowych zaświadczeń. W stosownych przypadkach rozporządzenie wykonawcze mogłoby również ustanowić mechanizm umożliwiający wprowadzenie dodatkowych środków w przypadku drastycznego pogorszenia się sytuacji epidemiologicznej na jednym lub większej liczbie obszarów geograficznych.

(10)

Podstawą skuteczności ograniczeń związanych z podróżą do Unii jest stosowanie jednolitych zasad względem państw trzecich i obywateli państw trzecich. Stosowanie jednolitych zasad w drodze rozporządzenia wykonawczego powinno zapewnić ochronę zdrowia publicznego, a tym samym zagwarantować funkcjonowanie obszaru bez kontroli na granicach wewnętrznych. Państwa członkowskie mogą przyjmować tymczasowe ograniczenia związane ze zdrowiem i inne powiązane ograniczenia, które będą surowsze niż ograniczenia ustanowione w rozporządzeniu wykonawczym, pod warunkiem że takie ograniczenia nie będą miały negatywnego wpływu na funkcjonowanie obszaru bez kontroli na granicach wewnętrznych. Ponadto w przypadku braku rozporządzenia wykonawczego państwa członkowskie mogłyby przyjmować ograniczenia w podróżowaniu. Rozporządzenie wykonawcze powinno uwzględniać szczególną sytuację krajów lub terytoriów zamorskich, o których mowa w art. 355 ust. 2 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE), wymienionych w załączniku II do tego traktatu.

(11)

Tranzyt wewnątrzunijny w przypadku obywateli Unii i członków ich rodzin, a także niektórych kategorii osób odbywających podróż niezbędną, nie powinien podlegać tymczasowym ograniczeniom w podróżowaniu do miejsca docelowego związanym ze zdrowiem. Wszelkie tymczasowe ograniczenia związane ze zdrowiem, w które mają być zastosowane, należy stosować po przybyciu do miejsca docelowego.

(12)

Konieczne jest również wzmocnienie przepisów i zabezpieczeń w prawie Unii, aby umożliwić państwom członkowskim szybkie działanie w celu przeciwdziałania sytuacjom instrumentalizacji. Taką instrumentalizację należy rozumieć zgodnie z art. 1 ust. 4 lit. b) zdanie pierwsze rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2024/1359 (8). Sytuacji, w których wrogie podmioty niepaństwowe są zaangażowane w przestępczość zorganizowaną, w szczególności w przemyt migrantów, nie należy uznawać za instrumentalizację migrantów, jeżeli działania te nie mają na celu destabilizacji Unii lub państwa członkowskiego. Ponadto za instrumentalizację migrantów nie należy uznawać pomocy humanitarnej, która nie ma na celu destabilizacji Unii lub państwa członkowskiego.

(13)

W odniesieniu do Cypru, rozporządzenie Rady (WE) nr 866/2004 (9) przewiduje szczegółowe zasady mające zastosowanie do linii dzielącej obszar Republiki Cypryjskiej, nad którym Rząd Republiki Cypryjskiej sprawuje efektywną kontrolę, oraz obszarami, nad którymi nie sprawuje on efektywnej kontroli. Chociaż linia ta nie stanowi granicy zewnętrznej, sytuację, w której państwo trzecie lub wrogi podmiot niepaństwowy zachęcają obywateli państw trzecich do przekroczenia tej linii lub ułatwiają im to przekroczenie, uznaje się za instrumentalizację.

(14)

W przypadku instrumentalizacji zainteresowane państwo członkowskie powinno w razie potrzeby mieć w szczególności możliwość ograniczenia do minimum ruchu granicznego poprzez tymczasowe zamknięcie niektórych przejść granicznych, przy jednoczesnym zagwarantowaniu rzeczywistego i skutecznego dostępu do procedur ubiegania się o ochronę międzynarodową. Przy podejmowaniu każdej takiej decyzji należy brać pod uwagę, czy Rada Europejska uznaje, że Unia lub co najmniej jedno z jej państw członkowskich stoi w obliczu sytuacji instrumentalizacji migrantów. Przy wszystkich takich ograniczeniach należy ponadto w pełni uwzględniać prawa obywateli Unii, obywateli państw trzecich, którzy korzystają z prawa do swobodnego przemieszczania się na podstawie umowy międzynarodowej, oraz obywateli państw trzecich będących rezydentami długoterminowymi na podstawie prawa krajowego lub prawa Unii lub posiadaczami wiz długoterminowych, a także członków ich rodzin. Takie ograniczenia powinny być również stosowane w sposób zapewniający przestrzeganie zobowiązań związanych z dostępem do ochrony międzynarodowej, w szczególności zasady non-refoulement.

(15)

Europejska Agencja Straży Granicznej i Przybrzeżnej wspiera państwa członkowskie we wdrażaniu operacyjnych aspektów zarządzania granicami zewnętrznymi, w tym w wymianie informacji, dostarczaniu sprzętu, budowaniu zdolności i szkoleniu krajowej straży granicznej, ukierunkowanej analizie informacji i ryzyka, w rozmieszczaniu stałej służby Europejskiej Straży Granicznej i Przybrzeżnej, a także wspiera operacje poszukiwania i ratowania osób znajdujących się w niebezpieczeństwie na morzu, które są podejmowane i prowadzone zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 656/2014 (10). Nowy mandat Europejskiej Agencji Straży Granicznej i Przybrzeżnej oferuje państwom członkowskim znaczne możliwości wsparcia ich zadań z zakresu kontroli granicznej, w tym między innymi w zakresie kontroli przesiewowych i operacji powrotowych.

(16)

Środki techniczne zapobiegające niedozwolonemu przekraczaniu granicy mogłyby obejmować nowoczesne technologie, takie jak bezzałogowe statki powietrzne i czujniki ruchu, a także oddziały mobilne oraz, w stosownych przypadkach, wszelkiego rodzaju infrastrukturę stacjonarną i ruchomą. Wykorzystywanie takich środków technicznych, w szczególności technologii umożliwiających zbieranie danych osobowych, musi opierać się na jasno określonych przepisach prawa krajowego i musi być wykonywane zgodnie z nimi.

(17)

Należy przekazać Komisji uprawnienia do przyjmowania aktów zgodnie z art. 290 TFUE w celu uzupełnienia rozporządzenia (UE) 2016/399 w odniesieniu do dodania do załącznika XI część B dalszych kategorii osób odbywających podróże niezbędne oraz w odniesieniu do dodatkowych środków regulujących ochronę, w tym opracowania wspólnych minimalnych norm ochrony granic. Te wspólne minimalne normy powinny uwzględniać rodzaj granic, tj. granice lądowe, morskie lub powietrzne, poziomy ryzyka przypisane każdemu odcinkowi granicy zewnętrznej zgodnie z art. 34 rozporządzenia (UE) 2019/1896 oraz inne istotne czynniki, takie jak szczególne cechy geograficzne. Szczególnie ważne jest, aby w czasie prac przygotowawczych Komisja prowadziła stosowne konsultacje, w tym na poziomie ekspertów, oraz aby konsultacje te prowadzone były zgodnie z zasadami określonymi w Porozumieniu międzyinstytucjonalnym z dnia 13 kwietnia 2016 r. w sprawie lepszego stanowienia prawa (11). W szczególności, aby zapewnić Parlamentowi Europejskiemu i Radzie udział na równych zasadach w przygotowaniu aktów delegowanych, instytucje te otrzymują wszelkie dokumenty w tym samym czasie co eksperci państw członkowskich, a eksperci tych instytucji mogą systematycznie brać udział w posiedzeniach grup eksperckich Komisji zajmujących się przygotowaniem aktów delegowanych.

(18)

Na obszarze bez kontroli na granicach wewnętrznych osoby - niezależnie od obywatelstwa - powinny mieć możliwość swobodnego i bezpiecznego przemieszczania się między państwami członkowskimi. W tym względzie należy wyjaśnić, że zakaz kontroli granicznej na granicach wewnętrznych nie wpływa na kompetencje państw członkowskich do przeprowadzania kontroli na ich terytorium, w tym w ich strefach przygranicznych, do celów innych niż kontrola graniczna. W szczególności należy wyjaśnić, że właściwe organy krajowe, w tym organy ochrony zdrowia lub organy ścigania, pozostają co do zasady uprawnione do wykonywania uprawnień publicznych przewidzianych w prawie krajowym, pod warunkiem że skutek tych uprawnień nie jest równoważny z odprawą graniczną.

(19)

Mimo że zakaz kontroli granicznej na granicach wewnętrznych obejmuje również kontrole o równoważnych skutkach, kontrole przeprowadzane przez właściwe organy państw członkowskich nie powinny być uznawane za równoważne z odprawą graniczną, jeżeli ich cel jest inny niż kontrola graniczna, jeżeli opierają się na ogólnych informacjach policyjnych i doświadczeniu policyjnym lub na informacjach dotyczących zdrowia publicznego w zakresie potencjalnych zagrożeń dla bezpieczeństwa publicznego lub porządku publicznego, w szczególności gdy mają na celu zwalczanie przestępczości transgranicznej, ograniczanie nielegalnej imigracji lub powstrzymanie rozprzestrzeniania się choroby zakaźnej mogącej przerodzić się w epidemię, zidentyfikowanej przez Europejskie Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób, gdy są przygotowywane i przeprowadzane w sposób wyraźnie różniący się od systematycznej odprawy osób na granicach, oraz gdy są przeprowadzane w węzłach transportowych, takich jak porty, dworce kolejowe lub autobusowe, porty lotnicze oraz terminale towarowe, lub bezpośrednio na pokładzie pojazdów służących do świadczenia usług przewozu osób oraz gdy opierają się na analizie ryzyka.

(20)

Ograniczenie nielegalnej imigracji oraz związanej z nią przestępczości transgranicznej, takiej jak handel ludźmi, przemyt migrantów, przestępstwa przeciwko wiarygodności dokumentów i inne formy przestępczości transgranicznej, mogłoby obejmować środki pozwalające na weryfikację tożsamości, obywatelstwa i statusu pobytu osób, pod warunkiem że weryfikacje takie nie mają charakteru systematycznego i są przeprowadzane na podstawie oceny ryzyka.

(21)

Wykorzystywanie nowoczesnych technologii do monitorowania przepływu ruchu, w szczególności na autostradach i innych ważnych drogach wyznaczonych przez państwa członkowskie, może mieć zasadnicze znaczenie dla zwalczania zagrożeń dla porządku publicznego lub bezpieczeństwa wewnętrznego. Zakaz kontroli granicznej na granicach wewnętrznych nie powinien być rozumiany jako uniemożliwianie zgodnego z prawem wykonywania uprawnień policyjnych lub innych uprawnień publicznych do przeprowadzania kontroli w wewnętrznych strefach przygranicznych. Obejmuje to kontrole z wykorzystaniem technologii monitorowania i nadzoru, które są powszechnie stosowane na danym terytorium lub oparte na ocenie ryzyka, do celów ochrony bezpieczeństwa wewnętrznego.

(22)

Aby takie technologie były skuteczne, powinna istnieć możliwość stosowania proporcjonalnych ograniczeń prędkości na drogowych przejściach granicznych.

(23)

Ważne jest, aby wykonywanie uprawnień policyjnych lub innych uprawnień publicznych przez właściwe organy państw członkowskich na ich terytorium, w szczególności w strefach przygranicznych, nie miało nieproporcjonalnego wpływu na płynność ruchu przez drogowe przejścia graniczne na granicach wewnętrznych, a w szczególności aby nie wydłużało zbytnio czasu oczekiwania. Ważne jest, aby w duchu dialogu i współpracy państwa członkowskie informowały sąsiednie państwa członkowskie o swoich działaniach, w szczególności gdy można się spodziewać, że dane działanie będzie miało bardziej znaczące skutki dla ruchu transgranicznego.

(24)

Zakaz kontroli granicznej na granicach wewnętrznych nie powinien ograniczać przeprowadzania kontroli przewidzianych w prawie Unii. Przepisy przewidziane w niniejszym rozporządzeniu nie mają zatem wpływu na mające zastosowanie przepisy dotyczące przeprowadzania kontroli danych pasażerów w odpowiednich bazach danych przed przybyciem.

(25)

Należy zapewnić, aby kontrole przeprowadzane przez państwa członkowskie w ramach wykonywania kompetencji krajowych były w pełni zgodne z zasadami odnoszącymi się do obszaru wolnego od kontroli na granicach wewnętrznych. Zgodnie z orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej im więcej jest przesłanek świadczących o tym, że kontrole przeprowadzane przez państwa członkowskie w ich strefach przygranicznych mają skutek równoważny z kontrolą graniczną, biorąc pod uwagę cel takich kontroli, ich zakres terytorialny i ewentualne różnice w porównaniu z kontrolami przeprowadzanymi na pozostałej części terytorium danego państwa członkowskiego, tym ważniejsze jest istnienie precyzyjnych i szczegółowych zasad i ograniczeń określających warunki wykonywania przez państwa członkowskie uprawnień policyjnych w strefach przygranicznych.

(26)

Aby usprawnić funkcjonowanie strefy Schengen, należy umożliwić państwom członkowskim wprowadzanie dodatkowych środków w celu przeciwdziałania niedozwolonemu przemieszczaniu się między państwami członkowskimi. W przypadku gdy krajowe organy ścigania państwa członkowskiego zatrzymują obywateli państw trzecich, którzy nie mają prawa przebywać w tym państwie członkowskim, w strefach przygranicznych podczas kontroli prowadzonych przez właściwe organy w ramach dwustronnej współpracy, która mogłaby w szczególności obejmować wspólne patrole policyjne, organy te powinny mieć możliwość przekazania takich obywateli państw trzecich do państwa członkowskiego, z którego przybyli do przekazującego państwa członkowskiego pod warunkiem że ci obywatele państw trzecich nie mają prawa przebywać w przekazującym państwie członkowskim. Państwo członkowskie, z którego bezpośrednio przybyli obywatele państw trzecich, powinno z kolei być zobowiązane do przyjęcia zatrzymanych obywateli państw trzecich.

(27)

Procedura przekazania nie powinna mieć zastosowania do obywateli państw trzecich, którzy posiadają unijne zezwolenie na pobyt długoterminowy, ani do członków ich rodzin zgodnie z dyrektywą Rady 2003/109/WE (12), do obywateli państw trzecich, którzy są członkami rodzin obywateli Unii korzystających z prawa do swobodnego przemieszczania się zgodnie z dyrektywą 2004/38/WE Parlamentu Europejskiego i Rady (13), do obywateli państw trzecich, którzy posiadają ważną wizę długoterminową, ani do członków ich rodzin zgodnie z prawem krajowym, do obywateli państw trzecich, którzy posiadają ważną wizę krótkoterminową, do obywateli państw trzecich, którzy są uprawnieni do podróżowania bezwizowego w strefie Schengen przez okres 90 dni w dowolnym okresie 180-dniowym, o ile nie przekroczyli tego 90-dniowego okresu, do osób ubiegających się o ochronę międzynarodową zdefiniowanych w art. 3 pkt 13 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2024/1348 (14) ani do osób korzystających z ochrony międzynarodowej zdefiniowanych w art. 3 pkt 4 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2024/1347 (15). W odniesieniu do osób ubiegających się o ochronę międzynarodową zatrzymanych w ramach współpracy dwustronnej zastosowanie powinny mieć odpowiednie przepisy rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2024/1351 (16).

(28)

Procedura, w ramach której państwo członkowskie powinno mieć możliwość przekazania zatrzymanych obywateli państw trzecich, którzy nie mają prawa przebywania do państwa członkowskiego, z którego dana osoba bezpośrednio przybyła, powinna odbywać się szybko, ale powinna podlegać zabezpieczeniom i być prowadzona z pełnym poszanowaniem praw podstawowych i zasady niedyskryminacji zapisanej w art. 21 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej (zwanej dalej „Kartą”), aby zapobiec profilowaniu rasowemu. Organy powinny mieć możliwość przeprowadzenia weryfikacji odpowiednich informacji natychmiast dostępnych organom dotyczących przemieszczania się danych osób. Informacje takie mogłyby obejmować obiektywne elementy, które umożliwiłyby organom stwierdzenie, że dana osoba niedawno podróżowała z innego państwa członkowskiego, takie jak posiadanie dokumentów, w tym pokwitowań lub faktur, świadczących o niedawnej podróży z innego państwa członkowskiego. Obywatele państw trzecich podlegający procedurze przekazania powinni otrzymać uzasadnioną decyzję na piśmie. Chociaż decyzja powinna być wykonalna ze skutkiem natychmiastowym, obywatelowi państwa trzeciego należy zapewnić skuteczny środek odwoławczy umożliwiający odwołanie się od decyzji o przekazaniu lub jej zaskarżenie. Środek ten nie powinien mieć skutku zawieszającego.

(29)

Procedura przekazania przewidziana w niniejszym rozporządzeniu jest opcjonalna i nie wpływa na istniejącą możliwość doprowadzenia przez państwa członkowskie do powrotu nielegalnie przebywających obywateli państw trzecich zgodnie z dwustronnymi umowami lub porozumieniami, o których mowa w art. 6 ust. 3 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/115/WE (17) (zwanej dalej „dyrektywą powrotową”), w przypadku gdy osoby takie wykryto gdzie indziej niż w strefach przygranicznych.

(30)

Stosując procedurę przekazania przewidzianą w niniejszym rozporządzeniu, państwa członkowskie powinny określić praktyczne ustalenia w ramach współpracy dwustronnej, w tym w celu - co do zasady - unikania stosowania tej procedury przekazania, w szczególności na odcinkach granic wewnętrznych, na których tymczasowo przywrócono lub przedłużono kontrolę.

(31)

W przypadku gdy obywatel państwa trzeciego, wobec którego wydano decyzję o przekazaniu, przybył na granicę, korzystając z usług przewoźnika, właściwy organ może zgodnie z prawem krajowym dokonać ustaleń z przewoźnikiem, tak aby tego obywatela państwa trzeciego niezwłocznie przekazano do przyjmującego państwa członkowskiego.

(32)

W ramach niezapowiedzianych wizyt na podstawie z art. 4 ust. 3 rozporządzenia (UE) 2022/922 ważne jest, aby Komisja zwracała szczególną uwagę na wdrażanie procedury przekazania.

(33)

Na obszarze bez kontroli na granicach wewnętrznych, na którym osoby mogą przemieszczać się swobodnie, który zgodnie z art. 3 ust. 2 TUE stanowi jedno z największych osiągnięć Unii, przywrócenie kontroli granicznej na granicach wewnętrznych powinno nadal stanowić wyjątek i być wyłącznie środkiem ostatecznym. Wyjątki i odstępstwa od zasady swobodnego przepływu osób mają podlegać ścisłej wykładni. Aby nie podważać samej zasady, zgodnie z którą nie należy przeprowadzać kontroli na granicach wewnętrznych, jak przewidziano w art. 3 ust. 2 TUE i potwierdzono w art. 67 ust. 2 TFUE, kontrolę graniczną na granicach wewnętrznych ze względu na to samo zagrożenie należy przywracać na jasno określone okresy zgodnie z niniejszym rozporządzeniem.

(34)

W wyjątkowych przypadkach przeciwdziałanie zagrożeniom dla strefy Schengen może, w ostateczności, wymagać przyjęcia przez państwa członkowskie środków na granicach wewnętrznych. Ponieważ tymczasowe przywrócenie kontroli granicznej na granicach wewnętrznych wpływa na swobodę przepływu osób, każdą decyzję o przywróceniu takiej kontroli granicznej należy podejmować zgodnie ze wspólnie ustalonymi kryteriami oraz należycie zgłosić Komisji, Parlamentowi i Radzie lub powinna ona być zalecana przez instytucję Unii. Państwa członkowskie zachowują kompetencje w zakresie określania potrzeby tymczasowego przywrócenia lub przedłużenia kontroli granicznej. Zgodnie z obowiązującymi zasadami kontrolę graniczną na granicach wewnętrznych można przywrócić, gdy poważne zagrożenie bezpieczeństwa wewnętrznego lub porządku publicznego utrzymuje się przez ograniczony czas w jednym państwie członkowskim. Poważne zagrożenie porządku publicznego lub bezpieczeństwa wewnętrznego mogą stanowić w szczególności terroryzm i przestępczość zorganizowana, stany zagrożenia zdrowia publicznego na dużą skalę lub ważne wydarzenia międzynarodowe, takie jak imprezy sportowe, wydarzenia handlowe lub wydarzenia polityczne.

(35)

Ponadto, poważne zagrożenie porządku publicznego lub bezpieczeństwa wewnętrznego może wynikać również z nagłego niedozwolonego przemieszczania się obywateli państw trzecich na dużą skalę między państwami członkowskimi, w przypadku gdy znacznie obciąża to ogólne zasoby i zdolności, którymi dysponują dobrze przygotowane właściwe organy, oraz może zagrozić ogólnemu funkcjonowaniu obszaru bez kontroli na granicach wewnętrznych, a także w przypadku gdy pozostałe środki przewidziane w niniejszym rozporządzeniu nie wystarczają, aby zaradzić tym napływom i przemieszczaniu się. W tym kontekście, państwa członkowskie powinny polegać na obiektywnych i ilościowych sprawozdaniach dotyczących niedozwolonego przemieszczania się, o ile są one dostępne, w szczególności gdy są one sporządzane regularnie przez odpowiednie agencje Unii zgodnie z ich odpowiednimi mandatami.

(36)

Pandemia COVID-19 pokazała, że potrzebny jest ogólnounijny mechanizm, który miałby zastosowanie do sytuacji, w których w strefie Schengen stan zagrożenia zdrowia publicznego na dużą skalę dotyczy jednocześnie kilku państw członkowskich, zagrażając prawidłowemu funkcjonowaniu strefy Schengen. Nowy mechanizm ochronny strefy Schengen powinien umożliwiać skoordynowane rozwiązania służące ochronie interesów osób uprawnionych do korzystania z obszaru bez kontroli na granicach wewnętrznych dzięki maksymalizacji skuteczności wprowadzonych środków, a jednocześnie minimalizować ich negatywne skutki uboczne.

(37)

Nowy mechanizm ochronny strefy Schengen powinien umożliwiać Radzie przyjęcie na wniosek Komisji decyzji zezwalającej na tymczasowe przywrócenie lub przedłużenie kontroli granicznej na granicach wewnętrznych, jeżeli jest to uzasadnione stanem zagrożenia zdrowia publicznego na dużą skalę na poziomie Unii. Z uwagi na politycznie drażliwy charakter takiej decyzji, która reguluje możliwość przywrócenia lub przedłużenia przez państwa członkowskie kontroli granicznej na granicach wewnętrznych w szczególnych okolicznościach, uprawnienia wykonawcze do przyjmowania decyzji należy przyznać Radzie, stanowiącej na podstawie wniosku Komisji. Decyzja ta powinna obejmować wszelkie odpowiednie środki łagodzące.

(38)

Ustanowienie nowego mechanizmu ochronnego strefy Schengen nie powinno mieć wpływu na prawo państw członkowskich do wcześniejszego skorzystania ze środków jednostronnych zgodnie z niniejszym rozporządzeniem, jeżeli wymaga tego sytuacja. Po przyjęciu środka unijnego powinien on jednak stać się jedyną podstawą skoordynowanej reakcji na stwierdzone zagrożenie.

(39)

Aby zapewnić zgodność z zasadą proporcjonalności, decyzję Rady należy przyjąć na ograniczony okres nieprzekraczający sześciu miesięcy, który może zostać przedłużony - z zastrzeżeniem regularnego przeglądu - na wniosek Komisji, w przypadku gdy okaże się, że zagrożenie zdrowia publicznego na dużą skalę utrzymuje się. Pierwotna decyzja powinna zawierać ocenę oczekiwanych skutków przyjętych środków, w tym ich negatywnych skutków ubocznych, mającą na celu ustalenie, czy kontrola graniczna na granicach wewnętrznych jest uzasadniona, czy też można zamiast niej zastosować w skuteczny sposób mniej restrykcyjne środki. W kolejnych decyzjach należy uwzględniać rozwój sytuacji w odniesieniu do zagrożenia dla zdrowia publicznego. Państwa członkowskie powinny natychmiast powiadomić Parlament Europejski, Komisję i inne państwa członkowskie o przywróceniu kontroli granicznej na granicach wewnętrznych zgodnie z decyzją Rady.

(40)

Przywrócenie kontroli granicznej na granicach wewnętrznych, czy to na podstawie jednostronnych decyzji państw członkowskich, czy też na poziomie Unii, ma poważne konsekwencje dla funkcjonowania strefy Schengen i dla prawa do swobodnego przemieszczania się. W celu zapewnienia, aby wszelkie decyzje o przywróceniu kontroli granicznej były podejmowane wyłącznie w razie potrzeby jako środek ostateczny, decyzja o tymczasowym przywróceniu lub przedłużeniu kontroli granicznej powinna opierać się na wspólnych kryteriach oraz powinna być bezwzględnie konieczna i proporcjonalna.

(41)

Zgodnie z orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej odstępstwo od podstawowej zasady swobodnego przepływu osób musi być interpretowane ściśle, a koncepcja porządku publicznego zakłada istnienie rzeczywistego, aktualnego i dostatecznie poważnego zagrożenia dla jednego z podstawowych interesów społeczeństwa.

(42)

W pierwszej kolejności państwa członkowskie powinny oceniać stosowność tymczasowej kontroli granicznej na granicach wewnętrznych, przy czym powinny brać pod uwagę charakter stwierdzonego poważnego zagrożenia, a także stosowność alternatywnych środków służących tym samym celom co kontrola graniczna na granicach wewnętrznych, takich jak proporcjonalne kontrole przeprowadzane w ramach wykonywania uprawnień policyjnych lub innych uprawnień publicznych lub w ramach form współpracy policyjnej przewidzianych w prawie Unii, w tym możliwość zastosowania procedury przekazania, lub wspólnych środków w zakresie tymczasowych ograniczeń związanych z podróżą. W tym kontekście państwa członkowskie powinny zwracać szczególną uwagę na prawdopodobne skutki kontroli granicznej na granicach wewnętrznych dla przepływu osób na obszarze bez kontroli na granicach wewnętrznych oraz dla funkcjonowania regionów transgranicznych, a także dokonywać oceny tych skutków. Ocena ta powinna być częścią powiadomienia, które państwa członkowskie są zobowiązane przekazać Komisji, Parlamentowi i Radzie. W przypadku przedłużenia kontroli granicznej na granicach wewnętrznych ze względu na możliwe do przewidzenia zdarzenia na okres dłuższy niż okres początkowy wynoszący sześć miesięcy państwo członkowskie powinno również przeprowadzić ocenę ryzyka. Ta ocena ryzyka powinna zawierać szczegółowe informacje dotyczące skali i przewidywanego rozwoju sytuacji w odniesieniu do zidentyfikowanego poważnego zagrożenia, informacje dotyczące tego, jak długo to poważne zagrożenie może się utrzymywać i których odcinków granic wewnętrznych może ono dotyczyć, informacje dotyczące środków koordynacji z innymi państwami członkowskimi, na które mają wpływ takie środki oraz środki, które dane państwo członkowskie wprowadziło lub zamierza wprowadzić, aby ograniczyć stwierdzone poważne zagrożenie, z myślą o zniesieniu kontroli granicznej na granicach wewnętrznych w celu zachowania zasady swobodnego przemieszczania się.

(43)

Aby ograniczyć szkodliwe konsekwencje przywrócenia kontroli granicznej na granicach wewnętrznych, każdej decyzji o przywróceniu kontroli granicznej na granicach wewnętrznych powinny towarzyszyć środki łagodzące. Środki takie powinny obejmować środki zapewniające sprawne funkcjonowanie tranzytu towarów i pracowników transportu oraz marynarzy dzięki ustanowieniu uprzywilejowanych korytarzy. Ponadto - oraz aby uwzględnić potrzebę zapewnienia przepływu osób, których działalność może mieć zasadnicze znaczenie dla zachowania łańcucha dostaw lub świadczenia podstawowych usług - państwa członkowskie mogłyby również stosować istniejące wytyczne dotyczące pracowników transgranicznych, które określono w komunikacie Komisji z dnia 30 marca 2020 r. zatytułowanym „Wytyczne dotyczące korzystania ze swobodnego przepływu pracowników podczas epidemii COVID-19”. Zasady dotyczące przywracania kontroli granicznej na granicach wewnętrznych powinny zatem uwzględniać wytyczne i zalecenia przyjęte podczas pandemii COVID-19 jako solidne zabezpieczenia jednolitego rynku, w celu zapewnienia ich stosowania przez państwa członkowskie w charakterze środków łagodzących w trakcie przywróconej kontroli granicznej na granicach wewnętrznych. Należy w szczególności określić środki mające na celu zapewnienie nieprzerwanego funkcjonowania jednolitego rynku oraz ochronę interesów regionów transgranicznych i miast partnerskich, w tym na przykład zezwolenia lub odstępstwa dla mieszkańców regionów transgranicznych.

(44)

Powiadomienie, które ma być przekazywane przez państwa członkowskie, powinno mieć decydujące znaczenie przy ocenie, czy są spełnione kryteria i warunki tymczasowego przywrócenia kontroli granicznej na granicach wewnętrznych. W celu zapewnienia właściwego monitorowania przywróconej kontroli granicznej na granicach wewnętrznych oraz w celu poprawienia jakości otrzymywanych informacji, Komisja powinna przyjąć akt wykonawczy w celu ustanowienia wzoru powiadomienia o przywróceniu kontroli granicznej na granicach wewnętrznych. W przypadkach uzasadnionych względami bezpieczeństwa publicznego państwa członkowskie nie powinny mieć obowiązku przekazywania wszystkich informacji, mając na uwadze poufność toczących się postępowań przygotowawczych. Państwa członkowskie powinny być uprawnione do utajnienia całości lub części informacji zawartych w powiadomieniu, bez uszczerbku dla funkcjonowania odpowiednich i bezpiecznych kanałów komunikacji.

(45)

W celu zapewnienia, aby kontrola graniczna na granicach wewnętrznych była rzeczywiście środkiem ostatecznym stosowanym jedynie tak długo, jak jest to konieczne, oraz aby umożliwić ocenę konieczności i proporcjonalności kontroli granicznej na granicach wewnętrznych na potrzeby przeciwdziałania możliwym do przewidzenia zagrożeniom, a także aby umożliwić Komisji dokonanie oceny, czy taka kontrola stanowi środek wyjątkowy, państwa członkowskie powinny przygotować ocenę ryzyka, którą należy przedłożyć Komisji w przypadku przedłużenia kontroli granicznej na granicach wewnętrznych na okres dłuższy niż początkowy okres wynoszący sześć miesięcy w odpowiedzi na możliwe do przewidzenia zagrożenia. Państwa członkowskie muszą w szczególności przedstawić skalę i rozwój sytuacji w odniesieniu do stwierdzonego poważnego zagrożenia - w tym poinformować, jak długo zgodnie z przewidywaniami może się ono utrzymywać oraz których odcinków granic wewnętrznych może ono dotyczyć - wyjaśnić, dlaczego alternatywne środki nie zaradzą stwierdzonemu zagrożeniu, a także wymienić środki koordynacji z pozostałymi państwami członkowskimi, dla których kontrola graniczna na granicach wewnętrznych ma lub może mieć skutki.

(46)

Komisja powinna móc zażądać dodatkowych informacji na podstawie otrzymanego powiadomienia, w tym dotyczących oceny ryzyka lub środków współpracy i koordynacji z państwami członkowskimi, na które będzie miało wpływ przedłużenie kontroli granicznej na granicach wewnętrznych. W przypadku gdy powiadomienie nie spełnia minimalnych wymogów, Komisja powinna przedyskutować je z danym państwem członkowskim oraz wezwać je do przekazania dodatkowych informacji lub uzupełnienia jego pierwotnego powiadomienia.

(47)

Co najmniej raz w roku Komisja powinna składać zarówno Parlamentowi Europejskiemu, jak i Radzie sprawozdanie z funkcjonowania obszaru bez kontroli na granicach wewnętrznych (zwane dalej „sprawozdaniem w sprawie stanu strefy Schengen”). Komisja powinna również móc przedyskutować to sprawozdanie oddzielnie z Parlamentem Europejskim i Radą. Sprawozdanie powinno zawierać wykaz wszystkich decyzji o przywróceniu kontroli granicznej na granicach wewnętrznych podjętych w danym roku, a także działań, które podjęła Komisja w związku z przywróceniem kontroli granicznej na granicach wewnętrznych. W sprawozdaniu szczególną uwagę należy zwrócić na kontrolę graniczną, którą wprowadzono na okres dłuższy niż 12 miesięcy. Powinno ono zawierać również ocenę konieczności i proporcjonalności przypadków przywrócenia i przedłużenia kontroli granicznej na granicach wewnętrznych w okresie objętym tym sprawozdaniem, a także informacje dotyczące tendencji na obszarze bez kontroli na granicach wewnętrznych w odniesieniu do niedozwolonego przemieszczania się obywateli państw trzecich, przy uwzględnieniu dostępnych informacji uzyskanych od odpowiednich agencji Unii i analizy danych z odpowiednich systemów informacyjnych. Sprawozdanie w sprawie stanu strefy Schengen powinno również obejmować obowiązki sprawozdawcze wynikające z art. 20 mechanizmu oceny i monitorowania Schengen.

(48)

Do sprawozdania w sprawie stanu strefy Schengen należy dołączać sprawozdanie przewidziane art. 25 rozporządzenia (UE) 2022/922.

(49)

Mechanizm tymczasowego przywrócenia kontroli granicznej na granicach wewnętrznych w sytuacjach wymagających pilnych działań lub w celu przeciwdziałania możliwym do przewidzenia zagrożeniom powinien przewidywać możliwość organizowania przez Komisję konsultacji między państwami członkowskimi. Komisja powinna organizować konsultacje na wniosek państwa członkowskiego, na które sytuacja ma bezpośredni wpływ. W proces ten należy zaangażować odpowiednie agencje Unii, aby w stosownych przypadkach mogły dzielić się swoją wiedzą specjalistyczną. W ramach takich konsultacji należy analizować możliwość zastosowania środków alternatywnych, a w razie potrzeby także praktyczne ustalenia dotyczące przeprowadzania kontroli granicznej na granicach wewnętrznych i okres jej trwania. W przypadku gdy Komisja lub państwo członkowskie wydadzą opinię wyrażającą wątpliwości co do przywrócenia kontroli granicznej, takie konsultacje powinny być obowiązkowe.

(50)

Komisja i państwa członkowskie powinny zachować możliwość wyrażenia wszelkich wątpliwości co do konieczności i proporcjonalności decyzji państwa członkowskiego o przywróceniu kontroli granicznej na granicach wewnętrznych ze względu na pilny charakter sytuacji lub w celu zaradzenia możliwemu do przewidzenia zagrożeniu. W przypadku gdy ze względu na możliwe do przewidzenia zagrożenia kontrola graniczna na granicach wewnętrznych zostanie przywrócona i przedłużona na okresy przekraczające łącznie 12 miesięcy, Komisja powinna wydać opinię oceniającą konieczność i proporcjonalność takiej kontroli granicznej na granicach wewnętrznych. W przypadku gdy państwo członkowskie uzna, że występuje poważna wyjątkowa sytuacja uzasadniająca dalszą potrzebę przeprowadzania kontroli granicznej na granicach wewnętrznych przez okres przekraczający dwa lata, należy ustanowić dodatkowe zabezpieczenia w zakresie oceny ryzyka. W powiadomieniu dane państwo członkowskie powinno poinformować, jakie środki zamierza przyjąć - w stosownych przypadkach we współpracy z innymi państwami członkowskimi - aby zareagować na zagrożenie, a także powinno przedstawić środki, działania, warunki i harmonogram, które rozważa w celu jak najszybszego zniesienia kontroli granicznej na granicach wewnętrznych, aby zachować zasadę swobodnego przepływu. W takim przypadku Komisja powinna wydać nową opinię. Opinia taka pozostaje bez uszczerbku dla środków egzekucyjnych, w tym postępowań w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego, które Komisja - w roli strażniczki traktatów - powinna móc zastosować w dowolnym momencie przeciwko każdemu państwu członkowskiemu w związku z niewypełnieniem przez nie obowiązków wynikających z prawa Unii. W przypadku wydania opinii Komisja powinna rozpocząć konsultacje z danymi państwami członkowskimi. Jakkolwiek poważne zagrożenie porządku publicznego lub bezpieczeństwa wewnętrznego w państwie członkowskim występujące na obszarze bez kontroli na granicach wewnętrznych niekoniecznie jest ograniczone w czasie, aby zachować zasadę swobodnego przemieszczania się, należy ograniczyć maksymalny okres trwania kontroli granicznej na granicach wewnętrznych w związku z tym samym poważnym zagrożeniem, który to okres nie powinien przekraczać dwóch lat. W wyjątkowych okolicznościach i pod pewnymi warunkami państwa członkowskie powinny móc przedłużyć kontrolę graniczną na granicach wewnętrznych o dwa kolejne okresy sześciu miesięcy. W każdym przypadku okres trwania kontroli granicznej na granicach wewnętrznych w związku z tym samym poważnym zagrożeniem nie powinien przekraczać łącznie trzech lat.

(51)

Aby umożliwić analizę ex post decyzji dotyczącej tymczasowego przywrócenia kontroli granicznej na granicach wewnętrznych, po zniesieniu tej kontroli granicznej państwa członkowskie powinny nadal mieć obowiązek przedkładania Parlamentowi Europejskiemu, Radzie i Komisji sprawozdania z przywrócenia kontroli granicznej na granicach wewnętrznych. W przypadku gdy kontrola jest utrzymywana przez dłuższy czas, kolejne takie sprawozdanie należy przedłożyć po 12 miesiącach, oraz ponownie po upływie kolejnych 12 miesięcy, jeżeli w drodze wyjątku kontrola jest utrzymywana. W sprawozdaniu należy przedstawić w szczególności ocenę wstępną i uzupełniającą konieczności kontroli granicznej na granicach wewnętrznych oraz spełnienia kryteriów dotyczących przywracania kontroli granicznej na granicach wewnętrznych. Komisja powinna przyjąć akt wykonawczy w celu ustanowienia wzoru takich sprawozdań oraz udostępnić ten wzór w internecie.

(52)

Wykonując niniejsze rozporządzenie, państwa członkowskie nie powinny dyskryminować osób ze względu na płeć, rasę, kolor skóry, pochodzenie etniczne lub społeczne, cechy genetyczne, język, religię lub przekonania, poglądy polityczne lub inne, przynależność do mniejszości narodowej, majątek, urodzenie, niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną.

(53)

Właściwe organy, o których mowa w niniejszym rozporządzeniu, we wszystkich swoich działaniach podejmowanych na podstawie niniejszego rozporządzenia, w tym w ramach korzystania ze swoich uprawnień do przeprowadzania kontroli, powinny w pełni przestrzegać przepisów dotyczących ochrony danych na podstawie prawa Unii. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 (18) lub dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/680 (19) mają zastosowanie do przetwarzania danych osobowych przez właściwe organy krajowe do celów niniejszego rozporządzenia w ich odpowiednich obszarach zastosowania.

(54)

Ponieważ cel niniejszego rozporządzenia, a mianowicie usprawnienie funkcjonowania strefy Schengen, nie może zostać osiągnięty w sposób wystarczający samodzielnie przez państwa członkowskie, gdyż konieczna jest zmiana wspólnych zasad ustanowionych na poziomie Unii, natomiast możliwe jest jego lepsze osiągnięcie na poziomie Unii, może ona podjąć działania zgodnie z zasadą pomocniczości określoną w art. 5 TUE. Zgodnie z zasadą proporcjonalności określoną w tym artykule, niniejsze rozporządzenie nie wykracza poza to, co jest konieczne do osiągnięcia tego celu.

(55)

Zgodnie z art. 1 i 2 Protokołu nr 22 w sprawie stanowiska Danii, załączonego do TUE i do TFUE, Dania nie uczestniczy w przyjęciu niniejszego rozporządzenia i nie jest nim związana, ani go nie stosuje. Ponieważ niniejsze rozporządzenie stanowi rozwinięcie przepisów dorobku Schengen, zgodnie z art. 4 tego protokołu Dania - w terminie sześciu miesięcy po przyjęciu przez Radę niniejszego rozporządzenia - podejmie decyzję, czy dokona jego transpozycji do swojego prawa krajowego.

(56)

Niniejsze rozporządzenie stanowi rozwinięcie przepisów dorobku Schengen, które nie mają zastosowania do Irlandii zgodnie z decyzją Rady 2002/192/WE (20); Irlandia nie uczestniczy w związku z tym w jego przyjęciu i nie jest nim związana, ani go nie stosuje.

(57)

W odniesieniu do Islandii i Norwegii niniejsze rozporządzenie stanowi rozwinięcie przepisów dorobku Schengen w rozumieniu Umowy zawartej przez Radę Unii Europejskiej i Republikę Islandii oraz Królestwo Norwegii dotyczącej włączenia tych dwóch państw we wprowadzenie w życie, stosowanie i rozwój dorobku Schengen (21), które wchodzą w zakres obszaru, o którym mowa w art. 1 lit. A decyzji Rady 1999/437/WE (22).

(58)

W odniesieniu do Szwajcarii niniejsze rozporządzenie stanowi rozwinięcie przepisów dorobku Schengen w rozumieniu Umowy między Unią Europejską, Wspólnotą Europejską a Konfederacją Szwajcarską w sprawie włączenia Konfederacji Szwajcarskiej we wprowadzanie w życie, stosowanie i rozwój dorobku Schengen (23), które wchodzą w zakres obszaru, o którym mowa w art. 1 lit. A decyzji 1999/437/WE w związku z art. 3 decyzji Rady 2008/146/WE (24).

(59)

W odniesieniu do Liechtensteinu niniejsze rozporządzenie stanowi rozwinięcie przepisów dorobku Schengen w rozumieniu Protokołu między Unią Europejską, Wspólnotą Europejską, Konfederacją Szwajcarską i Księstwem Liechtensteinu w sprawie przystąpienia Księstwa Liechtensteinu do Umowy między Unią Europejską, Wspólnotą Europejską i Konfederacją Szwajcarską dotyczącej włączenia Konfederacji Szwajcarskiej we wprowadzanie w życie, stosowanie i rozwój dorobku Schengen (25), które wchodzą w zakres obszaru, o którym mowa w art. 1 lit. A decyzji 1999/437/WE w związku z art. 3 decyzji Rady 2011/350/UE (26).

(60)

Niniejsze rozporządzenie pozostaje bez uszczerbku dla stosowania dyrektywy 2004/38/WE.

(61)

Niniejsze rozporządzenie nie narusza praw podstawowych i jest zgodne z zasadami uznanymi w szczególności w Karcie.

(62)

Należy zatem odpowiednio zmienić rozporządzenie (UE) 2016/399,