(1)

Układ o stowarzyszeniu między Unią Europejską i Europejską Wspólnotą Energii Atomowej oraz ich państwami członkowskimi, z jednej strony, a Republiką Mołdawii, z drugiej strony (2) (zwany dalej „układem o stowarzyszeniu”) stanowi podstawę stosunków między Unią a Republiką Mołdawii. Zgodnie z decyzją Rady 2014/492/UE (3) tytuł V układu o stowarzyszeniu, który dotyczy handlu i zagadnień związanych z handlem, był tymczasowo stosowany od dnia 1 września 2014 r., zaś wszedł w życie dnia 1 lipca 2016 r. po ratyfikowaniu przez wszystkie państwa członkowskie.

(2)

W układzie o stowarzyszeniu jego strony (zwane dalej „stronami”) wyrażają dążenie do wzmocnienia i poszerzenia stosunków w sposób ambitny i innowacyjny w celu ułatwienia i osiągnięcia stopniowej integracji gospodarczej zgodnie z prawami i obowiązkami wynikającymi z członkostwa stron w Światowej Organizacji Handlu.

(3)

W art. 143 układu o stowarzyszeniu przewidziano stopniowe ustanowienie przez strony strefy wolnego handlu, zgodnie z art. XXIV Układu ogólnego w sprawie taryf celnych i handlu 1994 (GATT 1994). W tym celu w art. 147 układu o stowarzyszeniu przewidziano stopniowe znoszenie należności celnych zgodnie z tabelami zawartymi w załączniku XV do układu o stowarzyszeniu oraz przewidziano możliwość przyspieszenia takiego znoszenia i rozszerzenia jego zakresu.

(4)

Niczym niesprowokowana i nieuzasadniona wojna napastnicza Rosji przeciwko Ukrainie, która rozpoczęła się 24 lutego 2022 r., wywarła głęboki negatywny wpływ na zdolność Republiki Mołdawii do wymiany handlowej z resztą świata, w szczególności dlatego, że w obszarze eksportu Republika Mołdawii zależna jest od tranzytu przez terytorium Ukrainy i od ukraińskiej infrastruktury, które obecnie są w dużej mierze niedostępne. W takich wyjątkowo trudnych okolicznościach i aby złagodzić negatywne skutki wojny napastniczej Rosji przeciwko Ukrainie dla gospodarki Republiki Mołdawii, konieczne jest szybsze zacieśnienie stosunków gospodarczych między Unią a Republiką Mołdawii oraz kontynuowanie wsparcia dla gospodarki Republiki Mołdawii. Konieczne i właściwe jest zatem dalsze pobudzanie przepływów handlowych i udzielanie koncesji w formie środków liberalizacji handlu w odniesieniu do wszystkich produktów, zgodnie z procesem przyspieszania znoszenia należności celnych w wymianie handlowej między Unią a Republiką Mołdawii.

(5)

Zgodnie z art. 21 ust. 3 Traktatu o Unii Europejskiej (TUE) Unia jest zobowiązana zapewnić spójność między różnymi obszarami swoich działań zewnętrznych. Zgodnie z art. 207 ust. 1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) wspólna polityka handlowa ma być prowadzona zgodnie z zasadami i celami działań zewnętrznych Unii.

(6)

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/1524 (4) wygasa dnia 24 lipca 2024 r.

(7)

Środki tymczasowej liberalizacji handlu ustanowione niniejszym rozporządzeniem powinny przyjąć następującą formę: i) zawieszenie stosowania systemu cen wejścia w odniesieniu do owoców i warzyw; oraz ii) zawieszenie wszystkich kontyngentów taryfowych i należności celnych przywozowych. Za sprawą tych środków Unia pogłębi integrację gospodarczą między Republiką Mołdawii a Unią i tymczasowo zapewni odpowiednie wsparcie gospodarcze Republice Mołdawii i podmiotom gospodarczym, które odczuwają skutki wojny napastniczej Rosji przeciwko Ukrainie.

(8)

Aby zapobiec nadużyciom finansowym, uprawnienie do korzystania ze środków liberalizacji handlu przewidzianych w niniejszym rozporządzeniu powinno być uzależnione od przestrzegania przez Republikę Mołdawii wszystkich odpowiednich warunków uzyskania korzyści na mocy układu o stowarzyszeniu, w tym reguł pochodzenia danych produktów i procedur z nimi związanych, a także zaangażowania Republiki Mołdawii w bliską współpracę administracyjną z Unią, jak przewidziano w układzie o stowarzyszeniu.

(9)

Republika Mołdawii powinna powstrzymywać się od wprowadzania nowych należności celnych lub opłat o skutku równoważnym oraz nowych ograniczeń ilościowych lub środków o skutku równoważnym wobec przywozu pochodzącego z Unii, od podnoszenia obecnych poziomów należności celnych lub opłat lub od wprowadzania wszelkich innych ograniczeń, chyba że jest to wyraźnie uzasadnione w kontekście wojny napastniczej Rosji przeciwko Ukrainie. W przypadku niespełnienia przez Republikę Mołdawii któregokolwiek z tych warunków Komisja powinna być uprawniona do tymczasowego zawieszenia wszystkich lub niektórych środków liberalizacji handlu ustanowionych niniejszym rozporządzeniem.

(10)

W art. 2 układu o stowarzyszeniu przewidziano między innymi, że poszanowanie zasad demokratycznych, praw człowieka i podstawowych wolności, a także zwalczanie rozprzestrzeniania broni masowego rażenia, związanych z nią materiałów oraz środków ich przenoszenia również stanowią istotne elementy układu o stowarzyszeniu. Na podstawie tego samego artykułu strony zobowiązują się w szczególności do przestrzegania następujących zasad ogólnych dotyczących: poszanowania zasad praworządności i dobrych rządów, zwalczania korupcji, przestępczości - zorganizowanej lub innego rodzaju - w tym o charakterze ponadnarodowym, oraz terroryzmu, a także do poszanowania zasad zrównoważonego rozwoju i skutecznego podejścia wielostronnego. Należy wprowadzić możliwość tymczasowego zawieszenia środków liberalizacji handlu przewidzianych w niniejszym rozporządzeniu, jeżeli Republika Mołdawii nie będzie przestrzegać tych istotnych elementów lub tych zasad ogólnych.

(11)

Z zastrzeżeniem przeprowadzenia przez Komisję oceny w kontekście regularnego monitorowaniu skutków niniejszego rozporządzenia oraz zainicjowanej w odpowiedzi na właściwie umotywowany wniosek państwa członkowskiego bądź z własnej inicjatywy Komisji, konieczne jest zapewnienie możliwości zastosowania wszelkich niezbędnych środków w odniesieniu do przywozu wszelkich produktów objętych zakresem stosowania niniejszego rozporządzenia, który to przywóz ma negatywny wpływ na rynek unijny lub rynek co najmniej jednego państwa członkowskiego w odniesieniu do produktów podobnych lub bezpośrednio konkurujących.

(12)

W celu zapewnienia jednolitych warunków wykonywania niniejszego rozporządzenia należy powierzyć Komisji uprawnienia wykonawcze do tymczasowego zawieszenia środków liberalizacji handlu przewidzianych w niniejszym rozporządzeniu, jeżeli warunki uprawniające do korzystania z tych środków preferencyjnych nie będą już spełnione, a także uprawnienia wykonawcze do wprowadzenia środków ochronnych w przypadkach negatywnego wpływu przywozu na podstawie niniejszego rozporządzenia na rynek unijny lub na rynek co najmniej jednego państwa członkowskiego w odniesieniu do produktów podobnych lub bezpośrednio konkurujących. Uprawnienia te powinny być wykonywane zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 182/2011 (5). W przypadku przyjmowania tymczasowych środków ochronnych należy stosować procedurę doradczą ze względu na skutki i charakter tych środków i ich logiczną kolejność względem przyjmowania ostatecznych środków ochronnych.

(13)

Roczne sprawozdanie Komisji w sprawie wdrażania pogłębionej i kompleksowej strefy wolnego handlu, stanowiącej integralną część układu o stowarzyszeniu, powinno zawierać szczegółową ocenę wdrożenia środków liberalizacji handlu przewidzianych w niniejszym rozporządzeniu.

(14)

Ze względu na sytuację gospodarczą w Republice Mołdawii i wygaśnięcie rozporządzenia (UE) 2023/1524 w dniu 24 lipca 2024 r., niniejsze rozporządzenie powinno wejść w życie w dniu 25 lipca 2024 r.,